Across Protocol là một giao thức kết nối chuỗi chéo (cross-chain) đột phá, được thiết kế để cung cấp giải pháp chuyển giao tài sản giữa các blockchain một cách nhanh chóng, tiết kiệm chi phí và an toàn. Ra mắt bởi Risk Labs – đội ngũ đứng sau giao thức UMA, Across Protocol sử dụng mô hình dựa trên ý định (intents-based architecture) và công nghệ optimistic oracle để tối ưu hóa hiệu quả vốn và nâng cao trải nghiệm người dùng. Dưới đây là cái nhìn tổng quan về dự án, từ đặc điểm kỹ thuật, cơ chế hoạt động đến tiềm năng phát triển trong hệ sinh thái tài chính phi tập trung (DeFi).

Across Protocol là gì?

Across Protocol là một cầu nối chuỗi chéo (cross-chain bridge) cho phép chuyển giao tài sản giữa Ethereum và các mạng lưới Layer 2 (L2) như Arbitrum, Optimism, Polygon, Boba, cùng nhiều chuỗi khác. Điểm nổi bật của Across là khả năng thực hiện các giao dịch gần như tức thời với chi phí thấp, đồng thời đảm bảo tính bảo mật thông qua cơ chế optimistic oracle của UMA. Giao thức này không chỉ tập trung vào việc chuyển giao tài sản mà còn hướng đến việc thực hiện các ý định cụ thể của người dùng (intents), giúp đơn giản hóa trải nghiệm đa chuỗi.

Không giống các giải pháp cầu nối truyền thống sử dụng mô hình khóa/đốt và phát hành (lock/burn and mint), Across tách biệt quá trình truyền tải và xác minh thông điệp, giải quyết bài toán “tam giác bất khả thi” trong kết nối chuỗi chéo: tốc độ, chi phí thấp và bảo mật. Điều này giúp Across trở thành một trong những giao thức hiệu quả nhất trong lĩnh vực hiện nay.

Đặc điểm nổi bật của Across Protocol

• Kiến trúc dựa trên ý định (Intents-Based Architecture)
  Across hoạt động dựa trên khái niệm “ý định” (intents), cho phép người dùng xác định kết quả mong muốn (ví dụ: chuyển 100 USDC từ Arbitrum sang Aave trên Base) mà không cần tương tác trực tiếp với nhiều blockchain. Các ý định này được thực hiện bởi hệ thống relayer cạnh tranh, đảm bảo tốc độ và chi phí tối ưu. Mô hình này giúp cải thiện trải nghiệm người dùng, loại bỏ sự phức tạp của các giao thức truyền thông tin điệp truyền thống.
• Hồ thanh khoản đơn (Single-Sided Liquidity Pool)
  Thay vì yêu cầu thanh khoản phân mảnh trên nhiều chuỗi, Across sử dụng một hồ thanh khoản tập trung trên Ethereum mainnet. Các nhà cung cấp thanh khoản (liquidity providers – LPs) đóng góp tài sản vào hồ này, giúp tối ưu hóa việc sử dụng vốn và giảm thiểu rủi ro phân mảnh thanh khoản.
• Hệ thống Relayer cạnh tranh
  Một mạng lưới các relayer (người chuyển tiếp) cạnh tranh để thực hiện các ý định của người dùng, đảm bảo giao dịch được xử lý nhanh chóng với chi phí thấp. Relayer cung cấp khoản vay ngắn hạn cho người dùng trên Layer 1, sau đó được hoàn trả từ hồ thanh khoản khi giao dịch Layer 2 hoàn tất. Cơ chế này giúp giảm thời gian chờ đợi và tăng hiệu quả vốn.
• Bảo mật với Optimistic Oracle
  Across sử dụng optimistic oracle của UMA để xác minh giao dịch một cách hiệu quả. Thay vì yêu cầu xác minh tức thời, hệ thống này cho phép xác minh sau khi giao dịch được thực hiện, giảm thiểu chi phí và tăng tốc độ mà vẫn đảm bảo tính an toàn.
• Hỗ trợ đa chuỗi
  Across hỗ trợ nhiều mạng lưới, từ Ethereum mainnet đến các Layer 2 và các chuỗi khác, với danh sách các chuỗi được hỗ trợ không ngừng mở rộng. Giao thức cung cấp API REST dễ sử dụng, cho phép các nhà phát triển tích hợp Across vào ứng dụng của họ để tạo trải nghiệm đa chuỗi liền mạch.

