Tâm điểm:
- Một đề xuất dự thảo từ Ủy ban kế hoạch kinh tế của Trung Quốc đã gắn nhãn quá trình khai thác bitcoin là một ngành công nghiệp cần phải “loại bỏ”. Tuy nhiên, ngay cả khi đề xuất này được hoàn thành, điều này sẽ không tự động dẫn đến lệnh cấm khai thác Bitcoin hoàn toàn.
- Mặc dù chính quyền địa phương có nhiệm vụ tuân theo hướng dẫn của Ủy ban, nhưng để hành động chống lại một ngành công nghiệp, họ cần phải có một cơ sở trong luật pháp của nhà nước, chứ không phải chính sách công nghiệp.
- Hơn nữa, có những ví dụ trong quá khứ của các ngành công nghiệp “không mong muốn” về sau đã được ‘tái phân loại’ vì mọi người nhận thấy rằng việc loại bỏ chúng sẽ dẫn đến mâu thuẫn với lợi ích địa phương.
- Khi nắm bắt được điều này, các công ty khai thác đang lập luận rằng việc loại bỏ ngành công nghiệp của họ cũng sẽ mâu thuẫn với lợi ích địa phương, một phần vì họ hấp thụ lượng điện dư thừa, nếu không dùng cũng sẽ dẫn đến lãng phí.
Vào ngày 4 tháng 9 năm 2017, Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBoC), cùng với 6 cơ quan chính phủ trung ương và cơ quan quản lý tài chính khác, đã ban lệnh cấm các dự án cung cấp tiền xu ban đầu (ICO).
Cuối tháng đó, các nhà quản lý cũng đã ra lệnh cho các sàn giao dịch bitcoin và tiền điện tử của quốc gia này phải dừng hoạt động.
Và vào ngày 8 tháng 4 năm nay, Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia (NDRC), nhà hoạch định kinh tế vĩ mô hàng đầu của Trung Quốc và là một trong 26 cơ quan cấp chính phủ mà thành lập nên Hội đồng Nhà nước, đã công bố dự thảo đề xuất sửa đổi Danh mục cho Tái cấu trúc công nghiệp.
Bản sửa đổi được đề xuất – vẫn đang chờ tham vấn cộng đồng – đã phân loại “hoạt động khai thác tiền điện tử, chẳng hạn như quy trình sản xuất bitcoin” là một loại ngành công nghiệp “không được mong muốn và cần phải loại bỏ”, cùng với hàng trăm lĩnh vực khác.
Tin tức này đã được thông báo rộng rãi, hầu hết các phương tiện truyền thông đều đưa ra kết luận rằng Trung Quốc hiện muốn cấm hoạt động khai thác tiền điện tử, giống như họ đã làm vào năm 2017 với ICO và các giao dịch giao ngay (spot trading) trong nước.
Nhưng nếu để gọi chính sách này là một “lệnh cấm” theo nghĩa tương tự thì sẽ là một sai lầm nghiêm trọng. Thực tế luôn chứa đựng nhiều sắc thái hơn, và đòi hỏi bối cảnh bổ sung để có thể hiểu được một cách đầy đủ.
CoinDesk đã xem xét kỹ lịch sử của các khuyến nghị chính sách của NDRC để làm rõ hướng dẫn mới nhất này thực sự có nghĩa là gì – và tại sao nó không phải là một lệnh cấm.
Một điều khoản và một sự nắm bắt
NDRC lần đầu tiên xuất bản danh mục của mình vào năm 2005, nhóm các ngành công nghiệp thành 3 loại – những loại mà NDRC khuyên Trung Quốc khuyến khích, hạn chế hoặc loại bỏ.
Nó xác định những ngành sẽ bị loại bỏ là những ngành công nghiệp có kỹ thuật, sản phẩm và công nghệ lạc hậu hoặc không hợp pháp, không an toàn, lãng phí hoặc gây ô nhiễm.
Mục đích của danh mục là phục vụ như một chính sách kinh tế cấp vĩ mô để hướng dẫn chính quyền địa phương cách phân bổ đầu tư và nguồn lực của họ để cân bằng tăng trưởng kinh tế địa phương với sự ổn định chung.
Để đem lại cho chính sách đó một tư cách pháp lý, Hội đồng Nhà nước đã ban hành một “Quy định tạm thời về việc thúc đẩy điều chỉnh cơ cấu công nghiệp” để thực hiện vào tháng 12 năm 2005.
Theo bản dịch của, Điều 19 của “Quy định tạm thời” làm rõ những việc mà chính quyền địa phương sẽ làm với các ngành được phân loại là “cần bị loại bỏ”.
“Các khoản đầu tư [Chính phủ] bị cấm đóng góp cho các dự án thuộc vào nhóm “bị loại”. Tất cả các tổ chức tài chính sẽ dừng các hình thức hỗ trợ cấp tín dụng khác nhau cho các dự án đó, và thực hiện các biện pháp để thu hồi các khoản vay đã được cấp,” dựa theo Điều khoản, trong đó bổ sung thêm rằng:
“Nếu bất kỳ doanh nghiệp nào thuộc vào nhóm “bị loại” từ chối loại bỏ kỹ thuật sản xuất, thiết bị hoặc sản phẩm, chính quyền nhân dân địa phương ở mỗi cấp và bộ phận hành chính có liên quan, theo luật pháp và quy định có liên quan của nhà nước, sẽ ra lệnh ngừng sản xuất hoặc đóng cửa doanh nghiệp đó.”
