Xem thêm: [Series] Cuộc cách mạng Satoshi – Chương 1 – Phần 1 – Mục 1 – Không cần lòng tin
Cách mạng Satoshi: Cuộc cách mạng của hi vọng
Chương 1: Vấn đề bên thứ ba được ủy thác
Phần 1: Lắng nghe quá khứ
Tại sao và bằng cách nào chính phủ ngăn cản sự phát triển của tiền riêng tư (Phần 1, Mục 2)
Phê chuẩn của Hiến pháp Hoa Kì năm 1788 đã gây ảnh hưởng gì tới tiền riêng tư (private money)?
Mọi người thường cho rằng Hiến Pháp Hoa Kì trao cho Quốc hội được độc quyền kiểm soát tiền. Kết luận đó đến từ Mục 1, Phần 8, Khoản 5; Hiến pháp trao cho Quốc hội quyền “phát hành tiền, kiểm soát tiền trong nước và ngoài nước, định hình tiêu chuẩn về cân nặng và kích cỡ”. Nhưng đây là một kết luận sai lầm.
Trong cuốn sách có tên “Unconstitutionality of the Laws of Congress Prohibiting Private Mails” (1844), học giả và đồng thời là người ủng hộ tiền riêng tư tên Lysander Spooner (1808-1887) cho rằng:
“Quyền của Quốc hội- quyền phát hành tiền trên thực tế là một độc quyền, chỉ khi so với Chính phủ Liên bang. Hiến pháp cấm các cá nhân lưu hành tiền, nhưng trên thực tế là ngăn cấm việc giả mạo sự an toàn và đồng xu đang được lưu hành của Hoa Kỳ’. Vậy nghĩa là: nếu những cá nhân không giả mạo tiền hay đe dọa đến an ninh, họ sẽ có quyền lưu hành tiền. Lúc đó, quốc hội sẽ không thể cấm họ thử nghiệm với vàng và bạc, đánh dấu cân nặng, giá trị và bán chúng để đổi lấy thứ khác – và cạnh tranh trực tiếp với tiền của Hoa Kì.
Quốc hội ban hành đạo luật về ngoại tệ bởi có một loại xu đã khiến người ta nhận ra vấn đề riêng tư vẫn cực kì phổ biến ở nước Mĩ thuở sơ khai: Đồng xu Bechtler.
Cơn sốt đào vàng bùng nổ vào thứ kỉ 19. Cuối những năm 1820, việc đổ xổ đi đào vàng ở 2 bang Georgia và North Carolina đã kéo theo những tình thế khó xử. Không có nơi kiểm định chất lượng vàng trực thuộc nhà nước quanh khu vực. Việc vận chuyển vàng ở Philadelphia để đúc tiền rất nan giải vì tốn rất nhiền tiền mà còn có nguy cơ bị đánh cắp. Một tờ báo địa phương giải thích hoàn cảnh của các thợ đào vàng:
Kể từ khi Ngân hàng Nhà nước hạn chế phát hành tiền và rút tiền giấy từ người dân vào kho bạc để giải quyết các khoản nợ chưa thanh toán của mình, đã có sự bất tiện lớn khi giao dịch kinh doanh với ngân hàng, và cả với mục đích chung của thương mại.
Kế hoạch (công ty phát hành xu tư nhân) sẽ ảnh hưởng các đối tượng này trong bao lâu, chúng ta vẫn chưa biết được. Rủi ro và chi phí khi gửi vàng tới các công ty phát hành tiền (ở Philadelphia) là rất lớn đến mức những người chủ mỏ vàng cảm thấy khó khăn trong việc định đoạt các sản phẩm của mình với giá trị hợp lí, như mọi thứ hiện nay. Khiếu nại khẩn cấp tới Quốc hội về việc thành lập một chi nhánh sản xuất tiền xu vàng của Mỹ đã thất bại, đẩy lượng vàng vào con đường biến mất khỏi đất nước hoàn toàn và rơi vào túi của Châu Âu.”
Các thợ đào vàng tìm đến người thợ đồng hồ và thợ kim hoàn nổi tiếng: ngài Christopher Bechtler để tìm giải pháp cho tình thế. Bechtler là người thích hợp để đúc tiền, vì ông ấy không chỉ là là một nhà luyện kim mà còn là một người đáng tin cậy. Đồng tiền vàng Bechtler được phát hành đầu tiên vào năm 1831, theo sau đó là những quảng cáo nói rằng Bechtler sẽ đúc vàng của bất cứ thợ nào chỉ với 2 ½ phần trăm của một thỏi vàng.
