Ngành công nghiệp viễn thông đang đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm nhu cầu nâng cấp cơ sở hạ tầng liên tục, chi phí dịch vụ tăng cao và phạm vi phủ sóng hạn chế ở các khu vực nông thôn. Do đó, nhiều khách hàng đang khám phá các lựa chọn thay thế nhằm đảm bảo kết nối dễ tiếp cận và đáng tin cậy.
Mạng hạ tầng vật lý phi tập trung (DePIN) đã xuất hiện để giải quyết các vấn đề mà các công ty viễn thông truyền thống gặp phải. Trong một cuộc phỏng vấn, các chuyên gia trong ngành như Huddle01, Impossible Cloud Network và Aethir đã giải thích những cách giúp DePIN giảm thiểu rào cản tiếp cận kết nối thông qua việc sử dụng công nghệ blockchain.
Sự phát triển của các mạng DePIN
Các ngành công nghiệp viễn thông truyền thống dựa vào cơ sở hạ tầng lớn để cung cấp dịch vụ internet trên toàn quốc. Vì tính chất quy mô lớn, những dự án này đòi hỏi lượng vốn đáng kể.
Do đó, từ trước đến nay, chính phủ và các công ty lớn vẫn giữ vai trò quản lý các nguồn lực này.
DePIN được thiết kế để thay đổi cách tiếp cận bằng cách cho phép phân cấp các mạng. Chúng tận dụng sổ cái phân tán và ưu đãi token để xây dựng và duy trì một hạ tầng phân cấp và rộng khắp.
Các nhà cung cấp được thưởng token cho việc tiếp tục cung cấp dịch vụ trong thế giới thực. Toàn bộ quá trình được tự động hóa thông qua hợp đồng thông minh, cho phép kết nối phần cứng, thực hiện các giao dịch phức tạp và quản lý phần thưởng.
“DePIN cơ bản thay đổi cách thức hoạt động của các mạng viễn thông bằng cách tận dụng phân cấp và sự tham gia của cộng đồng. Chúng sử dụng mạng lưới các node phân tán do người tham gia đóng góp, vì vậy dịch vụ có thể mở rộng linh hoạt khi càng nhiều người tham gia. DePIN cũng rất tiết kiệm vì tận dụng các nguồn lực chưa được sử dụng hết, như băng thông và lưu trữ từ người dùng thông thường”, Ayush Ranjan, đồng sáng lập và CEO của Huddle01, giải thích.
Tâm lý thị trường và sự chấp nhận rộng rãi dường như đã thừa nhận rõ ràng giá trị của DePIN.
Tương lai hứa hẹn cho viễn thông phi tập trung
Theo một báo cáo từ Messari, doanh thu của DePIN đã đạt hơn 500 triệu đô la vào năm 2024, tăng 100 lần so với năm 2022.

Theo báo cáo, số lượng các dự án DePIN hoạt động đã gần gấp đôi so với năm trước. Các token DePIN hiện chiếm 5% tổng giá trị vốn hóa thị trường tiền điện tử và hơn 13 triệu thiết bị trên toàn cầu đóng góp vào hoạt động của DePIN mỗi ngày.
Các chuyên gia trong ngành dự báo sự tăng trưởng này sẽ tiếp tục.
“Với mô hình này, DePIN có tiềm năng vượt qua các mạng tập trung như Google, Microsoft và Facebook gấp hàng trăm, nếu không muốn nói là hàng nghìn lần trong vòng 15 năm tới. Có thể nó sẽ không hấp dẫn và sôi động như giao dịch memecoin, nhưng hoàn toàn thay đổi cục diện”, Kai Wawrzinek, CEO và đồng sáng lập của nền tảng đám mây đa dịch vụ phi tập trung Impossible Cloud Network (ICN) dự đoán.
Hiện nay, ngành DePIN sở hữu giá trị vốn hóa thị trường gần 23,3 tỷ đô la và hơn 2 tỷ đô la khối lượng giao dịch. Theo dữ liệu từ CoinGecko, Bittensor, Render, Filecoin, Theta Network và The Graph là những dự án dẫn đầu trong bảng xếp hạng hiện tại.

Sự gia tăng các lựa chọn viễn thông phi tập trung phản ánh nhu cầu ngày càng lớn đối với những phương thức kết nối internet công bằng và bao trùm hơn.
