Mô hình Proof-of-Stake (PoS) xuất hiện từ năm 2012, nổi lên như một cách thay thế để đạt được sự đồng thuận so với Proof-of-Work (PoW) nặng về tính toán của Bitcoin. Tuy nhiên, phải đến bây giờ, PoS mới có thể cất cánh, được thúc đẩy bởi sự ra mắt của staking trên các nền tảng cao cấp bao gồm Ethereum 2.0, Polkadot và Cardano.
Mặc dù tăng giá hoành tráng kể từ đầu năm và thực tế là nó là tiền điện tử lớn thứ hai theo tổng vốn hóa thị trường, Eth2 vẫn kém các đối thủ trong bảng xếp hạng staking. Vì vậy, tại sao ETH không phải là tiền điện tử staking số một?
Sơ lược lịch sử về proof-of-stake
Vào năm 2012, các nhà phát triển Peercoin Sunny King và Scott Nadal đã đề xuất PoS như một phần của mô hình đồng thuận kết hợp. Vào năm 2013, khối genesis Nxt đã ca ngợi blockchain PoS thuần túy đầu tiên, mà Blackcoin nhanh chóng theo dõi vào đầu năm 2014. Vào thời điểm đó, tiền điện tử vẫn còn tương đối nhỏ và các mô hình đồng thuận nói chung vẫn không nhất thiết là vấn đề gây tranh cãi trong những năm tiếp theo.
Sau khi Ethereum ra mắt vào năm 2015 và hoạt động phát triển nhanh chóng đạt được động lực, nhiều dự án muốn cạnh tranh với thành công của nó. Tuy nhiên, những thách thức về khả năng mở rộng của Ethereum – do phụ thuộc vào PoW- nhanh chóng trở thành một vấn đề phổ biến. Do đó, các nhóm phát triển cốt lõi bắt đầu kiểm tra các mô hình đồng thuận khác.
Delegated proof-of-stake (DPoS) là biến thể của PoS, do Dan Larimer đi tiên phong. EOS, Tron (TRX), Lisk và những nền tảng khác tiếp tục sử dụng DPoS cho đến ngày nay. Tuy nhiên, mô hình này đã vấp phải sự chỉ trích rộng rãi vì đưa quá nhiều quyền kiểm soát tập trung vào các blockchain.
Tezos (XTZ), ra mắt trên mainnet (mạng chính) vào tháng 9/2018, đã phát minh ra mô hình đồng thuận PoS liên quan đến ủy quyền để vượt qua một số thách thức quan trọng nhất của đồng thuận DPoS kiểu EOS. Được mệnh danh là “liquid proof-of-stake”, mô hình cho phép chủ sở hữu XTZ ủy quyền quyền xác thực của họ cho những chủ sở hữu token khác. Xác thực các node (baker) trên mạng Tezos có thể sử dụng quỹ được ủy quyền như một khoản đóng góp cho 10.000 XTZ tối thiểu cần thiết để trở thành baker.
Liquid proof-of-stake khác DPoS kiểu EOS ở chỗ không có giới hạn trên cố định về số lượng node xác thực có thể tham gia vào mạng. Ủy quyền cũng không phải là yêu cầu đối với một người nào đó để trở thành baker trên Tezos, trong khi trong mô hình EOS, ai đó chỉ có thể trở thành nhà sản xuất khối dựa trên việc ủy quyền.
2020: Staking cất cánh
Tezos có thể được công nhận là một trong những nền tảng đầu tiên phổ biến staking, thậm chí đạt được khả năng mua vào của các tổ chức để staking nhờ quan hệ hợp tác với Bitcoin Suisse. Tuy nhiên, vào năm 2020, một số phát triển quan trọng trong blockchain PoS đã thúc đẩy staking tiến xa hơn, mang lại cơ hội thu nhập mới cho người dùng tiền điện tử.
Vào tháng 5, Polkadot ra mắt trên mainnet sau vài năm phát triển. Chỉ vài tuần sau, Cardano tung ra phiên bản Shelley, cho phép các staker tham gia lần đầu tiên, mặc dù chưa có chức năng nào khác hoạt động.
