Jed McCaleb

Tên đầy đủ: Jed McCaleb

Năm sinh: 1975

Nơi sinh: Fayetteville, Arkansas, Hoa Kỳ

Học vấn:

• Theo học tại Đại học California, Berkeley, chuyên ngành Khoa học Máy tính, nhưng bỏ dở để theo đuổi sự nghiệp công nghệ.

Tổng quan

Jed McCaleb là một lập trình viên, doanh nhân và nhà từ thiện người Mỹ, nổi bật trong ngành blockchain và tiền mã hóa. Ông là người sáng lập Mt. Gox – sàn giao dịch Bitcoin đầu tiên trên thế giới, đồng sáng lập Ripple Labs và XRP Ledger, sau đó thành lập Stellar, một đối thủ trực tiếp của Ripple. Gần đây, McCaleb gây chú ý khi đầu tư 1 tỷ USD vào Vast, một công ty hàng không vũ trụ với tham vọng xây dựng trạm không gian. Tuy nhiên, sự nghiệp của ông cũng bị lu mờ bởi tranh cãi liên quan đến việc bán XRP, gây ảnh hưởng đến cộng đồng tiền mã hóa.

Sáng lập và bán Mt. Gox

McCaleb bắt đầu sự nghiệp với eDonkey2000, một mạng chia sẻ tệp P2P, vào năm 2000, thu hút hơn 4 triệu người dùng trước khi đóng cửa do vi phạm bản quyền. Năm 2007, ông mua tên miền Mtgox.com để giao dịch thẻ Magic: The Gathering, nhưng đến cuối năm 2010, ông chuyển đổi Mt. Gox thành sàn giao dịch Bitcoin đầu tiên trên thế giới sau khi bị cuốn hút bởi ý tưởng tiền mã hóa. Mt. Gox nhanh chóng trở thành sàn lớn nhất, xử lý 70% giao dịch Bitcoin toàn cầu vào năm 2011.

Tháng 2/2011, McCaleb bán phần lớn cổ phần cho Mark Karpelès, chỉ giữ 12%, vì không muốn tiếp tục điều hành sàn. Đến năm 2014, Mt. Gox phá sản sau vụ hack 850,000 BTC (trị giá khoảng 400 triệu USD lúc đó). McCaleb khẳng định không chịu trách nhiệm, nhưng một số nhà đầu tư kiện ông, cáo buộc ông biết về lỗ hổng bảo mật trước khi bán, dù không có bằng chứng rõ ràng.

Sáng lập Ripple và XRP

Năm 2011, McCaleb bắt đầu phát triển giao thức Ripple, một hệ thống thanh toán phi tập trung nhằm cải thiện Bitcoin bằng cơ chế đồng thuận. Ông hợp tác với David Schwartz và Arthur Britto, thành lập OpenCoin (sau đổi tên thành Ripple Labs) vào năm 2012, với McCaleb làm CTO. Ripple nhắm đến việc cung cấp giải pháp thanh toán toàn cầu, với XRP là tài sản cầu nối. Ông nhận 9 tỷ XRP (9% tổng cung) khi Ripple phân bổ 20 tỷ XRP cho các nhà sáng lập.

Tuy nhiên, năm 2013, McCaleb rời Ripple do bất đồng với Chris Larsen về định hướng và mức độ tập trung của XRP. Ông từng cố gắng loại Larsen khỏi vị trí CEO nhưng thất bại, dẫn đến quyết định ra đi, dù vẫn giữ lượng XRP lớn.

Tranh cãi bán XRP

Sau khi rời Ripple, McCaleb bắt đầu bán số XRP ông nắm giữ, gây tranh cãi lớn. Năm 2014, ông công khai ý định bán toàn bộ XRP trên diễn đàn XRP Talk, khiến giá giảm 40% trong 24 giờ. Ripple cáo buộc ông làm tổn hại công ty để tài trợ cho Stellar. Năm 2015, Ripple kiện McCaleb, buộc ông ký thỏa thuận giới hạn tốc độ bán XRP vào năm 2016, đồng thời quyên góp 2 tỷ XRP cho từ thiện. Từ 2014 đến 2022, ông bán khoảng 3.2 tỷ USD giá trị XRP, theo XRPScan. Dù không bị SEC điều tra, hành động của ông bị cộng đồng XRP chỉ trích vì gây biến động giá và ảnh hưởng đến nhà đầu tư.

Thành lập Stellar

Năm 2014, McCaleb cùng Joyce Kim thành lập Stellar Development Foundation, một tổ chức phi lợi nhuận phát triển giao thức Stellar để hỗ trợ thanh toán xuyên biên giới với chi phí thấp, nhắm đến các khu vực kém phát triển. Stellar ban đầu dựa trên giao thức Ripple, nhưng sau đó chuyển sang Stellar Consensus Protocol vào năm 2015, ra mắt tiền mã hóa Lumens (XLM). Stellar hiện nằm trong top 15 tiền mã hóa với vốn hóa vượt 15 tỷ USD vào năm 2025. McCaleb giữ vai trò CTO, tập trung vào việc cải thiện khả năng tiếp cận tài chính toàn cầu.

Tham vọng vũ trụ với Vast

Năm 2021, với tài sản 2.9 tỷ USD (theo Forbes 2025), chủ yếu từ bán XRP, McCaleb thành lập Vast, một công ty hàng không vũ trụ. Ông tự đầu tư 1 tỷ USD vào Vast, với mục tiêu phóng trạm không gian thương mại Haven-1 vào quỹ đạo vào tháng 5/2026. Vast hợp tác với SpaceX để sử dụng tên lửa Falcon 9 và cạnh tranh với Axiom Space, Blue Origin để giành hợp đồng từ NASA thay thế Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) vào năm 2030. McCaleb sẵn sàng chấp nhận rủi ro mất 1 tỷ USD để hiện thực hóa tầm nhìn đưa con người sống ngoài Trái Đất.

Đời tư và di sản

McCaleb sống kín tiếng, tập trung vào lập trình hơn là xuất hiện công khai. Ông từng quyên góp 500,000 USD bằng XRP cho Machine Intelligence Research Institute (MIRI) và ủng hộ các dự án AI như OpenAI. Dù gây tranh cãi, McCaleb vẫn là một nhân vật quan trọng trong lịch sử tiền mã hóa, đặt nền móng cho các hệ thống thanh toán phi tập trung. Tuy nhiên, việc bán XRP và sự tập trung của Ripple khiến ông bị nghi ngờ về tính phi tập trung thực sự của các dự án ông khởi tạo.