Bằng chứng dự trữ (Proof of Reserves) là gì? Tại sao nó lại quan trọng đối với ngành công nghiệp crypto?

Các sàn giao dịch tập trung đang cung cấp cho khách hàng những phương thức để xác minh trạng thái của tài sản được giữ trên nền tảng. Thông qua đó, khách hàng có thể xác định chắc chắn rằng tổ chức thực sự nắm giữ các tài sản này với khoản dự trữ tương đương hoặc vượt mức, đảm bảo rằng khách hàng sẽ luôn có thể rút tiền của mình. Quá trình này được thực hiện thông qua hệ thống Proof of Reserves (PoR) .

Hãy cùng Tạp Chí Bitcoin tìm hiểu chính xác Proof of Reserves (Bằng chứng dự trữ) là gì và nó hoạt động như thế nào.

Bằng chứng dự trữ – Proof of Reserves (PoR) là gì?

Bằng chứng dự trữ (PoR) là tuyên bố phác thảo các khoản nắm giữ của một tổ chức tài chính lưu ký, chẳng hạn như các sàn giao dịch tập trung.

PoR thể hiện khả năng của một tổ chức/sàn giao dịch đủ đáp ứng các khoản rút tiền từ nền tảng của nó mọi lúc, bao gồm hai phần – một bản ghi hiện tại về lượng token được gửi bởi khách hàng (được gọi là trách nhiệm pháp lý) và một khối lượng token được giữ trong các địa chỉ của sàn giao dịch (còn được gọi là tài sản). Là một tổ chức tài chính lưu ký, các sàn giao dịch tập trung không được phép sử dụng tiền của khách hàng cho các mục đích khác, do đó số dư trong 2 phần này phải phù hợp với nhau.

Mặc dù có nhiều cách để lưu trữ Proof of Reserve, nhưng ngành công nghiệp blockchain đã nghĩ ra phương thức on-chain, nhằm ghi lại các bằng chứng và chúng có thể được xác minh bởi bất kỳ ai. Trên thực tế, một sàn giao dịch có thể trình bày báo cáo về tài sản đang được tổ chức lưu ký và liên kết các tài sản này tới các tài khoản cá nhân, lưu trữ một phần thông tin này on-chain. Bằng cách này, người dùng hoặc bất kỳ bên thứ 3 nào quan tâm đều có thể xác minh rằng liệu tổ chức có thực sự nắm giữ các loại tài sản cụ thể khớp với số dư tài khoản hay không, mà không tiết lộ danh tính của người dùng.

Các công cụ Proof of Reserves hiện tại đơn giản hóa quy trình xác minh lưu ký thông qua một cú nhấp chuột, cho phép người dùng truy cập hồ sơ kiểm toán và lấy bằng chứng dự trữ tài sản. Các sàn giao dịch như Kraken đã cung cấp công cụ này cho người dùng của họ.

Tại sao Bằng chứng dự trữ lại quan trọng?

Vào ngày 6/11/2022, CEO Changpeng Zhao, CEO của sàn giao dịch Binance đã đề cập đến tình trạng của nền tảng giao dịch tiền điện tử FTX. Các sự kiện diễn ra sau đó cho thấy nguồn quỹ của sàn giao dịch đã không được giám sát quản lý trong thời gian dài. Mặc dù số dư tài khoản của người dùng hiển thị số lượng tài sản của họ, nhưng những tài sản này không tồn tại do sàn giao dịch đã đem chúng tham gia vào một số hoạt động nhất định, dẫn đến việc mất tiền của người dùng.

Trong sự kiện FTX, các yêu cầu rút tiền của người dùng bị đình trệ do sàn giao dịch không thể thực hiện yêu cầu rút tài sản, với một số ước tính cho thấy mức thiếu hụt lên đến gần 10 tỷ USD.

Sự sụp đổ của FTX đã gây ảnh hưởng đến nhiều sàn giao dịch khác, với nhiều sàn cũng đang sử dụng tài sản của khách hàng cho các mục đích khác, gây ra sự hoảng loạn hàng loạt. Chính điều này khiến nhu cầu biết rõ thông tin minh bạch về nguồn tài sản dự trữ của các sàn giao dịch trở nên thiết thực hơn bao giờ hết.

Proof of Reserves đã được giới thiệu để đáp ứng điều này. Trước khi FTX sụp đổ, phần lớn các nhà đầu tư tiền điện tử luôn tin tưởng giao phó tài sản cho các tổ chức lưu ký mà không cần quá khắt khe về tính minh bạch, hoặc thực hiện xác minh để đảm bảo rằng các khoản dự trữ thực sự được duy trì. Sự tin tưởng ngầm này hiện đã bị phá vỡ và ngành công nghiệp đang cùng nhau thúc giục các tổ chức lưu ký cần minh bạch hơn và có trách nhiệm giải trình đối với tàn sản của khách hàng.

