Ngay cả trước khi blockchain Aptos ra mắt mainnet vào ngày 17/10/2022, nó đã là dự án nổi bật trong không gian tiền điện tử. Việc được quảng bá rộng rãi trên các phương tiện truyền thông xã hội cùng các cuộc thảo luận sôi nổi với những lời hứa về việc trở thành “blockchain Layer-1 an toàn nhất, có khả năng mở rộng cao nhất”, đã khiến Twitter chính thức của nó thu hút hơn 330.000 người theo dõi. Mức độ tương tác trên mạng xã hội đạt đỉnh với hàng triệu lượt tương tác từ hàng trăm bài viết về “Kẻ huỷ diệt Solana” tiềm năng.
Sự ra mắt của blockchain Aptos không thực sự suôn sẻ, khi phải đối mặt với các vấn đề như có TPS thấp hơn 7 (so với Bitcoin) thay vì 160.000 như đã hứa, cùng với nền kinh tế token (tokenomics) không rõ ràng.
Mặc dù vậy, các sàn giao dịch tập trung hàng đầu bao gồm Binance, OKX, Huobi và MEXC đã cam kết hỗ trợ và chia sẻ kế hoạch niêm yết token gốc của nó (APT).
Aptos đang nỗ lực khắc phục các sự cố khi ra mắt, hãy cùng Tạp Chí Bitcoin tìm hiểu xem Aptos là gì và tại sao nó lại là con cưng của các quỹ đầu tư mạo hiểm (VC).
Aptos là gì?
Aptos tuyên bố cung cấp “cơ sở hạ tầng Web3 an toàn, có thể mở rộng và có thể nâng cấp”. Đây là ứng cử viên nặng ký trong cuộc đua giữa các blockchain Layer-1 để đạt được mục tiêu trở thành blockchain ‘hoàn hảo’ duy nhất.
Blockchain hoàn hảo là nền tảng duy trì khả năng phi tập trung, cung cấp bảo mật hàng đầu, có khả năng mở rộng thông qua sự ổn định, giao dịch tốc độ cực nhanh và phí thấp. Đây còn được gọi là ba điểm ưu việt của blockchain và hầu hết các dự án chỉ đạt được hai trong số các ưu điểm trên. Các blockchain hiện tại đang liên tục cố gắng khắc phục điều này và Aptos đang nỗ lực nhằm tạo ra một blockchain hoàn hảo.
Aptos không chỉ gây ấn tượng vì công nghệ mà nó hứa hẹn mang lại, mà còn vì đội ngũ phát triển chuyên nghiệp.
Ai sáng lập Aptos?
Aptos được thành lập bởi đội ngũ các cựu nhân viên của Meta (trước đây là Facebook), dẫn đầu là Mo Shaikh với tư cách Giám đốc điều hành và Avery Ching đảm nhiệm vị trí CTO. Trước khi dự án nổi tiếng, Shaikh và Ching đã nghĩ đến việc cung cấp blockchain phục vụ cho cộng đồng tiền điện tử, tập trung vào trải nghiệm người dùng.
Để làm được điều này, Aptos đang cố gắng tối ưu hóa các giải pháp hiện có và giới thiệu các giải pháp mang tính cách mạng. Kết quả cuối cùng mà dự án hướng đến là một mạng lưới blockchain có thể mở rộng, phi tập trung, bảo mật chuyên sâu, với phí giao dịch siêu rẻ mà không có thời gian chết.
Bắt đầu từ 2018, nhóm phát triển Aptos đã dành hơn 3 năm để trau dồi codebase của họ và xây dựng các cơ sở bổ sung để đảm bảo việc ra mắt thành công và trở thành blockchain cấp doanh nghiệp có tiềm năng phát triển. Nhóm đã huy động được 350 triệu USD từ một loạt các chiến dịch đầu tư do Andreessen Horowitz và FTX Ventures dẫn đầu.
Mối liên hệ với Meta đã thu hút được rất nhiều sự chú ý đối với Aptos, nhưng nó không phải là loại tiền điện tử đầu tiên có kết nối trực tiếp với mạng xã hội phổ biến. Trước đó, Diem cũng đã tạo nên nhiều làn sóng tranh cãi trong không gian. Vậy mối quan hệ giữa hai dự án này là gì?
Aptos: Người kế vị của Diem?
