Mọi người đều cho rằng blockchain, công nghệ hỗ trợ tiền kỹ thuật số như bitcoin, sẽ thay đổi MỌI THỨ. Tuy nhiên, sau những cố gắng không mệt mỏi của các nhà đầu tư cùng nhiều dự án hàng tỷ đô, vẫn không ai có thể tìm được câu trả lời nào khác cho mục đích sử dụng công nghệ này – ngoài mục đích đầu cơ tích trữ tiền tệ và giao dịch chui.
Ngay cả những trường hợp công khai như từ các khoản thanh toán tới các văn bản pháp luật, từ chứng từ ủy thác đến hệ thống bỏ phiếu – chung quy cũng chỉ để bóp méo để ghi nhận vào một quyển sổ cái phân phối (distributed ledger) vô nghĩa. Điều gì sẽ xảy ra nếu thật sự công nghệ blockchain không đem lại bất cứ lợi ích nào? Điều gì sẽ xảy ra nếu, 10 năm sau khi công nghệ blockchain được phát hành, vẫn không ai muốn sử dụng công nghệ này ở mức độ quy mô chỉ bởi vì thực sự không ai cần đến nó?
Thanh toán qua thẻ và dịch vụ ngân hàng
Bitcoin chỉ đơn thuần là một trường hợp áp dụng của blockchain – một cách để lưu trữ và trao đổi như mọi đồng tiền tệ khác. Mọi người cho rằng thẻ Visa và MasterCard đã xưa rồi diễm khi hiện nay xuất hiện cách thức trao đổi nhanh chóng không cần qua trung gian. Một cuộc cách mạng trọng lĩnh vực ngân hàng mới chỉ là bước khởi đầu…khiến chính phủ các quốc gia không thể phát hành fiat currency nữa. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho cá nhân các công dân có thể thực hiện giao dịch tự do bên ngoài lãnh thổ quốc gia.
Cách thức giao dịch nhanh chóng không qua người trung gian chính là tiền mặt. Bitcoin thay thế đồng đô la, nhưng thẻ Visa và Mastercard luôn giữ vị trí hàng đầu trong mọi giao dịch ngân hàng bằng đồng đô la, cung cấp các dịch vụ đáng tiền như cho phép ngân hàng theo dõi tranh chấp gian lận, xác minh danh tính người mua và bán. Ngoài ra, ưu điểm của hệ thống thanh toán kiểu mới này, ví dụ như PayPal, người mua hàng luôn được đảm bảo nếu hàng không đúng không lấy tiền. Và người bán hàng luôn được đảm bảo rằng khách hàng của họ tin dùng và sẵn sàng dùng hệ thống thanh toán này. Đây chính là lý do vì sao bitcoin không được ưa chuộng.
Thêm vào đó, Bitcoin chưa phải là hệ thống thanh toán hiệu quả khi Visa có thể xử lý 60,000 giao dịch mỗi giây trọng khi Bitcoin cao nhất cũng chỉ đạt 7 giao dịch. Cũng đã có nhiều sửa đổi về mặt kỹ thuật để nâng cao hiệu quả của Bitcoin nhưng dù sao Bitcoin cũng không phải hệ thống giao dịch đáng tin cậy. (Và đáng chú ý hơn cả, mức năng lượng mà Bitcoin sử dụng để xử lý 7 giao dịch ước tính gấp 35 lần mức mà Visa xử dụng để giải quyết các giao dịch thanh toán. Và mức năng lượng mà cả hai hệ thống thanh toán này sử dụng nhiều ngang ngửa lượng điện tiêu thụ của mọi nơi trên thế giới cộng lại.)
Giao dịch tự do không đặt dưới tầm kiểm soát của chính phủ
Thế giới sẽ trở nên tốt đẹp hơn nếu không có quá nhiều sự can thiệp của chính phủ. Ở nhiều quốc gia như Cuba hay Venezuela, người dân vẫn chuộng giao dịch bằng đô la dù đồng bitcoin có thể thực hiện chức năng tương tự. Lý do nằm ở lợi thế của chính phủ đối với cá nhân và lợi thế của chính phủ đối với xã hội.
