Trong khi Bitcoin đã trở thành tâm điểm chú ý kể từ đầu năm đến nay và thậm chí còn hơn thế nữa với thương vụ Tesla mua 1.5 tỷ đô la gần đây, ETH không bị tụt lại phía sau. ETH hiện đang ở mức 1,800 đô la và mạng của nó hiện đã xử lý hơn 1 tỷ giao dịch, chủ yếu dựa trên lĩnh vực DeFi và cũng do sự tham gia ngày càng tăng của các tổ chức.
Theo cộng sự nghiên cứu Lanre Jonathan Ige tại 21Shares – công ty phát hành các sản phẩm giao dịch tiền điện tử ở Châu Âu: “Các nhà đầu tư hiểu rằng Bitcoin là một phần của loại tài sản rộng lớn hơn và hiện đang cố gắng đa dạng hóa các coin khác ngoài Bitcoin”. Anh nói thêm rằng đối với các nhà đầu tư tổ chức, “triển vọng về một cuộc chơi công nghệ thuần túy trong ngành là điều thú vị và là lý do tại sao ETH ngày càng hấp dẫn”.
Khi tài chính phi tập trung tiếp tục phát triển, các sản phẩm đang bắt đầu được sử dụng rộng rãi. Hiện tại, có hơn 47 tỷ đô la bị khóa trong các giao thức thanh khoản DeFi. Khối lượng trên các sàn giao dịch phi tập trung cũng tăng lên đáng kể trong vài tháng qua, đạt hơn 55 tỷ đô la trên tất cả các sàn giao dịch phi tập trung dựa trên Ethereum.
Khi khối lượng trên các sàn phi tập trung (DEX) trên Ethereum và giao dịch on-chain tiếp tục tăng lên, blockchain Ethereum trở nên quá tải, đôi khi yêu cầu khoản phí 10 đô la cho một giao dịch đơn giản. Vì các giao dịch trên DEX được thực hiện trên blockchain, nên các giao dịch hoán đổi trên các sàn, chẳng hạn như Uniswap, đôi khi có thể có giá trên 100 đô la. Cố vấn Ilya Abugov tại nền tảng tổng hợp thống kê DApp DAppRadar đã làm rõ nguyên nhân gây ra tăng phí, cho biết:
“Đó là sự kết hợp của một số yếu tố: các dự án mới niêm yết thông qua DEX, khai thác thanh khoản, tích hợp dự án sâu hơn và hơn thế nữa. Chi phí gas cao không ảnh hưởng nhiều đến người dùng cá voi và họ chiếm một phần lớn khối lượng DeFi”.
Do đó, khả năng tồn tại của các sàn giao dịch phi tập trung là một câu hỏi. Phí sẽ tiếp tục tăng vô thời hạn hay bản phát hành Ethereum 2.0 sẽ chấm dứt tình trạng phí cao? Có bất kỳ kế hoạch nào để khắc phục sự cố này trên phiên bản Ethereum hiện tại không và những lựa chọn thay thế nào khác hiện có để giúp giảm chi phí giao dịch phi tập trung cả trong và ngoài Ethereum?
Tại sao phí quá cao?
Khi số lượng giao dịch trên Ethereum tăng lên, phí giao dịch cũng tăng theo. Phí trên mạng Ethereum dựa trên giá gas và giới hạn gas. Mặc dù giới hạn gas khá ổn định và có liên quan đến mức độ phức tạp của giao dịch – ví dụ: tương tác với một hợp đồng thông minh sẽ đắt hơn một giao dịch đơn giản – giá gas biến động mạnh.
Khi có quá nhiều giao dịch trên mạng, các khối bắt đầu đầy và do đó miner chọn những khối có giá gas cao nhất và bỏ lại những khối khác, khiến những khối này mất nhiều thời gian hơn. Khi người dùng đặt giá hoặc giới hạn gas quá thấp, giao dịch của họ sẽ không thành công và có thể mất khoản phí mà họ sẵn sàng trả ban đầu.
Uniswap sử dụng pool thanh khoản và công thức tạo thị trường tự động (AMM) để khớp lệnh thay vì sử dụng sổ lệnh như các sàn giao dịch tập trung. Điều này có nghĩa là tất cả các giao dịch diễn ra trên blockchain thông qua việc sử dụng hợp đồng thông minh bổ sung token mà người dùng bán vào pool và lấy token mà người dùng muốn mua từ cùng pool.
