Đây là bài viết trên blog Coinbase về tài chính phi tập trung (Defi). Chúng tôi xin dịch lại toàn bộ nội dung bài viết để cung cấp bạn đọc. Các bạn có thể đọc bản tiếng anh tại đây.
DeFi và khái niệm Yield Farming
Các giao thức DeFi đã bùng nổ với tất cả các số liệu vào tháng trước, cụ thể: tổng giá trị bị khóa (TVL) vượt qua 3 tỷ đô la, được kích hoạt bởi sự kiện ra mắt token quản trị COMP và yield farming (tạm dịch: canh tác lợi nhuận).
Tổng giá trị bị khóa trong DeFi (USD) | Nguồn: DeFi Pulse
Yield Farming là gì?
Hầu hết các giao thức tiền điện tử được thiết kế để được phân cấp. Đối với các mạng cấp cơ sở (như Bitcoin và Ethereum), tính năng này đạt được thông qua Proof of Work và bất kỳ ai cũng có thể khai thác, kiếm được BTC hoặc ETH để trả cho công sức giúp bảo mật mạng. Khi làm như vậy, kiểm soát mạng ít nhiều dân chủ hơn (một CPU một phiếu).
Nhưng làm thế nào để các dự án được xây dựng trên Ethereum đạt được sự phân cấp? Đó là trao quyền quản trị dưới dạng token cho người dùng giao thức, biến người dùng thành các bên liên quan một cách hiệu quả. Đây chính xác là những gì Compound (giao thức vay/cho vay tự trị) tiên phong. Họ hiện phát hành token COMP, cung cấp quyền quản trị đối với giao thức Compound để người dùng mạng phân chia lợi tức theo số lượng họ sử dụng giao thức.
- Token quản trị COMP duy trì giá trị: Compound là giao thức vay/cho vay DeFi hàng đầu và quyền quản trị đối với mạng này rất mạnh mẽ.
- Phân chia lợi nhuận COMP cho người dùng giao thức là lợi suất miễn phí. Đó là phần thưởng chỉ khi sử dụng Compound.
Khi COMP phát hành, token nhanh chóng được đánh giá cao nhờ vào vị trí dẫn đầu của Compound trên hệ sinh thái DeFi. Cộng đồng sớm nhận ra rằng việc thêm tài sản vào Compound và/hoặc vay từ giao thức sẽ có lãi suất đáng kể do có thêm COMP được phân phối (đạt đỉnh 100% APY tại một số thời điểm).
Do vậy, việc sử dụng giao thức để kiếm token của nền tảng gốc được gọi là yield farming.
Điều gì đã xảy ra với Compound?
Yield farming đã và đang mang đến cho Compound dòng vốn rất lớn. Trong một tuần vào giữa tháng 6, gần nửa tỷ đô la được thêm vào Compound, đẩy TVL từ 100 triệu đô la lên hơn 1,7 tỷ đô la vào lúc cao điểm. Tương tự, COMP mở giao dịch khoảng 80 đô la và bùng nổ đến hơn 300 đô la.
Tổng giá trị bị khóa trong Compound | Nguồn: Matteo Leibowitz
Khối lượng và giá COMP | Nguồn: CoinGecko
Tuy nhiên, không phải tất cả các số liệu đều trung thực như được phản ánh. Với Compound, bạn có thể đầu tư vốn, nhân với lợi suất. Cụ thể:
- Thêm 100 USDC làm tài sản thế chấp vào Compound (thu lãi + COMP)
- Vay 70 DAI bằng tài sản thế chấp 100 USDC (trả lãi nhưng kiếm được COMP)
- Giao dịch 70 DAI lấy 70 USDC (tiền thưởng: trên DEX)
- Lặp lại bước 1
Khả năng kết hợp của DeFi cũng mang lại lợi nhuận ở khía cạnh khác, bằng cách xếp chồng lợi suất qua các giao thức khác nhau. Ví dụ: bạn có thể khóa DAI trong Compound và gửi token DAI trên Compound vào Balancer để có thêm yield farming.
Trình theo dõi DeFi nổi tiếng defipulse.com thực hiện một số thao tác phân tích TVL được báo cáo để giải thích cho các hiệu ứng này. Kể từ ngày 23/7/2020, TVL trong Compound đạt 550 triệu đô la.
