Chỉ có 21 triệu Bitcoin. Sau khi khai thác hết tất cả vào khoảng năm 2140, sẽ không còn Bitcoin mới nào được đưa vào lưu hành.
Blockchain Bitcoin được thiết kế dựa trên nguyên tắc nguồn cung có kiểm soát, có nghĩa là chỉ một số lượng cố định BTC mới được khai thác mỗi năm cho đến khi có tổng số 21 triệu BTC.
Khi tất cả 21 triệu BTC đã được khai thác, mạng phần lớn sẽ hoạt động giống như hiện tại, nhưng có sự khác biệt quan trọng đối với miner.
Khoảng 10 phút một lần, miner Bitcoin khám phá một khối mới, giải một câu đố mật mã cho phép họ thành công thêm khối mới được phát hiện vào blockchain. Mỗi khối bao gồm một nhóm các bản ghi giao dịch đã chờ đợi trước đó trong pool bộ nhớ Bitcoin, thường được chọn dựa trên quy mô phí giao dịch trả cho miner.
Đổi lại cho việc phát hiện khối, miner nhận được số lượng Bitcoin cố định cho công việc của họ, được gọi là “phần thưởng khối”. Khi Bitcoin lần đầu tiên ra mắt, phần thưởng được thiết lập ở mức 50 BTC – nhưng phần thưởng sẽ giảm một nửa sau mỗi 210.000 khối mới, khoảng 4 năm một lần.
Do đó, theo thời gian, phần thưởng khối bị cắt giảm xuống còn 25 BTC, 12,5 BTC và 6,25 BTC. Cho đến nay, 3 lần halving đã diễn ra. Lần halving Bitcoin gần đây nhất xảy ra vào tháng 5 năm 2020, giảm phần thưởng khối xuống còn 6,25 BTC. Halving tiếp theo dự kiến sẽ xảy ra vào năm 2024.
Miner Bitcoin sẽ tiếp tục kiếm phần thưởng khối cho đến khi khai thác hết 21 triệu BTC, sau đó sẽ không có coin mới nào được lưu hành. Hiện tại, chỉ có hơn 18,5 triệu BTC đã được sản xuất, tương đương với 88,3% nguồn cung tối đa, được khai thác chỉ trong hơn một thập kỷ. Nhưng sẽ mất 120 năm nữa trước khi Bitcoin cuối cùng được khai thác, do Bitcoin mới sẽ giảm dần thông qua các lần halving.
Miner sẽ làm gì khi tất cả Bitcoin đã được khai thác?
Sau khi khai thác tất cả 21 triệu Bitcoin, miner vẫn có thể tham gia vào quá trình khám phá khối, nhưng không được khuyến khích bằng phần thưởng khối. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là họ sẽ không được thưởng gì cả.
Cũng như phần thưởng khối, miner Bitcoin nhận được tất cả các khoản phí chi cho giao dịch được bao gồm trong mỗi khối mới được phát hiện. Hiện tại, phí giao dịch chiếm tỷ lệ nhỏ trong doanh thu của miner, vì miner kiếm khoảng 900 BTC (~39,8 triệu đô la) mỗi ngày, trong đó từ 60 đến 100 BTC (2,6 triệu đô la đến 4,4 triệu đô la) phí giao dịch mỗi ngày. Điều đó có nghĩa là phí giao dịch hiện chỉ chiếm 6,5% doanh thu — nhưng vào năm 2140, con số sẽ tăng lên đến 100%.
Theo Simon Kim, CEO của quỹ đầu tư mạo hiểm Hashed, mất phần thưởng khối nhưng không làm nản lòng miner.
“Những thay đổi đối với hệ sinh thái Bitcoin và vị trí của nó như một loại tiền tệ quan trọng trong thế giới ảo có thể thúc đẩy thay đổi đáng kể mức độ chấp nhận của miner ngay cả sau khi phần thưởng khối dừng lại”.
Phí giao dịch phá vỡ mức cao nhất năm 2017 vào tháng 4 năm 2021
Đúng là việc chuyển đổi sang cấu trúc phần thưởng hoàn toàn dựa trên phí giao dịch gần như chắc chắn sẽ làm giảm mạng lưới khai thác ngay bây giờ, vì rất ít miner Bitcoin có thể khai thác sinh lợi nếu họ chỉ nhận được 6,5% phần thưởng điển hình.
Tuy nhiên, nếu việc sử dụng mạng Bitcoin bùng nổ thì mức độ cạnh tranh không gian khối có thể tăng lên đáng kể. Theo CEO ByBit, Ben Zhou, điều đó dẫn đến phần thưởng phí giao dịch cho miner tăng lên – tương tự như những gì đã thấy trong đợt tăng giá năm 2017 của Bitcoin.
Zhou cho biết:
“Khi phần thưởng khai thác giảm sau mỗi lần halving và rất lâu trước khi Bitcoin cuối cùng được khai thác, phí giao dịch sẽ ngày càng đóng vai trò quan trọng hơn. Phí giao dịch có thể sẽ tăng theo mối tương quan nghịch và như một sự bù đắp cho lợi nhuận khai thác đang giảm dần”.
