IPO (Phát hành công khai lần đầu) bị đình chỉ của Ant Group đã làm sáng tỏ thêm về tham vọng của Trung Quốc đối với đồng nhân dân tệ kỹ thuật số. Chính phủ Trung Quốc dường như coi gã khổng lồ thanh toán như một lực lượng gây bất ổn cho nền kinh tế sở tại và đồng nhân dân tệ kỹ thuật số là cách để kiểm soát các công ty như thế này.
Những người theo dõi ngành cho biết Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC) có thể sử dụng đồng nhân dân tệ kỹ thuật số để hạn chế sự tăng trưởng của Alipay và WeChat Pay. Tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC) có thể gây khó khăn cho hoạt động kinh doanh cho vay vi mô của Alipay và cung cấp các dịch vụ tài chính cho những người không có tài khoản ngân hàng, đồng thời thu hút các khoản tiền gửi về lại với ngân hàng thương mại.
CEO Tanvi Ratna của fintech think tank Policy 4.0 cho biết IPO của Ant lột trần các điểm bất cập trong ngành thanh toán kỹ thuật số. Từ đó, ngân hàng trung ương Trung Quốc có động lực để tung ra đồng nhân dân tệ kỹ thuật số và tự cung cấp cho mình nhiều quyền lực hơn để kiểm soát các nền tảng thanh toán của bên thứ ba. Policy 4.0 đang thực hiện một báo cáo nghiên cứu sâu rộng về tiền kỹ thuật số quốc gia của Trung Quốc sẽ được phát hành vào ngày 18/11.
Các sàn giao dịch chứng khoán Thượng Hải và Hồng Kông đã tạm dừng IPO kép trị giá 35 tỷ USD của Ant vào tuần trước sau khi các nhà quản lý tài chính của Trung Quốc làm dấy lên lo ngại về hoạt động kinh doanh cho vay vi mô đang bùng nổ của Ant, có thể gây thêm nợ cho nền kinh tế có đòn bẩy cao của đất nước.
Công ty con đồng cho vay của Ant là Huabei, là một thẻ tín dụng ảo được tích hợp sẵn trong Alipay, tạo điều kiện cho các khoản vay giữa ngân hàng thương mại và người đi vay, trong khi Jiabei là nhà cung cấp cho vay tiêu dùng ngắn hạn. Mặc dù được cắt giảm 40% lãi suất cho vay, Alipay chịu rủi ro tín dụng thấp hơn nhiều so với các ngân hàng. Theo bản cáo bạch IPO của công ty, bảng cân đối kế toán chỉ có 2% các khoản vay do Ant hỗ trợ tính đến tháng 6.
Một cách để ngân hàng trung ương kiểm soát hoạt động kinh doanh cho vay của Alipay là yêu cầu công ty chuyển đổi tiền mặt sang đồng nhân dân tệ kỹ thuật số để bảo lãnh các khoản vay tiêu dùng. Ratna nói:
“Ngân hàng có thể khiến các nền tảng thanh toán kỹ thuật số tốn kém hơn khi sử dụng nhân dân tệ kỹ thuật số để cho vay và đây có thể là điều mà chính phủ muốn ép buộc”.
Một ngày trước khi IPO của Ant được tổ chức, các nhà quản lý tài chính hàng đầu của Trung Quốc đã xuất bản một tài liệu tham vấn yêu cầu những người cho vay trực tuyến cung cấp ít nhất 30% mọi khoản vay mà họ thực hiện cùng với các ngân hàng, khiến Ant khó cho vay tiền hơn.
Hoạt động kinh doanh cho vay đang bùng nổ của Ant là vấn đề nan giải cho các nhà quản lý tài chính hàng đầu của Trung Quốc vào thời điểm đất nước này đang phải đối mặt với rủi ro vỡ nợ ngày càng tăng và các ngân hàng yếu kém. Để hạn chế ảnh hưởng của các công ty fintech đối với nền kinh tế của đất nước, các nhà chức trách của Bắc Kinh đã đề xuất một loạt phương pháp chống độc quyền mới đối với các công ty fintech vào thứ 4. Ratna nói:
“Trung Quốc rất ý thức về vấn đề nợ của mình. Rất nhiều doanh nghiệp không có dòng tiền mặt, đặc biệt là sau đại dịch virus Corona. Ant đang đẩy mạnh các khoản vay cá nhân, rất nhiều trong số đó có thể trở nên tồi tệ”.
Alipay không phải lúc nào cũng báo cáo dữ liệu cho vay tiêu dùng cho các ngân hàng Trung Quốc. Trong khi đó, Huabei và Jiebei ra mắt vào tháng 1/2018 nhưng không chia sẻ dữ liệu với ngân hàng trung ương cho đến cuối tháng 7 năm nay sau khi có yêu cầu của ngân hàng trung ương.
