Trong một thời gian dài sau khi ra đời, tốc độ tiến hóa của Bitcoin không được đánh giá cao. Tuy nhiên, sự ra đời của Ordinals vào đầu năm 2023 như thổi làn gió mới vào hệ sinh thái Bitcoin. Giao thức cho phép người dùng khắc các tài sản kỹ thuật số duy nhất, có thể kiểm chứng vào các Satoshi cụ thể trong mạng Bitcoin. Ngay khi vừa xuất hiện, điều này đã thổi bùng cơn sốt khá ấn tưởng xoay quanh các token và Bitcoin NFT gốc. Ngoài ra, Ordinals cũng giúp Bitcoin cải thiện dòng tiền vào, tạo ra một hệ sinh thái sôi động. Khi Ordinals thu hút người dùng và giao dịch mới vào mạng Bitcoin, thợ đào cũng được hưởng lợi từ mức độ sử dụng ngày càng tăng. Tính đến ngày 31/5, hơn 10 triệu bản khắc đã được tạo, trị giá hơn 1.600 BTC với phí giao dịch vượt mức 40 triệu đô la. Mặc dù vậy, phát triển này cũng đã gây ra một số tranh cãi trong cộng đồng Bitcoin. Các nhà phê bình cho rằng nó đi chệch khỏi mục đích ban đầu của Bitcoin là tiền điện tử ngang hàng và gây xáo trộn không gian block quý giá.
Nguồn: Dune
Nền tảng của Ordinals
Segregated Witness (SegWit)
Vào tháng 8/2017, Bitcoin SegWit (Segregated Witness) chính thức được kích hoạt. Các nhà phát triển Bitcoin Core đã phản đối việc trực tiếp tăng giới hạn kích thước block mà không có cải tiến kỹ thuật và xem xét chi tiêu tài nguyên cân bằng. Tuy nhiên, SegWit cho phép mỗi block chứa nhiều giao dịch hơn mà không trực tiếp tăng giới hạn 1MB ban đầu. Bản nâng cấp này đã giới thiệu khái niệm dữ liệu nhân chứng bằng cách di chuyển một số thông tin nhất định (chẳng hạn như chữ ký giao dịch) sang dữ liệu nhân chứng, giảm không gian block mà mỗi giao dịch chiếm và gián tiếp nâng cao khả năng xử lý của mạng. Tuy nhiên, đối với các node hỗ trợ SegWit, dữ liệu thực tế nhận được thường lớn hơn 1MB (block + dữ liệu nhân chứng) vì dữ liệu nhân chứng được lưu trữ riêng.
Đây là ví dụ về tập lệnh gốc không sử dụng SegWit:
[…]
“Vin” : [
“txid”: “0627052b6f28912f2703066a912ea577f2ce4da4caa5a5fbd8a57286c345c2f2”,
“vout”: 0,
“scriptSig”: “<Bob’s scriptSig>”,
]
[…]
Và tập lệnh sử dụng SegWit:
[…]
“Vin” : [
“txid”: “0627052b6f28912f2703066a912ea577f2ce4da4caa5a5fbd8a57286c345c2f2”,
“vout”: 0,
“scriptSig”: “”,
]
[…]
“witness”: “<Bob’s witness data>”
[…]
Nguồn: Github
Taproot
Vào năm 2021, Taproot – bản nâng cấp kỹ thuật quan trọng nhất của mạng Bitcoin sau SegWit đã chính thức hoạt động và giới thiệu các tính năng tập lệnh mới như chữ ký Schnorr và đầu ra Pay-to-Taproot (P2TR). Chữ ký Schnorr làm cho không thể phân biệt tập lệnh đa chữ ký với tập lệnh một chữ ký, cung cấp quyền riêng tư nâng cao cho tất cả người dùng Taproot. Quan trọng nhất, Taproot loại bỏ giới hạn kích thước đối với dữ liệu nhân chứng của giao dịch, cho phép lưu trữ dữ liệu lên tới 4 MB trên Bitcoin.