Thách thức trong các mô hình viễn thông truyền thống
Dưới sự thúc đẩy của nhu cầu kết nối ngày càng tăng, ngành viễn thông đang phải đối mặt với áp lực lớn hơn trong việc đổi mới. Tuy nhiên, các mô hình mạng hiện tại, thường được đặc trưng bởi tích hợp dọc, gặp khó khăn trong việc đáp ứng nhu cầu này.
“Mô hình viễn thông tập trung truyền thống vừa tốn kém, mở rộng chậm và không luôn đảm bảo cung cấp quyền truy cập công bằng. Trong mô hình truyền thống này, một vài công ty lớn kiểm soát cơ sở hạ tầng, cho phép họ duy trì giá cao và thường xuyên hạn chế cạnh tranh. Hơn nữa, việc mở rộng phạm vi phủ sóng đòi hỏi đầu tư lớn và thời gian dài, cuối cùng dẫn đến một số khu vực không được phục vụ đầy đủ”, Kyle Okatomo, Giám đốc Công nghệ của Aethir, một dự án cơ sở hạ tầng đám mây GPU phi tập trung, cho biết.
Mô hình tập trung này có xu hướng độc quyền cung cấp dịch vụ và vốn dĩ tạo ra sự bất bình đẳng lớn hơn cho các khu vực có dân số nhỏ hoặc cơ sở hạ tầng hạn chế.
“Các nhà cung cấp viễn thông tập trung thường ưu tiên khu vực đô thị có lợi nhuận cao, để lại các khu vực nông thôn và vùng xa xôi không được phục vụ đầy đủ. Điều này đặc biệt rõ ràng trong đại dịch, khi việc học từ xa trở nên phổ biến, học sinh ở các khu vực nông thôn gặp khó khăn với kết nối”, Ranjan chia sẻ.
Trong khi đó, quyền lực tập trung của các nhà cung cấp viễn thông khiến họ dễ bị tấn công bảo mật.
“Tập trung hóa thường có nghĩa là dữ liệu được lưu trữ ở một nơi. Điều này tạo ra một điểm thất bại duy nhất rất lớn và thường dẫn đến các vụ xâm phạm — chỉ cần nghĩ đến vụ tấn công AT&T vào năm ngoái, làm rò rỉ dữ liệu của 73 triệu khách hàng”, Wawrzinek bổ sung.
Với những hạn chế này, nhiều công ty viễn thông đang phải đối mặt với sự cạnh tranh gia tăng từ các dự án DePIN.
Trao quyền cho cộng đồng thông qua DePIN
Đối với Wawrzinek, sứ mệnh đằng sau mỗi dự án DePIN tập trung vào việc cải thiện viễn thông là rất đơn giản:
“DePIN hướng đến lấy lại quyền kiểm soát từ một thực thể tập trung và phân phối nó cho cộng đồng – thực sự trao lại quyền lực cho người dân”.
Hạ tầng phi tập trung mà DePINs cung cấp mang đến một ứng dụng rõ ràng của Web3, sử dụng các công nghệ khác nhau để kết nối nhà cung cấp dịch vụ với người dùng cuối. Sự phân cấp này giúp các dịch vụ trở nên tiết kiệm chi phí và nhanh chóng hơn.
“DePIN mở rộng quyền truy cập internet bằng cách phân cấp và dân chủ hóa cơ sở hạ tầng quan trọng, vượt ra ngoài những hạn chế của các mô hình tập trung truyền thống riêng biệt. Nói đơn giản, các mạng tập trung là riêng biệt, trong khi các mạng phi tập trung có thể mở rộng dễ dàng và nhanh chóng thông qua quyền sở hữu và đóng góp từ cộng đồng. Điều này tạo ra sự thay thế linh hoạt hơn, tiết kiệm chi phí hơn và dễ tiếp cận hơn”, Okatomo chia sẻ.
Bằng cách trao quyền cho cộng đồng thiết lập các điểm phát sóng hoặc nhà cung cấp dịch vụ internet (ISP) của riêng họ, DePIN tạo điều kiện cho việc xây dựng các mạng cục bộ nhỏ mà người khác có thể truy cập. Người dùng trả tiền cho băng thông và các nhà cung cấp nhận thanh toán trực tiếp.
Trong báo cáo mới nhất của mình, Messari đã làm nổi bật cách các dự án DePIN như Helium Mobile, DAWN và WiFi Map sử dụng mô hình token hóa để đơn giản hóa và cải thiện kết nối internet.
“Helium cho phép người dùng vận hành các node để cung cấp quyền truy cập không dây phi tập trung và kiếm token như một phần thưởng, DAWN trên Solana biến người dùng thành các ISP cục bộ và WiFi Map thưởng cho việc chia sẻ WiFi toàn cầu”, Wawrzinek giải thích.
