FUD là gì?
FUD là viết tắt của Fear – Uncertainty – Doubt có nghĩa là Sợ hãi – Không chắc chắn – Nghi ngờ. Điều này ám chỉ việc lo lắng, sợ hãi, và cảm thấy không chắc chắn khi gặp những thông tin được đưa lên trong cộng đồng. Ảnh hưởng đến quyết định đầu tư, mua bán, hoặc giao dịch trên các sàn cryptocurrency.
Trong trade coin, FUD chỉ cảm giác hoang mang, sợ hãi của trader khi có những tin tức không tốt về thị trường trên phương tiện truyền thông. FUD dẫn đến việc bán tháo coin một cách không cần thiết nên cũng thường được dùng như một động từ. Việc lan truyền FUD khiến các trader sợ hãi và giá thị trường sụt giảm nghiêm trọng, tạo điều kiện cho cá voi, cá mập thu gom coin với giá rẻ.
FOMO là gì?
Thứ hai, hội chứng FOMO (Fear of missing out). Hiểu nôm na đây là hội chứng tâm lý sợ bị bỏ rơi, bỏ lỡ. Những người mắc phải hội chứng FOMO này thường có cảm xúc sợ hãi rằng bản thân sẽ bỏ lỡ một thứ gì đó.
Vòng quay FUD – FOMO
Vòng quay này không bao giờ tự nhiên sinh ra, phần lớn do những người ảnh hưởng trong cộng đồng tạo ra để làm giá trên thị trường. Điều này hoàn toàn dễ hiểu. Nhóm người phát tán FOMO là những nhà đầu tư, mong muốn lôi kéo thêm nhiều người vào để đẩy giá lên cao. Trong khi đó những người truyền bá FUD là những người đã lỡ cơ hội, mong muốn dùng thủ thuật này để kéo giá xuống gom hàng. Trong quá trình này, hai nhóm tham qua cuộc chiến tâm lý, cố gắng tạo sự chú ý từ nhà đầu tư, đặc biệt là nhóm các nhà đầu tư tìm kiếm những lời khuyên từ chuyên gia, hay những người có ảnh hưởng trong cộng đồng.
Trong cuốn Psychology Today, tiến sĩ Bobby Azarian, một nhà thần kinh học, đã giải thích rõ cách thức mà người ta đánh vào sự sợ hãi và thói tham lam của con người để đạt được lợi ích nhất định.
Azarian từng viết:
“Nếu hiểu đây là một cuộc chiến. Đấu tranh tâm lý còn gây thiệt hại nặng nề hơn hẳn. Những người truyền bá FOMO và FUD thật sự hiểu rõ những nhà đầu tư tò mò cần gì. Đa số họ đều là những người thiệt hại nặng nhất vì luôn để tâm đến những ý kiến của người khác hơn là quyết định của bản thân. Trong thế giới cryptocurrency, dành thời gian để lắng nghe ý kiến của người khác không phải là cách hay ho.”
Đây không phải là một trò chơi
Khi Bitcoin ngày càng đi vào đời sống, thị trường tiền cryptocurrency cũng nở rộ. Hàng ngày, các nhà đầu tư chứng kiến nhiều loại cryptocurrency với mức tăng chóng mặt chỉ trong vài giờ. Mỗi tháng, có ít nhất 2 đến 3 đợt bơm lớn, gây sự chú ý lớn của cộng đồng. Ngay khi các đợt bơm diễn ra, thông tin được nhanh chóng phát tán trên các mạng xã hội, facebook, twitter, reddit, tạo ra làn sóng mọi người đổi vào mua do sợ bị bỏ rơi (FOMO).
Với cơ chế như vậy, chỉ cần đẩy vài thông tin ảo, thị trường sẽ dậy sóng, giá tăng phi mã, làm nhà đầu tư và những công ty phát hành giàu lên nhanh chóng. Không chỉ nhà đầu tư cố gắng tạo hiệu ứng FOMO trong cộng đồng. Ngay cả những người nổi tiếng, chuyên gia tư vấn tài chính, những người mong muốn gây chú ý bằng việc dự đoán giá các loại coin, cũng phần nào đóng góp vào quá trình bơm thổi của thị trường. Nhanh chóng, giá các coin này tăng phi mã gấp vài lần, không quan trọng nó có ứng dụng thực tế gì trong cuộc sống.
