Ethereum là gì? Blockchain hàng đầu

Ethereum (ETH) là loại tiền điện tử phổ biến thứ hai sau Bitcoin, được thành lập bởi Vitalik Buterin và Gavin Wood vào năm 2015. Không giống như Bitcoin (BTC), Ethereum được thiết kế để làm nhiều hơn chỉ là một phương tiện trao đổi hoặc lưu trữ giá trị. Thay vào đó, Ethereum là một mạng máy tính phi tập trung được xây dựng trên công nghệ blockchain.

Ethereum là gì?

Ethereum là “một nền tảng toàn cầu, phi tập trung cho tiền tệ và các loại ứng dụng mới,” với hàng nghìn game và ứng dụng tài chính chạy trên blockchain Ethereum. Nó phổ biến đến mức ngay cả các đồng tiền điện tử khác cũng chạy trên mạng của nó.

Trung tâm của Ethereum là mạng lưới blockchain của nó. Blockchain là một sổ cái công khai, phân phối phi tập trung, nơi các giao dịch được xác minh và ghi lại.

Mọi người tham gia vào mạng lưới Ethereum đều giữ một bản sao giống hệt của sổ cái này, cho phép họ thấy tất cả các giao dịch trong quá khứ. Nó phi tập trung ở chỗ mạng lưới không được vận hành hoặc quản lý bởi bất kỳ thực thể tập trung nào—thay vào đó, nó được quản lý bởi tất cả các chủ sở hữu sổ cái phân phối.

Các giao dịch trên blockchain sử dụng mật mã để giữ cho mạng lưới an toàn và xác minh các giao dịch.

Ether, token gốc của Ethereum, có thể được sử dụng để mua bán hàng hóa và dịch vụ giống như Bitcoin. Nhưng điều độc đáo về Ethereum là người dùng có thể xây dựng các ứng dụng “chạy” trên blockchain như phần mềm “chạy” trên máy tính. Những ứng dụng này có thể lưu trữ và chuyển giao dữ liệu cá nhân hoặc xử lý các giao dịch tài chính phức tạp.

Lịch sử phát triển của Ethereum

Vitalik Buterin đã xuất bản một white paper giới thiệu Ethereum vào năm 2014,  “Ethereum Whitepaper.” Nền tảng Ethereum được ra mắt vào năm 2015 bởi Buterin và Joe Lubin, người sáng lập công ty phần mềm blockchain ConsenSys.

Những người sáng lập Ethereum là một trong những người đầu tiên xem xét toàn bộ tiềm năng của công nghệ blockchain ngoài việc chỉ cho phép một phương thức thanh toán ảo an toàn.

Kể từ khi ra mắt Ethereum, ether như một loại tiền điện tử đã vươn lên trở thành tiền điện tử lớn thứ hai theo giá trị thị trường. Nó chỉ đứng sau Bitcoin.

Một sự kiện lịch sử

Một sự kiện đáng chú ý trong lịch sử của Ethereum là hard fork, hoặc sự phân tách, của Ethereum và Ethereum Classic. Vào năm 2016, một nhóm người tham gia mạng lưới đã kiểm soát các hợp đồng thông minh được sử dụng bởi một dự án gọi là The DAO để đánh cắp hơn 50 triệu đô la ether.

Sự thành công của cuộc tấn công này được cho là có sự tham gia của một nhà phát triển bên thứ ba cho dự án mới. Hầu hết cộng đồng Ethereum đã chọn cách đảo ngược vụ trộm bằng cách vô hiệu hóa blockchain Ethereum hiện tại và phê duyệt một blockchain với lịch sử được sửa đổi.

Tuy nhiên, một phần nhỏ của cộng đồng đã chọn giữ nguyên phiên bản gốc của blockchain Ethereum. Phiên bản không thay đổi đó của Ethereum đã vĩnh viễn tách ra để trở thành Ethereum Classic (ETC).

