Tổ chức tự trị phi tập trung (DAO) là một dạng cấu trúc pháp lý mới nổi không có cơ quan quản lý trung ương và các thành viên của nó chia sẻ một mục tiêu chung là hành động vì lợi ích tốt nhất của thực thể. Được phổ biến thông qua những người đam mê tiền điện tử và công nghệ blockchain, DAO được sử dụng để đưa ra các quyết định theo cách tiếp cận quản lý từ dưới lên.
Mục đích của DAO là gì?
Một trong những đặc điểm chính của tiền điện tử là tính phi tập trung. Điều này có nghĩa là chúng không bị kiểm soát bởi một cơ quan duy nhất như chính phủ hoặc ngân hàng trung ương, mà thay vào đó được phân phối giữa nhiều máy tính, mạng và node. Trong nhiều trường hợp, tiền ảo sử dụng tính phi tập trung này để đạt được mức độ bảo mật và riêng tư mà các loại tiền tệ và giao dịch tiêu chuẩn thường không có.
Lấy cảm hứng từ sự phi tập trung của tiền điện tử, một nhóm các nhà phát triển đã đưa ra ý tưởng về một tổ chức tự trị phi tập trung, hay DAO, vào năm 2016. Ý tưởng về một DAO là thúc đẩy sự giám sát và quản lý của một thực thể tương tự như một công ty. Tuy nhiên, điểm mấu chốt của một DAO là thiếu vắng quyền lực trung ương; nhóm các nhà lãnh đạo và người tham gia hoạt động như cơ quan quản lý.
DAO hoạt động như thế nào?
DAO phụ thuộc rất nhiều vào các hợp đồng thông minh. Các thỏa thuận được mã hóa logic này quy định việc ra quyết định dựa trên hoạt động cơ bản trên một blockchain. Ví dụ, dựa trên kết quả của một quyết định, một đoạn code nhất định có thể được thực thi để tăng nguồn cung lưu thông, đốt một lượng token dự trữ chọn lọc hoặc phát hành phần thưởng cho các chủ sở hữu token hiện có.
Quá trình bỏ phiếu cho DAO được đăng trên blockchain. Người dùng thường phải chọn giữa các tùy chọn loại trừ lẫn nhau. Quyền bỏ phiếu thường được phân phối cho người dùng dựa trên số lượng token họ nắm giữ. Ví dụ, một người dùng sở hữu 100 token của DAO sẽ có trọng lượng quyền bỏ phiếu gấp đôi so với người dùng sở hữu 50 token.
Lý thuyết đằng sau thực tiễn này là người dùng càng đầu tư nhiều tiền vào DAO thì càng có động lực hành động một cách thiện chí. Hãy tưởng tượng một người dùng sở hữu 25% quyền bỏ phiếu tổng thể. Người dùng này có thể tham gia vào các hành động xấu; tuy nhiên, bằng cách làm như vậy, người dùng sẽ làm tổn hại giá trị của 25% số cổ phần của mình.
DAOs thường có kho bạc chứa các token có thể được phát hành để đổi lấy tiền pháp định. Các thành viên của DAO có thể bỏ phiếu về cách sử dụng những quỹ này; ví dụ, một số DAOs có ý định mua các NFTs hiếm có thể bỏ phiếu về việc từ bỏ quỹ kho bạc để đổi lấy tài sản.
Vào năm 2021, ConstitutionDAO được thành lập với nỗ lực mua một bản sao của Hiến pháp Hoa Kỳ. Mặc dù DAO không thành công trong việc mua tài sản, nhưng nó đã chứng minh rằng một nhóm người cùng chí hướng có thể hình thành và theo đuổi những nỗ lực như vậy.
Lợi ích của DAO
Có nhiều lý do tại sao một thực thể hoặc một nhóm cá nhân có thể muốn theo đuổi cấu trúc DAO. Một số lợi ích của hình thức quản lý này bao gồm:
Phi tập trung: Các quyết định ảnh hưởng đến tổ chức được thực hiện bởi một nhóm cá nhân thay vì một cơ quan trung ương thường bị lấn át bởi đồng nghiệp của họ. Thay vì dựa vào hành động của một cá nhân (CEO) hoặc một nhóm nhỏ cá nhân (Hội đồng Quản trị), một DAO có thể phân quyền quyền lực trên một phạm vi người dùng rộng lớn hơn nhiều.
Sự tham gia: Các cá nhân trong một thực thể có thể cảm thấy được trao quyền và kết nối hơn với thực thể khi họ có tiếng nói trực tiếp và quyền biểu quyết về mọi vấn đề. Mặc dù các cá nhân này có thể không có quyền biểu quyết mạnh mẽ, nhưng một DAO khuyến khích những người nắm giữ token bỏ phiếu, đốt token hoặc sử dụng token của họ theo cách mà họ cho là tốt nhất cho thực thể.