Sự ra đời của Ordinals
Việc kích hoạt SegWit và Taproot đã đặt nền móng cho sự xuất hiện của Bitcoin Ordinals Protocol. Được đề xuất vào tháng 1/2023, Ordinals là giao thức gán các số off-chain cho Satoshis (đơn vị nhỏ nhất của Bitcoin) và dần dần nhận được sự đồng thuận trên thị trường. Tận dụng các tính năng kỹ thuật của SegWit và Taproot trên mạng Bitcoin, giao thức cho phép đúc, chuyển và hủy trực tiếp NFT trên blockchain này.
Ordinals giới thiệu hai khái niệm chính: số thứ tự và bản khắc.
Số thứ tự: Vì Bitcoin dựa trên mô hình UTXO, nên có thể truy xuất nguồn gốc mỗi giao dịch với tất cả các giao dịch liên quan. Ordinals sử dụng thuật toán nhập trước xuất trước (FIFO) để chỉ định các Satoshi cụ thể trong đầu vào của mỗi giao dịch cho đầu ra. Điều này có nghĩa là theo quy tắc FIFO, mỗi Satoshi trong mỗi giao dịch có thể được xác định bằng một số thứ tự duy nhất. Nó tương tự như việc gán một số sê-ri cho mỗi tờ tiền, cung cấp cho mỗi Satoshi một mã định danh duy nhất, cho phép chúng ta theo dõi quá trình lưu thông và xác định những cá nhân trước đây đã nắm giữ, sử dụng Satoshi đó. Từ góc độ kỹ thuật, Ordinals cung cấp một công cụ (https://github.com/casey/ord) để giao tiếp với các node Bitcoin Core và theo dõi các chỉ mục của tất cả các Satoshi off-chain.
Nguồn: Blocto
Bản khắc: Bản khắc liên quan đến việc lưu trữ nội dung tùy ý trong tập lệnh Taproot (P2TR). Vì các tập lệnh Taproot hầu như không có hạn chế về nội dung và dữ liệu nhân chứng đi kèm với chi phí rẻ nên văn bản, ảnh, âm thanh và video có thể được tạo dưới dạng tác phẩm nghệ thuật kỹ thuật số hoặc NFT trên từng Satoshi, miễn là kích thước của chúng không vượt quá 4MB. Nội dung của các bản khắc được bao gồm trong các hướng dẫn tập lệnh OP_FALSE OP_IF…OP_ENDIF và không do thợ đào thực thi. Nội dung bắt đầu bằng chuỗi “ord” để biểu thị rằng đó là một bản khắc, theo sau là OP_PUSH 1 để cho biết lần đẩy tiếp theo chứa loại nội dung này và sau đó là OP_PUSH 0 để chỉ định rằng lần đẩy dữ liệu tiếp theo bao gồm chính nội dung đó.
Đây là ví dụ:
OP_FALSE
OP_IF
OP_PUSH “ord”
OP_PUSH 1
OP_PUSH “text/plain;charset=utf-8”
OP_PUSH 0
OP_PUSH “Hello, world!”
OP_ENDIF
Nguồn: Ordinals
Bản khắc giống như một phong bì đi kèm với tờ tiền có số sê-ri duy nhất và bạn có thể đặt các tác phẩm nghệ thuật hoặc ảnh quý giá vào phong bì này. Về cơ bản, Ordinals Protocol chỉ định một mã định danh duy nhất cho mỗi Satoshi và liên kết nó với siêu dữ liệu trong dữ liệu nhân chứng, từ đó tạo ra các NFT có thể theo dõi. Hơn nữa, nhờ sự đồng thuận mạnh mẽ của Bitcoin, một khi các tác phẩm nghệ thuật kỹ thuật số hoặc NFT này được đúc, chúng sẽ tồn tại vĩnh viễn như một phần không thể thiếu của mạng.