Nếu không vướng vào lùm xùm do những quy định tài chính khó khăn, Mark Zuckerberg và nhóm của mình sẽ đi rất xa với một dự án mà anh hy vọng sẽ “giúp tất cả mọi người tiếp cận dịch vụ ngân hàng”. Meta (trước đây là Facebook) đã giới thiệu Diem (trước đây được gọi là Libra) như một hệ thống thanh toán phi tập trung kết nối toàn cầu thông qua một cơ sở hạ tầng tài chính thống nhất và “không cần cấp phép”. CTO của Aptos, Avery Ching và Mo Shaikh, cũng là những thành viên tham gia vào dự án của Facebook vào thời điểm đó.
Dự án của Zuckerberg đã vướng phải các quy tắc tài chính nghiêm ngặt mặc cho có quan hệ đối tác rộng rãi với một số tên tuổi lớn nhất trong lĩnh vực fintech. Cộng đồng tiền điện tử đã bị Diem áp đảo do một số khuyết điểm như tốc độ chậm, sự tập trung hóa và thực tế Diem chỉ đơn giản là một stablecoin được hỗ trợ bởi tiền fiat và trái phiếu.
Diem đã tạo ra “địa chấn” trong suốt năm 2019 đến quý đầu tiên của năm 2022, nhưng blockchain Aptos đã được phát triển trước đó. Trái ngược với Diem, Aptos đang nhắm mục tiêu trở thành một blockchain hợp đồng thông minh được hỗ trợ bởi tiền điện tử (APT), và chịu sự tác động của thị trường.
Điểm tương đồng trong đội ngũ phát triển là điểm chung duy nhất giữa Diem và Aptos. Shaikh, Ching và các cựu nhân viên Meta khác tham gia Aptos đều hy vọng sử dụng kinh nghiệm của họ để thúc đẩy sự phát triển của một nền tảng giá rẻ, có thể mở rộng, mang đến hỗ trợ cho các ứng dụng phi tập trung thông qua công nghệ hợp đồng thông minh.
Aptos Blockchain hoạt động như thế nào?
Aptos blockchain sử dụng ngôn ngữ lập trình linh hoạt (Move), công nghệ sharding và sửa đổi dữ liệu, cơ chế đồng thuận và máy trạng thái (state machine) để đạt được một hệ thống có thể mở rộng, nhanh chóng và an toàn.
Ngôn ngữ lập trình Move được phát triển đặc biệt bởi đội ngũ Diem và được các nhà phát triển Aptos sử dụng cho blockchain Aptos. Move là ngôn ngữ lập trình tiên tiến được cải tiến từ Rust, có khả năng đặc biệt trong việc phát triển giao thức và thuật toán. Cũng giống như Solidity của blockchain Ethereum, phần cốt lõi của Aptos được thiết kế bằng cách sử dụng các giao thức lấy cảm hứng từ Move.
Máy trạng thái của Aptos là Máy ảo Move (MVM), tương tự như EVM của Ethereum (Máy ảo Ethereum). MVM chuyển đổi mô-đun Move thành bytecode có thể được hiểu bởi blockchain Aptos. Các mô-đun Move này hoạt động giống như các hợp đồng thông minh Ethereum. Mô-đun Move là các đoạn code chứa hướng dẫn cho blockchain Aptos. Các mô-đun biến blockchain Aptos thành một máy bán hàng tự động với khả năng xử lý các giao dịch tự do. Điều này chỉ có thể thực hiện được nếu chủ sở hữu khóa cá nhân yêu cầu cấp phép.
Trình duyệt blockchain của Aptos
Người dùng có thể khám phá các giao dịch blockchain và phân tích chuỗi (chain) của Aptos với Aptoscan hoặc Apscan. Tương tự như BscScan, họ sẽ có thể theo dõi các hoạt động trên Aptos thông qua việc kiểm tra các giao dịch, hoạt động của trình xác thực và thông tin tài khoản. Mọi người cũng sẽ có thể xem tổng lượng APT tham gia staking và nguồn cung hiện tại, cũng như phí gas và FDV.
Cách Aptos xử lý dữ liệu khối (block data)
Ngoài các giao thức và tính linh hoạt vốn có của Move, Aptos xử lý dữ liệu khối bằng cách tiếp cận theo hướng tốc độ, sử dụng các bộ ghi bộ nhớ làm bộ nhớ đệm để khối (block) tiếp theo được thực thi. Điều này được cho là sẽ giúp hệ thống hoạt động nhanh hơn, thông qua cơ chế xử lý dữ liệu đồng thời và theo đợt. Blockchain Aptos xử lý phát sóng giao dịch, sắp xếp dữ liệu khối và lưu trữ dữ liệu cùng một lúc. Các quy trình này hoạt động song song và tiết kiệm rất nhiều thời gian cho hệ thống. Việc xử lý đồng thời dữ liệu song song làm cho blockchain Aptos vận hành nhanh hơn ít nhất 16 lần so với các blockchain sử dụng công nghệ tương tự.