Cần chỉ ra rằng mỗi nền tảng này đều có mục đích và mục tiêu riêng. Ethereum đúng với tầm nhìn ban đầu của nó về việc trở thành “máy tính thế giới”, trong khi Polkadot được phát triển với khả năng tương tác và khả năng mở rộng kinh tế. Cardano tự hào về các cơ sở nghiên cứu được đánh giá ngang hàng của mình.
Tuy nhiên, điểm chung của chúng là nền tảng PoS và ra mắt tính năng staking vào năm 2020. Hiện tại, chúng cũng tạo nên những nền tảng staking hàng đầu, với Ethereum đứng ở vị trí thứ 5, có giá trị staking chỉ kém Algorand một chút. Avalanche đứng ở vị trí thứ 3 ngay trước Algorand nhưng thể hiện giá trị staking lớn hơn, gần với Cardano và Polkadot hơn là Algorand và Ethereum.
Các nền tảng PoS hàng đầu theo tổng giá trị staking | Nguồn: StakingRewards
Arthur Breitman, một trong những kiến trúc sư đầu tiên của Tezos và là người ủng hộ PoS cho biết mặc dù PoS đang mất thời gian để được chấp nhận nhưng theo ý kiến của anh, nó đã hoàn toàn làm lu mờ PoW với những lợi ích mà nó mang lại:
“Proof-of-stake đã đi từ một ý tưởng ngoài lề trong giới tiền điện tử, trở thành chủ đạo hoàn toàn với sự ra mắt của Tezos vào năm 2018 và với các tổ chức lớn như Coinbase tham gia staking. Trong khi đó, các cuộc tấn công đồng thuận vào các chuỗi PoW nhỏ hơn và mức độ lạm phát cao liên quan đến các chuỗi PoW mới đã làm rõ ràng rằng PoW không còn khả thi để ra mắt tiền điện tử”.
Tại sao các staker không đổ xô vào Ethereum?
Lý do quan trọng nhất khiến staker lưỡng lự hơn trong việc đầu tư vào Ethereum là các rào cản gia nhập cao và không có triển vọng về chiến lược rút lui nhanh chóng nếu có bất kỳ biến động giá đột ngột nào.
Staker Eth2 phải khóa 32 ETH để trở thành trình xác thực. Theo giá ETH hiện tại, con số đó tương đương hơn 60.000 đô la. Bất kỳ ai tham gia đều phải chờ đợi thời gian dài, vì không thể unstake hoặc chuyển tiền trước khi các giai đoạn tiếp theo của Eth2 đi vào hoạt động và không có ngày xác định. Bất kỳ ai không có 32 ETH để stake đều có thể tham gia pool, nhưng điều này có vẻ rủi ro và những người tham gia pool cũng phải trả phí.
Ngoài ra, còn có các yếu tố khác ngăn cản Ethereum trở thành nền tảng staking được ưa chuộng. Chicago Mercantile Exchange ra mắt công cụ phái sinh ETH thể chế hiện đang khuấy động đáng kể trên thị trường ETH, có thể loại bỏ khối lượng từ staking.
Hơn nữa, các nền tảng khác có lợi thế về tuổi thọ so với Eth2, chỉ mới hoạt động được hơn 2 tháng. Để so sánh, Polkadot và Cardano đã có 6 tháng để thu hút các staker tham gia vào mạng.
Cuộc đua staking
Cardano có thể dẫn đầu về giá trị staking, nhưng do dự án chưa có mainnet hoạt động đầy đủ và đang làm việc trên một lộ trình dài hạn để hoàn thiện các chức năng, staker đang tận dụng cơ hội với một mức giá tương lai đầu cơ cho ADA vốn dĩ đang hoạt động rất tốt cho đến nay, với mức tăng đáng kể vào năm 2021.
Khi được hỏi về các dự án xây dựng trên Cardano, giám đốc truyền thông toàn cầu Bakyt Azimkanov tại Cardano Foundation cho biết hiện tại nhiều dự án đang xây dựng hoặc có kế hoạch làm như vậy trên Cardano. Anh nói thêm:
“Ứng dụng thương mại đầu tiên của Cardano để theo dõi chuỗi cung ứng đã được Cardano Foundation hỗ trợ. Dự án này là liên doanh với nhà cung cấp công nghệ theo dõi chuỗi cung ứng Scantrust, sử dụng blockchain Cardano để xác minh tính xác thực của rượu vang hữu cơ có nguồn gốc duy nhất từ một vườn nho thuộc sở hữu gia đình ở Georgia”.