Chính phủ đã đối mặt với sự đe dọa, cho phép Kho Bạc Hoa Kỳ chỉ dành chút thời gian để thử nghiệm đồng tiền mới, với hi vọng giảm bớt giá trị đồng tiền. Chao ôi, đồng Bechtler còn “trong sạch” hơn cả đồng tiền phát hành bởi chính phủ. Thực vậy, Sở in tiền Liên Bang đã mua $ 294,000 giá trị đồng Bechtler và sử dụng chúng để trả nợ và giao thương với Châu Âu. Đột nhiên, chính phủ có động lực để mở Nhà máy in tiền chính phủ tại Charlotte, North Carolina, cách nơi của Bechtler 80 dặm. Nhà máy bắt đầu sản xuất đồng tiền vàng vào năm 1838.
Đã có hơn 1 triệu đồng Bechtler lưu hành rộng rãi, đặc biệt ở vùng Đông Nam Mỹ. Tuy nhiên, khi Bechtler qua đời, những người họ hàng được cho là thừa hưởng công việc làm ăn đã không hề tận tâm và có phần không trung thực. Sự ổn định và thuần khiết của đồng tiền giảm hẳn. Hậu quả là nơi in đồng Bechtler đóng cửa một vài năm sau đó.
Tuy nhiên, những đồng Bechtler chính gốc vẫn tiếp tục được lưu hành. Chúng phổ biến đến mức, ngay cả trong Cuộc Nội Chiến Mỹ (1861 – 1865), những giao dịch tiền tệ liên bang được chỉ định dùng đồng Bechtler chứ không phải đồng tiền do chính phủ phát hành
Đồng Bechtler là một câu chuyện đầy cảm hứng, nó như một lời báo trước về hệ quả của sự trung thực và hành động làm mất giá trị, cả hai đều không liên quan đến bitcoin vì giao dịch bitcoin không cần đến lòng tin và blockchain là bất di bất dịch. Câu chuyện đồng Bechtler cũng cho thấy thị trường tự do vượt qua chính phủ trong nỗ lực tìm đến một lĩnh vực thích hợp và vượt mặt chính phủ về chất lượng sản phẩm và dịch vụ. Tương tự, ngày nay, tiền tệ ở thị trường tự do không lạm phát nhiều như tiền chính phủ. Tiền tự do cần tránh lạm phát để có thể tồn tại và cạnh tranh với mối nguy từ chính phủ.
Đồng Bechtler không phải đồng tiên duy nhất gặp trở ngại từ phía chính phủ. Trong bài tiểu luận “Hard Money in the Voluntaryist Tradition,”, nhà sử học Carl Watner đã lần theo quá trình diễn biến của một Công ty in xu ở San Francisco trong cơn sốt đào vàng ở bang California: Moffat & Co. Watner viết: “Moffat & Co rõ ràng là công ty uy tín nhất trong ngành in tiền đến mức mà doanh nghiệp ở San Francisco đã cấm tất cả các đồng tiền vàng khác phát hành bởi các công ty khác trừ Moffat. Phần còn lại của những công ty in tiền tư nhân đã sớm bị chuyển tới Cơ quan xét nghiệm chính phủ để tiêu hủy hoặc chỉ được giao dịch theo dạng thỏi.”
Ban đầu, các công ty phát hành các thỏi vàng cạnh tranh trực tiếp với Chính phủ Mỹ, Theo trang web Coinfacts, “cuộc thí nghiệm chính thức của chính phủ cho thấy những thỏi vàng có giá trị lớn hơn cả giá được lưu hành “. Nói cách khác, Moffat đã làm tốt hơn cả chính phủ.
Tuy nhiên, những thỏi vàng quá lớn để thực hiện những vụ giao dịch nhỏ lẻ, các nhà buôn cần những đồng xu nhỏ hơn. Công ty Moffat & Co., kí hợp đồng với Cơ quan xét nghiệm Mĩ, yêu cầu quyền để đúc xu. Khi không được cho phép, Moffat bắt đầu in xu dưới bản quyền của mình vào năm 1849. Danh tiếng và chính sách mua lại đồng xu mệnh giá đã khiến sự phát hành của họ trở thành tiêu chuẩn trong lưu hành tiền tệ.