Hơn nữa, COO của Crypto.com Eric Anziani lập luận giá Bitcoin tăng lên và chi phí năng lượng giảm dần có nghĩa là khai thác vẫn mang lại lợi nhuận.
“Theo quan điểm của chúng tôi, khi việc áp dụng Bitcoin và tiền điện tử ngày càng tăng, giá của nó cũng sẽ tăng lên đáng kể, điều này bù đắp nhiều hơn cho phần thưởng giảm trên mỗi khối. Hơn nữa, khi quá trình khai thác trở nên hiệu quả hơn và năng lượng tái tạo phổ biến, chi phí điện sẽ giảm xuống, cho phép họ tiếp tục kinh doanh và duy trì bảo mật mạng”.
Vào tháng 12/2017, phí giao dịch đạt mức cao nhất cho đến giữa tháng 4/2021, tổng phí giao dịch được trả mỗi ngày tăng vọt lên 1.495 BTC vào thời điểm Bitcoin được định giá 14.000 đô la. Kết quả là miner đã kiếm được tổng cộng 21 triệu đô la phí giao dịch vào ngày hôm đó — bằng khoảng một nửa số tiền họ kiếm được từ phần thưởng khối hôm nay. Chi phí trung bình để gửi Bitcoin vào thời điểm cao nhất năm 2017 là 55,17 đô la. Vào ngày 21/4/2021, theo ước tính, giá trị đạt mức cao nhất mọi thời đại mới là 59,87 đô la. Chỉ 10 ngày trước đó, nó chỉ 14,86 đô la; phí giao dịch trung bình đã tăng hơn 300%. Nói một cách đơn giản, điều này xảy ra bởi vì có nhu cầu cao đối với mạng Bitcoin. Nhiều người sử dụng mạng hơn thường có nghĩa là phí giao dịch cao hơn.
Khả năng khác là cơ chế phần thưởng cho Bitcoin có thể thay đổi một thời gian trước khi khối cuối cùng được khai thác. CMO Luka Boškin của nền tảng giao dịch NewsCrypto lập luận rằng khi số lượng BTC được tạo ra từ việc khai thác giảm xuống, Bitcoin sẽ có “những thay đổi đáng kể” trong giao thức của nó.
“Điều đó có thể là chuyển sang cơ chế đồng thuận thân thiện với môi trường hơn như PoS hoặc một bản kế nhiệm PoW”, anh nói.
Đây là cũng là quan điểm của Niklas Nikolajsen, người sáng lập công ty môi giới tiền điện tử Thụy Sĩ Bitcoin Suisse. Trong một cuộc phỏng vấn được quay cho chương trình truyền hình Đức Galileo, Nikolajsen nói rằng “Tôi chắc chắn một khi công nghệ PoS được chứng minh, Bitcoin cũng sẽ thích ứng với nó”.
Tuy nhiên, kể từ tháng 2/2021, công việc vẫn chưa được tiến hành để đưa ra PoS cho Bitcoin và cũng không có Đề xuất cải tiến Bitcoin (BIP) nào liên quan đến thay đổi này.
Mặt khác, trưởng bộ phận tiền điện tử Jordan Stoev của Skrill tin rằng blockchain Bitcoin có thể sẽ được dành riêng cho việc chuyển giao giá trị đáng kể và các giải pháp layer 2 hoặc các blockchain thay thế sẽ được sử dụng cho phần lớn các lần chuyển tiền. Stoev nói:
“Chỉ những giao dịch có giá trị rất lớn mới được thực hiện on-chain và họ sẽ trả phí giao dịch rất lớn, tạo thành thu nhập cho các miner”.
Nhưng có một kết quả tiềm năng khác đối với Bitcoin. Vì việc chuyển sang cấu trúc phần thưởng chỉ dựa trên phí giao dịch sẽ là một đòn giáng mạnh đối với miner — họ sẽ chỉ kiếm được 6,5% phần thưởng mà họ kiếm được hiện nay — điều gì sẽ xảy ra nếu miner Bitcoin ngừng khai thác hoàn toàn?
Điều gì xảy ra nếu các miner ngừng khai thác Bitcoin?
Mặc dù có luồng suy nghĩ cho rằng phí giao dịch sẽ vẫn đủ khuyến khích miner trong tương lai, nhưng không phải ai cũng đồng ý.
Rõ ràng, nếu phần lớn miner – hoặc thậm chí tất cả miner – ngừng khai thác, mạng Bitcoin sẽ thay đổi mãi mãi theo nhiều cách. Bạn vẫn có thể xem địa chỉ ví nào chứa Bitcoin và số lượng bao nhiêu, và bạn cũng sẽ có thể xem toàn bộ lịch sử của mọi giao dịch Bitcoin từng được thực hiện. Nhưng để xác nhận các giao dịch mới thì phải khai thác. Nếu các miner ngừng sản xuất khối mới thì sẽ không thể chi tiêu bất kỳ Bitcoin nào trong tương lai.