Cơ chế hoạt động

Quá trình hoạt động của Across Protocol được thiết kế để tối ưu hóa tốc độ và chi phí, dựa trên việc tách biệt hai hành động chính: di chuyển tài sản và xác minh thông điệp. Dưới đây là cách giao thức hoạt động:

• Người dùng gửi ý định (Intent): Người dùng yêu cầu một giao dịch chuỗi chéo, ví dụ chuyển 100 USDC từ Arbitrum sang Base. Họ nhận được báo giá từ giao thức dựa trên ý định này.
• Relayer thực hiện giao dịch: Một relayer trong mạng lưới cạnh tranh sẽ thực hiện giao dịch ngay lập tức, cung cấp tài sản trên chuỗi đích (destination chain).
• Hoàn trả từ hồ thanh khoản: Sau khi giao dịch Layer 2 được xác nhận, hồ thanh khoản trên Ethereum mainnet hoàn trả cho relayer.
• Xác minh sau giao dịch: Optimistic oracle của UMA xác minh tính hợp lệ của giao dịch. Nếu không có tranh chấp, giao dịch hoàn tất mà không cần xác minh tức thời tốn kém.

Tài chính và Token ACX

Across Protocol đã huy động được tổng cộng 51 triệu USD thông qua hai vòng gọi vốn, bao gồm 41 triệu USD trong vòng Initial Coin Offering (ICO) vào tháng 3 năm 2025 với sự tham gia của Bain Capital Crypto và các nhà đầu tư khác, cùng 10 triệu USD vào tháng 11 năm 2022.

Token gốc của Across, ACX, đóng vai trò là token tiện ích và quản trị trong hệ sinh thái. Người sở hữu ACX có thể tham gia vào quản trị phi tập trung, đưa ra các quyết định liên quan đến chức năng giao thức và quản lý kho bạc. Giá ACX hiện tại là khoảng 0,2151 USD, với vốn hóa thị trường là 24,7 triệu USD và giá trị định giá đầy đủ (FDMC) đạt 215 triệu USD.

Tầm nhìn và lộ trình phát triển

Across Protocol không ngừng cải tiến để duy trì vị thế dẫn đầu trong lĩnh vực kết nối chuỗi chéo. Một số điểm nổi bật trong lộ trình phát triển bao gồm:

• Tái chế vốn (Capital Recycling): Cho phép các relayer tái sử dụng vốn liên tục, tăng hiệu quả và thông lượng giao dịch.
• Tái cân bằng dự đoán (Predictive Rebalancing): Sử dụng dữ liệu lịch sử để dự đoán nhu cầu thanh khoản, giảm thời gian khóa vốn trong các cầu nối chính tắc.
• Quản trị phi tập trung: Tích hợp các cơ chế như oSnap để tăng cường quyền lực cho cộng đồng trong việc ra quyết định.
• Cải thiện trải nghiệm người dùng: Phát triển giao diện người dùng và thương hiệu để nâng cao trải nghiệm tích hợp cho các nhà phát triển và người dùng cuối.

Tiềm năng và thách thức

Across Protocol đang định vị mình như một trong những giải pháp hàng đầu trong lĩnh vực kết nối chuỗi chéo, đặc biệt trong bối cảnh hệ sinh thái DeFi ngày càng mở rộng. Với tốc độ giao dịch dưới 1 phút và chi phí thấp (ví dụ: 1 USD để chuyển 1 ETH), Across mang lại lợi thế cạnh tranh so với các cầu nối truyền thống.

Tuy nhiên, giao thức cũng đối mặt với một số thách thức. Việc chuyển sang mô hình proposer được cấp phép trong cơ chế tái chế vốn có thể gây ra rủi ro kiểm duyệt, mặc dù Across tin rằng DAO có thể giảm thiểu vấn đề này thông qua việc thay thế proposer nếu cần. Ngoài ra, việc phụ thuộc vào optimistic oracle, dù hiệu quả, vẫn yêu cầu sự tin cậy vào hệ thống xác minh sau giao dịch.

Kết luận

Across Protocol là một bước tiến quan trọng trong lĩnh vực kết nối chuỗi chéo, mang đến giải pháp nhanh chóng, tiết kiệm chi phí và an toàn cho người dùng và nhà phát triển DeFi. Với kiến trúc dựa trên ý định, hỗ trợ đa chuỗi và sự hậu thuẫn từ các nhà đầu tư uy tín, Across đang xây dựng một hệ sinh thái mạnh mẽ, hứa hẹn đóng vai trò trung tâm trong tương lai của tài chính phi tập trung.