Cách mạng Satoshi: Cuộc cách mạng của hi vọng
Chương 1: Vấn đề bên thứ ba ủy thác
Chương 3: Nỗ lực làm trái ý Satoshi
Wall Streeting Bitcoin (Chương 3, Mục 5)
Bitcoin vốn nên biểu hiện sức mạnh của một thị trường tự do thực thụ. Nhưng thay vào đó, nó chỉ toàn lừa đảo, trộm cắp, hoàn toàn vô dụng khi mua bán nghiêm túc. Thế là hết.
Adam Chalmers
Đổ lỗi cho thị trương tự do là một lời bào chữa của chính phủ khi đang nhúng tay vào. Thị trường tự do cũng là một thế mạng hoàn hảo cho mớ hỗn độn gây ra bởi chính phủ và người bạn chí cốt mang tên tư bản. Rất nhiều người tin rằng thị trường tự do là nơi không mấy tốt đẹp, một phần bởi những lời buộc tội cứ được lặp đi lặp lại, trong khi bản thân thị trường tự do không được tin cậy cho lắm. Nhiều người đã gặp vấn đề tài chính tồi tệ tại thị trường tự do – đây là điều không thể chối cãi. Tuy nhiên, câu hỏi lớn cần đặt ra là Ai hay Cái gì là nguyên do của vấn đề?
Thị trường tự do, bản chất là những cá nhân không ngừng giao dịch với nhau, nhưng không có sự hiện diện của chính quyền và các loại ảnh hưởng khác, ví dụ như lừa đảo. Một số cá nhân có các hành động “không tốt đẹp cho lắm”, bởi đó là một lựa chọn mà đôi lúc chúng ta đưa ra. Không phải tất cả các hành vi xấu đều bao gồm trộm cắp và lừa đảo. Ví dụ, những kẻ cơ hội có thể luôn rình mò và thuyết phục họ đưa ra các quyết định đầu tư ngu ngốc mà không nhất thiết phải xuyên tạc, bóp méo sự việc. Nhà đầu tư sau đó không đưa ra quyết định với sự tinh tế đáng có. Một số cá nhân sau đó sẽ hành động thiếu cân nhắc.
Nếu trộm cắp và lừa đảo thực sự xảy ra, thì có lẽ không sàn giao dịch thực sự nào có tồn tại, và sự tương tác sẽ không còn là một hành vi trên thị trường tự do mà trở thành một hành vi tội phạm. Sàn giao dịch lừa đảo thường hoạt động riêng lẻ. Điều này sẽ giảm thiểu thiệt hại vì bên bị thiệt có thể từ chối liên lạc với bên lừa đảo và tiếp tục hoạt động nhưng với sự cảnh giác cao độ hơn.
Đây không phải là một thất bại của thị trường. Nó là sự phản ánh của bản chất con người – điều đó đã, đang và luôn ám ảnh bất kì một hệ thống kinh tế nào. Nói cách khác: con người luôn có thể phạm lỗi. Thị trường tự do chính là một tổ hợp những lựa chọn đưa ra bởi các cá nhân. Những lựa chọn này thúc đẩy bởi hàng hà sa số những mục tiêu dựa trên việc những lệnh cấm không được thông qua, miễn là biểu hiện không kích động và không có lừa đảo. Nhưng không có gì ngạc nhiên, mọi người sẽ luôn hành động dựa trên mục đích của riêng họ. Nhưng một lượng thiểu số sẽ cư xử như kẻ ngốc hoặc như những kẻ lừa đảo. Chúng ta không thể đổ lỗi cho thị trường tự do. Hãy đổ lỗi cho họ.
Nghi vấn đặt ra không phải là liệu thị trường tự do có hoàn hảo hay không – vì nó vốn không hoàn hảo. Không có sự sắp đặt nào của con người có thể tạo nên một utopia – một nơi thần thánh hóa mọi thứ. Câu hỏi chính phải làm rõ, chính là liệu có tồn tại hệ thống nào tốt hơn hệ thống hiện tại ? Hay chính xác hơn là, liệu một hệ thống tập trung dưới quyền kiểm soát của chính phủ sẽ va chạm với nhiều vụ lừa đảo hơn thị trường tự do hay không? Nhưng hãy chú trọng vào một khía cạnh. Thị trường tự do cho phép các cá nhân khả năng nhận định tình huống và lựa chọn lối đi thích hợp riêng. Ngoài ra, họ còn có thể học hỏi từ kinh nghiệm và sai lầm. Cá nhân có quyền quyết định cuộc đời của chính mình.