Việc triển khai Proof of Reserves sẽ mang lại những lợi ích nhất định cho nền tảng lưu ký và người dùng của họ.

Đối với người dùng, nó sẽ:

Cung cấp phương thức để xác minh việc lưu ký tài sản

Mục tiêu chính của Proof of Reserves là cho phép khách hàng xác minh tài sản do tổ chức của họ nắm giữ. Các nhà đầu tư có thể sử dụng các ứng dụng này để theo dõi các thay đổi được thực hiện đối với tài khoản cá nhân của họ, để có cái nhìn rõ hơn về cách mà tiền được xử lý và yêu cầu tổ chức đầu tư làm rõ từng hành động.

Cho phép tiến hành thẩm định trên các nền tảng lưu ký

Trước khi thiết lập tài khoản trên nền tảng giao dịch hoặc bất kỳ tổ chức tiền điện tử nào, người dùng nên tiến hành nghiên cứu sơ bộ về tổ chức đó, bao gồm các giao dịch tài chính và tính toàn vẹn tổng thể.

Các công cụ Proof of Reserves là một cách tuyệt vời để bắt đầu. Nhà đầu tư sẽ được cung cấp các công cụ để có được dữ liệu liên quan về cách các tổ chức lưu ký tài sản khách hàng và thực hiện nghiên cứu của riêng mình trước khi giao tài sản cho một tổ chức nào đó.

Điều này sẽ làm giảm khả năng các nhà đầu tư mất tài sản trước những sự kiện đáng tiếc do tổ chức giám sát quản lý quỹ kém hiệu quả. Các nhà đầu tư cũng có thể sửa đổi hoặc rút các khoản đầu tư của mình để giảm thiểu tổn thất, trong trường hợp họ cảm thấy rằng các hoạt động lưu ký của nền tảng trở nên quá rủi ro.

Xuất trình hồ sơ giao dịch thực tiễn

Như đã giải thích, các ứng dụng Proof of Reserves trình bày tài chính của tổ chức một cách minh bạch và người dùng nền tảng có thể theo dõi các giao dịch cá nhân của họ, để đưa ra quyết định sáng suốt cũng như xác minh rằng các giao dịch được ghi lại chính xác.

Đối với các tổ chức lưu ký, nó sẽ:

Cung cấp phương tiện để lấy lại và duy trì lòng tin của người dùng

Các nhà đầu tư đang nhanh chóng mất niềm tin vào các tổ chức lưu ký. Sự mờ ám cũng như các sự kiện gần đây liên quan đến việc sàn giao dịch FTX sụp đổ đã khiến các nhà đầu tư sử dụng các tổ chức lưu ký hoang mang, sợ hãi.

Các tổ chức có uy tín có thể lấy lại niềm tin đã mất bằng cách phát triển các cơ sở Proof of Reserves tốt và cung cấp chúng cho khách hàng của họ.

Đóng vai trò là nguồn dữ liệu xác thực

Bất kể có tiến hành bao nhiêu nỗ lực để đảm bảo tính chính xác của hệ thống lưu giữ hồ sơ nội bộ, thì sàn giao dịch vẫn có thể xảy ra lỗi hoặc thậm chí là những kẽ hở, thậm chí bị các tác nhân độc hại khai thác. Tuy nhiên, nếu những điều này được ghi lại và có thể xác minh on-chain, hy vọng rằng sẽ có nhiều người dùng sẽ xem xét kỹ lưỡng về độ chính xác của các hồ sơ lưu trữ.

Kiểm toán Proof of Reserves hoạt động như thế nào?

Các tổ chức lưu ký trong không gian tiền điện tử nắm giữ tài sản của khách hàng trong ví nóng nhằm phục vụ các yêu cầu rút tiền từ người dùng. Các tổ chức sau đó thiết lập một ví lạnh để lưu trữ an toàn một phần tiền gửi. Người dùng sẽ được cung cấp địa chỉ ví để gửi tiền. Nguồn tiền này sẽ được di chuyển giữa ví nóng và ví lạnh. Khách hàng của các nền tảng tài chính lưu ký không được giám sát toàn bộ tài sản của họ, vì các tổ chức giữ khóa riêng cho các địa chỉ này.

Người dùng có thể theo dõi một phần chi tiết về tài sản do tổ chức nắm giữ thông qua các giao dịch liên quan đến ví nóng và ví lạnh của họ.

Tuy nhiên, điều này chỉ là chế độ xem tổng quan về tổng tài sản đang lưu ký chứ không đưa tiết lộ những người dùng nào đang nắm giữ lượng tài sản lưu ký đó. Kiểm toán Proof of Reserves thực hiện một nghiên cứu sâu hơn để đối chiếu tổng tài sản do tổ chức nắm giữ và chứng minh rằng người dùng là một phần của những tài sản này. Quá trình này sử dụng Merkle Tree.