Hệ thống ngân hàng do chính phủ hỗ trợ luôn có giấy đảm bảo từ Tổng công ty bảo hiểm tiền gửi liên bang (FDIC), có khả năng xác minh danh tính, có tiêu chuẩn kiểm toán và hệ thống điều tra khi có sự cố. Ngược lại, theo thiết kế, Bitcoin không hề có các tiêu chuẩn này. Điều này giải thích tại sao có người đã mất trắng toàn bộ bitcoin khi email họ dùng để đăng kí tài khoản bị hack mất mật khẩu. Sự cố tương tự trở nên phổ biến vào năm 2014 khi lần lượt hai “ông trùm” bitcoin, Mt.Gox mất 400 triệu USD tiền của các nhà đầu tư do lỗi an ninh và Bitfinex cũng phải đóng cửa sau khi làm rò rỉ vốn khách hàng. Bitcoin trông giống như đang vào thời kỳ tụt dốc khi ngày càng nhiều ngân hàng bị rút lõi tài khoản khách hàng. “Quả là thiên đường cho những người yêu thích sự tự do!”
[Chủ đề này khá quen thuộc với tôi vì công ty tôi, True Link, được thành lập với mục đích giúp đỡ những người lớn tuổi dễ bị tổn thương – những người có thể đưa số thẻ tín dụng qua điện thoại, có thể tham gia vào trò rút thăm trúng thưởng may rủi hoặc vào các quỹ từ thiện với những quy định sơ sài hay những dự án đầu tư lừa đảo và thậm chí là cài đặt phần mềm lừa đảo ăn cắp mật khẩu của người dùng. Càng cần cải tiến về mặt an ninh trong giao dịch thanh toán và dịch vụ ngân hàng, người ta càng phụ thuộc nhiều vào các quy trình bảo vệ hiện hành và càng dễ bị tổn thương bởi những thay đổi tạo điều kiện cho các giao dịch tức thời và bảo mật. Vì vậy, nếu có một công nghệ có thể bảo vệ con người khỏi rủi ro trong bảo mật ngân hàng thì công nghệ này cũng khác xa so với blockchain.]
Thứ hai, các chính sách chính phủ đưa ra đều nhằm mục đích chống lại các nhóm khủng bố có tổ chức, ngăn chặn những phi vụ bất hợp pháp như đánh cắp số thẻ tín dụng, đăng tải ảnh khiêu dâm trẻ em. Ưu tiên chính là tạo ra những giao dịch riêng tự mà không thể truy cập được theo lệnh đảm bảo. Nếu phải trả lời những câu hỏi như “chính phủ có thể có danh sách tất cả khách hàng được trả tiền không?”, câu trả lời sẽ là không; hay “chính phủ muốn có danh sách của tất cả những người nhận tiền từ một tên chuyên sưu tầm ảnh khiêu dâm trẻ vị thành niên” thì câu trả lời hoàn toàn là có. Không một ai muốn bitcoin sẽ chiếm ưu thế trong toàn bộ giao dịch mà chính phủ cho là bất hợp pháp. Một người bạn đam mê bitcoin nói với tôi rằng: “Nếu ngày hôm nay tiền mặt được phát minh thì đây cũng là điều bất hợp pháp”.