Tranh luận ủng hộ sàn giao dịch
Có nhiều lí do mạnh mẽ thôi thúc chúng ta sử dụng các sàn giao dịch. Và nhiều lí do mạnh mẽ khác khuyên răn ta làm điều ngược lại.
Lí do nên dùng sàn giao dịch: tài chính hiện đại hiếm khi cho phép những người muốn thực hiện các giao dịch phức tạp, như hợp đồng tương lai hay trao đổi tiền tệ. Nhưng mọi người cần rõ ràng một chút. Đây chính là chống lại ý đồ của Satoshi – vì nó dẫn chúng ta quay lại vấn đề ban đầu: bên thứ ba được ủy thác (có thể là chính phủ hay các cơ quan tay chân). Những người thông minh nhất thì sẽ nắm giữ ít tài sản trong quan hệ với bên thứ ba ủy thác càng ít càng tốt, trong thời hạn ngắn. Và khi đạt được mục đích của mình thì họ sẽ rời đi.
Nhưng cần chú ý rằng, các sàn giao dịch tập trung hoạt động như các ngân hàng, cung cấp và báo cáo cho chính phủ – tuy sử dụng một cái tên khác, bản chất vẫn đi ngược lại sự tự do Satoshi hứa hẹn.
Hãy đưa ra lựa chọn của riêng mình. Những câu chuyện nhan nhản về các sàn giao dịch tịch thu tài sản, bị hacked rồi bán đứng mọi người cho chính phủ, sụp đổ trong sự hoài nghi và thường xuyên lừa đảo khách hàng. Họ chính là bên thứ ba được ủy thác mà Bitcoin vốn sinh ra để loại trừ. Và nắm tay họ chính sẽ đem đến cái chết của một cộng đồng, một cộng đồng sinh ra từ quyền tự trị kinh tế với crypto. Bắt tay với họ chính là đi ngược lại việc các cá nhân cùng hỗ trợ nhau nhằm theo đuổi kiến thức và sự độc lập tự do. Satoshi và những nhà phát triển cốt lõi biết rằng, tính năng tập trung và sự kiểm soát của chính phủ chính là cốt lõi gây ra bất công tài chính, và hệ thống ngân hàng trung ương chính là công cụ đắc lực của họ. Nếu mọi người muốn trở thành một phần tử của hệ thống đó, nếu họ không tin tưởng vào những giá trị mà Bitcoin hứa hẹn… vậy thì, tùy họ. Nhưng những người có tầm nhìn xa trông rộng sẽ không bắt tay với họ.
Xin hãy cho phép tôi phác họa ra con đường chúng ta đã tạo ra, ở một ngã ba nơi mà một công cụ mạnh mẽ đem tới tự do cá nhân lại bị chuyển hóa thành công cụ mạnh mẽ của sự kiểm soát của chính phủ. Điều này đáng lẽ không xảy ra nếu không có sự đồng lõa của những người thường. Phải nói rằng, crypto vẫn là một cộng đồng tuyệt vời nhất tôi từng tìm ra, với vô số người cùng cam kết giữa đỡ những người khác không vì mục đích nào khác ngoài lý tưởng hỗ trợ nhau. Tôi xin cúi mình trước những người như vậy, và tôi xin cảm ơn họ, vì đã đem tới những lợi ích cho tôi.
Tranh luận chống lại các sàn giao dịch
Hãy quên chính phủ đi! Vì chính phủ lúc nào cũng muốn kiểm soát, kiểm soát và kiểm soát. Chính phủ không tạo ra điều gì ngoài sự kiểm soát. Chính phủ tiêu thụ đi tính năng suất, sự tự do và làm nghèo nàn những nơi quyền lực của mình chạm tới. Thế nhưng, chính phủ vẫn thành công, bởi sự hợp tác của mọi người. Vài người làm vậy vì họ tin vào sự kiểm soát xã hội. Không phải dành cho chính bản thân họ – một điều dĩ nhiên. Nếu hỏi một người bất kì, họ sẽ không bao giờ nói họ cần một khẩu súng chĩa thẳng vào đầu để ngăn họ khỏi hiếp dâm, trộm cắp, giết người… Họ muốn chĩa khẩu súng đe dọa đó vào những người khác.