Merkle Tree là gì?

Merkle Tree là phương thức tiếp cận cấu trúc dữ liệu nhằm duy trì khả năng kiểm chứng của dữ liệu được lưu trữ và đơn giản hóa các nỗ lực truy cập.

Merkle Tree được thiết kế để phân vùng dữ liệu liên quan theo cách mà chúng có thể được truy cập riêng lẻ mà không cần đi qua từng nhánh. Đúng như tên gọi, Merkle Tree chứa dữ liệu riêng biệt, được nhóm thành các nhánh độc lập nhưng được kết nối với một gốc duy nhất, gọi là gốc Merkle.

Gốc Merkle là điểm kết nối duy nhất cho các nhánh dữ liệu và đảm bảo rằng thông tin phù hợp sẽ được lưu trữ trong mỗi nhánh dữ liệu. Nó cung cấp một điểm xác minh duy nhất cho toàn bộ dữ liệu trên cây, đồng thời cũng cung cấp hệ thống bảo vệ thống nhất, đảm bảo rằng dữ liệu được lưu trữ trong các nhánh không thể bị thao túng hoặc làm hỏng.

Merkle Trees là phương pháp quản lý dữ liệu chính và thành phần cốt lõi cho các blockchain, được sử dụng để theo dõi tập dữ liệu không ngừng phát triển do người dùng mạng lưới tạo ra.

Vì mỗi khối được thêm vào chuỗi (chain) được xác định bằng hash, Merkle Tree cung cấp hệ thống lưu trữ và nhận dạng dữ liệu theo hash của chúng, thay vì toàn bộ chuỗi. Do đó, dữ liệu trong khối có thể được xác minh bằng cách sử dụng hash của khối và loại bỏ nhu cầu tính toán toàn bộ khối trong mạng lưới.

Theo đó, Proof of Reserve ghi lại một Merkle Tree nhỏ về tài sản và nợ của một sàn giao dịch on-chain. Để xác minh hồ sơ, kiểm toán viên bắt đầu bằng cách lấy hồ sơ định kỳ về tài sản của một tổ chức và sắp xếp dữ liệu riêng lẻ trong hồ sơ bằng cách sử dụng Merkle Tree.

Sau đây là cách mà một kiểm toán viên tạo Proof of Reserves cho một tổ chức lưu ký.

Cách tiến hành kiểm tra Proof of Reserves

Đầu tiên, kiểm toán viên hoặc công ty kiểm toán chụp nhanh số dư do tổ chức nắm giữ và sắp xếp các số dư này bằng hệ thống Merkle Tree. Các phần dữ liệu lưu ký được tổ chức thành một cây dữ liệu thống nhất, được phân nhánh thành các vùng và được xác định bằng cách sử dụng hash code (mã hash).

Kiểm toán viên sẽ tìm Gốc Merkle của cây dữ liệu, điểm kết nối duy nhất giữa dữ liệu trong cây. Tài khoản cá nhân đã đóng góp những tài sản này có thể được xác định thông qua chữ ký duy nhất của họ.

Để xác minh những người đóng góp này, kiểm toán viên khớp chữ ký điện tử với các bản ghi trên Merkle Tree và xác minh rằng số dư được báo cáo của cá nhân ít nhất phải bằng với số dư thu được từ Merkle Tree.

Các thay đổi đối với số dư của nhà đầu tư dễ dàng được phát hiện trên Merkle Tree và tạo ra sự thay đổi mạnh mẽ trong cấu trúc dữ liệu. Thông qua đó, các tổ chức sẽ không thể giả mạo số dư của người dùng mà không bị phát hiện.

Mặc dù điều này có thể được thực hiện thủ công và tỉ mỉ, kiểm toán viên hoặc tổ chức cũng có thể tiến hành phát triển giao diện để người dùng xác minh việc lưu ký tài sản của họ thông qua chữ ký số, có thể là ID trên sàn giao dịch.

Tuy nhiên, có những giới hạn cho hệ thống này. Về cơ bản, Merkle Tree chỉ khớp với ảnh chụp nhanh tại thời điểm cụ thể mà kiểm toán viên thu thập dữ liệu và khi số dư dự trữ thay đổi, nó sẽ yêu cầu Merkle Tree mới được cập nhật để phản ánh thay đổi.

Tham gia Telegram của Tạp Chí Bitcoin: https://t.me/tapchibitcoinvn

Theo dõi kênh Tiktok của Tạp Chí Bitcoin tại đây: https://www.tiktok.com/@tapchibitcoin

• Gate.io công bố giải pháp Merkle Tree Proof of Reserves mã nguồn mở
• Grayscale trích dẫn lo ngại về bảo mật để từ chối cung cấp bằng chứng dự trữ on-chain
• FTX có bằng chứng Sam Bankman-Fried đã chuyển tài sản cho chính phủ Bahamas

Việt Cường

Theo CoinGecko