Do đó, chính quyền địa phương bắt buộc phải có những hành động phù hợp để thực hiện những gì đã nêu trong hướng dẫn chính sách của NDRC.
Nhưng có một điểm đáng chú ý: phần nói về “những điều luật và quy định liên quan của bang.”
Kai Xu, một chuyên viên pháp lý tại Trung Quốc có chuyên môn về quản trị và tuân thủ doanh nghiệp, đã giải thích với CoinDesk rằng chính quyền địa phương phải sử dụng các luật và quy định liên quan – chứ không phải là Quy định tạm thời – làm cơ sở pháp lý để cho đóng cửa các công ty “không mong muốn”.
Chẳng hạn, Cục Quản lý Công nghiệp và Thương mại Nhà nước gần đây đã công bố một điều khoản về phạt hành chính (administrative penalty) khi điều chỉnh các doanh nghiệp như quảng cáo trên internet và thương mại điện tử.
Nó nêu ra những người có quyền thực hiện các hành động hành chính đối với các công ty vi phạm các quy định, các hình phạt là gì và chúng nên được thực hiện như thế nào.
“Vì một hành động như vậy là một hình phạt hành chính, trước tiên nó phải có một nền tảng pháp lý,” Xu cho biết. “Hiện tại, nó vẫn chưa rõ ràng [cách thức hoặc loại luật khai thác bitcoin nào cần phải tuân theo].”
Ông nói thêm rằng bản chất pháp lý của chính sách của NDRC khác với lệnh cấm ICO do ngân hàng trung ương công bố năm 2017 (trong đó xác định rõ bản chất của ICO là một hoạt động bất hợp pháp, có nghĩa là bất kỳ thực thể nào vẫn tham gia vào hoạt động đó phải tuân theo các hành động pháp lý).
“Chính sách của NDRC là một chính sách của ngành, còn lệnh cấm ICO là một tài liệu quy định của bộ,” ông nói.
Lợi ích địa phương
Cũng quan trọng không kém, Hội đồng Nhà nước nhấn mạnh vào đầu Điều khoản tạm thời năm 2005 rằng chính quyền địa phương, khi thực hiện chính sách công nghiệp, cũng được yêu cầu phải cân bằng giữa hướng dẫn của chính phủ và các chức năng của thị trường cũng như lợi ích địa phương.
Điều khoản cho biết:
“Chính phủ và các bộ có liên quan, khi thực hiện “Các điều khoản tạm thời”, giải quyết chính xác mối quan hệ giữa hướng dẫn của chính phủ và điều tiết thị trường, phát huy đầy đủ vai trò cơ bản của thị trường trong việc phân bổ nguồn lực, giải quyết chính xác mối quan hệ giữa phát triển và ổn định, giữa lợi ích riêng và lợi ích chung, và giữa lợi ích trước mắt và lợi ích lâu dài, để giữ cho sự phát triển ổn định và nhanh chóng của nền kinh tế.
Xu nói với CoinDesk rằng nếu bản chính thức của hướng dẫn chính sách nêu rằng việc khai thác bitcoin là một danh mục cần loại bỏ, thì đó sẽ là công việc của chính quyền địa phương và các bộ phận liên quan để thực hiện các kế hoạch thực tế.
Nhưng ông cũng chỉ ra rằng sẽ luôn có khả năng một chính sách sẽ không được thi hành hoặc thực hiện vào giai đoạn cuối cùng, cho biết thêm rằng:
“Có rất nhiều lý do cho điều đó, vì những sự thi hành đều được thực hiện bởi con người. Và cũng có thể có chi phí thông tin trong quá trình thực hiện, cũng như xung đột với lợi ích địa phương.”
Và các thành viên của cộng đồng khai thác ở địa phương cũng đã đặt ra câu hỏi về việc liệu có hợp lý để gắn nhãn hoạt động khai thác bitcoin như một ngành công nghiệp “cần loại bỏ” hay không, cho rằng quyết định như vậy có thể có khả năng xung đột với lợi ích địa phương.
Alex Ao, nhà sáng lập của Innosilicon, nhà sản xuất thiết bị khai thác tiền điện tử, cho biết tại Nội Mông Cổ, Tân Cương và các tỉnh phía tây nam như Tứ Xuyên và Vân Nam của Trung Quốc, luôn có nguồn điện dư thừa hàng năm không thể được tiêu thụ hoàn toàn bởi nhu cầu địa phương, cũng như không thể tích hợp với Công ty điện lực State Grid để được truyền đến các khu vực bên ngoài.