Yield farming không phải là không có rủi ro
Trong các thị trường hiệu quả, lợi suất tăng phản ánh rủi ro tăng lên. Mặc dù DeFi là thị trường không hiệu quả lớn hiện nay nhưng lợi suất DeFi quá mức vẫn cho thấy các rủi ro khác:
Rủi ro hợp đồng thông minh: Hợp đồng thông minh có xu hướng bị kẻ xấu khai thác, với một số ví dụ mới trong năm nay (bZx, Curve, lendf.me). Phát triển của DeFi đã khiến hàng triệu đô la tràn ngập vào các giao thức non trẻ, làm tăng động lực cho những kẻ tấn công tìm cách khai thác chúng.
Rủi ro thiết kế hệ thống: Nhiều giao thức còn non trẻ và các ưu đãi có thể bị lợi dụng. (Ví dụ: Balancer, nơi FTX có thể thu được >50% lợi suất do một lỗ hổng đơn giản)
Rủi ro thanh lý: Tài sản thế chấp có thể biến động và các vị trí nợ nguy cơ trở thành tài sản thế chấp trong những thay đổi lên xuống thị trường. Cơ chế thanh lý có thể không hiệu quả và thua lỗ nhiều hơn.
Rủi ro bong bóng: Động lực giá của các token (như COMP) là phản xạ vì giá trị tương lai dự kiến sẽ tỷ lệ với mức độ sử dụng và việc sử dụng được khuyến khích bởi giá trị tương lai dự kiến.
Nhìn chung, các giao thức DeFi với số vốn đáng kể là ‘điểm nóng’ để tác nhân xấu khai thác. Chỉ trong một tuần, giao thức Balancer đã thay đổi quy tắc giao thức, bị hack và giá token tăng gấp 3 lần! Trong một số phương diện, DeFi vẫn là nơi tiềm ẩn nhiều nguy hiểm – hãy cẩn thận.
Khái quát hệ sinh thái DeFi rộng lớn
Khối lượng DEX bùng nổ, bắt đầu cạnh tranh với khối lượng sàn giao dịch tập trung
Khối lượng DEX (sàn giao dịch phi tập trung) tăng vọt trong tháng trước và bắt đầu cạnh tranh với một số sàn giao dịch tập trung.
Đây là kết quả trực tiếp của yield farming, đặc biệt là khi hoạt động vay và cho vay yêu cầu hoán đổi giữa 2 token ERC-20 khác nhau. Stablecoin được ưa thích nhất (như trong ví dụ ở trên), khiến quá trình phát triển của Curve dần chiếm vị trí thống trị (sàn DEX chuyên về của stablecoin).
Khối lượng DEX | Nguồn: Dune Analytics
Thị phần khối lượng DEX | Nguồn: Dune Analytics
Các DEX cũng đang theo chiến lược tăng trưởng tương tự tạo ra sàn giao dịch phổ biến vào đầu năm 2017: quyền truy cập vào các token/tài sản dài hạn không được niêm yết trên sàn giao dịch khác. Trong trường hợp này, DEX cung cấp thanh khoản cho tất cả các token và dự án DeFi. Khởi tạo token có thể sẽ vượt trội hơn các sàn tập trung niêm yết chúng, biến DEX thành sân chơi tự nhiên cho các tài sản mới lạ và ‘cái đuôi dài’ (long-tail) của các tài sản nhỏ hơn.
DEX đã xử lý trên 1 tỷ đô la tổng khối lượng trong 7 ngày qua, hơn gấp 3 lần tổng khối lượng DEX 2019!
Stablecoin DeFi tăng trưởng mạnh trong quý 2
Stablecoin được sử dụng trong DeFi (nổi trội là DAI và USDC) đã đạt được sự tăng trưởng kỷ lục vào quý 2, vì đây là những tài sản yield farming được ưa thích do tính biến động thấp của chúng ngăn ngừa rủi ro thanh lý. Cả vốn hóa thị trường của USDC và DAI đều tăng trưởng >50%, từ 700 triệu sang 1,1 tỷ đô la và 100 triệu đến 150 triệu đô la tương ứng kể từ khi ra mắt COMP.
Vốn hóa thị trường stablecoin | Nguồn: CoinMetrics
Vốn hóa thị trường của tất cả token ETH vượt qua ETH
Vốn hóa thị trường của tất cả các token ETH gần đây đã vượt qua vốn hóa của chính ETH. Mặc dù được điều khiển chủ yếu bởi một vài tài sản như LINK và CRO, đây vẫn là cú lật hấp dẫn cho thấy hệ sinh thái Ethereum đang mở rộng giá trị nhanh hơn tài sản bản địa cơ sở.
