Những nghiên cứu trong lĩnh vực tài chính vài thập kỷ qua đã dạy cho chúng ta rằng không dễ phát hiện ra bong bóng tài chính, ít nhất là cho đến khi chúng sụp đổ. Thực tế là chúng ta không có bong bóng “thành công”, cho thấy định nghĩa về bong bóng là lạc hậu, loại trừ những tài sản cao quý đã thực sự tạo ra nó.
Teslas (và Squares, Apples và Nvidias) đều có mức tăng giá theo hình parabol với mức định giá không thể biện minh một cách hợp lý bằng các công cụ đầu tư truyền thống. Vàng được cho là bong bóng trong 6,000 năm, tạo ra một sự chế nhạo lớn về ý nghĩa của từ này. Tại một thời điểm nào đó, dự án mới “đang là bong bóng” sẽ biến thành một thứ khác: tài sản có giá trị.
Vậy Bitcoin ở đâu trong định nghĩa đó?
BTC thường xuyên bị ném đá từ những người hoài nghi. Họ hàng trăm lần khẳng định Bitcoin sắp bị tiêu diệt. Theo lý luận tiêu chuẩn, những gì đi lên phải đi xuống – đặc biệt nếu chúng ta không thể thấy lý do rõ ràng tại sao nó tăng. Các nhà phê bình nhanh chóng nhắc đến Bong bóng South Sea năm 1720 hoặc tulip năm 1637, nhưng không rõ họ có hiểu biết đầy đủ về quá khứ tài chính của chúng để so sánh với ngày nay không?
Dễ dàng hiểu tại sao việc so sánh Bitcoin với sự gia tăng thần tốc của South Sea Company vào mùa xuân và mùa hè năm 1720 lại hấp dẫn đến vậy. Dưới đây là biểu đồ theo dõi giá Bitcoin và cổ phiếu của SSC:
Giá đóng của Bitcoin và chứng khoán SSC | Nguồn: Cơ sở dữ liệu tài chính nhà nước châu Âu
Giá đóng của Bitcoin vào ngày 25/7/2020 được lập chỉ mục với giá của SSC là 116.88 bảng Anh vào ngày 6/11/1719 để những thay đổi hàng ngày về giá Bitcoin có thể so sánh với những chuyển động lịch sử trong cổ phiếu SSC.
Trong khi các bong bóng trong quá khứ chỉ bùng nổ để sau đó sụp đổ và không bao giờ trở lại vinh quang trước của chúng, Bitcoin được biết đến với các động thái “hai bước tiến một bước lùi”. Nếu vẽ biểu đồ bùng nổ trong 7 tháng gần nhất từ khoảng 10,000 đô la đến hơn 50,000 đô la so với khoảng thời gian có liên quan đối với cổ phiếu của South Sea Company vào năm 1719-1720, chúng ta có thể nhận ra những gì người hoài nghi Bitcoin nhìn thấy: một bong bóng không bền vững đang chờ xẹp xuống.
Nhưng không nên quá vội vàng. Bitcoin của năm 2021 không bị giới tinh hoa chính trị cố gắng kìm hãm và khiến khoản nợ chính phủ chồng chất có thể quản lý được. Nếu có bất cứ điều gì, Bitcoin đang chống lại giới tinh hoa đang cố gắng chống lại nó và tố cáo nó từng bước. Trong khi các sàn giao dịch bị tấn công và nhiều chi tiết về quyền riêng tư bị rò rỉ, những người trong cuộc chơi Bitcoin đã không vô cớ hối lộ một nửa Hạ viện bằng tài sản được bán với giá thấp hơn giá thị trường và không trấn an các quan chức chính phủ bằng cách trao cho họ BTC hư cấu để đổi lấy luật pháp thuận lợi. Tất cả điều này đã xảy ra trong cơn hưng cảm South Sea.
Những người trong cuộc chính trị đã không thông qua “Đạo luật bong bóng” để cấm ban hành các kế hoạch cạnh tranh khác nhằm thúc đẩy nhu cầu thị trường đến tài sản ưa thích của họ. Giao dịch Bitcoin giao ngay đã không bị tạm dừng trong 2 tháng ở đỉnh điểm bùng nổ giá để xử lý cổ tức mà các giám đốc của SSC đã sắp xếp một cách tùy tiện sao cho giống với giá trị cơ bản có được.