Hệ thống thanh toán vi mô (micropayment) và thanh toán liên ngân hàng
Khi mọi người đổ dồn sự chú ý vào tiền kỹ thuật số thì hai phương thức thanh toán trên cũng trở thành tâm điểm. Đối với micropayment, giao dịch bitcoin sẽ được thực hiện lập tức và nhanh chóng. Nhưng trên thực tế, giao dịch này mất đến 8 phút để hoàn tất và mất khoảng 4 cents tất cả cho quá trình xử lý. Nếu có ai nghĩ đến việc sử dụng bitcoin trong micropayment thì điều này đồng nghĩa với việc khi bạn chịu chi tiền để đọc một bài báo hay tải một bài nhạc yêu thích thì với công nghệ tiên tiến hiện nay bạn chẳng cần phải đợi đến 8 phút mới đọc được bài báo hay tải được bài nhạc. Tất cả những gì bạn cần làm chỉ là thanh toán qua ngân hàng mỗi tháng. Và trên thực tế, người ta vẫn ưa chuộng dịch vụ đăng ký trọn gói hơn là micropayment.
Về thanh toán liên ngân hàng, Ripple có thể là phương thức thanh toán tiềm năng giữa các ngân hàng. Sau 3 năm có mặt trong nhiều giao dịch trao đổi 90% các loại tiền tệ số lượng lớn tại các ngân hàng trên toàn thế giới, Ripple đã xử lý các giao dịch liên ngân hàng hay giao dịch giữa các cá nhân với tổng giá trị lên đến 2 tỷ USD chỉ trong vòng 30 ngày. Và tốc độ xử lý giao dịch chiếm khoảng 40 giây trên mạng lưới liên ngân hàng SWIFT. Vậy tại sao ngân hàng vẫn chưa áp dụng công nghệ mới này? Câu trả lời nằm ở việc thiết lập Ripple Gateway không thực sự khác biệt nhiều so với sử dụng hệ thống tài khoản tương ứng hiện tại – ngoại trừ nếu một mật khẩu hay một token bảo mật bị mất sẽ ngay lập tức kéo theo một chuỗi lỗ hổng. Các tính năng tương tự làm cho hệ thống ngân hàng hấp dẫn người dùng cũng làm cho nó trở nên hấp dẫn đối với các ngân hàng. Họ đã có sổ cái và không cần phải phân phối, ẩn danh, mã hóa, xuất bản chúng và thực hiện tiến trình không thể đảo ngược.
Hợp đồng “thông minh” (Smart Contracts)
Smart contract là hợp đồng được viết bằng phần mềm chứ không phải là văn bản pháp luật. Bởi vì bạn có thể mã hóa chúng trực tiếp trên blockchain, chúng có thể liên quan đến thực hiện giao dịch trực tiếp dựa trên sự đồng ý của các bên liên quan . Và về mặt lý thuyết, các hợp đồng viết bằng phần mềm không tốn nhiều tiền để phân tích bởi chúng hoàn toàn chỉ hoạt động dựa trên phần mềm toán học và tự động, không có hai chiều giải mã, điều đó có nghĩa là không cần phải có những vụ kiện pháp lý đắt tiền.
Nhưng trên thực tế phương pháp này vấp phải không ít vấn đề, smart contract lớn nhất hiện nay, tổ chức DAO (Distributed Autonomous Organization) cho phép các thành viên của mình đầu tư trực tiếp bằng việc bỏ phiếu thông qua mã kỹ thuật số. Không luật sư, không quản lý, không phòng họp, DAO đã loại bỏ vị trí giám đốc và quản lý quỹ nhằm tránh sai lệch và lãng phí quỹ đầu tư. Tuy nhiên, do lỗi phần mềm tổ chức này đã bị hack mất 50 triệu USD. Một số người cho rằng đây là một cuộc tấn công vì phần mềm không hoạt động như dự định, trong khi những người khác lại có suy nghĩ trái ngược – vấn đề là phần mềm đã tự quyết định và nếu bạn không hiểu làm thế nào các phần mềm làm việc bạn không nên đã tham gia. Kết thúc là mọi người đồng ý sửa đổi lại phần mềm và hoàn tiền cho chủ sở hữu. Vậy thế nào là hợp đồng thông minh khi rất nhiều người vẫn phải ngồi lại với nhau để bàn bạc thay vì để cho phần mềm hợp đồng tự giải quyết. Dường như đi theo cách thức truyền thống vẫn là lựa chọn khôn ngoan hơn cả.
