Trang chủ Tạp chí CBDC CBDC là gì ? Giải thích về Tiền kỹ thuật số ngân...

CBDC là gì ? Giải thích về Tiền kỹ thuật số ngân hàng Trung ương

03/11/2024 10:31

Trong bối cảnh công nghệ số phát triển mạnh mẽ, các quốc gia trên thế giới đang tìm kiếm những giải pháp đổi mới hệ thống tài chính nhằm nâng cao tính hiệu quả, minh bạch và an toàn. Một trong những xu hướng nổi bật hiện nay là việc nghiên cứu và phát hành tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương – hay CBDC (Central Bank Digital Currency). Bài báo dưới đây sẽ cùng bạn tìm hiểu chi tiết về CBDC, từ định nghĩa, cách thức hoạt động, đến những lợi ích và thách thức khi triển khai.

CBDC là gì?

Tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC) là phiên bản số của tiền pháp định do ngân hàng trung ương phát hành. Khác với tiền điện tử phi tập trung như Bitcoin hay Ethereum, CBDC được quản lý và đảm bảo bởi chính quyền thông qua ngân hàng trung ương của mỗi quốc gia. Mục đích chính của CBDC là nâng cao hiệu quả giao dịch, giảm thiểu chi phí in ấn, lưu hành tiền mặt và cải thiện khả năng theo dõi các giao dịch tài chính nhằm ngăn chặn các hoạt động phi pháp.

Sự khác biệt giữa CBDC và các loại tiền điện tử khác

Quản lý và Pháp lý:

- CBDC: Được chính phủ và ngân hàng trung ương kiểm soát, có giá trị pháp lý và được đảm bảo bởi nguồn lực của quốc gia.
- Tiền điện tử phi tập trung: Như Bitcoin, không có cơ quan trung ương quản lý, giá trị của chúng thường biến động mạnh và không được công nhận rộng rãi là phương tiện thanh toán hợp pháp trong nhiều quốc gia.

Mục đích Sử Dụng:

- CBDC: Hướng tới cải thiện hệ thống thanh toán trong nước, tăng cường kiểm soát dòng tiền và thúc đẩy chuyển đổi số trong ngành ngân hàng.
- Tiền điện tử khác: Chủ yếu được sử dụng như một tài sản đầu tư hoặc phương tiện giao dịch phi tập trung.

Công nghệ và Kiểm Soát:

- CBDC: Sử dụng công nghệ blockchain hoặc các hệ thống sổ cái phân tán (Distributed Ledger Technology – DLT) nhưng vẫn đảm bảo quyền kiểm soát tập trung của ngân hàng trung ương.
- Tiền điện tử khác: Hoạt động trên nền tảng blockchain với tính ẩn danh cao và phi tập trung hoàn toàn.

Cách thức hoạt động của CBDC

CBDC có thể được triển khai theo hai mô hình chính:

CBDC trực tiếp (Direct CBDC):

Ngân hàng trung ương trực tiếp phát hành và quản lý tài khoản số của người dùng cuối, từ đó tiến hành giao dịch không cần trung gian ngân hàng thương mại. Mô hình này giúp tăng cường hiệu quả thanh toán nhưng đòi hỏi hệ thống an ninh mạng và quản lý dữ liệu rất nghiêm ngặt.

CBDC gián tiếp (Indirect CBDC):

Ngân hàng trung ương phát hành CBDC, sau đó phân phối qua các tổ chức tài chính như ngân hàng thương mại. Người dùng cuối thực hiện giao dịch thông qua các tổ chức này. Mô hình này tận dụng hạ tầng hiện có của hệ thống ngân hàng nhưng vẫn đảm bảo tính pháp lý và sự giám sát của ngân hàng trung ương.

Lợi ích của CBDC

Việc triển khai CBDC có thể mang lại nhiều lợi ích cho nền kinh tế và hệ thống tài chính, bao gồm:

Tăng cường hiệu quả thanh toán:

Giao dịch trực tuyến diễn ra nhanh chóng và tiết kiệm chi phí, giảm thiểu sự phụ thuộc vào tiền mặt truyền thống.

Minh bạch và an ninh:

Các giao dịch bằng CBDC có thể được theo dõi và ghi nhận chính xác, giúp ngăn chặn rửa tiền, gian lận và các hoạt động tài chính bất hợp pháp.

Bao gồm tài chính:

CBDC có thể giúp mở rộng quyền truy cập vào dịch vụ tài chính cho những người không có tài khoản ngân hàng, đặc biệt ở các vùng nông thôn hoặc các nước đang phát triển.

Chính sách tiền tệ hiệu quả:

Ngân hàng trung ương có thể điều chỉnh cung tiền một cách nhanh chóng và chính xác hơn, từ đó đưa ra các biện pháp ứng phó kịp thời với biến động kinh tế.

Thách thức và rủi ro khi triển khai CBDC

Mặc dù có nhiều lợi ích, nhưng việc triển khai CBDC cũng đặt ra không ít thách thức và rủi ro cần được cân nhắc:

An ninh mạng:

Hệ thống CBDC phải đảm bảo an toàn tuyệt đối trước các cuộc tấn công mạng. Việc bảo mật thông tin giao dịch và dữ liệu người dùng là ưu tiên hàng đầu.