Đó là cảnh báo về ngày tận thế cho mạng Bitcoin, nhưng nhiều người tin rằng miner sẽ tiếp tục hành trình, ngay cả khi phí giao dịch là phần thưởng duy nhất của họ. Và như CEO Simon Kim của #Hashed đã nói, có thể có những thay đổi khuyến khích miner ngay cả khi phần thưởng khối dừng lại, nhưng không phải ai cũng thống nhất như vậy.
Một nghiên cứu vào năm 2016 của Đại học Princeton kết luận rằng chỉ riêng phí giao dịch sẽ không đủ khuyến khích và việc chỉ dựa vào phí giao dịch sẽ gây ra “hậu quả đáng lo ngại” đối với bảo mật trong tương lai của Bitcoin.
Mối đe dọa từ “miner ích kỷ”
Nghiên cứu trích dẫn các kỹ thuật khai thác lệch lạc sẽ làm giảm khả năng bảo mật Bitcoin. Mối lo ngại đặc biệt là “miner ích kỷ”, là người chọn không phát hành các khối ngay lập tức khi tìm thấy và thay vào đó giữ lại các khối của họ với hy vọng lừa mạng lãng phí thêm tài nguyên khai thác các khối sẽ không bao giờ xuất hiện trên blockchain.
Theo nghiên cứu, hình thức khai thác “ích kỷ” đó “hoạt động tốt hơn trong chế độ phí giao dịch so với chế độ phần thưởng khối” bởi vì với mô hình phần thưởng khối hiện tại, tất cả các khối đều có giá trị như nhau, nhưng trong giao dịch mô hình phí, miner ích kỷ sẽ kiếm được nhiều tiền hơn bằng cách giữ khối lâu hơn. Nói cách khác, nếu phí giao dịch là động lực duy nhất dành cho các miner trong tương lai, thì loại miner ích kỷ này sẽ kiếm được nhiều tiền hơn từ việc khai thác so với miner hoạt động vì lợi ích của mạng.
Nghiên cứu thừa nhận không có lý do tiên nghiệm nào để chắc chắn hành vi ích kỷ sẽ chiếm ưu thế, nhưng kết luận của nó dựa trên “kết quả mô phỏng, cùng với một số trực giác và phân tích lý thuyết”.
Sau đó, có khái niệm undercutting (cắt xén). Trong đó, miner lệch lạc (được gọi là Alan) thuyết phục một miner khác (gọi là Steve) để mở rộng khối của chính Alan, ngay cả khi một khối cũ hơn có chiều cao tương đương đã được phát hiện trước đó.
Trong một mạng chỉ thưởng phí giao dịch cho miner, Alan có thể thuyết phục Steve mở rộng tiền thân trực tiếp của khối của Alan và bao gồm phí giao dịch thấp hơn một chút. Nếu mức phí giao dịch không được phép về cơ bản ít hơn đáng kể so với mức phí bao gồm trong khối khác, Steve sẽ có lợi để thay thế khối đó bằng một khối mới. Đây là những gì nghiên cứu cho là “cắt xén”.
Nếu việc cắt xén trở nên phổ biến trong mạng Bitcoin — chính vì các ưu đãi phí giao dịch cho phép nó trở nên phổ biến — thì “cuộc tấn công 51%” đáng sợ trên mạng Bitcoin đột nhiên trở nên khả thi hơn. Theo nghiên cứu của Princeton, “Trong một blockchain có các fork liên tục do cắt xén, sức mạnh hash hiệu quả của kẻ tấn công sẽ được phóng đại vì anh ta luôn khai thác để mở rộng các khối của riêng mình trong khi các miner khác thì không hợp nhất. Điều này sẽ khiến cuộc tấn công 51% có thể xảy ra với ít hơn 51% sức mạnh hash”.
Tuy nhiên, có một lưu ý quan trọng đối với nghiên cứu của Princeton làm hạn chế cảnh báo về cắt xén. Vào thời điểm nghiên cứu, năm 2016, nghiên cứu đúng khi giả định rằng các khối chỉ đầy một nửa và miner có đủ sức mạnh để fork một khối. CTO Elias Strehle của CircularTree – một hệ sinh thái dựa trên công nghệ blockchain cho phép các tổ chức chia sẻ thông tin tuân thủ nói rằng ngày nay “khó có thể tưởng tượng” các khối chỉ đầy một nửa.
Strehle thừa nhận:
“Tất nhiên, lập luận này vẫn chiếm ưu thế: phí giao dịch có thể không đủ để cung cấp động lực đảm bảo hash rate cho mạng, sau đó làm tăng khả năng xảy ra tấn công 51%”.
Không phải bất cứ ai đọc được bài viết này ngay bây giờ sẽ sống đến năm 2140 để biết được tương lai có chuyện gì.
- Bí ẩn 21 triệu của Satoshi: Một phần triệu nguồn cung Bitcoin hiện trị giá 1 triệu đô la
- Còn lại bao nhiêu trong số 21 triệu Bitcoin?
- Ngoài Tesla thì đây là những tập đoàn lớn đã chấp nhận thanh toán bằng Bitcoin
Minh Anh
Theo Decrypt