Ngoài ra, các giao dịch được xử lý theo lô. Để làm được điều này, blockchain Aptos đóng gói một loạt các giao dịch theo từng giai đoạn và xử lý từng giai đoạn này cùng một lúc. Các giao dịch không đáp ứng các ngưỡng nhất định (như phí không đủ) sẽ nhanh chóng bị loại bỏ khỏi hàng đợi để đảm bảo rằng các giao dịch đủ điều kiện được thực hiện nhanh hơn.
Aptos là PoW hay PoS?
Blockchain Aptos hoạt động dựa trên thuật toán đồng thuận Proof-of-Stake (PoS). Thuật toán PoS thường được ưa thích như một hệ thống đồng thuận hỗ trợ khả năng mở rộng. Giống như các blockchains PoS khác, trình xác thực trên mạng lưới Aptos xác minh tính toàn vẹn của các khối dữ liệu được thêm vào blockchain, đảm bảo rằng các khối dữ liệu độc hại được sàng lọc ra khỏi chuỗi để giữ an toàn cho mạng lưới. Việc vận hành một node xác thực trên Aptos tương tự như các mạng lưới blockchain khác, khi yêu cầu người dùng staking một lượng token Aptos nhất định.
Nhưng dự án đã thay đổi mô hình này theo một cách đặc biệt. Các node Aptos có hai loại; Full node và Light node. Cả hai node đều tham gia vào quá trình xác thực khối dữ liệu và góp phần giữ cho chuỗi ổn định, tuy nhiên chúng đóng một số vai trò khác nhau.
Nguồn: Aptos White Paper
Full node yêu cầu thực hiện các tác vụ tính toán tương đối chuyên sâu hơn, trong khi đó Light node đóng vai trò bảo trì, giữ cho hệ thống luôn trong tình trạng được kiểm tra và do đó thực hiện các tác vụ nhẹ hơn.
Full node xác thực toàn bộ giao dịch mạng lưới và cũng xác minh trạng thái của mạng. Chúng có khả năng cắt ngắn dữ liệu của mạng lưới hoặc khối dữ liệu. Điều này giữ cho kích thước khối trong giới hạn có thể mở rộng. Các blockchains trở nên ‘quá dài’ khi nhiều khối được thêm vào, và đây là nguyên nhân chính dẫn đến khả năng mở rộng kém trong nhiều blockchain. Aptos giải quyết vấn đề này thông qua công nghệ sharding dữ liệu này.
Điều quan trọng cần lưu ý là dữ liệu bị cắt ngắn không bị mất đi và có thể được đồng bộ hóa với phần còn lại của blockchain khi cần.
Giao dịch hàng loạt (theo lô), thực hiện song song, cơ chế đồng thuận nhanh và trình xác thực sharding tạo nên chức năng nổi bật của blockchain Aptos. Nhưng mạng lưới còn có một số tính năng độc đáo khác khiến nó trở nên khác biệt hơn.
Hệ sinh thái Aptos
Mặc dù hệ sinh thái Aptos vẫn đang trong giai đoạn đầu, nhưng nó đã thu hút được sự chú ý từ nhiều dự án, đặt nền móng cho tương lai.
Nguồn: Coin98
Các tính năng độc đáo của Aptos
Dưới đây là một số tính năng ưu việt của blockchain Aptos. Một số tính năng này hoạt động cùng với các giao thức cốt lõi trong khi số khác là các tính năng bổ sung trên blockchain, giúp mang lại trải nghiệm người dùng tốt hơn và an toàn hơn.
Chuyển đổi tài khoản riêng tư
Aptos có thể tạo và sử dụng nhiều tài khoản, được kiểm soát bởi một tài khoản duy nhất. Các ví không thể liên kết với tài khoản người kiểm soát và chủ sở hữu có thể sử dụng các tài khoản này mà không cần có một điểm kiểm soát duy nhất.
Move Prover
Hợp đồng thông minh là tập hợp chức năng tính toán cấp cao và dễ bị khai thác các lỗ hổng bảo mật. Ngoài ra, chúng có thể dễ dàng bị rối loạn chức năng. Nhiều vụ khai thác hợp đồng thông minh gần đây trong không gian tiền điện tử là minh chứng về tầm quan trọng của hệ thống kiểm toán hiệu quả.