Chẳng hạn, chính quyền tỉnh Garze ở Tứ Xuyên đã nói rằng chỉ riêng trong năm 2017, các nhà máy thủy điện trong khu vực đã tạo ra 41,5 tỷ kilowatt giờ (kWh) điện nhờ vào mùa mưa diễn ra trong hè.
Nhưng tổng cộng 16,3 tỷ Kwh đã bị lãng phí do mức tiêu thụ điện của địa phương không đạt đủ, dẫn đến thiệt hại kinh tế trực tiếp khoảng 4 tỷ nhân dân tệ, tương đương 600 triệu USD, cho các công ty thủy điện địa phương.
Tyler Xiong, giám đốc marketing của Bixin, người điều hành một nhóm khai thác và dịch vụ ví, đã nhấn mạnh lại tình trạng đó.
“Trước tiên, hoạt động khai thác bitcoin không gây ra ô nhiễm. Nó thực sự giúp tiêu thụ lượng điện dưa thừa [được tạo ra bởi các nhà máy địa phương] nếu không sẽ bị lãng phí. Và nó cũng giúp tạo ra việc làm và doanh thu tại địa phương,” ông nói. Loại bỏ hoạt động khai thác bitcoin có thể mâu thuẫn với lợi ích địa phương, vì nó có thể mang lại lợi ích cho nền kinh tế địa phương.
Công chúng có thể gửi phản hồi về đề xuất dự thảo NDRC từ bây giờ cho đến ngày 7 tháng 5. Mặc dù không rõ khi nào phiên bản cuối cùng được công bố, nhưng dự thảo được đưa ra vào thời điểm các công ty khai thác bitcoin của Trung Quốc đang đầu tư để tăng quy mô công suất khai thác của họ để nắm bắt được điện giá rẻ trong mùa hè.
Chuyện gì đã xảy ra trước đây?
Điều đáng chú ý là NDRC đã xuất bản và sửa đổi hướng dẫn chính sách nhiều lần trong thập kỷ qua. Điều gì đã xảy ra với một số ngành công nghiệp trước đây bị dán nhãn là “cần bị loại bỏ”?
Mặc dù khó có thể nắm bắt được một bức tranh đầy đủ về việc triển khai thực tế trong nhiều năm qua, một bài báo từ Nhân dân Nhật báo năm 2006 đã mô tả một số vấn đề chính quyền địa phương ở Hà Bắc gặp phải khi loại bỏ các ngành công nghiệp sử dụng nhiều năng lượng như sản xuất xi măng, theo hướng dẫn chính sách năm 2005.
Bài báo trích dẫn một bình luận từ một quan chức từ NDRC, giải thích hướng dẫn chính sách không phải là một cơ sở pháp lý để thực hiện các hành động mạnh mẽ để đóng cửa các công ty.
“Điều này phải được thực hiện theo pháp luật có liên quan,” ông cho biết, một điểm được lặp lại bởi Xu ở trên.
Ví dụ trường hợp của sản xuất xi măng, bài báo cho biết hầu hết các chính quyền địa phương đã sử dụng luật pháp và các quy định liên quan đến quản lý tài nguyên và môi trường đất đai làm cơ sở pháp lý để thực hiện các hành động.
Và cũng có những ví dụ trong đó một số mục nhất định được đánh dấu đầu tiên để loại bỏ, nhưng sau đó bị xóa khỏi danh mục, nhờ phản hồi được thu thập trong quá trình thực hiện.
Ví dụ, vào năm 2011, thiết bị sản xuất để sản xuất thanh gân cán nguội (một vật liệu được sử dụng trong xây dựng) đã bị phân loại là một lĩnh vực “cần phải loại bỏ”.
Trong phiên bản sửa đổi năm 2013, NDRC đã điều chỉnh lại cách dùng từ ngữ để chỉ định rằng chỉ nên loại bỏ một số loại thiết bị thanh cuộn cán nguội có năng suất dưới ngưỡng.
NDRC đã giải thích trong một lưu ý riêng rằng lý do sửa đổi là vì trong quá trình thực hiện, ngành công nghiệp đã cung cấp phản hồi rằng vẫn còn một lượng nhu cầu đáng kể trong nước đối với việc sản xuất thanh cuộn cán nguội.
Sau khi thu thập và nghiên cứu phản hồi như vậy với các cơ quan chính phủ có liên quan, Ủy ban đã đồng ý rằng một số thiết bị có năng suất và hiệu quả cao hơn nên được giữ lại.
Không có việc nào trong số những việc trên có mục đích “hạ thấp” thái độ được thể hiện trong hướng dẫn chính sách từ NDRC, trong đó nêu rõ quan điểm không hỗ trợ hoạt động khai thác tiền điện tử ở Trung Quốc.
Tuy nhiên, câu hỏi chính hiện nay là, liệu văn bản cuối cùng của chính sách có đưa hoạt động khai thác bitcoin vào trong danh mục “không mong muốn” hay không, và nếu vậy, các nhà lập pháp và chính quyền địa phương sẽ thực hiện những hành động như thế nào – đặc biệt là khi nó xung đột với lợi ích tiềm năng của địa phương.
Diệu Anh
Theo Tapchibitcoin/Coindesk