Các mô hình này khuyến khích sự tham gia tích cực từ cả nhà cung cấp dịch vụ và người dùng, khi mọi người hợp tác để đảm bảo hạ tầng hoạt động hiệu quả.
“Thông qua đóng góp, họ về cơ bản sở hữu một phần của mạng. Khác với các hệ thống truyền thống, nơi quyền sở hữu thường đòi hỏi phải trả tiền, DePIN vận hành theo mô hình mà quyền sở hữu được kiếm được tiền thông qua sự đóng góp, với việc kiếm tiền trở thành sản phẩm phụ của sự tham gia”, Ranjan bổ sung.
Những nỗ lực phối hợp với các nhà làm chính sách sẽ cần thiết để hỗ trợ sự phát triển liên tục của ngành DePIN.
Giải quyết vấn đề quy định trong ngành DePIN
Khi các dự án DePIN tiếp tục phát triển, chúng bắt đầu thu hút sự công nhận từ các tổ chức vì tiềm năng của mình. Vào tháng 11 năm ngoái, Harvard Business School đã quyết định dạy chiến lược DePIN của Helium Mobile trong chương trình giảng dạy chiến lược của trường.
Trong khi các mạng DePIN nhận được sự chấp nhận ngày càng nhiều, vấn đề quy định trong ngành này đang trở nên ngày càng quan trọng.
“Các quy định rõ ràng khuyến khích đầu tư và bảo mật có thể giúp thúc đẩy sự phát triển trong hệ sinh thái DePIN. Quy định cũng nên đảm bảo rằng tính linh hoạt của mạng vẫn được giữ nguyên trong khi giải quyết các mối quan tâm từ cả doanh nghiệp và người dùng. Ngoài ra, việc thúc đẩy hợp tác giữa các lĩnh vực cùng với việc kiểm tra độc lập, có kiểm soát sẽ giúp các nhà quản lý phát triển các chính sách thông minh trong khi chủ động quản lý rủi ro để xây dựng niềm tin và sự ổn định trong cộng đồng”, Okatomo nói.
Một số chuyên gia trong ngành ở Hoa Kỳ nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tránh các cuộc thảo luận một chiều và áp dụng cách tiếp cận cởi mở để thúc đẩy sự giao tiếp hiệu quả giữa các nhà quản lý và nhà lãnh đạo DePIN.
Ba ngày trước khi rời nhiệm sở, cựu Chủ tịch Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC) Gary Gensler đã kiện Nova Labs, các nhà phát triển đứng sau Helium Network.
Vụ kiện cáo buộc Nova Labs lừa đảo khách hàng trong khi vi phạm các quy định và luật chứng khoán liên bang. Các cáo buộc tập trung vào thiết bị điểm phát sóng của công ty, mà họ đã bán từ năm 2019.
“Quy định là quan trọng đối với DePIN, nhưng nó cần phải được thực hiện một cách cẩn thận. Ví dụ, vụ kiện gần đây của SEC đối với Helium thực sự không mang lại hiệu quả. Các nhà quản lý cần phải hiểu các mô hình kinh doanh của DePIN, chứ không chỉ lên án tất cả những gì liên quan đến tiền điện tử. Chúng ta cần quy định rõ ràng về nền kinh tế token, quyền riêng tư dữ liệu, triển khai cơ sở hạ tầng… chúng ta không cần những vụ kiện kéo dài cả năm trời làm cho mọi sáng tạo bị đình trệ. Tôi hoàn toàn ủng hộ một cuộc đối thoại mở giữa DePIN và các nhà quản lý — và thực tế, tôi tin chúng ta không thể phát triển mà không có nó. Nhưng cho đến nay, đó vẫn là một cuộc trò chuyện một chiều nên cần phải thay đổi”, Wawrzinek chia sẻ.
Ngoài việc cải thiện đối thoại với các nhà quản lý, chuyên gia DePIN cũng có kế hoạch tập trung vào những lĩnh vực khác cần cải thiện.
Vượt qua các thách thức trong việc áp dụng và mở rộng DePIN
Các lãnh đạo trong ngành DePIN nhấn mạnh sự cần thiết phải cải thiện tài nguyên giáo dục để có thể giáo dục xã hội một cách có trách nhiệm về các trường hợp sử dụng DePIN và thúc đẩy sự chấp nhận rộng rãi hơn.