Dù DAO là một ví dụ điển hình, nhưng các giao dịch thường lệ ở các công ty lớn thì sao? Các nhà đầu tư và startup trong không gian smart contract đều hứa hẹn rằng công nghệ blockchain sẽ cho phép thực hiện và thanh toán nhanh chóng – ví dụ như trong các ứng dụng chăm sóc sức khoẻ “thay vì chờ 90-180 ngày để yêu cầu bồi thường, hoặc phải mất hàng giờ điện thoại để nhận hóa đơn thanh toán, mọi giao dịch có thể được xử lý ngay tại chỗ “. Máy chủ Amazon của công ty tôi tự động được dựa trên lưu lượng truy cập trang web và gửi hóa đơn cho chúng tôi cho số tiền chúng tôi sử dụng. Ý tưởng rằng các smart contract sẽ thay đổi này là một sai lầm. Điều khoản dịch vụ của Amazon không phải là một hợp đồng thông minh, nhưng hệ thống thanh toán thực hiện những điều khoản này được tự động. Trong trường hợp không thanh toán hóa đơn thanh toán bảo hiểm y tế, vấn đề không phải là phần mềm hiện tại không đủ thông minh để xử lý các yêu cầu bồi thường và thanh toán bằng điện tử, đó là công ty bảo hiểm chậm di chuyển, hoặc do rủi ro tai nạn.
Cuối cùng, tất cả mọi người từ những người đam mê blockchain đến các công ty bảo hiểm sức khỏe thực sự muốn tranh luận bằng ngôn ngữ con người về mối quan hệ kinh doanh là gì và giải thích và viết chúng trên phần mềm xử lý đáp ứng yêu cầu và giao dịch thanh toán. Điều đó đã tồn tại – đó là nguyên trạng.
Vấn đề lưu trữ
Một ý tưởng không hay nữa là sử dụng blockchain như một cơ chế lưu trữ phân tán. Trên mặt nó có ý nghĩa – bạn chia tài liệu của bạn thành “khối”, mã hóa chúng, và đưa chúng vào một sổ cái phân phối … nó được sao lưu qua nhiều vị trí, nó an toàn, và dễ dàng theo dõi mọi thứ đã xảy ra.
Tuy nhiên, có nhiều cách tuyệt vời để chia nhỏ các tệp tin, mã hóa chúng và sao chép chúng trên nhiều phương tiện lưu trữ ở các vị trí khác nhau. Hiện đã có một công ty hóa đơn chính là Dropbox được phân phối rẻ hơn, mã hóa và lưu trữ các tệp trên nhiều ổ cứng của nhiều người dùng và thanh toán cho họ một khoản phí nhỏ cho không gian trống trên ổ cứng của họ. Công nghệ blockchain hoàn toàn không hiệu quả và không an toàn.
Có bốn vấn đề bổ sung với một cách tiếp cận blockchain. Thứ nhất, bạn đang dựa vào mã hoá một điểm – chứ không phải là một hệ thống phức tạp hơn, có thể bao gồm xác thực hai yếu tố, phát hiện xâm nhập, giới hạn khối lượng, tường lửa, theo dõi IP từ xa và khả năng ngắt kết nối hệ thống trong trường hợp khẩn cấp. Thứ hai, sự cân bằng giá cả hoàn toàn không thể xảy ra – blockchain bitcoin đã tiêu thụ gần một tỷ đô la điện để xử lý một lượng dữ liệu tương đương với khoảng một phần sáu số tiền mà tôi nhận được cho mười đô la đăng ký dropbox hàng tháng. Thứ tư, lựa chọn có hệ thống dữ liệu ở đâu và bao nhiêu là một lợi thế về lâu về dài – mặc định của blockchain về sao chép dữ liệu không hề “thông minh”. Và cuối cùng, Dropbox và Box.com, Google, Microsoft, Apple, Amazon và nhiều công ty khác đều cung cấp một bộ các tính năng có giá trị mà bạn thoải mái khám phá. Tương tự với Visa, vấn đề không phải là lưu trữ dữ liệu, nó cho phép quản lý, hủy chia sẻ những gì bạn đã chia sẻ trước đó, nhận được lịch sử tài liệu dễ xem, đồng bộ hóa nó trên nhiều thiết bị..