Nếu bạn tin vào luận điểm giao thức béo (fat protocol) thì có thể chỉ ra rằng ETH bị đánh giá thấp, vì tăng trưởng trong lớp tiện ích cuối cùng sẽ tích lũy cho lớp cơ sở. Nhưng nếu ngược lại, chúng ta phải đặt ra câu hỏi về mô hình bảo mật dài hạn của Ethereum với khả năng tấn công Ethereum về mặt kinh tế để lấy giá trị từ các tài sản đứng đầu.
Vốn hóa thị trường của ETH và ERC-20 | Nguồn: CoinMetrics
Ethereum tắc nghẽn, báo động về thách thức mở rộng
Có thể dự đoán hoạt động của DeFi đã khiến giá gas trung bình tăng lên, dao động trong khoảng từ 40 đến 70 Gwei hôm nay. Một lần chuyển ETH có phí gần 0,35 đô la, nhưng các hoạt động phức tạp hơn như hoán đổi tài sản trên DEX hoặc gia nhập, thoát khỏi nhiều vị trí yield farming có thể đắt hơn đáng kể (có lúc >10 đô la cho mỗi giao dịch).
Phí gas tăng âm thầm vì hạn chế quyền truy cập vào DeFi chỉ với những người có đủ vốn. Khi chi phí cần để vào và thoát khỏi các vị trí yield farming là 10 đô la, người dùng có số dư ít ỏi sẽ bị hạn chế.
Phí gas cao là hậu quả trực tiếp của những thách thức mở rộng mạng. Mặc dù vẫn còn là trở ngại hiện tại nhưng những nỗ lực liên quan đến các giải pháp ETH 2.0 và Lớp 2 cho thấy sự tiến bộ có ý nghĩa. Tuy nhiên, kết quả của những cải tiền này vẫn chưa được thể hiện rõ.
Giá gas trung bình của Ethereum | Nguồn: Alex Kroeger
Những dự án DeFi tăng trưởng mạnh mẽ
Dự án Wrapped BTC: Các dự án Wrapped BTC tạo token ERC-20 hoạt động trên Ethereum có thể đổi 1:1 với BTC trên blockchain Bitcoin, do đó đưa số dư BTC vào DeFi. Các dự án này tăng trưởng đáng kể khi người dùng tìm kiếm thêm vốn để yield farming. wBTC của BitGo và rBTC của Ren là những điểm nổi bật đáng chú ý, với ~140 triệu đô la BTC bị khóa giữa chúng (và wBTC rõ ràng vượt trội hơn với 130 triệu đô la).
Balancer: Là nhà cung cấp thanh khoản và DEX tương tự Uniswap ra mắt với token quản trị yield farming và nhanh chóng đạt hơn 200 triệu đô la TVL.
Aave: Là giao thức vay/cho vay tương tự như Compound, nhưng có thêm khả năng cho vay flash, có token quản trị LEND và phân biệt các sản phẩm cho vay. Giá trị của LEND tăng đáng kể theo sau COMP. Ngoài ra, TVL của Aave bùng nổ tương tự với hơn 450 triệu đô la.
Synthetix: Là giao thức tài sản tổng hợp trên Ethereum với cơ chế yield farming tương tự, Synthetix cũng tăng trưởng đáng kinh ngạc. sUSD của giao thức chiếm được khối lượng kha khá trong bối cảnh bùng nổ stablecoin.
yEarn Finance: Là bộ sản phẩm DeFi, bao gồm cố vấn robot phân bổ tiền gửi cho các giao thức có lợi suất cao nhất. Họ đã phát hành token quản trị YFI với các thuộc tính độc đáo là không có chủ sở hữu trước đó và không có tài trợ bên ngoài, nguồn cung cố định và kiếm được thông qua yield farming. Khi ra mắt, vốn đổ xô vào farming và lợi suất đã lên tới 1.000% APR.
Infrastructure: Chainlink với mục tiêu trở thành cầu nối oracle cung cấp năng lượng cho tiền điện tử và Dapps DeFi đã đạt giá ATH trên 8 đô la và lọt vào top 10 vốn hóa thị trường. InstaDapp – nền tảng đơn giản để dễ dàng quản lý các vị trí yield farming tăng tới gần 200 triệu đô la TVL.