NFT trước FT
Ordinals Protocol đã mang đến một khía cạnh mới cho Bitcoin, mở rộng các ứng dụng ngoài việc thanh toán truyền thống và lưu trữ giá trị cho NFT và FT. Không giống như những gì đã xảy ra trong hệ sinh thái Ethereum, Ordinals Protocol ban đầu đã gây ra cơn sốt NFT trên mạng Bitcoin, sau đó là sự bùng nổ của FT, cụ thể là token BRC-20. Các dự án NFT nổi bật như BAYC bắt đầu phát hành NFT trên Bitcoin thông qua Ordinals, trong khi các dự án NFT Ordinals ẩn danh cũng trở nên phổ biến trên thị trường. Bản khắc Bitcoin lưu trữ tất cả nội dung trong tập lệnh Taproot, trong khi Ethereum NFT thường dựa vào URI (Số nhận dạng tài nguyên thống nhất) để định vị siêu dữ liệu được liên kết, cho phép mạng xác định tài nguyên đa phương tiện (ví dụ: hình ảnh) được liên kết với NFT cụ thể. Tuy nhiên, những tài nguyên này thường được lưu trữ trên các máy chủ tập trung, điều đó có nghĩa là chúng có thể bị mất hoặc bị giả mạo. Về vấn đề này, bản khắc trên Bitcoin cung cấp giải pháp thay thế phi tập trung và chống giả mạo tốt hơn.
Tiêu chuẩn BRC-20 do người dùng Twitter Domodata đề xuất vào ngày 8/3/2023, được giới thiệu dưới dạng tiêu chuẩn FT dựa trên giao thức Ordinals. Giống như tiêu chuẩn ERC20 của Ethereum, tiêu chuẩn BRC-20 cho phép phát hành token trên mạng Bitcoin. Token BRC-20 là các tệp JSON được đúc trên Satoshi, xác định thông tin cơ bản như tên, nguồn cung và số lượng đúc tối đa của token, cũng như các thông số kỹ thuật triển khai, đúc và chuyển. Ví dụ: ORDI là token BRC-20 đầu tiên và thành công nhất, với tổng nguồn cung là 21 triệu và giới hạn đúc là 1.000 mỗi lần.
Ví dụ triển khai:
{
“p”: “brc-20”,
“op”: “deploy”,
“tick”: “ordi”,
“max”: “21000000”,
“lim”: “1000”
}
Ví dụ đúc:
{
“p”: “brc-20”,
“op”: “mint”,
“tick”: “ordi”,
“amt”: “1000”
}
Ví dụ chuyển:
{
“p”: “brc-20”,
“op”: “transfer”,
“tick”: “ordi”,
“amt”: “100”
}
Nguồn: Gitbook
Vào đầu tháng 5, khi một số CEX bắt đầu niêm yết token BRC-20, một số token BRC-20 trong danh mục MEME đã trở thành chủ đề đầu cơ của thị trường, do tâm lý FOMO xoay quanh các token đó. Do vậy, mạng Bitcoin trở nên tắc nghẽn vì các giao dịch lớn và phí giao dịch thậm chí còn vượt qua phần thưởng block, điều này cực kỳ hiếm. Mặc dù rất phổ biến, nhưng do hiệu suất của mạng, trải nghiệm người dùng còn lâu mới được thỏa mãn và sự cường điệu của thị trường không kéo dài lâu. Hiện nay, khối lượng đúc của Ordinals giảm còn khoảng 1/10 so với mức đỉnh. Mặc dù khối lượng giao dịch của token BRC-20 đã giảm nhưng phí giao dịch tích lũy liên quan vẫn chiếm phần lớn trong tổng phí giao dịch Bitcoin.
Nguồn: Dune
Sau BRC-20
Mặc dù BRC-20 được lan truyền nhanh chóng nhưng nó gặp phải một số hạn chế, chẳng hạn như về độ dài đặt tên (chỉ 4 ký tự), các chức năng đơn giản và dễ bị tấn công chi tiêu gấp đôi. Do đó, xuất hiện các giao thức token mới trên blockchain Bitcoin. Các giao thức mới này bao gồm ORC-20, SRC-20, BRC-21 và BRC-30, nhằm cung cấp các tính năng toàn diện hơn cho hệ sinh thái Ordinals.