Quyền riêng tư:

Sự theo dõi và ghi nhận chi tiết giao dịch có thể gây ra lo ngại về quyền riêng tư của người dùng. Cần có cơ chế bảo vệ dữ liệu cá nhân và cân bằng giữa minh bạch và bảo mật thông tin cá nhân.

Tác động đến hệ thống ngân hàng truyền thống:

Nếu người dùng chuyển sang sử dụng CBDC thay vì gửi tiền vào các ngân hàng thương mại, có thể ảnh hưởng đến nguồn vốn và thanh khoản của hệ thống ngân hàng.

Chuyển đổi công nghệ:

Việc chuyển đổi từ hệ thống tiền mặt truyền thống sang hệ thống số đòi hỏi đầu tư lớn về hạ tầng công nghệ, đào tạo nhân lực và điều chỉnh các quy định pháp lý liên quan.

Các quốc gia tích cực phát triển CBDC

Trung Quốc

- Digital Yuan (Renminbi số hay eCNY): Trung Quốc là một trong những quốc gia đi đầu trong việc nghiên cứu và thử nghiệm CBDC với dự án Digital Yuan. Nhiều thành phố lớn đã tham gia vào các chương trình thử nghiệm quy mô lớn, giúp đánh giá khả năng ứng dụng của đồng tiền số trong thanh toán hằng ngày.

Bahamas

- Sand Dollar: Bahamas được biết đến là quốc gia đầu tiên triển khai CBDC trên quy mô quốc gia. Sand Dollar đã đi vào sử dụng nhằm tăng cường tính minh bạch, hiệu quả thanh toán và giảm phụ thuộc vào tiền mặt.

Các quốc gia vùng Caribê

- Eastern Caribbean Digital Currency: Các quốc gia thuộc vùng Đông Caribê, dưới sự điều phối của Ngân hàng Trung ương Caribê Đông (ECCB), đã hợp tác để phát hành một loại tiền kỹ thuật số chung, giúp tăng cường hợp tác kinh tế và ổn định hệ thống tài chính khu vực.

Thụy Điển

- e-Krona: Ngân hàng Trung ương Thụy Điển đang thử nghiệm e-Krona nhằm đáp ứng nhu cầu chuyển đổi số trong hệ thống thanh toán. Dự án e-Krona nhằm mục tiêu tạo ra một giải pháp thay thế hợp pháp cho tiền mặt, đặc biệt khi tỷ lệ sử dụng tiền mặt đang giảm dần.

Liên minh Châu Âu (EU)

- Digital Euro: Ngân hàng Trung ương Châu Âu (ECB) đang tiến hành nghiên cứu và thử nghiệm đồng euro số nhằm đảm bảo sự thích ứng của hệ thống tài chính với xu hướng chuyển đổi số và cạnh tranh trong kỷ nguyên kỹ thuật số.

Singapore

- Singapore, với vai trò là trung tâm tài chính quốc tế và một điểm sáng về công nghệ tài chính (fintech), đang tiến hành các nghiên cứu và thí điểm về CBDC, nhằm cải thiện hệ thống thanh toán và tạo điều kiện cho các dịch vụ tài chính số phát triển.

Các quốc gia hoặc khu vực có thái độ dè chừng với CBDC

Hoa Kỳ

- Chính sách dưới thời Trump: Dưới thời Tổng thống Donald Trump, có những báo cáo cho rằng chính quyền Mỹ đã hạn chế hoặc chậm tiến độ nghiên cứu về CBDC. Một số ý kiến cho rằng việc này xuất phát từ lo ngại về tác động đến hệ thống ngân hàng truyền thống cũng như những rủi ro về an ninh mạng và bảo mật thông tin.

Một số quốc gia khác

- Ở một số quốc gia phát triển, mặc dù đã tiến hành nghiên cứu CBDC nhưng vẫn tồn tại sự dè chừng do lo ngại về tính ổn định của hệ thống tài chính, bảo mật thông tin cá nhân và khả năng quản lý rủi ro khi chuyển đổi từ tiền mặt truyền thống sang tiền kỹ thuật số.

Kết luận

CBDC – tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương – là bước tiến quan trọng trong cuộc cách mạng số hóa ngành tài chính. Với nhiều lợi ích tiềm năng như tăng cường hiệu quả thanh toán, bảo đảm an ninh giao dịch và mở rộng bao gồm tài chính, CBDC hứa hẹn sẽ thay đổi cách chúng ta giao dịch và quản lý tiền tệ.

Tuy nhiên, việc triển khai CBDC cũng cần phải vượt qua nhiều thách thức về công nghệ, an ninh và quản lý dữ liệu. Sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chính phủ, ngân hàng trung ương và các tổ chức tài chính sẽ là yếu tố then chốt để hiện thực hóa tiềm năng của CBDC trong tương lai.

Lục Tốn