Bitcoin mới có thể được khai thác và sẵn sàng bán trên các thị trường mở, tương đối minh bạch. Trong trường hợp của SSC, công ty đã phát hành cổ phiếu mới theo nhiều đợt với giá đăng ký mua ngày càng cao và những hứa hẹn ‘bay bổng’ về sự giàu có trong tương lai.
Bitcoin không được mua theo phương thức thanh toán trả một phần, trong đó các nhà đầu tư đặt 10 hoặc 20% giá phát hành và phần còn lại phải trả thành nhiều phần bằng nhau sau mỗi 3 hoặc 4 tháng – về cơ bản biến cổ phiếu thành một sản phẩm phái sinh có cấp độ. Nếu có, Bitcoin được mua bằng vốn chủ sở hữu của nhà đầu tư hoặc bằng các khoản vay được thế chấp quá mức.
Mạng Bitcoin không mở rộng các khoản vay cho “nhà đầu tư” hoặc cho phép các giám đốc cho vay mạnh mẽ để đảm bảo an toàn cho các khoản nắm giữ của họ. Mặc dù các ngân hàng tiền điện tử hiện nay cung cấp dịch vụ cho vay, nhưng họ được vốn hóa tốt và các khoản vay được thực hiện với nhiều tài sản thế chấp. Điều này làm giảm rủi ro đối với hệ thống tài chính tổng thể thay vì ‘châm dầu vào lửa’ như các giám đốc South Sea đã làm vào mùa xuân và mùa hè năm 1720.
Năm 2021 của Bitcoin trông không có gì giống với South Sea Company vào năm 1720. Nhưng có gì khác?
Howard Marks của Oaktree Capital suy nghĩ về điều này: Có lẽ thời kỳ của hiệu ứng mạng công nghệ và các ngân hàng trung ương tích cực thực sự khác với quá khứ mà chúng ta nghĩ rằng chúng ta đã biết. Các nhà phê bình tiền điện tử lâu năm khác như Ray Dalio gần đây nói rằng họ có thể đã sai về Bitcoin. Nhiều người khác đồng ý với những gì tiền điện tử đầu tiên cung cấp: nhà sử học Niall Ferguson hoặc nhà đầu tư Stanley Druckenmiller.
Nếu Bitcoin thực sự là một bong bóng đang chờ sụp đổ, nó không giống như nhiều bong bóng lịch sử mang tính biểu tượng mà chúng ta biết. Các tài liệu tham khảo ngày càng ít có ý nghĩa hơn: giao dịch tulip đặc biệt không quá cuồng nhiệt, giao dịch mà không cần tiền đổi chủ trong khi bóng đèn vẫn nằm dưới đất vào mùa đông năm 1637. Về thành công của “bong bóng” dot-com, trong khi chỉ có những tác động nhỏ đến nền kinh tế thực nhưng đã tạo nền tảng cho thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ mà chúng ta đang tận hưởng.
Những gì các nhà sử học tài chính đã phát hiện ra là nhiều vụ sụp đổ liên quan đến đòn bẩy ngân hàng, như sụp đổ dưới chuẩn của Hoa Kỳ vào năm 2007-2008, gây ra những cơn hoảng loạn thực sự dẫn đến tổn hại cần chú ý. Những công ty chủ yếu được tài trợ bằng vốn tự có và mang lại công nghệ mới – như cơn sốt dot-com vào những năm 1990 và cơn sốt xe đạp của Anh một thế kỷ trước – ít đáng lo ngại hơn nhiều.
Ngay cả khi lời gièm pha là đúng và Bitcoin đi theo con đường mà South Sea Company đã vạch ra cách đây 300 năm, chưa chắc chúng ta nên cảnh giác. “Bong bóng” rất đơn giản nhưng lịch sử tài chính rất phức tạp. “Các nhà sử học không có khả năng nhìn xa trông rộng”, D’Maris Coffman của University College London chỉ ra một cách hùng hồn. Nhưng chúng ta biết 1 hoặc 2 điều về những người ở hiện tại lạm dụng quá khứ. Và không, Bitcoin có rất ít điểm chung với những bong bóng lớn trong quá khứ.
- Tiền điện tử đạt 1.7 nghìn tỷ đô la khi Bitcoin biến thành vàng
- Cá voi Bitcoin tiếp tục tích lũy mặc dù giá BTC giữ trên $ 50K
- Sẽ là sai lầm nếu còn gọi Bitcoin là bong bóng, CEO của Amber Group quả quyết
Thùy Trang
Theo Coindesk
