IOTA là gì?
IOTA là một dự án tiền mã hóa và công nghệ sổ cái phân tán mở, được thiết kế đặc biệt cho Internet vạn vật (IoT). Khác với các blockchain truyền thống như Bitcoin, IOTA sử dụng Tangle, một dạng đồ thị hướng không chu trình (DAG), cho phép giao dịch không phí và có khả năng mở rộng cao. Điều này đặc biệt phù hợp cho các giao dịch vi mô giữa các thiết bị IoT, chẳng hạn như cảm biến, xe tự hành, hoặc thiết bị gia dụng thông minh.
IOTA không sử dụng thợ đào (miners) để xác nhận giao dịch; thay vào đó, mỗi nút phát hành giao dịch mới phải xác nhận hai giao dịch trước đó, giúp giảm chi phí và tăng hiệu suất. Hiện tại, mạng lưới vẫn phụ thuộc vào một nút điều phối do IOTA Foundation vận hành, nhưng dự án đang hướng tới phi tập trung hoàn toàn thông qua cập nhật Coordicide, dự kiến trong tương lai gần.
Ứng dụng thực tế
IOTA được thiết kế để hỗ trợ các ứng dụng thực tế trong hệ sinh thái IoT, với một số ví dụ nổi bật:
- Thành phố thông minh: Taipei hợp tác với IOTA vào năm 2018 để thử nghiệm các giải pháp như giám sát ô nhiễm không khí và xác minh danh tính, nhằm tăng cường niềm tin vào dịch vụ công và chính phủ thông qua tính toàn vẹn dữ liệu.
- Quản lý chuỗi cung ứng: Tangle của IOTA cung cấp khả năng theo dõi và xác minh giao dịch theo thời gian thực, tăng tính minh bạch và hiệu quả trong chuỗi cung ứng.
- Quản lý năng lượng: Hỗ trợ giao dịch năng lượng phi tập trung, như mua bán tín chỉ năng lượng tái tạo, giúp tối ưu hóa lưới điện thông minh.
- Di động: Ứng dụng cho xe tự hành và dịch vụ chia sẻ xe, tận dụng khả năng truyền dữ liệu thời gian thực.
- Quản lý danh tính: Cung cấp thông tin danh tính không thể giả mạo cho thiết bị và người dùng, đảm bảo an toàn trong giao tiếp IoT.
Lịch sử và phát triển
Lịch sử của IOTA bắt đầu từ năm 2014 với dự án Jinn, tập trung vào việc phát triển vi xử lý ba trạng thái (trinary) cho IoT. Để huy động vốn, đội ngũ đã tổ chức một đợt bán công khai vào tháng 9/2014, thu về khoảng 250.000 USD. Năm 2015, dự án được tái định hình thành IOTA, tập trung vào sổ cái phân tán cho IoT, với các nhà sáng lập chính là David Sonstebo, Sergey Ivancheglo, Dominik Schiener, và Dr. Serguei Popov.
- 2017: IOTA được niêm yết trên các sàn giao dịch lớn như Bitfinex, đánh dấu sự tăng trưởng về vốn hóa thị trường, với giá trị thị trường vượt 1 tỷ USD.
- 2018: IOTA Foundation được thành lập tại Berlin như một tổ chức phi lợi nhuận, hỗ trợ nghiên cứu, phát triển, và tiêu chuẩn hóa công nghệ.
- 2019: Sergey Ivancheglo rời IOTA Foundation vào tháng 6, và David Sonstebo rời vào tháng 12/2020 do bất đồng lợi ích.
- 2021: Cập nhật Chrysalis (IOTA 1.5) được triển khai vào tháng 4, cải thiện hiệu suất, ổn định, và bảo mật, với giá trị token bị khóa cho di chuyển lên tới 1,4 tỷ USD.
Hiện tại, IOTA đang phát triển phiên bản 2.0, với mục tiêu tăng cường phi tập trung và mở rộng ứng dụng, nhằm đáp ứng nhu cầu của nền kinh tế máy móc trong tương lai.
Câu chuyện hay và sự kiện đáng chú ý
IOTA đã trải qua một số sự kiện đáng chú ý, cả tích cực lẫn tiêu cực:
Sự kiện |
Chi tiết |
Vụ trộm token (2018) |
Hơn 10 triệu USD token bị đánh cắp do trình tạo seed độc hại, nghi phạm bị bắt năm 2019. |
Vụ hack (2019) |
Lỗ hổng dịch vụ thanh toán bên thứ ba làm mất khoảng 2 triệu USD token. |
Cập nhật Chrysalis (2021) |
Bản cập nhật lớn nhất, cải thiện hiệu suất và đặt nền tảng cho hợp đồng thông minh. |
Đối tác lớn |
Hợp tác với Microsoft (thị trường dữ liệu công khai 2017), VW Group (CarPass), Bosch. |
Ngoài ra, IOTA đã hợp tác với hơn 100 tổ chức, bao gồm Jaguar Land Rover (ví xe hơi) và ST Microelectronics (chip IoT), cho thấy tiềm năng ứng dụng trong các lĩnh vực như thành phố thông minh và quản lý năng lượng.
Đội ngũ đằng sau IOTA
Đội ngũ sáng lập IOTA bao gồm:
- David Sonstebo: Là nhà sáng lập, nhưng rời IOTA Foundation vào tháng 12/2020 do bất đồng lợi ích.
- Sergey Ivancheglo (Come-from-Beyond): Rời dự án vào tháng 6/2019, tiếp tục làm việc trong lĩnh vực tiền mã hóa với dự án Qubic, có nền tảng kỹ sư phần mềm.
- Dominik Schiener: Hiện là Chủ tịch IOTA Foundation, phụ trách quan hệ đối tác và định hướng chiến lược, từng giành giải hackathon blockchain lớn nhất tại Thượng Hải.
- Dr. Serguei Popov: Nhà toán học với bằng tiến sĩ từ Đại học Moscow, hiện là thành viên Hội đồng Giám sát, đóng góp vào khía cạnh lý thuyết.
IOTA Foundation hiện có hơn 120 chuyên gia làm việc trên nhiều lĩnh vực, hỗ trợ phát triển và ứng dụng công nghệ, với đội ngũ phân bố tại hơn 25 quốc gia.
Kết luận
IOTA là một dự án đầy tiềm năng trong lĩnh vực tiền mã hóa và công nghệ sổ cái phân tán, đặc biệt với trọng tâm vào IoT. Với các giao dịch không phí, khả năng mở rộng, và các ứng dụng thực tế như thành phố thông minh và quản lý chuỗi cung ứng, IOTA đang định hình tương lai của giao dịch số và trao đổi dữ liệu. Dù gặp một số thách thức như các vụ trộm token, dự án vẫn tiếp tục phát triển với đội ngũ mạnh mẽ và các đối tác lớn.
Sn_Nour