Các khối Aptos đi kèm với một hệ thống kiểm toán tích hợp đặc biệt. Move Prover kiểm tra hoạt động của các mô-đun được triển khai trên blockchain Aptos và xác minh tính xác thực của chúng, chứng minh tính bảo mật và tính khả thi của mô-đun, đồng thời xác nhận xem các mô-đun này có thực sự hoạt động như mong đợi hay không.
Ủy quyền khóa cá nhân
Nếu người dùng, vì bất kỳ lý do gì, muốn tạm thời giao quyền kiểm soát ví của mình cho bên thứ ba, blockchain Aptos có thể giúp họ thực hiện điều này. Chức năng ủy quyền khóa cá nhân cho phép chủ sở hữu ủy quyền ví của họ cho một bên thứ ba. Người được ủy quyền sẽ có thể kiểm soát ví, mặc dù quyền kiểm soát này có thể được chủ sở hữu thu hồi lại theo ý muốn.
Aptos, Ethereum và Solana
Aptos tham gia vào danh sách các blockchains Layer-1 nổi bật trên thị trường, bao gồm Ethereum, blockchain phát triển tích cực nhất, và Solana, được quảng cáo là một trong những blockchain nhanh nhất. Vậy làm cách nào để Aptos chống lại những “gã khổng lồ” này?
Aptos và Sui của Mysten Labs
Đối thủ cạnh tranh lớn nhất của Aptos là blockchain Sui của Mysten Labs. Cũng giống như Aptos, Sui là dự án blockchain Layer-1 cao cấp, đang được phát triển bởi những nhà sáng lập Meta cũ bằng cách sử dụng ngôn ngữ lập trình Move. Mỗi dự án này cũng đã huy động được hơn 300 triệu USD để theo đuổi mục tiêu của họ về một blockchain phí thấp, có thể mở rộng và an toàn.
Nền kinh tế token của APT (Tokenomics)
Aptos Coin (APT) là hiện thân của blockchain Aptos và hệ sinh thái. Nó hoạt động như token tiện ích và quản trị.
Là token tiện ích của mạng lưới Aptos, dự án kỳ vọng sẽ tích hợp APT vào hệ thống và thúc đẩy nhiều tiện ích hơn. Aptos cũng sẽ đóng vai trò là phí gas cho blockchain Aptos, nơi phí giao dịch sẽ được tính bằng APT (tương tự phí gas bằng ETH trên Ethereum).
APT cũng sẽ được sử dụng để khuyến khích sự đóng góp của cộng đồng và các dịch vụ bảo mật của trình xác nhận trên mạng lưới. Holder hiện tại tham gia staking tài sản của họ với tư cách là trình xác thực và sẽ được thưởng APT để bảo vệ mạng lưới Aptos. Số tiền thưởng sẽ tương đương với số lượng token được khoá bởi holder.
APT cũng là token quản trị của blockchain Aptos. Holder Aptos có thể bỏ phiếu cho các đề xuất cải tiến và cũng có thể gửi đề xuất của họ để cộng đồng cân nhắc. Nền tảng quản trị phi tập trung sẽ trao quyền cho người dùng blockchain Aptos.
Dữ liệu tokenomics của APT cho thấy rằng, 1 tỷ APT (1.000.000.000) đã được đúc khi ra mắt. Nguồn cung này sẽ được phân phối cho các nhà đầu tư, thành viên cộng đồng và đội ngũ phát triển dự án. Tổng nguồn cung dự kiến sẽ tăng lên hơn 1,5 tỷ token trong 10 năm tới.
Nguồn: CoinGecko Aptos (APT) Tokenomics
13% số token được đúc ban đầu sẽ được phân phối cho các nhà đầu tư trong vòng hạt giống và cấp vốn, trong khi 51% trong số 1 tỷ token sẽ được dành cho cộng đồng Aptos. Số lượng token này sẽ được Aptos Foundation nắm giữ (cũng đã nhận được 16% nguồn cung) và sẽ được sử dụng cho các khoản tài trợ, khuyến khích phát triển cộng đồng, đồng thời cũng được sử dụng để cấp vốn cho các sáng kiến tăng trưởng.
Nhóm phát triển nòng cốt sẽ nhận được 19% nguồn cung, được “giải ngân” dần dần trong khoảng thời gian 1 năm.