Nhưng mỗi đợt bơm này không thể kéo dài, cho dù đồng coin tốt đến đâu, hay thông tin quan trọng ra sao, giá thường nhanh chóng đi xuống khi FUD bắt đầu được phát tán. Vòng quay FUD – FOMO đã trở thành phần khá dễ đoán của thị trường crypto. Khi thị trường nóng, FOMO nhanh chóng được phát tán. Khi có tin xấu FUD sẽ được phát tán. Rõ ràng, trong trường hợp nào thì nỗi sợ cũng là yếu tố chi phối thị trường lớn nhất.
Các tổ chức, cá nhân hay sử dụng hội chứng FOMO – FUD này như một cách thức lừa đảo tinh vi. Bọn chúng mời nạn nhân vào các buổi hội thảo, vẽ ra những công nghệ hoặc kênh đầu tư mới. Sau đó cho “chim mồi” chen nhau để mua hàng hoặc tham gia đầu tư. Các nạn nhân có tâm lý yếu, thiếu kiến thức, kinh nghiệm lập tức cảm thấy FOMO hay FUD ngay. Họ sợ lỡ mất cơ hội ngàn vàng trở thành tỷ phú, thế là vội vàng xuống tiền đầu tư, ngờ đâu đó là cái bẫy. Chiêu trò này không hẳn chỉ dành cho các trader. Họ còn sử dụng như một công cụ để cạnh tranh với các đối thủ trên thị trường.
Azarian giải thích với độc giả của Psychology Today:
“Nếu là người ngoài cuộc, hội chứng FOMO – FUD có thể là một trò giải trí đáng xem. Nhưng thật sự đây không phải là một trò chơi. Điều tưởng chừng như đơn giản này lại đem đến hậu quả tài chính nghiêm trọng đối với các nhà đầu tư.”
Bản chất con người rất dễ bị thao túng
Azarian cũng nêu lên một ví dụ rất thực tế trong những ngày gần đây, mối quan hệ hợp tác giữa IOTA và Microsoft. Trong tuần đầu tháng 12 này, đồng IOTA đã tăng trưởng mạnh mẽ do thông báo từ một nhân viên Microsoft rằng Microsoft đã chính thức hoá mối quan hệ hợp tác với Quỹ IOTA Foundation. Tuy nhiên chỉ vài ngày sau đó, các trang truyền thông đã đính chính lại mối quan hệ giữa IOTA và Microsoft không phải là đối tác, mà chỉ là thành viên trong dự án của IOTA. Điều này đã khiến cho giá IOTA giảm mạnh, hiện tại chỉ còn 3.63 USD.
Một trong những vấn đề lớn đối với FOMO – FUD là khi nó dần mất, thì thật khó cho nhà đầu tư phân biệt đâu là sự thật, đâu là tin đồn. Chuyên gia tâm lý kết luận rằng các thương nhân cryptocurrency cần phải tập tính hoài nghi không chỉ với những tuyên bố giật gân, mà còn là những tuyên bố chưa có xác nhận rõ ràng.
Ông chia sẻ:
“Chúng ta phải biết rằng bản chất con người rất dễ bị thao túng khi sự sợ hãi trong ta bị khơi lên. Điều này ảnh hưởng nặng nề đến quyết định đầu tư của mỗi người.”
Theo tìm hiểu, trong lịch sử mấy năm qua, FOMO – FUD từng “giết chết” thị trường tài chính thế giới nhiều lần. Gần đây nhất là bong bóng dotcom những năm 2000 tại Mỹ. Lúc đó ai cũng lo sợ bản thân sẽ bỏ lỡ cơ hội đầu tư béo bở này. Họ đổ hàng đống tiền vào đó và xong, bong bóng dotcom vỡ. Nhiều công ty internet quay về giá trị thực bằng không, khiến đa số nhà đầu tư thua lỗ, phá sản.