Sự thiên tài đã làm thay đổi cục diện cuộc chơi của Satoshi có nguồn gốc từ nhận thức của ông, rằng bên thứ ba chính là cơ chế kiểm soát, mà qua đó, cá nhân bị kiểm soát bởi chính hệ thống. Thế rốt cuộc điều này là do đâu? Một từ duy nhất: Sự tiện lợi. Và sức nặng của quyết định nằm trong tay người đưa ra quyết định. Hay nói đúng hơn, nằm trong tay họ nếu quyết định của họ cuối cùng không ảnh hưởng tới tất cả chúng ta thông qua cơ chế kiểm soát của pháp luật. Sau tất cả, lựa chon của họ – lựa chọn của bạn – trở thành luật lệ mà những những muốn giao thương tự do trở thành kẻ bị cấm, bị bắt giữ, phải chấp nhận án phạt. Và bạn không thể trốn tránh trách nhiệm – điều đó một phần là do bạn.
Satoshi và những nhà phát triển cốt lõi của Bitcoin tranh luận rằng, tính tập trung hóa và sự kiểm soát của chính phủ chính là lí do chính yếu dẫn đến bất công tài chính, đặc biệt là hành vi trộm cắp thông qua hệ thống ngân hàng trung ương. Và lạm phát chỉ là một loại hình tiêu biểu của trò trộm cắp này. Tuy nhiên, khác với thị trường tự do, không hề có một cơ chế sửa chữa nào: không tái xử lí vấn đề, không hề có những tranh chấp nào để giải quyết, không có cơ hội phòng tránh trộm cướp trong tương lai – vì chính phủ và ngân hàng trung ương chính là những cơ quan độc quyền.
Đánh giá của Chalmer về những rủi ro đến từ cryptocurrency có thể đem lại một số lợi ích, nhưng trên thực tế, chỉ có một số ít rủi ro thực sự đến từ thị trường tự do. Một số rủi ro đến từ việc cryptocurrency đang dần đi trệch khỏi đường lối của Satoshi Nakamoto nhắm tới tính phân tán và ngang hàng. Ngược lại, rủi ro đến từ việc mọi người đang dần bắt tay với bên thứ ba ủy thác, ví dụ như các sàn giao dịch tập trung giữ mã cá nhân của mọi người. Một nhân tố khác đem tới thiệt hại là sự hoảng loạn, hay sự vô trách nhiệm của những người nhảy vào thế giới crypto mà thiếu đi sự trang bị kiến thức đầy đủ.
Satoshi cho thấy tầm quan trọng của Bitcoin khi ông viết rằng, “Tôi đã đang nghiên cứu một hệ thống tiền điện tử thực sự mang tính ngang hàng, và không có sự tồn tại của bên thứ ba nào.” Nghi vấn về bên thứ ba là một hệ thống tài chính mang tính góp nhặt, kiểm soát chặt chẽ bơi chính phủ nhằm thu lợi về cho các chính trị gia và tầng lớp cao hơn. Thông qua ứng dụng tiền điện tử ngang hàng, các cá nhân có thể loại bỏ hệ thống tài chính và thực hiện các giao dịch khoảng cách xa hơn, vì rõ ràng tiền mặt quá cồng kềnh và không tiện lợi. Bằng việc thực hiện bước nhảy vượt mặt hệ thống bên thứ ba ủy thác, các cá nhân duy trì được tự do cá nhân và kiểm soát chính sự giàu có của họ. Họ sẽ được tự do. Nhưng rõ ràng là, quá nhiều người yêu cái xiềng xích đang kiềm hãm họ.
Với tuyên bố trên, Satoshi đã báo trước với chúng ta về món quà ông trao tặng nhân loại. Ông không hề yêu cầu một khoản thanh toán, ông cũng không quan trọng vấn đề bằng sáng chế hay bản quyền, cũng không cần sự công nhận từ bất kì ai. Đây thực sự là một món quà. Chỉ với một câu nói, ông đã tạo nên mục đích xác đáng cho ra đời Bitcoin. Câu nói của ông cho thấy cái cốt lõi khiến mọi người hào hứng đến nỗi sẵn sàng cống hiến đời họ cho một mục tiêu. Những chữ vàng trong câu nói của ông: “ngang hàng” và “không có bên thứ ba ủy thác”.
Mục tiếp theo sẽ nói về cách các sàn giao dịch đem sự đe dọa đáng sợ tới tự do cá nhân và sự phản bội tất cả những giá trị mà Satoshi đã hứa hẹn.
Bài 13: [SERIES] Cuộc cách mạng Satoshi – Chính phủ cho ra đời Crypto riêng?
Bài 15: [SERIES] Cuộc cách mạng Satoshi- Các sàn giao dịch – Đánh đổi tự do vì sự tiện lợi?
Tác giả: Wendy McElroy
Dịch giả: Hà Anh
Theo Tapchibitcoin