Công khai: Trong một DAO, các phiếu bầu được thực hiện qua blockchain và được công khai. Điều này đòi hỏi người dùng phải hành động theo cách mà họ cho là tốt nhất, vì phiếu bầu và quyết định của họ sẽ được công khai. Điều này khuyến khích các hành động có lợi cho uy tín của người bỏ phiếu và ngăn chặn các hành động chống lại cộng đồng.
Cộng đồng: Khái niệm DAO khuyến khích mọi người từ khắp nơi trên thế giới đến với nhau để xây dựng một tầm nhìn duy nhất. Chỉ cần một kết nối internet, người nắm giữ token có thể tương tác với các chủ sở hữu khác bất kể họ sống ở đâu.
Hạn chế của DAO
Tuy nhiên, không phải mọi thứ đều hoàn hảo khi nói về DAO. Có những hậu quả nghiêm trọng khi thiết lập hoặc duy trì một DAO không đúng cách. Dưới đây là một số hạn chế của cấu trúc DAO.
Tốc độ: Nếu một công ty công cộng được hướng dẫn bởi một CEO, một phiếu bầu duy nhất có thể được yêu cầu để quyết định một hành động cụ thể hoặc hướng đi của công ty. Với một DAO, mọi người dùng đều có cơ hội bỏ phiếu. Điều này đòi hỏi một thời gian bỏ phiếu dài hơn nhiều, đặc biệt là khi xem xét các múi giờ và ưu tiên ngoài DAO.
Giáo dục: Tương tự như vấn đề tốc độ, một DAO có trách nhiệm giáo dục nhiều người hơn về hoạt động đang chờ xử lý của thực thể. Một CEO duy nhất dễ dàng hơn nhiều trong việc chịu trách nhiệm về sự phát triển của công ty, trong khi những người nắm giữ token của một DAO có thể có nền tảng giáo dục khác nhau, hiểu biết về các sáng kiến, động cơ hoặc khả năng tiếp cận tài nguyên khác nhau. Một thách thức chung của DAOs là mặc dù chúng mang lại một nhóm người đa dạng, nhưng nhóm người đa dạng đó phải học cách phát triển, lập chiến lược và giao tiếp như một đơn vị duy nhất.
Hiệu quả: Phần nào tóm tắt hai điểm đầu tiên, DAO có nguy cơ lớn bị kém hiệu quả. Vì cần thời gian để giáo dục cử tri, giao tiếp các sáng kiến, giải thích các chiến lược và tiếp nhận thành viên mới, một DAO dễ dàng tiêu tốn nhiều thời gian hơn để thảo luận về thay đổi hơn là thực hiện nó. Một DAO có thể bị sa lầy vào các công việc hành chính nhỏ nhặt do bản chất của việc phải điều phối nhiều cá nhân hơn.
Bảo mật: Một vấn đề đối mặt với tất cả các nền tảng kỹ thuật số cho các nguồn tài nguyên blockchain là bảo mật. Một DAO đòi hỏi kỹ năng kỹ thuật đáng kể để triển khai; nếu không, có thể có sự không hợp lệ trong cách các phiếu bầu được thực hiện hoặc các quyết định được đưa ra. Niềm tin có thể bị phá vỡ và người dùng rời khỏi thực thể nếu họ không thể tin tưởng vào cấu trúc của thực thể. Ngay cả khi sử dụng ví multi-sig hoặc ví lạnh, DAOs vẫn có thể bị tấn công, dự trữ kho bạc bị đánh cắp và kho tiền bị trống rỗng.
DAO kiếm tiền như thế nào?
DAO ban đầu huy động vốn bằng cách trao đổi tiền fiat lấy token nội bộ của nó. Token nội bộ này đại diện cho quyền bỏ phiếu và tỷ lệ sở hữu của các thành viên. Nếu DAO thành công, giá trị của token nội bộ sẽ tăng.
DAO sau đó có thể phát hành các token trong tương lai với giá trị cao hơn để huy động thêm vốn. DAO cũng có thể đầu tư vào tài sản nếu các thành viên quyết định phê duyệt các biện pháp như vậy. Ví dụ, DAO có thể mua lại các công ty, NFT hoặc các token khác. Nếu những tài sản này tăng giá trị, giá trị của DAO cũng sẽ tăng theo.