Có vẻ như hầu hết các dự án xây dựng trên Cardano vẫn đang trong giai đoạn cấp vốn hơn là phát triển tích cực, vậy tại sao Cardano lại chứng tỏ là một nền tảng hấp dẫn đối với các staker? Azimkanov cho rằng điều này là do một số yếu tố, như staking trên Cardano rất dễ dàng:
“Người dùng chỉ cần gửi ADA vào một ví hỗ trợ ủy quyền và chọn một stake pool để ủy quyền. Quá trình được thực hiện cho đến khi người dùng muốn rút tiền hoặc thay đổi pool. Người dùng luôn giữ ADA đã stake trong ví, vì vậy đó là một cách cực kỳ an toàn để tạo phần thưởng ủy quyền mà không cần tương tác nhiều hoặc có nguy cơ mất tiền”.
Phát triển như một chất kích thích cho staking?
Dựa trên đánh giá tổng thể về 5 nền tảng PoS đang chiếm giữ các vị trí hàng đầu, Polkadot hiện cung cấp phần thưởng cao nhất cho các staker – hơn 13% so với khoảng 4% trên Cardano, 7% trên Algorand và 10% trên Avalanche.
Nhưng Polkadot làm cách nào để vượt qua đối thủ về phần thưởng staking? Peter Mauric, trưởng bộ phận quan hệ công chúng tại Parity Technologies (công ty cơ sở hạ tầng blockchain đứng sau Polkadot) giải thích:
“Phần thưởng staking trong Polkadot là sản phẩm phụ của việc người tham gia mạng sẵn sàng khóa token của họ vào hệ thống staking. Phần thưởng cao là dấu hiệu cho thấy tỷ lệ staking gần đạt mức tối ưu. Bởi vì các trình xác thực trên relay chain sẽ bảo mật cho parachain layer-one riêng lẻ, các giả định được đưa ra trong kinh tế học token hoàn toàn khác với các mô hình đơn giản thái quá trong đó có một trạng thái nền tảng hợp đồng thông minh duy nhất để quản lý”.
Xét về tiến độ phát triển, Polkadot đang đi trước các đối thủ cạnh tranh staking. Theo PolkaProject, công ty theo dõi hoạt động phát triển trên Polkadot, hiện có hơn 350 dự án đang tích cực xây dựng trên nền tảng này, đây là một tín hiệu tích cực để duy trì giá trị liên tục.
Trong số các nền tảng staking dẫn đầu, bao gồm cả các dự án nhỏ lẻ chẳng hạn như Avalanche, Algorand và Cosmos, chỉ Polkadot, Cardano và Ethereum có lượng hoạt động phát triển đáng kể.
Mauric tin rằng các mức độ hoạt động trên Polkadot, cùng với lời hứa về khả năng tương tác, cũng góp phần vào sự phổ biến của nó như một nền tảng staking, cho biết các dự án phát triển một loạt parachain hợp đồng thông minh “sẽ liên kết liền mạch cả trong Polkadot và qua các cầu nối với các mạng bên ngoài đang chuẩn bị ra mắt”.
Thời kỳ hoàng kim cho staking?
Có thể vẫn còn là những ngày đầu trong cuộc chiến staking, nhưng “5 mạng lớn” hiện tại có vẻ khá ổn định ở đầu bảng. Tuy nhiên, vẫn có khả năng một số sẽ cạnh tranh quyết liệt cho 10 vị trí hàng đầu trong những tuần và tháng tới.
Đối với những người muốn tham gia staking crypto của họ, chưa bao giờ có thời điểm tốt hơn lúc này – nhưng tất nhiên, phải luôn tự tiến hành nghiên cứu. Mặc dù staking thực sự có thể mang lại phần thưởng cao trong một khoảng thời gian nhất định, nhưng nó đi kèm với những rủi ro nhất định mà người dùng cần lưu ý.
- Cờ bò ‘quái vật’ cho Yearn.finance đưa ra mức giá YFI $200k
- Elon Musk cho rằng giá Bitcoin, ETH đang ở mức “cao” và phản bác Peter Schiff
- 3 yếu tố chính đã đẩy ETH vượt ngưỡng $2k lần đầu tiên
Minh Anh
Theo Cointelegraph