Hội chứng FOMO ở Việt Nam được thấy rõ qua làn sóng đầu tư vào chứng khoán năm 2007, vàng và bất động sản vào năm 2008 – 2010. Cứ sau mỗi làn sóng như vậy, FOMO lại khiến các nhà đầu tư không am hiểu mà chỉ nhảy vào bởi sợ bỏ lỡ cơ hội bị thua thiệt.
Có một câu nói nổi tiếng trong giới đầu tư: “Khi thị trường tham lam, đó là lúc nên rời cuộc chơi”. Rất dễ hiểu vì lúc đó hội chứng FOMO – FUD tác động diện rộng lên thị trường, khiến cho thị trường bị bong bóng.
Cách để vượt qua FOMO và FUD trong Trade coin
Việc nhận biết được FOMO hay FUD không hề đơn giản chút nào, thì nói gì đến cách chống lại nó, nhưng không phải là không có cách. Bạn có thể thử vài cách dưới đây xem sao:
Luôn kiên định với chiến lược đã vạch ra.
Nếu đã xác định được điểm vào, hãy kiên nhẫn đợi giá về đúng điểm đó mới vào lệnh, không cố mua khi giá đi ngoài dự định của bạn.
Hiểu rằng thị trường có rất nhiều cơ hội.
Hiểu thị trường là một trong những quy tắc khó tuân theo nhất. Bởi ngay cả những trader dày dặn kinh nghiệm cũng không dám khẳng định mức độ hiểu biết thị trường như thế nào. Tuy nhiên, đứng trên góc độ người mới, bạn cần hiểu được tính chất tiên quyết rằng: thị trường có rất nhiều cơ hội. Nếu thấy coin đã bị FOMO và tăng giá quá cao, tốt nhất hãy nằm ngoài cuộc chơi.
Quản lý vốn hiệu quả
Việc phân phối và quản lý vốn hiệu quả giúp bạn tối thiểu hóa rủi ro do FOMO và FUD gây ra. Thêm vào đó, quản lý vốn tốt giúp bạn duy trì được một khoản lợi nhuận ổn định, khi đó, FOMO và FUD không thể ảnh hưởng đến quyết định của bạn nữa.
Cắt lỗ đúng lúc.
Nếu bạn FOMO và bị đu đỉnh, hay đừng ngần ngại mà cắt lỗ, việc cắt lỗ giúp bạn giữ lại vốn và tìm kiếm các cơ hội khác.
Lợi nhuận không dành cho tất cả mọi người.
Lợi nhuận của người này tức là khoản nợ của người khác. Khi bạn nhảy vào một coin bị FOMO thì đã có một người khác chốt lời thành công.
Xác định phong cách đầu tư
Việc xác định phong cách đầu tư bao gồm ngắn hạn, trung hạn hoặc dài hạn để qua đó xác định cách thức ra quyết định ảnh hưởng bởi FOMO và FUD. Gỉa sử bạn thuộc phong cách ngắn hạn (lướt sóng) thì việc thuận theo các đợt FOMO sẽ giúp bạn thu được lợi nhuận nhanh chóng. Ngược lại, với phong cách trung hay dài hạn, FOMO hay FUD đều mang lại những hậu quả tiêu cực.
Ngoài ra, nếu bạn muốn vượt qua 2 hội chứng này trong giao dịch, hãy ghi nhớ 2 câu châm ngôn trong giới trader sau:
“ Lợi nhuận không dành cho tất cả mọi người”
và
“ Tiền từ tay người thiếu kiên nhẫn vào tay người kiên nhẫn”
Kết Luận.
Tóm lại, thị trường càng nhỏ, việc thao túng càng dễ dàng. Đã có nhiều bài báo vạch trần chiêu trò bơm – xả giá của các cá mập trong cộng đồng. Nên nhớ luôn luôn hoài nghi về những gì bạn đọc được. Tin vào quyết định của chính mình sẽ tốt hơn là lênh đênh trong đại dương với hàng tá lời khuyên từ các nhà đầu tư “rởm”.
- FUD, Hodl, Sats, Whale, Pump and Dump… và những tiếng lóng của dân chơi Bitcoin bạn cần phải biết
- đầu tư altcoin
