1. DEX là gì?
Sàn giao dịch phi tập trung (DEX) là một dịch vụ trực tuyến ngang hàng (p2p) cho phép giao dịch tiền điện tử trực tiếp giữa hai bên.
Các sàn giao dịch tiền điện tử phi tập trung nhằm mục đích giải quyết các vấn đề đang tồn tại trong các sàn giao dịch tập trung. Chúng thiết lập các thị trường p2p trực tiếp trên blockchain, cho phép các nhà giao dịch lưu trữ và vận hành tiền một cách độc lập. Người dùng của các sàn giao dịch như vậy có thể thực hiện các giao dịch bằng tiền điện tử trực tiếp với nhau – tức là không có sự tham gia của bên thứ ba.
Các dịch vụ phi tập trung được giám sát tự động hoặc bởi những người tham gia. Sự an toàn của tài sản được cung cấp bởi công nghệ sổ cái phân tán (DLT) – nói chung, phần lớn các blockchain sau được sử dụng cho DEX: Ethereum (EtherDelta, IDEX, v.v.), Graphene (BitShares, CryptoBridge, v.v.) hoặc các blockchain được cung cấp bởi các loại tiền điện tử khác (Waves, Switcheo, v.v.).
2. DEX có điểm gì khác biệt so với sàn giao dịch tập trung?
Sàn giao dịch tập trung – trong đó người dùng phải được xác minh, và coin của họ được giữ trong tài khoản thuộc về các công ty. Còn các sàn giao dịch phi tập trung thì hoàn toàn ngược lại.
Các sàn giao dịch tập trung được quản lý bởi một công ty cụ thể hoặc một người tập trung vào việc kiếm lợi nhuận. Các sàn giao dịch như vậy có trách nhiệm bảo vệ dữ liệu người dùng và thông tin giao dịch của họ. Chúng kiểm soát hoàn toàn hoạt động của nền tảng và đưa ra các quyết định quan trọng cho sự phát triển của dịch vụ một cách độc lập.
Ngược lại, các sàn giao dịch phi tập trung được quản lý một cách tự động hoặc bán-tự-động với sự tham gia của những người tham gia nền tảng trong quá trình đưa ra các quyết định quan trọng. Các nền tảng như vậy cung cấp khả năng kỹ thuật tương tác trực tiếp giữa những người tham gia, và sử dụng sổ đăng ký phân tán để lưu trữ và xử lý tất cả – hoặc gần như tất cả – dữ liệu. Một sàn giao dịch phi tập trung không lưu trữ tiền hay dữ liệu cá nhân của người dùng trên máy chủ của nó, nó chỉ phục vụ như một nền tảng để tìm kiếm kết quả phù hợp cho mục đích mua hoặc bán.
3. Những lợi thế của DEX là gì?
Hầu hết những lợi thế của các sàn giao dịch phi tập trung xuất phát từ cấu trúc phân tán của chúng và việc thiếu một trung tâm điều khiển duy nhất.
Bảo mật: Các sàn giao dịch phi tập trung không lưu trữ tài sản người dùng. Do đó, các cuộc tấn công của hacker hay sự sụp đổ của sàn giao dịch đều không thể dẫn đến việc mất tiền. Vì chúng không có điểm vào duy nhất, mọi người có thể truy cập vào tất cả các tài sản và dữ liệu, cản trở công việc của hacker và khiến cho một cuộc tấn công trở nên vô nghĩa, điều này phân biệt DEX với các sàn giao dịch tập trung thường xuyên bị hack.
Rủi ro thao túng thấp: Một ưu điểm khác của loại dịch vụ này là rủi ro tối thiểu về thao túng giá hoặc làm sai lệch khối lượng giao dịch, do không có cấu trúc tập trung dễ dẫn đến việc thao túng bên trong sàn giao dịch.
Không có tài khoản cá nhân nào trên sàn giao dịch phi tập trung, không cần xác minh và thậm chí không cần chỉ định địa chỉ email, vì vậy dữ liệu cá nhân của người dùng không thể bị đánh cắp. Cấu trúc này làm cho các dịch vụ dựa trên sổ đăng ký phân tán trở nên ẩn danh hơn các sàn giao dịch yêu cầu xác thực người dùng cho các mục đích tuân thủ quá trình KYC và chống rửa tiền AML.
Tính độc lập cao, không phụ thuộc vào các cơ quan quản lý: Kiến trúc phân tán bảo vệ sàn giao dịch phi tập trung khỏi sự can thiệp của chính quyền địa phương hoặc quốc tế. Trong trường hợp cấu trúc tập trung, việc tuân thủ quy định có nghĩa là sàn giao dịch có thể bị chặn hoàn toàn hoặc một phần, trong trường hợp đó dịch vụ bị hạn chế về vị trí hoặc các tùy chọn.