Do đó, phí trên Uniswap và các sàn giao dịch trên Ethereum khác sẽ tăng lên khi sử dụng chính Ethereum. Một giao dịch hoán đổi token đơn giản trên Uniswap có thể tốn hàng trăm đô la phí gas, điều này khiến nó không phù hợp với các trader nhỏ. Các giao dịch lớn cũng có thể khó thực hiện bởi vì quy mô giao dịch hoán đổi càng tương đối với pool thanh khoản, thì tỷ giá hối đoái sẽ càng tệ.
Tuy nhiên, Uniswap là sàn giao dịch phi tập trung được sử dụng nhiều nhất, với khối lượng hơn 6 tỷ đô la chỉ tính riêng từ ngày 5/12 đến 11/2 và cũng là sàn giao dịch sử dụng gas nhiều nhất trên mạng. Với lợi nhuận kiếm được bằng cách cung cấp tính thanh khoản, yield farming (canh tác lợi nhuận) và chỉ cần nắm giữ token DeFi, không có gì ngạc nhiên khi mọi người sẵn sàng trả hàng trăm đô la phí để hoán đổi các token không có được từ sàn tập trung.
Nhưng người dùng thông thường thì sao? Liệu các sàn giao dịch phi tập trung có khả thi đối với những người muốn giao dịch với giá rẻ, hiệu quả và không có rủi ro đối tác không? Khi được hỏi về khả năng tồn tại hiện tại của các DEX trên Ethereum, Kain Warwick, người sáng lập Synthetix – một giao thức phái sinh phi tập trung trên Ethereum – chia sẻ:
“Ethereum hiện có thể được sử dụng phổ biến với hàng trăm triệu người dùng hàng ngày. Phí gas là mâu thuẫn rõ ràng nhất tại thời điểm hiện tại, nhưng cũng có rất nhiều cải tiến về UI/UX được thực hiện để giúp mọi người thực sự có thể tiếp cận toàn bộ quy trình”.
Làm thế nào để tiết kiệm gas?
Trong khi Uniswap vẫn là DEX phổ biến nhất, có một số sàn giao dịch trên Ethereum khác sử dụng cùng một mô hình AMM, nhưng tất cả đều có cùng một vấn đề với phí gas. Tuy nhiên, một số sàn cung cấp tỷ giá tốt hơn cho một số token tùy thuộc vào thanh khoản có sẵn, có nghĩa là người dùng có thể nhận được tỷ giá tốt hơn so với trên Uniswap.
Công cụ tổng hợp sàn giao dịch phi tập trung 1inch tìm kiếm tỷ giá tốt nhất trên nhiều DEX, chia giao dịch theo nhiều pool để truy xuất số lượng token tối đa có thể trong một giao dịch. Điều này có thể khá hữu ích cho các giao dịch lớn, việc chuyển qua nhiều sàn giao dịch sẽ có lợi để đảm bảo tỷ giá tốt hơn, phục hồi một số giá trị bị mất do phí gas. Anton Bukov, giám đốc công nghệ và đồng sáng lập của 1inch nói rằng:
“Đôi khi, sẽ hợp lý hơn khi chi thêm 10 đô la cho phí gas để nhận thêm 50 đô la token 1inch.exchange có tính đến phí gas, cố gắng tối ưu hóa tỷ giá. Đối với các giao dịch nhỏ, thuật toán Pathfinder của chúng tôi thích sử dụng các DEX giá rẻ, trong khi đối với các giao dịch lớn, nhiều khả năng nó sẽ sử dụng tất cả các thanh khoản có thể có”.
Mặc dù tổng hợp nhiều sàn giao dịch không cải thiện chi phí gas cho các giao dịch hoán đổi trong và ngoài mạng nhưng 1inch sử dụng Chi (một token gas được đúc khi giá gas thấp và bị đốt cháy khi giá cao) cho phép người dùng trao đổi tiết kiệm đến 40% phí gas ngay cả khi giao dịch thông qua các sàn khác, chẳng hạn như Uniswap hoặc SushiSwap.