Ưu và nhược điểm của DAO
| Ưu điểm | Nhược điểm |
|
Nhiều cá nhân có thể tập hợp lại với nhau trong công việc để hoạt động như một thực thể duy nhất. |
Thường mất nhiều thời gian hơn để đưa ra quyết định vì có nhiều người tham gia bỏ phiếu hơn. |
| Nhiều cá nhân có tiếng nói hơn trong việc lập kế hoạch, chiến lược và hoạt động của tổ chức. | Thường có nhiều gánh nặng hơn trong việc giáo dục người dùng vì cộng đồng bỏ phiếu tập thể rất đa dạng với trình độ học vấn và kiến thức khác nhau. |
| Vì các phiếu bầu trên blockchain có thể được xem công khai, nên các chủ sở hữu token đương nhiên được khuyến khích hành động có trách nhiệm hơn. | Cần thêm thời gian để bỏ phiếu hoặc thu thập người dùng do tính chất phi tập trung của tổ chức. |
| Các thành viên của DAO có thể cảm thấy được trao quyền để cộng tác với những cá nhân có cùng chí hướng với các mục tiêu tương tự trong một cộng đồng. | Việc khai thác nghiêm trọng như đánh cắp kho dự trữ có thể xảy ra nếu bảo mật của DAO không được thiết lập và duy trì đúng cách. |
The DAO là một tổ chức được thiết kế để tự động hóa và phân quyền. Nó hoạt động như một quỹ đầu tư mạo hiểm, dựa trên mã nguồn mở và không có cấu trúc quản lý hay hội đồng quản trị điển hình. Để hoàn toàn phi tập trung, The DAO không liên kết với bất kỳ quốc gia nào, mặc dù nó sử dụng mạng Ethereum.
The DAO ra mắt vào cuối tháng 4 năm 2016 nhờ vào một đợt bán token kéo dài một tháng, huy động được hơn 150 triệu đô la vốn. Vào thời điểm đó, việc ra mắt này là chiến dịch huy động vốn cộng đồng lớn nhất từ trước đến nay.
Tại sao The DAO bị giải thể?
Đến tháng 5 năm 2016, The DAO nắm giữ một phần lớn tất cả các token ether đã được phát hành đến thời điểm đó (tối đa 14%, theo báo cáo của The Economist). Cùng lúc đó, một bài báo đã được xuất bản, chỉ ra một số lỗ hổng bảo mật tiềm ẩn, khuyến cáo các nhà đầu tư không bỏ phiếu cho các dự án đầu tư tương lai cho đến khi những vấn đề này được giải quyết.
Sau đó, vào tháng 6 năm 2016, hacker đã tấn công The DAO dựa trên những lỗ hổng này. Chúng đã chiếm đoạt 3,6 triệu ETH, trị giá khoảng 50 triệu đô la vào thời điểm đó. Sự việc này đã gây ra một cuộc tranh cãi lớn và căng thẳng giữa các nhà đầu tư của The DAO, với một số cá nhân đề xuất các cách khác nhau để giải quyết vụ hack và những người khác kêu gọi giải thể vĩnh viễn The DAO. Vụ việc này cũng góp phần quan trọng trong việc phân tách cứng của Ethereum diễn ra ngay sau đó.
Một số chỉ trích về The DAO
Theo IEEE Spectrum, The DAO dễ bị tấn công bởi lỗi lập trình và các lỗ hổng bảo mật. Thực tế rằng tổ chức này đang mở ra một con đường mới về quy định và luật pháp doanh nghiệp có lẽ không làm cho quá trình trở nên dễ dàng hơn. Hậu quả của cấu trúc tổ chức này có thể rất nhiều: các nhà đầu tư lo ngại rằng họ sẽ phải chịu trách nhiệm về những hành động được thực hiện bởi The DAO như một tổ chức rộng lớn hơn.
Vào tháng 7 năm 2017, Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC) đã phát hành một báo cáo, xác định rằng The DAO đã bán chứng khoán dưới hình thức token trên blockchain Ethereum, vi phạm một số phần của luật chứng khoán Hoa Kỳ. The DAO cũng hoạt động trong một vùng mờ về việc liệu nó có đang bán chứng khoán hay không. Hơn nữa, có những vấn đề lâu dài liên quan đến cách thức The DAO hoạt động trong thế giới thực. Các nhà đầu tư và nhà thầu cần chuyển đổi ETH thành tiền tệ fiat, và điều này có thể ảnh hưởng đến giá trị của ether.
Sau cuộc tranh cãi căng thẳng về tương lai của The DAO và vụ tấn công lớn vào đầu mùa hè, đến mùa thu năm 2016, một số sàn giao dịch tiền điện tử nổi tiếng, như Kraken, đã hủy niêm yết token của The DAO, đánh dấu sự kết thúc thực tế của The DAO như đã được hình dung ban đầu.
Tham gia Telegram của Tạp Chí Bitcoin: https://t.me/tapchibitcoinvn
Theo dõi Twitter: https://twitter.com/tapchibtc_io
Theo dõi Tiktok: https://www.tiktok.com/@tapchibitcoin
Theo Tapchibitcoin.io