Theo Ratna, đồng nhân dân tệ kỹ thuật số có thể tăng tính minh bạch và hiệu quả tài chính bằng cách giúp các ngân hàng theo dõi và phân tích tốt hơn tài sản không hoạt động. Cô nhận xét:
“Đối với ngân hàng trung ương, điều rất quan trọng là tài sản cơ bản trở thành đồng nhân dân tệ kỹ thuật số. Nó có thể giúp ngân hàng giải quyết nhiều vấn đề lâu năm trong hệ thống tài chính như ngân hàng ngầm, các khoản nợ xấu và quá nhiều tài chính phi chính thức”.
Tiền gửi bị rò rỉ
Những gã khổng lồ thanh toán của Trung Quốc cũng đặt ra nhiều mối đe dọa khác. Các ngân hàng thương mại ở Trung Quốc đang mất dần tiền gửi vào các nền tảng thanh toán phi ngân hàng. Thị trường ngân hàng di động Trung Quốc có khoảng 8 nghìn tỷ đô la giao dịch trong 3 tháng cuối năm 2019, với Alipay chiếm 55% thị trường và WeChat Pay chiếm 39%.
Alipay có một trong những quỹ thị trường tiền tệ lớn nhất thế giới được gọi là Yu’e Bao, về cơ bản là quỹ tương hỗ thường đầu tư vào các loại tài sản an toàn như trái phiếu kho bạc để kiếm lãi cao hơn nhiều tài khoản tiết kiệm trong các ngân hàng thương mại. Người dùng của nó có xu hướng bỏ tiền trong ứng dụng vào quỹ. Với các quỹ tương tự khác trên nền tảng phân phối của mình, Alipay có tổng tài sản gần 600 tỷ đô la tính đến tháng 6. Phó chủ tịch Aurora Wong của công ty tiền điện tử ZB Group cho biết:
“Tỷ lệ cho vay trên tiền gửi xác định số tiền mà một ngân hàng thương mại có thể cho vay. Nhiều tiền gửi hơn cho phép các ngân hàng cho vay nhiều hơn, đây là một trong những ngành kinh doanh sinh lợi nhất nhờ thu được lãi suất”.
Các ngân hàng thương mại của Trung Quốc cần duy trì hoặc tăng cơ sở tiền gửi để theo kịp hoạt động cho vay, đặc biệt là khi suy thoái kinh tế ngày càng sâu sắc.
Một số ngân hàng thương mại ở Trung Quốc hy vọng người gửi tiền nhỏ lẻ sẽ sử dụng đồng nhân dân tệ kỹ thuật số trong các giao dịch thanh toán của họ. Khi người dùng chuyển đổi tiền ảo trở lại thành fiat, tiền mặt sẽ vẫn còn trong tài khoản ngân hàng thay vì trên các ứng dụng thanh toán di động.
Theo cung cấp của Wong, nỗ lực mới nhất để khuyến khích việc áp dụng hàng loạt đồng nhân dân tệ kỹ thuật số là khoản tài trợ 1.5 triệu đô la của PBoC vào tháng 10 cho công dân Thâm Quyến.
Mỗi người trong số 50,000 người tham gia đã tải xuống ví kỹ thuật số sẽ được chọn qua một cuộc xổ số để nhận khoảng 30 đô la và chiến dịch kéo dài một tuần. Các cửa hàng ở Thâm Quyến đã đăng mã QR để người dùng ví quét và thanh toán cho các giao dịch mua của họ.
Lợi ích của nhân dân tệ kỹ thuật số đối với các ngân hàng thương mại Trung Quốc không chỉ là tăng tiền gửi. Với cơ sở người dùng lớn hơn, các ngân hàng sẽ có nhiều dữ liệu giao dịch hơn để lập hồ sơ người tiêu dùng, phân tích hành vi trực tuyến của họ và thử nghiệm các cách khác nhau để kiếm tiền từ dữ liệu. Wong nói:
“Các ngân hàng thương mại ở Trung Quốc đang trở nên giống với công ty fintech hơn. Tôi nghĩ đây không phải là đợt tặng tiền ảo cuối cùng và sẽ có nhiều chương trình hơn nữa để khuyến khích người tiêu dùng sử dụng ví từ các ngân hàng thương mại”.
Áp dụng hàng loạt
Tuy nhiên, Alipay và WeChat Pay đang cản trở việc áp dụng hàng loạt đồng nhân dân tệ kỹ thuật số. Trong đợt tặng quà dùng thử vào tháng trước, một số người mua sắm thích sử dụng hai ứng dụng thanh toán di động này vì chúng tiện lợi hơn. Ratna nói:
“Bài toán về việc áp dụng là một câu hỏi khó đối với các ngân hàng trung ương. Đây là chuyện bình thường đối với một startup nhưng nó là điều mà các ngân hàng trung ương chưa làm được”.