Chuyển đổi sang Proof-of-Stake

Ban đầu, Ethereum sử dụng quy trình xác thực proof-of-work cạnh tranh tương tự như của Bitcoin. Sau nhiều năm phát triển, Ethereum cuối cùng đã chuyển sang proof-of-stake vào năm 2022, sử dụng ít công suất xử lý và năng lượng hơn nhiều.

Nâng cấp Dencun

Hard fork Dencun được kích hoạt vào ngày 13 tháng 3 năm 2024. Hard fork này đã giới thiệu proto-danksharding (được đặt tên để vinh danh những người đề xuất, Protolambda và Dankrad Feist) vào mainchain của Ethereum. Proto-danksharding là một bước đệm cho các nâng cấp trong tương lai của blockchain Ethereum.

Ethereum hoạt động như thế nào?

Công nghệ Blockchain

Ethereum sử dụng một blockchain, là một sổ cái phân tán (giống như một cơ sở dữ liệu). Thông tin được lưu trữ trong các khối, mỗi khối chứa dữ liệu mã hóa từ khối trước đó và thông tin mới. Điều này tạo ra một chuỗi thông tin mã hóa không thể thay đổi. Trong toàn bộ mạng lưới blockchain, một bản sao giống hệt của blockchain được phân phối.

Mỗi ô, hoặc khối, được tạo ra với các token ether mới được thưởng cho người xác thực vì công việc cần thiết để xác minh thông tin trong một khối và đề xuất một khối mới. Ether được gán vào địa chỉ của người xác thực.

Khi một khối mới được đề xuất, nó được xác thực bởi một mạng lưới các chương trình tự động đạt được sự đồng thuận về tính hợp lệ của thông tin giao dịch. Trên blockchain Ethereum, sự đồng thuận được đạt được sau khi dữ liệu và hash được chuyển giữa lớp đồng thuận và lớp thực thi. Đủ số lượng người xác thực phải chứng minh rằng tất cả đều có kết quả so sánh giống nhau, và khối được hoàn thành.

Quy trình xác thực Proof-of-Stake

Proof-of-stake khác với proof-of-work ở chỗ nó không yêu cầu việc tính toán tiêu tốn năng lượng được gọi là khai thác để xác thực các khối. Nó sử dụng một giao thức hoàn thành được gọi là Casper-FFG và thuật toán LMD Ghost, kết hợp thành một cơ chế đồng thuận gọi là Gasper. Gasper giám sát sự đồng thuận và xác định cách các người xác thực nhận thưởng cho công việc hoặc bị phạt vì không trung thực hoặc thiếu hoạt động.

Người xác thực đơn lẻ phải stake 32 ETH để kích hoạt khả năng xác thực của họ. Cá nhân có thể stake số lượng nhỏ hơn ETH, nhưng họ phải tham gia vào một pool xác thực và chia sẻ bất kỳ phần thưởng nào. Người xác thực tạo ra một khối mới và chứng thực rằng thông tin là hợp lệ trong một quá trình gọi là chứng thực. Khối này được phát sóng đến các người xác thực khác gọi là một ủy ban, họ xác minh nó và bỏ phiếu cho tính hợp lệ của nó.

Những người xác thực hành động không trung thực sẽ bị phạt dưới cơ chế proof-of-stake. Những người cố gắng tấn công mạng lưới sẽ bị Gasper xác định, hệ thống này sẽ đánh dấu các khối để chấp nhận và từ chối dựa trên các phiếu bầu của người xác thực.

Những người xác thực không trung thực sẽ bị phạt bằng cách bị đốt cháy số ETH đã stake và bị loại bỏ khỏi mạng lưới. “Đốt cháy” là thuật ngữ để chỉ việc gửi crypto vào một ví không có khóa cá nhân, thực chất là loại bỏ nó khỏi lưu thông.