Sự kháng cự từ chính phủ không dừng lại ở ngăn cấm đúc tiền. Ngày 20 tháng 4 năm 1850, Ủy ban phân loại, đun và tinh chế vàng của California được thành lập. Một dự luật cũng được thông qua vào lúc đó với mục tiêu là kiềm soát các thợ kim hoàn tư nhân. Cùng với một giải pháp vào ngày 8 tháng 4, dự luật tượng trưng cho sự thỏa hiệp. Coinfacts giải thích vị thế ban đầu của chính phủ so với các công ty như Moffat :” Vào nửa đầu của những năm 1850, nhiều người từ chối quyết liệt tiền xu tư nhân. Cơ quan lập pháp California đã cân nhắc một bản dự luật xe, các công ty phát hành xu tư nhân là những công ty làm tiền giả, và dự định phạt những người lưu hành đồng xu từ các công ty này’. Dự luật còn bắt các nhà máy đúc tiền tư nhân này mua lại đồng xu của họ bằng “tiền hợp pháp”. Tờ Alta California đã in bản dự luật cùng với một bài xã luận ủng hộ. Biên tập viên còn chỉ ra sự bất khả thi khi sử dụng đồng tiền tư nhân khi thanh toán.
Vào ngày tiếp theo, tờ Alta California đăng một tâm thư của Moffat, trong đó ông thỉnh cầu tới người dân San Francisco. Ông tuyên bố: rõ ràng chính phủ không được phép phát hành đồng xu theo điều luật của Hiến pháp, nhưng các công ty tư nhân thì có. Ông chỉ ra rằng công ty Bechtler vẫn tiếp tục đúc đông xu dù chỉ cách chi nhánh in tiền chính phủ Charlottle 80 dặm. Moffat nhấn mạnh sự thật ở San Francisco, không ai đã từng bị lừa khi mua bán bằng đồng tiền của ông.
Dự luật thỏa hiệp đầu tiền vào đầu tháng 4 đã cấm công ty tư nhân phát hành vàng với cân nặng nhẹ hơn 4 ounces. Kích thước này hơi kì quặc để lưu hành – chắc chắn nó sẽ giới hạn lưu hành của đồng xu. Ngược lại, chính phủ được phép phát hành vàng 2 ounces. Coinfact cho rằng, “ Cơ quan xét nghiệm của California là một cơ quan đặc biệt trong lịch sử quốc gia. Đây là nơi phát hành tiền duy nhất của Mỹ dưới thẩm quyền chính phủ, sau năm 1789. Những đợt phát hành tiền của nó (mặc dù không bị ra tòa) có thể bất hợp pháp, Hiến pháp Hòa Kỳ quy định rằng cấm chính phủ phát hiền xu hay tiền tệ. “. Chính phủ đã lách luật khi phát hành thỏi vàng, thứ mà không được nhắc đến trong hiến pháp nhưng được lưu hành tương đương như đồng xu.
Dự luật ngày 20 tháng 4 còn bóp cổ các công ty in xu tư nhân bằng việc yêu cầu những công ty này phải mua lại đồng tiền của họ với mệnh giá trên tiền khi chính phủ phát hành.
Moffat vừa tiến vừa lùi trong quan hệ với cả chính phủ lẫn cơ quan xét nghiệm liên bang. Moffat nhận được hợp đồng làm tiền xu với chính phủ nhưng rồi lại bị từ chối khi xin phép đúc những đồng xu nhỏ hơn. Cuối cùng, Moffat tiếp túc phát hành đồng xu của riêng mình với mệnh giá nhỏ hơn trong khi chính phủ vẫn cho cơ quan xét nghiệm được phép phép phát hành đồng $10 và $20.
Chính phủ liên bang thay đổi chiến thuật vào năm 1852 khi phòng thuế hải quan của Mĩ đột nhiên từ chối nhận đồng $50 của Moffat mặc dù đồng này được phát hành dưới thẩm quyền trực tiếp của cơ quan xét nghiệm. Vàng thỏi được sử dụng chủ yếu cho các thông lệ thanh toán, nhưng luật pháp liên bang bấy giờ lại yêu cầu trả thuế bằng đồng xu tiêu chuẩn 900/1000 thay vì tiêu chuẩn California 884/ đến 887/1000. Bộ Ngân khố Hoa Kì đã đi một bước ngoạn mục khi từ chối chấp nhận đồng xu được phát hành bởi chính Cơ quan xét nghiệm của nó, qua đó làm mất hiệu lực đồng xu của Moffat.
Lịch sử của công ty Moffat đã lột trần cách thức của chính phủ để xóa bỏ sự cạnh tranh tiền tệ và chiến thuật cơ bản mà chính phủ thường làm. Chiến lược thứ nhất là ngăn cấm đồng tiền bằng cách làm bất hợp pháp đồng tiền, như cách mà cơ quan lập pháp California cố gắng để buộc tội các công ty tư nhân tội làm giả tiền. Một chiến thuật nữa là kiểm soát sự cạnh tranh, như trường hợp Cơ quan xét nghiệm làm với Moffat. Chiến thuật thứ 3 là đặt một rào cản lớn trên con đường lưu hành tiền tệ của thị trường tự do, cụ thể là cấm vận, hoặc đưa ra luật đem lại lợi thế cho tiền chính phủ.