Các chính sách điều tiết thuận lợi cho đồng nhân dân tệ kỹ thuật số, tính năng kỹ thuật độc đáo cho phép những người không có tài khoản ngân hàng tiếp cận dịch vụ tài chính cơ bản và cải thiện trải nghiệm người dùng ví kỹ thuật số là một trong những cách có khả năng nhất để tăng lượng chấp nhận đồng nhân dân tệ kỹ thuật số.
Một tính năng kỹ thuật khiến đồng nhân dân tệ kỹ thuật số khác với Alipay về mặt thanh toán là người dùng không cần tài khoản ngân hàng liên kết với ứng dụng di động để thực hiện các giao dịch tiền mặt.
Trung Quốc có hơn 225 triệu người không có tài khoản ngân hàng, là một trong những quốc gia có dân số không sở hữu tài khoản ngân hàng lớn nhất trên thế giới, theo báo cáo vào năm 2017 của Global Findex.
Nhà kinh tế trưởng Chuanwei Zou của công ty cơ sở hạ tầng blockchain PlatOn cho biết tài khoản nhân dân tệ kỹ thuật số có quy mô yêu cầu KYC (hiểu khách hàng) tương ứng với số nhân dân tệ kỹ thuật số mà bạn muốn sở hữu và sử dụng. Zou cho biết:
“Bạn đăng ký càng nhiều thông tin nhận dạng với ví nhân dân tệ kỹ thuật số thì bạn càng có thể có nhiều nhân dân tệ kỹ thuật số trong ví”.
Đối với Alipay và WeChat Pay, người dùng phải đăng ký bằng tài khoản ngân hàng, tài khoản này yêu cầu ID do chính phủ cấp. Ứng dụng cũng sẽ sử dụng nhận dạng khuôn mặt và số điện thoại di động để xác minh danh tính.
Zou cho biết người dùng chỉ với vài nghìn đô la trong ví nhân dân tệ kỹ thuật số của họ có thể ẩn danh hoàn toàn, điều này có lợi cho nhiều người gửi tiền nhỏ lẻ ở Trung Quốc.
Việc tách khỏi tài khoản ngân hàng giúp ích cho người nước ngoài ở Trung Quốc và những người có nhu cầu giao dịch bằng nhân dân tệ ở nước ngoài. Ngân hàng trung ương có kế hoạch triển khai một cuộc thử nghiệm trong Thế vận hội Olympic mùa đông ở Bắc Kinh vào năm 2022, trong đó người nước ngoài ở Trung Quốc có thể trực tiếp đổi tiền fiat khác lấy đồng nhân dân tệ kỹ thuật số mà không cần mang theo tiền mặt hoặc mở tài khoản ngân hàng.
Theo Zou, đồng nhân dân tệ kỹ thuật số cho phép người nước ngoài mua hàng hóa và sử dụng dịch vụ ở Trung Quốc và cho phép bất kỳ ai bên ngoài Trung Quốc chuyển tiền qua biên giới mà không cần sử dụng tài khoản ngân hàng vì đồng tiền ảo này sẽ là một phần của hệ thống khép kín do PBoC quản lý.
“Nhân dân tệ kỹ thuật số chắc chắn sẽ thay đổi cấu trúc thị trường thanh toán kỹ thuật số về mặt áp dụng ở bước cuối cùng. Chúng ta đã có ứng dụng di động của các ngân hàng thương mại, Alipay, WeChat Pay và có thể sẽ có một ứng dụng gốc cho tiền ảo này, có thể là ứng dụng độc lập nhưng cũng có thể được tích hợp vào các ứng dụng thanh toán của bên thứ ba”.
Bốn ngân hàng thương mại lớn của Trung Quốc đã đưa tính năng thanh toán bằng nhân dân tệ kỹ thuật số vào ứng dụng di động của họ, trong khi ngân hàng trung ương vẫn chưa cho phép Alipay và WeChat Pay tích hợp nhân dân tệ kỹ thuật số làm tùy chọn thanh toán trong ứng dụng của họ.
Ratna nhận xét giống như nhiều thay đổi chính sách quan trọng khác, chính phủ Trung Quốc đã và đang tiếp cận sáng kiến tiền ảo quốc gia của mình theo phương thức thử nghiệm và tìm ra lỗi sai.
“Ngân hàng trung ương vẫn chưa thực sự tung ra hết bí mật của mình”.
- Nhà phân tích: ETH và LTC có thể chứng kiến sự sụt giảm cuối cùng trước khi bùng nổ
- Thống đốc PBoC cho biết các thử nghiệm nhân dân tệ kỹ thuật số đã thành công với 300 triệu đô la được giao dịch
- Vương quốc Anh soạn thảo các quy định về stablecoin và nghiên cứu CBDC
Minh Anh
Theo Coindesk
