FTX Token (FTT) là token tiện ích gốc của sàn giao dịch phái sinh tiền mã hóa FTX, một nền tảng giao dịch tập trung (CEX) được thành lập vào tháng 5/2019 bởi Sam Bankman-Fried và Gary Wang. Có trụ sở tại Bahamas, FTX từng là một trong những sàn giao dịch lớn nhất thế giới, với khối lượng giao dịch hàng ngày đạt 10 tỷ USD và định giá 32 tỷ USD vào năm 2022. Tuy nhiên, FTX đã nộp đơn xin phá sản theo Chương 11 vào ngày 11/11/2022 sau một cuộc khủng hoảng thanh khoản nghiêm trọng, khiến giá trị và niềm tin vào FTT sụt giảm đáng kể. FTT hiện được giao dịch trên các sàn như Binance, HTX, và LBank, nhưng nhà đầu tư cần thận trọng do các rủi ro liên quan đến tình trạng pháp lý của FTX.

Tổng quan về FTT và FTX

FTT được phát hành dưới dạng token ERC-20 trên Ethereum, đồng thời có mặt trên Solana và BNB Chain, nhằm tăng cường tiện ích trong hệ sinh thái FTX. FTX nổi bật với các sản phẩm phái sinh như hợp đồng tương lai (futures), leveraged tokens, và giao dịch OTC (over-the-counter), được thiết kế để phục vụ cả nhà giao dịch chuyên nghiệp và người mới. Điểm độc đáo của FTX bao gồm:

• Clawback prevention: Ngăn chặn thanh lý dây chuyền bằng chiến lược thanh lý ba cấp.
• Centralized collateral pool: Sử dụng một ví margin chung thay vì ví riêng cho từng token, giảm rủi ro thanh lý.
• Stablecoin settlement: Các giao dịch phái sinh được thanh toán bằng stablecoin, tăng tính linh hoạt.
  Tuy nhiên, sự sụp đổ của FTX vào năm 2022, do các vấn đề liên quan đến việc Alameda Research (công ty chị em của FTX) sử dụng FTT làm tài sản thế chấp và chuyển giao quỹ khách hàng bất hợp pháp, đã làm giảm uy tín của token. Một sự kiện đáng chú ý là việc Binance bán phá giá 23 triệu FTT (trị giá 529 triệu USD) vào tháng 11/2022, gây ra khủng hoảng thanh khoản và đẩy giá FTT giảm 85,6% chỉ trong vài ngày.

Token FTT

FTT đóng vai trò trung tâm trong hệ sinh thái FTX trước khi sàn phá sản, với các chức năng chính:

• Giảm phí giao dịch: Người nắm giữ FTT nhận chiết khấu phí giao dịch (lên đến 60% nếu sở hữu trên 5 triệu USD FTT) và ưu đãi OTC.
• Collateral: Dùng làm tài sản thế chấp cho các vị thế futures trên FTX.
• Staking: Staking FTT mang lại lợi ích như miễn phí rút ERC-20, tăng phần thưởng airdrop, và quyền ưu tiên VIP.
• Leveraged tokens: FTT hỗ trợ tạo các token đòn bẩy (như 3x short BTC), cho phép giao dịch đòn bẩy mà không cần margin.
• Phần thưởng: Người dùng nhận FTT từ quỹ bảo hiểm thanh lý và phí giao dịch.
  Tokenomics có tổng cung tối đa 352,17 triệu FTT, với 328,9 triệu FTT lưu hành (~93,4%). Phân bổ:
• Bán token và hệ sinh thái: 60%.
• Đội ngũ và quỹ: 20%.
• Dự trữ và phần thưởng: 20%.
  FTX áp dụng cơ chế buyback and burn, sử dụng 33% phí giao dịch, 10% quỹ bảo hiểm, và 5% phí khác để mua lại và đốt FTT, nhằm giảm nguồn cung và tăng giá trị. Tuy nhiên, sau phá sản, cơ chế này đã dừng lại. 

Điểm nổi bật của FTT (trước và sau phá sản)

• Tiện ích mạnh mẽ (trước 2022): FTT từng là token CEX hàng đầu, với chiết khấu phí, staking, và hỗ trợ leveraged tokens, được các quỹ lớn như Alameda Research, Coinbase Ventures, và Sequoia Capital đầu tư.
• Sự sụp đổ của FTX: Khủng hoảng thanh khoản năm 2022, bắt nguồn từ việc Alameda nắm giữ 3,66 tỷ USD FTT làm tài sản thế chấp và chuyển 10 tỷ USD quỹ khách hàng bất hợp pháp, khiến FTT mất giá trị nghiêm trọng. Một chuyển khoản đáng ngờ 195 triệu FTT từ hợp đồng bị khóa vào tháng 11/2022 càng làm giảm niềm tin.
• Tình trạng hiện tại: FTT vẫn được giao dịch trên các sàn lớn, nhưng giá trị phụ thuộc vào tâm lý đầu cơ và khả năng FTX tái cơ cấu (FTX 2.0 dưới CEO mới John J. Ray III). Một số cộng đồng trên X suy đoán về việc thanh lý FTT, nhưng các bài đăng khác nhấn mạnh tiềm năng tích hợp FTT vào các hệ thống thanh toán như WooCommerce.
• Rủi ro cao: SEC Hoa Kỳ và các cơ quan quản lý đang điều tra FTX, với Sam Bankman-Fried bị kết án 25 năm tù vì gian lận. Các bài đăng trên X cảnh báo về rủi ro thanh lý FTT do thế chấp quá mức.

Kết luận

FTT từng là token tiện ích mạnh mẽ của sàn FTX, hỗ trợ chiết khấu phí, staking, và giao dịch phái sinh, nhưng sự sụp đổ của FTX vào năm 2022 đã làm giảm giá trị và niềm tin vào token. FTT hiện chủ yếu được giao dịch đầu cơ, với các rủi ro liên quan đến phá sản, điều tra pháp lý, và thanh lý tiềm năng. Dù có nỗ lực tái cơ cấu FTX 2.0 và hoạt động cộng đồng, nhà đầu tư cần thận trọng do tính biến động cao và tình trạng pháp lý phức tạp.