tương tự cho các ứng dụng điện toán phân tán và ứng dụng gửi tin an toàn đề xuất. Mã hóa nó, lưu trữ nó mãi mãi, và sao chép nó trên toàn bộ mạng chỉ là một tấn trên không liên quan đến những gì bạn đang thực sự cố gắng để hoàn thành. Có những giải pháp máy tính, nhắn tin và lưu trữ xuất sắc, có tất cả những tính năng mã hóa và sao chép bất cứ ai cần – giải pháp này có nhiều tính năng tuyệt vời và thực sự tốt hơn các giải pháp dựa trên blockchain.
Phát hành cổ phiếu
Nếu thiếu đi công nghệ blockchain liệu trong các đợt phát hành cổ phiếu sàn giao dịch NASDAQ có thể theo dõi người sở hữu sổ cái, loại cổ phiếu được sở hữu và hoạt động của người sở hữu.
Tương tự như các vấn đề khác về theo dõi giao dịch như thanh toán giữa khách hàng và người bán, sự khác biệt giữa sổ cái của NASDAQ và tài khoản của blockchain là blockchain được phân phối – nó giải quyết vấn đề thiếu một trung gian đáng tin cậy. Và (đối với các giao dịch hợp pháp), bản thân công ty, đại lý chuyển nhượng của họ, một trung gian thanh toán, hoặc một sàn giao dịch là tất cả các trung gian đáng tin cậy và thường cung cấp các dịch vụ giá trị gia tăng ngoài. Lý do NASDAQ là nhà đúng đắn cho một cuộc trao đổi dựa trên blockchain là họ là chuyên gia trong việc tuân thủ và các khía cạnh an ninh của chứng khoán kinh doanh. Loại bỏ người trung gian (ở đây là bản thân NASDAQ), chính phủ và cả bạn cũng sẽ bị hạn chế khi các công ty quyết định kết thúc hợp đồng, tuân thủ và theo dõi các hệ thống phổ biến trên thị trường chính. Như những người buôn bán chứng khoán chưa niêm yết sẽ cho bạn biết, đó là một phương thức đánh cắp tiền của bạn.
Các công ty mới cũng đã bắt đầu tạo ra các đồng xu “blockchain” dựa trên cổ phiếu của công ty và bán chúng trong các dự án ICOs như một cách thức linh hoạt và ít tốn kém hơn để huy động vốn so với các thức truyền thống. Coin chỉ là giấy chứng nhận chứng khoán điện tử kém an toàn – được bảo vệ cẩn thận bởi vì bạn lưu trữ mật khẩu, chứ không phải theo luật pháp và bảo vệ sự trao đổi chứng khoán – hoặc đó là một nỗ lực khác để thực hiện một cuộc chạy trốn xung quanh luật pháp.
Xác minh tính xác thực
Một cách sử dụng hợp lý khác của blockchain là nếu bạn muốn thực hiện một tuyên bố có chữ ký công khai, không thể thay đổi bạn có thể áp dụng công nghệ blockchain. Theo lý thuyết, bạn có thể sử dụng công nghệ này để ghi lại số phiếu bầu, xác minh nguồn gốc kim cương, tên thương hiệu, xác minh danh tính, giải quyết quyền sở hữu tên miền, giữ các khoản tiết kiệm, tiết lộ bằng sáng chế tạm thời, công chứng tài liệu..