Khác: Token không tương quan độc đáo của Ampleforth. UMA phát hành token COMP tổng hợp (yCOMP) để cho phép short và đô la lợi tức cho các khoản vay có lãi suất cố định. mStable duy trì bán token cho tiêu chuẩn giao thức stablecoin của họ. bZx gia nhập thông qua việc Uniswap cung cấp token quản trị.
Tất cả các số liệu đều hoàn toàn chính xác?
Đối với tất cả các số liệu ấn tượng như giá tài sản leo thang và tăng trưởng nhanh chóng của giá trị bị khóa, đó có thực sự là hoạt động chính xác?
Như đã nói, giá trị bị khóa có thể không hoàn toàn đúng, trong đó tài sản được gửi đệ quy hoặc xếp chồng lên nhau qua các giao thức khác. Điều này chắc chắn đã dẫn đến một số kết quả kỳ lạ. Hãy xem xét bảng kế toán của Compound đối với DAI, họ liệt kê nhiều DAI trong nguồn cung Compound hơn so với số DAI tồn tại! Điều này chỉ có thể được thực hiện khi cùng một DAI được cung cấp, mượn và cung cấp lại trong một vòng lặp đệ quy.
Số liệu cung cấp DAI của Compound
Vậy nếu không thể xem xét TVL theo giá trị được cung cấp, chúng ta có thể nói gì về số lượng người dùng truy cập DeFi?
Con số thấp so với các sàn giao dịch chính (như Coinbase với hơn 35 triệu tài khoản), nhưng xu hướng DeFi vẫn thúc đẩy tăng trưởng mạnh mẽ, hơn 100% YTD. Lưu ý rằng không có “tài khoản” nào trên mạng trong DeFi mà chỉ có các địa chỉ duy nhất, do đó, số liệu chỉ phản ánh một phần sự việc.
Số lượng người dùng tiền điện tử theo thời gian | Nguồn: Richard Chen
Tương đối rõ ràng rằng hiện tượng DeFi vẫn được tinh chỉnh cho người dùng tiền điện tử tinh vi, có thể điều hướng thế giới của ví tự custody và hiểu những rủi ro/cơ hội ẩn bên trong.
Tuy nhiên, không thể xem thường các số liệu. Ngay cả khi tồn tại cơ chế lợi suất đệ quy, 3 tỷ đô la TVL trên tất cả DeFi là khó có thể tranh cãi. Lực hút và mức độ sử dụng tăng trưởng trên quỹ đạo rõ ràng và DeFi là câu chuyện nổi bật trong thế giới tiền điện tử ngày nay.
Định giá và lợi nhuận bền vững?
Nhìn lại một chút, chúng ta có thể thấy chu kỳ rõ ràng:
- Giao thức thêm token quản trị yield farming
- TVL tăng khi người dùng khai thác token quản trị
- Định giá token quản trị tăng lên sau khi TVL và số liệu tăng vọt
- Khuyến khích yield farming tăng, lặp lại bước 2
Các chu kỳ như vậy thường là dấu hiệu cho thấy giá trị cách ly khỏi các nguyên tắc cơ bản.
Tuy nhiên, đây là cách tiền điện tử tăng trưởng vững mạnh trong lịch sử. Ưu đãi tài chính quá lớn thúc đẩy nhận thức của người dùng tăng lên và mọi người cố gắng chen chân vào. Theo thời gian, các onramp trở nên mượt mà hơn, mô hình doanh thu được tinh chỉnh và sản phẩm trở nên thân thiện hơn với người dùng.
Vì vậy, điều này trông tương tự như những gì đã xảy ra với Bitcoin vào năm 2013. Chỉ một số ít người chọn nắm lấy Bitcoin, nhưng thay đổi giá đã thúc đẩy nhận thức và tăng trưởng.
Ngày nay, lợi nhuận của DeFi mang lại mức độ nhận thức tương tự, nhưng chỉ có những kẻ am hiểu về tiền điện tử mới tận dụng để khai thác lợi nhuận. Các con số vẫn chưa hoàn toàn thuyết phục, nhưng xu hướng là không thể chối cãi. Sản phẩm và trải nghiệm sẽ trở nên tốt hơn theo thời gian.
- Điều gì đã gây ra flash pump 700,000% chỉ trong một phút của token Defi Ampleforth?
- Chainlink mang dữ liệu giá Forex từ các ngân hàng hàng đầu Hàn Quốc lên DeFi
- Nghịch lý: Token Defi này giảm giá sau khi được niêm yết hợp đồng tương lai trên FTX, nhưng tại sao?
Theo Coinbase