Một cách khác để giảm phí trên Uniswap và các sàn giao dịch khác là sử dụng Wrapped Ether (wETH) trực tiếp khi hoán đổi token lấy ETH. Tất cả các giao dịch trên Uniswap đều được thực hiện bằng token ERC-20, có nghĩa là các giao dịch thông qua một cặp dựa trên ETH liên quan đến việc wrapping (bọc) ETH và nhận được wETH trong quá trình này. Nếu người dùng chuyển đổi ETH của họ trước khi tương tác với một sàn giao dịch phi tập trung, họ có thể tiết kiệm ít nhất 20% phí gas.
Giải pháp layer-2
Ngoài ra còn có nhiều giải pháp layer-2 có sẵn mặc dù chưa được công chúng biết đến. Các giải pháp layer-2 hoạt động bằng cách chạy blockchain của riêng chúng và “kết nối” với Ethereum thông qua một hợp đồng thông minh khóa token trên blockchain Ethereum và phát hành token ủy quyền trên chuỗi thứ hai, cho phép giao dịch rẻ hơn. Chúng thường được gọi là sidechain. Các giao dịch trên sidechain được giữ một cách phi tập trung và không đáng tin cậy bởi một mạng lưới các trình xác thực hoặc người theo dõi có chức năng tương tự như các miner trên chuỗi Ethereum.
Ví dụ, OmiseGO đang được Tether và Bitfinex tận dụng để cung cấp phí giao dịch rẻ hơn cho người dùng USDT. Một dự án khác như vậy là Skale, cung cấp phí giao dịch thấp hơn cho người dùng nhưng cũng cho phép các nhà phát triển xây dựng sidechain với các tham số sẽ phục vụ tốt nhất cho các ứng dụng phi tập trung của họ. Andrey Belyakov, người sáng lập Opium.network – một nền tảng phái sinh phi tập trung được xây dựng trên Ethereum – tin rằng các giải pháp này sẽ sớm được cộng đồng phát triển áp dụng rộng rãi hơn.
“Ethereum là một nguồn tuyệt vời của niềm tin và lớp giải quyết, nhưng không phải tất cả các hoạt động đều nên xảy ra trên layer-1. Nếu chúng ta nhìn vào hệ thống tài chính truyền thống, nó vẫn lớn hơn hàng triệu lần so với DeFi hiện tại. Để trưởng thành, Ethereum cần phải mở rộng quy mô và L2 là một bước đi hợp lý”.
Mặc dù các giải pháp layer-2 là giải pháp thay thế khả thi, nhưng chúng hiện hoạt động như các khối xây dựng mà các dự án của bên thứ ba có thể tận dụng. Nếu không ai xây dựng địa điểm trên các giao thức layer-2 này thì chúng sẽ không được cộng đồng chung sử dụng. Bukov tin rằng điều này sẽ xảy ra sớm hơn, có khả năng các dự án, chẳng hạn như Synthetix, Aave và Uniswap V3, sẽ chuyển sang Optimism PBC vào mùa hè này, đây sẽ là “bước nhảy vọt lớn nhất đối với người dùng Ethereum kể từ khi ra mắt Ethereum ban đầu”.
Đây là những gì IDEX đã và đang thực hiện bằng cách tận dụng các bản tổng hợp tối ưu hóa lạc quan, một giải pháp layer-2 tương tự như của OmiseGO. Synthetix – giao thức DeFi và sàn giao dịch phái sinh phi tập trung trên Ethereum gần đây cũng đã công bố quan hệ đối tác với Optimism PBC. Trong đó, quá trình chạy thử sẽ thấy giải pháp layer-2 Optimistic Network được sử dụng cho các giao dịch on-chain rẻ hơn. Việc chuyển đổi sang Optimistic Etheruem Mainnet (OΞ) sẽ cho phép holder token Synthetix (SNX) nhận phần thưởng bằng cách lấy SNX, như Warwick giải thích:
“Khuyến khích này có quy mô nhỏ hơn so với những gì vẫn tồn tại trên L1, vì điều quan trọng là phải đảm bảo giao thức Synthetix tiếp tục cung cấp tiện ích mà nó đã có trên L1, nhưng nó được dự định là khởi đầu của quá trình chuyển đổi sang OΞ, dự kiến sẽ mất đến vài tháng”.
Còn layer-1 thì sao?
Trong khi các sàn giao dịch phi tập trung trở nên phổ biến rộng rãi với sự bùng nổ của lĩnh vực DeFi, chúng đã tồn tại được một thời gian và tồn tại bên ngoài mạng Ethereum. Một số dự án bao gồm DEX tích hợp sẵn cho các tài sản on-chain của họ.