Đối với hệ thống bỏ phiếu, hiện trạng đang ghi lại tổng số phiếu bầu, với cử tri bỏ phiếu trong một hộp, và các nhà báo và các nhà quan sát sẽ theo dõi hộp đựng phiếu trong suốt quá trình bỏ phiếu. Vấn đề khó khăn trong việc bỏ phiếu là phiếu trắng và phiếu không rõ ràng. So với công nghệ blockchain, cách bỏ phiếu truyền thống vẫn tốt hơn.
Tương tự nếu bạn có mật khẩu hoặc khoá cá nhân bạn chỉ có thể dùng nó với một phím PGP. Để thiết lập tính xác thực của hàng hoá thương hiệu như đồng hồ hoặc túi xách, hoặc một viên kim cương được bạn chỉ cần xác minh trực tuyến với công ty của hàng hóa đó. Trong trường hợp ký quỹ, smart contract có thể tự động thanh toán hàng hoá mà không cần phải có bên thứ ba để xác minh và nhận tiền, nhưng bạn vẫn cần một bên tin cậy để xác minh rằng hàng hoá được giao.
Đối với độ phân giải tên miền – quá trình tìm ra máy chủ của bạn có thể nhìn thấy lưu lượng truy cập và trả lời các yêu cầu khi bạn nhập vào thanh địa chỉ. Tuy nhiên, trong thực tế, như với DAO hoặc các hợp đồng thông minh khác, nếu tên miền thay đổi do bị hack hoặc vấn đề bảo mật, bạn thực sự cần một cách để ghi đè lên – ví dụ như lệnh của toà án. Cũng giống như với các tài khoản ngân hàng do chính phủ hậu thuẫn, được hậu thuẫn bởi pháp luật, các công ty thực sự sẽ không thích trường hợp vi phạm an ninh hoặc đánh cắp mật khẩu dẫn đến việc một người nào đó có quyền sở hữu bankofamerica.com hoặc disney.com hoặc sony.com hoặc bất cứ điều gì. Việc áp dụng công nghệ blockchain làm cho việc trộm cắp hoặc giả mạo xảy ra nhiều hơn thay vì ít đi như dự kiến. Sự thật là ngày càng nhiều sàn giao dịch bitcoin hàng đầu bị tấn công – điều mà hiếm khi xảy ra với các nhà cung cấp tên miền.
Kết luận
Cuối cùng, lợi thế về con người và hệ thống phần mềm xung quanh các giao dịch – từ xác minh danh tính với giấy phép lái xe, làm rõ các câu lệnh.. – lớn hơn các lợi ích , cũng như chi phí ẩn, khả năng tự thực hiện. Những người đam mê Blockchain thường làm quá mọi thứ. Trong mỗi trường hợp, việc chuyển tiền và ghi lại giao dịch lại là một phần tự động hóa cao, đơn giản và ít chi phí trong một hệ thống phức tạp.
Quay lại chủ đề của bài, đầu cơ tiền tệ và giao dịch bất hợp pháp. Trong các cuộc trò chuyện với các doanh nhân, các nhà đầu tư và tư vấn viên bitcoin, họ không biết hoặc ít quan tâm tới việc làm ngày hôm nay như thế nào hay giá trị của người dùng cuối ra sao. Với tất cả số tiền chi cho Bitcoin, không ai làm khảo sát về việc liệu hầu hết người dùng thẻ tín dụng có sẵn sàng từ bỏ phương thức thanh toán truyền thống. Có lẽ, họ nghĩ, lý do khiến IPO trở nên đắt đỏ là do tất cả các luật sư và kế toán làm việc không có hiệu quả…trong khi một nhóm các kỹ sư thông minh ở độ tuổi 20, không có kinh nghiệm trong ngành vẫn có thể làm được công việc của mình, trong vài tháng, với chỉ một vài triệu đô la vốn liên doanh.
Dislaimer: Đây là thông tin cung cấp dưới dạng blog cá nhân, không phải thông tin tổng hợp hay lời khuyên đầu tư. Chúng tôi không chịu trách nhiệm về các quyết định đầu tư của bạn.