Khả năng truy cập đến các dự án khác nhau: Trái ngược với người anh em tập trung của nó, một sàn giao dịch phi tập trung không chỉ hỗ trợ cho việc sắp xếp các lệnh cho các loại tiền điện tử hiện tại, mà còn tạo ra các giao dịch mới trực tiếp trong hệ thống. Điều này cho phép các dự án khởi nghiệp cung cấp thanh khoản tối thiểu, mà không phải trả phí cao cho vị trí trên các nền tảng chính.
4. DEX có hạn chế nào?
Cấu trúc phân tán của các sàn giao dịch phi tập trung và việc toàn bộ người dùng kiểm soát các quỹ riêng của họ là những yếu tố dẫn đến một số khó khăn.
Không có khả năng khôi phục quyền truy cập: Ví dụ, do thiếu quy trình KYC và khả năng hủy giao dịch trong trường hợp mật khẩu bị hỏng hoặc mất khóa riêng, người dùng có thể khôi phục dữ liệu của mình và trả lại tài sản. Thủ tục bồi hoàn và hoàn trả không tương thích với việc đăng ký mang tính phân tán. Những người dùng thực hiện một thao tác do nhầm lẫn hoặc mất quyền kiểm soát các khóa của họ sẽ không thể khôi phục quyền truy cập của họ được nữa.
Tùy chọn hạn chế: Nhiều tùy chọn cho nhà giao dịch như stop loss, giao dịch ký quỹ hoặc cho vay lại không có sẵn cho người dùng của hầu hết các DEX. Vì nhiều sàn giao dịch phi tập trung được quản lý bằng hợp đồng thông minh, các loại tiền điện tử không hỗ trợ tương tác với hợp đồng thông minh không thể mặc cả với họ.
Thanh khoản thấp: Các sàn giao dịch phi tập trung thường có nhóm thanh khoản nhỏ hơn nhiều so với các trang web tập trung. Do đó, trong khi sàn giao dịch phi tập trung Bitshares có khối lượng hàng ngày là 197 BTC, thì tham số tương tự trong Binance đạt 227.123 BTC.
Sự khác biệt như vậy là do thực tế là các nhà giao dịch thích các dịch vụ tập trung, trong đó sự lựa chọn công cụ, cặp tiền tệ và các lệnh lớn hơn nhiều so với trên các sàn DEX. Do đó, dịch vụ phi tập trung rơi vào một vòng luẩn quẩn – tức là, có rất ít người dùng do thanh khoản thấp, trong khi việc đạt được thanh khoản là không thể nếu không có số lượng lớn các nhà giao dịch.
Các vấn đề về khả năng mở rộng: Một lượng lớn người muốn giao dịch tiền điện tử chắc chắn sẽ gây ra sự quá tải và chậm trễ trên mạng lưới, và các vấn đề khác mà các sàn giao dịch tập trung cũng đang phải đối mặt.
Không có dịch vụ hỗ trợ: Theo định nghĩa, một sàn giao dịch phi tập trung không thể có một dịch vụ hỗ trợ trong đó xử lý các giao dịch hoặc tài khoản người dùng. Khi chọn một sàn giao dịch như vậy để giao dịch tiền kỹ thuật số, người dùng hoàn toàn chịu trách nhiệm về tiền của họ, và trong trường hợp mất khóa riêng hay có nhầm lẫn trong giao dịch, họ sẽ không có điều kiện để nhận hỗ trợ. Việc thiếu dịch vụ hỗ trợ cũng đồng nghĩa với sự gia tăng mạnh mẽ trong yêu cầu của người dùng, và điều này sẽ dẫn đến những khó khăn về khả năng mở rộng và thời gian phản hồi của nhà điều hành có thể tăng lên trong trường hợp xảy ra sự cố kỹ thuật.
Giới hạn về tốc độ: Các giao dịch cần có thời gian để được kiểm tra và xác nhận trên blockchain, và thời gian xử lý không phụ thuộc vào sàn giao dịch mà phụ thuộc vào các miner. Vì các sàn DEX ít phổ biến hơn so với các sàn giao dịch tập trung, người dùng có thể gặp khó khăn trong việc tìm ai đó để khớp với các lệnh mua hoặc bán của họ – hoặc thực hiện một thỏa thuận ở mức giá tốt. Việc mua hoặc bán các loại tiền mới, hoặc những loại có khối lượng giao dịch thấp có thể còn khó khăn hơn.
5. Tôi chưa bao giờ sử dụng sàn DEX, nhưng tôi đã giao dịch trên sàn Bittrex và Huobi. Liệu có khó để bắt đầu không?
Các sàn giao dịch phi tập trung phức tạp hơn và yêu cầu nghiên cứu một số khía cạnh kỹ thuật, đây là một phần liên quan đến những nhược điểm đã được nêu ra ở trên.