“Những khía cạnh kỹ thuật của DePIN có thể khiến người dùng mới cảm thấy choáng ngợp, điều này có thể khiến việc gia nhập trở nên khó khăn”, Ranjan nói.
Liên quan đến điều này, Wawrzinek bổ sung:
“Một thử thách lớn hơn có lẽ liên quan đến sự hiểu biết và nhận thức chung về Web3 và tiền điện tử. Vẫn còn một mức độ nghi ngờ nhất định và thiếu hiểu biết, nhưng cũng có nhiều công ty Web2 – bao gồm cả khách hàng của chúng tôi – không thực sự muốn tham gia trực tiếp vào tiền điện tử”.
Thực tế là hiện tại chỉ có một số quy định hạn chế về DePIN cũng có thể ảnh hưởng đến sự ổn định của chúng.
“DePINs hoạt động trong một môi trường phi tập trung, điều này thường dẫn đến các quy định không rõ ràng hoặc không tồn tại. Sự thiếu giám sát có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng đối với bảo mật và sự ổn định của các mạng DePIN, đặc biệt là trong các ngành công nghiệp bị quản lý chặt chẽ như điện lực và viễn thông”, Ranjan chia sẻ.
Anh cũng chỉ ra khả năng mở rộng và hiệu quả là hai yếu tố cần được giám sát chặt chẽ cùng với sự mở rộng của DePIN.
“Khi các mạng DePIN phát triển, khối lượng giao dịch tăng lên, có thể làm quá tải cơ sở hạ tầng blockchain hiện tại và dẫn đến các vấn đề về hiệu suất”.
Một số dự án như Huddle01 đã nghiên cứu và triển khai các giải pháp blockchain layer-3 để nâng cao khả năng mở rộng.
Giải quyết những hạn chế này trong khi tận dụng các lợi thế của DePIN có thể thúc đẩy chấp nhận rộng rãi và tạo ra sự cạnh tranh mạnh mẽ đối với các ông lớn viễn thông đã được thiết lập.
DePIN vượt ra ngoài ngành viễn thông
Triển vọng của DePIN có vẻ rất tươi sáng và sự hiện diện của các mạng này đang mở rộng ra ngoài ngành viễn thông. Một số dự án có uy tín đã giải quyết các vấn đề khác liên quan đến lưới điện, logistics chuỗi cung ứng và giải pháp nhận dạng.
Một số bắt đầu sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để cải thiện hiệu quả hoạt động, trong khi các trường hợp sử dụng đã mở rộng ra các nhà phát triển game, các công ty marketing và các nhà bán lẻ.
“DePIN có tiềm năng thay thế các hệ thống hiện tại và làm chúng tốt hơn rất nhiều. Nó không chỉ là internet – DePIN có ứng dụng rộng rãi trong tính toán GPU, AI, game và nhiều lĩnh vực khác nữa. Vẫn còn nhiều việc phải làm – đặc biệt là về khả năng tương tác, nếu không, các dự án DePIN chỉ vận hành riêng biệt. Nhưng nếu chúng ta làm đúng, chúng ta sẽ có một hệ sinh thái phi tập trung, nơi các cá nhân sẽ hưởng lợi – không phải các tập đoàn khổng lồ – và chính các công ty lớn sẽ phải thích nghi. Tôi thực sự mong đợi được thấy tương lai đó”, Wawrzinek kết luận.
Nếu DePIN có thể vượt qua những thử thách hiện tại, chúng có thể mở ra một kỷ nguyên mới của đổi mới phi tập trung với những lợi ích không còn chỉ giới hạn trong ngành viễn thông.
Disclaimer: Bài viết chỉ có mục đích thông tin, không phải lời khuyên đầu tư. Nhà đầu tư nên tìm hiểu kỹ trước khi ra quyết định. Chúng tôi không chịu trách nhiệm về các quyết định đầu tư của bạn.
Tham gia Telegram: https://t.me/tapchibitcoinvn
Twitter (X): https://twitter.com/tapchibtc_io
Tiktok: https://www.tiktok.com/@tapchibitcoin
Youtube: https://www.youtube.com/@tapchibitcoinvn
- Chiến dịch Web3 hướng đến đưa DePIN vào xu hướng chính thống
- DePIN cần một câu chuyện thống nhất hơn để đạt được sự chấp nhận rộng rãi
- Bitcoin hoàn thành 81 ngày tích lũy khi các trader chờ đợi tín hiệu vĩ mô rõ ràng hơn
Minh Anh