Và chiến lược của chính phủ đã thành công. Watner giải thích :” Vào tháng 10 năm 1856, nơi in tiền chính phủ có thể giải quyết được toàn bộ nhu cầu về tiền trong giao dịch trong nước lẫn xuất khẩu, vì thế các công ty phát hành đồng xu vàng lặng lẽ lui về phía sau. Không có bằng chứng cho thấy sự xuất hiện của bất cứ công ty in tiền nào tại California sau giai đoạn này.”
Lịch sử phân định tiền riêng tư của nước Mĩ thời sơ khai được kết nối sâu sắc, lan tỏa và gắn chặt với những thành tựu kinh tế của quốc gia này. Lừa đảo vẫn tồn tại, nhưng lòng trung thực cũng thế. Những người kiểm định chất lượng xu có danh tiếng tốt và tầm nhìn kinh doanh không chỉ thành công trong công việc của họ, họ còn qua mặt chính phủ. Chính phủ sau đó buộc phải sử dụng luật để chiếm lại thế thượng phong. Chính phủ không hành động vì mục đích chung của số đông. Nếu không thì chính phủ đã không ngăn chặn những bộ phim dám nói lên sự thật về nhu cầu cấp thiết của các dịch vụ thợ đào, người buôn bán và trao đổi. Chính phủ chỉ hành động dựa trên mục đích của nó: thu thêm ngân quỹ và đảm bảo quyền lực.
Vào ngày 8 tháng 6 năm 1864. Quốc Hội thông qua một đạo luật để trừng phạt và ngăn chặn hành vi làm giả tiền tệ tại Mỹ. Theo đạo luật này, “ Ngoại trừ được công nhận bởi luật pháp, nếu bất cứ cá nhân hoặc tổ chức nào, làm, hoặc buộc phải làm, phát biểu hay thông qua, cố gắng truyền đi hoặc thông qua bất cứ đồng xu vàng hay bạc, hay các kim loại hoặc hợp kim, cho mục đích sử dụng làm tiền tệ, cho dù giống với đồng xu của Mỹ hay các quốc gia khác, mỗi người có hành vi vi phạm sẽ bị xử phạt tối đa $ 3000, đi tù 5 năm, hoặc cả 2, tùy theo quyết định của tòa án và mức độ của hành vi.”
Ngừng sản xuất tiền tư nhân tại Mỹ
Đạo luật dường như giúp công chúng khỏi những phi vụ lừa đảo. Nếu không ngăn chặn nạn lừa đảo, tiền xu giả mạo đe dọa không chỉ đến lợi ích của công ty tư nhân mà cả chính phủ. Toàn bộ phân khúc kinh doanh không nên bị kết tội chỉ vì một vài người không trung thực.
Chính phủ không hề thành thật khi tuyên bố nó đang ngăn chặn lừa đảo. Lí do đó không giải thích được vì sao chính phủ lại theo đuổi các đồng xu và công ty danh tiếng như Moffat & Co. Và vì sao đôi lúc chính phủ lại ưa chuộng đồng xu tư nhân? Hay đạo luật có thừa nhận rằng các thợ mỏ tư nhân sản xuất tiền tệ để đáp ứng nhu cầu của công chúng – một nhu cầu bị phớt lờ bởi Bộ Ngân khố Hoa Kì? Chỉ có một lí do chính xác; chính phủ muốn xóa bỏ sự cạnh tranh chỉ vì sợ chính phủ sẽ bị qua mặt.
Mark Twain có một câu nổi tiếng : “Lịch sử không lặp lại chính nó, nhưng nó gieo vần những sự kiện mang tính chất tương tự”. Với vài người, tiền xu tư nhân giai đoạn đầu của Mỹ có vẻ như ít điểm chung với tiền mã hóa Bitcoin, nhưng thực tế là chúng thuộc về cùng một lĩnh vực. Điểm chung thứ nhất là chúng đều đe dọa đến độc quyền tiền tệ của chính phủ. Ngoài ra, tiền số hóa và những người ủng hộ đều lường trước nguy cơ lệnh cấm, vật cản, lệnh trừng phạt từ chính phủ. Lịch sử đang bắt đầu gieo vần, những sự kiện có tính chất tương tự với quá khứ đang dần lặp lại…
Bài 4: [Series] Cuộc cách mạng Satoshi – Tư tưởng và chính trị
Dịch giả: Hà Anh
Tác giả: Wendy McElroy
Theo Tapchibitcoin