Trong đó, giao thức ORC-20 được thiết kế để tương thích ngược với BRC-20, nhằm mục đích cải thiện khả năng thích ứng, mở rộng và bảo mật, loại bỏ chi tiêu gấp đôi và hỗ trợ hủy giao dịch.
Token SRC-20 đi kèm với các thông số kỹ thuật tương tự như BRC-20 nhưng dựa trên giao thức BTC Stamps, khác với BRC-20 dựa trên Ordinals. Giao thức Stamps nhúng hình ảnh base64 vào đầu ra giao dịch BTC để lưu trữ vĩnh viễn dữ liệu tương ứng trên blockchain Bitcoin. Vì vậy, giao thức Stamps bị giới hạn dung lượng dữ liệu chỉ 8 KB.
BRC-21 nhằm giới thiệu các tài sản cross-chain cho mạng Bitcoin. Chẳng hạn, nó sẽ cho phép đúc các phiên bản BRC-20 của tài sản từ các mạng khác (ví dụ: ETH và DAI) trên Bitcoin. Việc triển khai BRC-21 trên mạng tương tự như BRC-20, nhưng nó bổ sung thêm hai trường mới: một cho chain nguồn và một cho hợp đồng token chain nguồn.
BRC-30 là cơ chế staking cho token BTC và BRC-20. Nó mở rộng chức năng của token BRC-20 và giới thiệu mô tả về giao thức staking này. Với BRC-30, người dùng có thể thế chấp token BRC-20, BTC và nhận token BRC-30 tương ứng làm phần thưởng, mang đến cho họ nhiều cơ hội đầu tư hơn.
Xu hướng công nghiệp
Sự ra đời của Ordinals đã làm cho Satoshi của Bitcoin trở nên đặc biệt hơn và khan hiếm hơn, thu hút nhiều tiền hơn từ thị trường. Một loạt các ứng dụng và giao thức token dựa trên Ordinals đã xuất hiện, làm cho hệ sinh thái Bitcoin trở nên sôi động hơn. Như chúng ta đã biết, Bitcoin sẽ trải qua một lần halving nữa vào năm 2024, cắt giảm một nửa phần thưởng block. Sự xuất hiện của Ordinals mở ra khả năng thay đổi mô hình phí khai thác sau halving Bitcoin trong tương lai.
Giới thiệu về CoinEx
Được thành lập vào năm 2017, CoinEx là một sàn giao dịch toàn cầu cam kết giúp giao dịch dễ dàng hơn. Nền tảng này cung cấp nhiều loại dịch vụ, bao gồm giao dịch giao ngay và giao dịch ký quỹ, hợp đồng tương lai, swap, nhà tạo lập thị trường tự động (AMM) và dịch vụ quản lý tài chính cho hơn 5 triệu người dùng trên hơn 200 quốc gia và khu vực. Được thành lập với mục đích ban đầu là tạo ra một môi trường tiền điện tử bình đẳng và tôn trọng, CoinEx phá bỏ các rào cản tài chính truyền thống bằng cách cung cấp các sản phẩm và dịch vụ dễ sử dụng để giúp mọi người có thể tiếp cận giao dịch tiền điện tử.
Tham khảo:
https://docs.ordinals.com/introduction.html
https://blocto.io/crypto-blog/ecosystem/how-bitcoin-ordinals-nfts-work
https://dune.com/dgtl_assets/bitcoin-ordinals-analysis
https://dune.com/cryptokoryo/brc20
https://domo-2.gitbook.io/brc-20-experiment/
https://github.com/hydren-crypto/stampchain/blob/main/docs/src20.md
Disclaimer: Đây là bài viết quảng cáo nằm trong chuyên mục Thông cáo Báo chí, không phải là lời khuyên đầu tư. Các bạn cần tìm hiểu kỹ trước khi hành động, chúng tôi không chịu trách nhiệm cho các quyết định đầu tư của bạn.
- CoinEx Charity tổ chức sự kiện “Chắp cánh ước mơ” để tiếp sức học sinh nghèo khắp thế giới
- CoinEx Charity tài trợ cuộc thi “Tôi bản lĩnh 2023” dành cho sinh viên Việt Nam