Nguồn: CoinGecko Aptos (APT) Tokenomics
Tranh cãi về nền kinh tế token của APT
Trước khi ra mắt, không có tin tức nào về nền kinh tế token của APT. Việc thiếu thông tin đã khiến công đồng hoài nghi, và điều này buộc đội ngũ phát triển phải tiết lộ nền kinh tế token của họ.
Thật không may, cộng đồng đã không hài lòng khi 49% nguồn cung token được phân bổ cho các nhà đầu tư, những người đóng góp cốt lõi và quỹ nền tảng.
Các ví hỗ trợ Aptos
Rất nhiều ví đã tiến hành hỗ trợ cho các nhà đầu tư Aptos. Dưới đây là một số ví mà người dùng có thể tham khảo.
Pontem Wallet
Pontem đang xây dựng sàn giao dịch phi tập trung đầu tiên trên blockchain và ví Aptos để lưu trữ tài sản an toàn. Hoán đổi thanh khoản của mạng lưới Pontem cũng sẽ được tích hợp vào ứng dụng ví.
Ứng dụng Petra
Ví Petra vẫn đang trong quá trình phát triển và các chức năng cốt lõi vẫn chưa được xác minh. Tuy nhiên, chế độ demo đã được triển khai cho những người thử nghiệm sớm.
Martian Wallet
Ví Martian có hơn 250.000 lượt tải xuống trên trình duyệt ví mở rộng chrome dành cho Aptos và có thể được sử dụng dưới dạng ví máy tính tương tác Web3 trên mạng lưới Aptos.
Fewcha Wallet
Ví Fewcha được phát triển bởi Apps Cyclone, có sẵn cho người dùng iOS và tiện ích mở rộng chrome.
Cách tích hợp Aptos Mainnet RPC
Mặc dù hầu hết các ví này sẽ tự động kết nối với mainnet, nhưng nếu cần thêm RPC của mainnet, người dùng có thể đi tới phần cài đặt của ví. Chọn tính năng chuyển đổi mạng lưới và nhấp vào ‘Thêm’ để thêm mạng mới, sau đó nhập các thông tin chi tiết sau:
Tên: Mainnet
URL RPC: https://fullnode.mainnet.aptoslabs.com/
Có thể thêm Aptos vào Ví MetaMask không?
Người dùng sẽ không thể thêm Aptos vào ví MetaMask của mình vì blockchain Aptos không tương thích với Máy ảo Ethereum (EVM).
Lời kết
Nếu chúng ta có một blockchain duy nhất đóng vai trò là nền tảng để xây dựng và sử dụng các ứng dụng phi tập trung, thì blockchain đó phải giải quyết các vấn đề quan trọng nhất mà người dùng thông thường phải đối mặt.
Các blockchain hiện tại rất tuyệt vời, nhưng chúng vẫn chưa hoàn hảo. Ngay cả khi đối mặt với những thách thức, nhà phát triển của các blockchain này khó có thể sửa chữa hệ thống của họ, trong khi đối mặt với các đối thủ cạnh tranh đang phát triển như Aptos.
Aptos đang cố gắng xây dựng hệ thống mới có thể giải quyết tất cả những vấn đề này cùng một lúc. Không giống như một số blockchain hợp đồng thông minh khác, Aptos không đi theo lối mòn cũ. Họ đang phát triển phiên bản được sửa đổi của các công nghệ hiện có và giới thiệu những cách hoàn toàn mới để theo đuổi bảo mật, phi tập trung và khả năng mở rộng.
Những công nghệ tiên tiến này được triển khai trong một hệ thống duy nhất và đây được xem là bước đi đúng hướng cho toàn bộ không gian.
Mặc dù có màn ra mắt không mấy ấn tượng, nhưng với thời gian, chúng ta vẫn có thể thấy dự án vẫn có tiềm năng phát triển thành một hệ sinh thái và công nghệ độc đáo.
Hệ thống của Aptos vẫn đang trong quá trình phát triển và dễ bị trục trặc và dễ bị tổn thương. Do đó, nhà đầu từ cần thận trọng khi tương tác và cần thực hiện nghiên cứu của riêng mình trước khi đầu tư vào bất kỳ loại tiền điện tử nào.
Tham gia Telegram: https://t.me/tapchibitcoinvn
Theo dõi Twitter (X): https://twitter.com/tapchibtc_io
Theo dõi Tiktok: https://www.tiktok.com/@tapchibitcoin
Việt Cường
Theo CoinGecko