Một ví dụ phổ biến là nền tảng Waves, cho phép người dùng giao dịch trong ví Waves chính thức và thanh toán phí bằng Waves hoặc một token dựa trên Waves khác. Inal Kardanov, một thành viên hội đồng quản trị tại Waves Association chia sẻ: “Chuỗi Waves có khả năng mở rộng hơn Ethereum rất nhiều và các giao dịch cũng rẻ hơn”. Anh ấy nói thêm rằng phí giao dịch là khoảng 0.03 đô la, làm rõ: “Con số này có thể tăng lên, nhưng không quá lớn như phí ETH”.
Blockchain tập trung vào quyền riêng tư Komodo cũng đang làm việc trên một sàn giao dịch phi tập trung, là một trong những dự án đầu tiên đạt được hoán đổi nguyên tử. Hoán đổi nguyên tử cho phép người dùng giao dịch trực tiếp giữa hai blockchain khác nhau mà không cần token ủy quyền, chẳng hạn như Wrapped BTC (wBTC) và theo cách hoàn toàn phi tập trung.
Có nhiều dự án blockchain khác cung cấp các lựa chọn thay thế cho giao dịch on-chain. Tuy nhiên, do sự phổ biến quá lớn của Ethereum, chúng thường bị thanh khoản thấp và do đó không được ưa chuộng với các giao dịch. Cũng khó có thể nói rằng những blockchain này sẽ xử lý tốt như thế nào với cùng một lượng hoạt động hiện được tìm thấy trên blockchain Ethereum.
Ethereum 2.0 và DEX
Mặc dù có các lựa chọn thay thế cho DEX dựa trên Ethereum và phương pháp để giảm phí gas, nhưng chúng hiện đang hoạt động như một giải pháp tạm thời. Hầu hết người dùng không biết về các lựa chọn thay thế cũng như họ không sẵn sàng chuyển sang các dự án blockchain khác. Do đó, có khả năng phí gas sẽ tiếp tục là một vấn đề, ít nhất là cho đến khi phát hành ETH2. Theo Abugov, DeFi đơn giản là chưa sẵn sàng:
“UX/UI khiến việc hiểu và đánh giá rủi ro trở nên khó khăn; có rất nhiều rủi ro về công nghệ và thuật toán; và chi phí quá cao. Đối với những người dùng có dưới 1,000 đô la để phân bổ cho DeFi, phí gas 70 – 100 đô la trở lên là quá nhiều. Con số đó thậm chí chưa bao gồm chi phí nền tảng”.
ETH2 sẽ sử dụng sharding để chia blockchain thành nhiều phần và tăng số lượng giao dịch mà mạng có thể xử lý cùng một lúc. Điều này sẽ làm giảm cạnh tranh không gian khối và đảm bảo phí không tăng đột biến khi có khối lượng giao dịch cao trên mạng. Tuy nhiên, không phải tất cả các dự án đều có thể đợi Ethereum 2.0 xuất hiện, điều này đã buộc các giải pháp layer-2 mới xuất hiện.
Mặc dù ETH2 dường như là một giải pháp dài hạn, nhưng dự kiến không được tung ra đầy đủ cho đến cuối năm 2021. Tuy nhiên, sau lệnh cấm gần đây của Cơ quan quản lý tài chính đối với phái sinh tiền điện tử và sự cố Robinhood, nơi người dùng không được phép mua một số cổ phiếu nhất định, nhu cầu sàn giao dịch phi tập trung và không cần cho phép chưa bao giờ lớn hơn.
Có khả năng mức độ phổ biến của DEX sẽ tiếp tục phát triển, đặc biệt là khi các sản phẩm đầu tư phức tạp như phái sinh và giao dịch margin trở nên khả dụng trên các nền tảng phi tập trung. Trong thời gian chờ đợi, có thể bắt đầu áp dụng các giải pháp layer-2 để giảm phí và giúp trader thông thường có thể truy cập được.
- Alpha Homora mất 37 triệu đô la sau vụ khai thác Iron Bank
- 5 sàn giao dịch phi tập trung (DEX) thay thế Uniswap
- Token DEX này đã tăng tới 1,463% trong tháng qua, có phải sự cường điệu thái quá?
Thùy Trang
Theo Cointelegraph