Phần lớn các DEX hoạt động trên nền tảng Ethereum như “một tổ chức tự trị phi tập trung” (DAO) hoặc một ứng dụng phi tập trung (DApp), sử dụng các hợp đồng thông minh và blockchain Ethereum. Điều này có nghĩa là các giao dịch phải được thanh toán bằng gas, và người dùng phải biết nên chọn giá trị nào để giao dịch không bị đình trệ và được xử lý đúng hạn.
Các nguyên tắc đặt lệnh cũng hơi khác so với những gì người dùng dịch vụ tập trung có thể sử dụng. Các cơ chế hệ thống giao dịch giao tiếp giữa các lệnh theo hàng. Tất cả các giao dịch được ký tên cá nhân bởi người dùng thông qua khóa riêng của họ mà không có sự tham gia của sàn giao dịch.
Một số sàn giao dịch phát hành token riêng của họ thực hiện các vai trò khác nhau trong chức năng của hệ thống – từ trả tiền hoa hồng đến đầu tư vào một dự án. Ví dụ: trên nền tảng Waves, các loại tiền phổ biến như Bitcoin (BTC), Ether (ETH) và Litecoin (LTC) được giao dịch theo cặp với tài sản nội bộ WAVES, cũng được sử dụng để trả hoa hồng và các khoản thanh toán khác.
Người dùng cũng có thể trải nghiệm thời gian hoạt động chậm hơn khi giao dịch trên một trang web phi tập trung. Lý do là độ trễ xảy ra giữa khoảng thời gian một giao dịch blockchain được thực hiện và khi nó được xác thực.
6. Một sàn giao dịch có thể được phân cấp hoàn toàn không?
Hầu hết các sàn giao dịch hiện nay tự cho mình là phi tập trung, nhưng trên thực tế thì chúng không hoàn toàn như vậy.
Một thực tế đơn giản là nhiều DEX sử dụng máy chủ riêng của chúng để lưu trữ dữ liệu và ứng dụng giao dịch để mua hoặc bán tài sản người dùng, nhưng các khóa riêng thì lại được nắm giữ bởi chính người dùng.
Do đó, các sàn giao dịch phi tập trung có các thành phần mang tính tập trung, điều này sẽ giúp cho chính phủ có thể kiểm soát cách họ vận hành. Một ví dụ đáng chú ý là sàn giao dịch IDEX, cấm cư dân của tiểu bang New York giao dịch trên nền tảng này.
Vì lý do tương tự, một số sàn giao dịch có thể bị hack và tấn công. Charlie Lee, người tạo ra Litecoin, nói rằng việc một sàn giao dịch không thể được phân cấp nếu nó có khả năng làm mất hoặc đóng băng tiền của khách hàng. Thông báo xuất hiện trên Twitter của anh ấy sau khi sàn giao dịch phi tập trung Bancor bị tấn công vào ngày 9 tháng 7 năm 2018, và mất tài sản trị giá 13,5 triệu đô la.
Một ví Bancor đã bị hack và chiếc ví đó có khả năng đánh cắp tiền ra khỏi hợp đồng thông minh của chính họ.
Một sàn giao dịch không thể được phân cấp nếu nó có khả năng làm mất HOẶC đóng băng tiền của khách hàng. Bancor có khả năng làm CẢ HAI việc đó. Đó là một tư tưởng sai lầm của phân cấp.
– Charlie Lee [LTC⚡] (@SatoshiLite) ngày 10 tháng 7 năm 2018
7. Liệu có quá trình giải quyết tranh chấp nào không?
Vấn đề chính khi nói về quy định của DEX đó là, trong hầu hết các trường hợp, các sàn giao dịch đó không được kiểm soát bởi một thực thể pháp lý hoặc cá nhân cụ thể.
Do các DEX không bắt buộc phải tuân theo các quy định, điều này dẫn đến các vấn đề về việc xác định những người chịu trách nhiệm trong trường hợp xảy ra vi phạm, khó khăn trong việc kiểm tra hoạt động giao dịch hoặc xác định các hành vi vi phạm có thể xảy ra. Vì lý do tương tự, một số quy tắc hiện nay đang áp dụng cho các sàn giao dịch tập trung cũng có thể được áp dụng cho các sàn giao dịch phi tập trung.
Tại Hoa Kỳ, các cơ quan quản lý đang cố gắng áp dụng một cơ sở lập pháp vốn đang tồn tại ở Singapore, chính quyền đang cố gắng tạo ra một khung pháp lý mới cho các sàn giao dịch đó. Tuy nhiên, không có vị trí rõ ràng nào liên quan đến DEX ở các quốc gia này, trong khi ở các quốc gia khác, các sàn giao dịch phi tập trung hoàn toàn không được quy định.
- Sàn DEX là gì? Vì sao chúng ta nên quan tâm đến Sàn giao dịch phân quyền DEX?
- Binance chính thức ra mắt DEX, đánh dấu kỷ nguyên mới cho sàn giao dịch crypto phi tập trung