Những đặc điểm của Ethereum

Để có vị trí thứ 2 như hiện nay, Ethereum đã trải qua rất nhiểu thử thách, vậy nó có những đặc điểm nỗi bật nào, mà được nhiều nhà đâu tư quan tâm tới như vậy.

Ether

Ether là yếu tố không thể thiếu của mạng blockchain Ethereum hoạt động như nhiên liệu của mạng, giữ cho nó nhanh nhẹn và hoạt động.

Ether là tiền tệ kỹ thuật số bản địa của Ethereum, nó hoạt động như một phương tiện khuyến khích hoặc hình thức thanh toán cho những người tham gia mạng để thực hiện các hoạt động được yêu cầu của họ trên mạng blockchain Ethereum.

Hợp đồng thông minh

Vào tháng 7/2015, phiên bản Beta của ETH đã phát hành và đem đến cho Ethereum một bộ mặt mới khi hoạt động trên hợp đồng thông minh (smart contract).

Bạn có thể hiểu đơn giản Hợp đồng thông minh là một thuật toán tự động được thực hiện khi các điều kiện cho trước thoả mãn mà không có bất cứ sự can thiệp nào của con người. Các hợp đồng thông minh này một khi đã được xác nhận bởi Ethereum Blockchain thì không thể tự ý thay đổi hoặc huỷ bỏ.

Ethereum sử dụng hợp đồng thông minh cho Blockchain riêng của mình, công nghệ này của Ethereum cho phép blockchain theo dõi được tất cả giao dịch và những thỏa thuận, cam kết liên quan. Đó chính là tiềm năng mà ETH mang lại, và hiện nay hợp đồng thông minh dần dần được áp dụng bởi các nhà phát triển từ lĩnh vực cá cược (gambling) đến ngân hàng (banking).

Token ERC-20

ERC-20 là token được thiết kế và chỉ sử dụng trên nền tảng Blockchain của Ethereum.

Token sử dụng công nghệ ERC20 sẽ có gán thêm 0x đầu ví của mình, và các loại Token này đều mua bằng ETH. Địa chỉ ví của ETH cũng chính là địa chỉ của các Token sử dụng nền tảng ERC20.

Công nghệ ERC20 đã kết hợp với Smart Contracts (hợp đồng thông minh). Điều này sẽ giúp bạn giao dịch an toàn hơn, trong trường hợp bạn gửi Token cho người khác nhưng sai địa chỉ ví thì công nghệ này nó sẽ báo lỗi địa chỉ ví và bạn không thể gửi Token cho người khác được. Điều này rất tuyệt với nó sẽ giúp bạn bảo vệ tài sản của mình tốt nhất có thể.

Tài khoản

Mỗi tài khoản Ethereum được đại diện bởi 20 ký tự. Các thông số sau được lưu trong dữ liệu trạng thái (state) của Ethereum cho mỗi tài khoản:

• Số nonce, để đảm bảo mỗi giao dịch chỉ được xử lý một lần.
• Số dư tài khoản
• Mã nguồn hợp đồng (nếu có)
• Phần lưu trữ của tài khoản (mặc định là trống)

Các giao dịch giữa các tài khoản được trả tiền bằng Ether. Có hai loại tài khoản: Tài khoản ngoại vi được quản lý bởi khóa riêng tư, và tài khoản hợp đồng được quản lý bởi mã hợp đồng. Tài khoản ngoại vi không chứa mã hợp đồng, có thể gửi thông điệp đi bằng cách tạo và ký kết một giao dịch, giống như tài khoản Bitcoin. Về phía tài khoản hợp đồng, mỗi khi nó nhận được 1 thông điệp, mã hợp đồng sẽ chạy và cho phép đọc và ghi vào phần lưu trữ của nó, kèm theo việc gửi thông điệp đi và tạo ra hợp đồng khác lần lượt.

Lưu ý rằng “hợp đồng” trong Ethereum không phải là một cái gì đó phải “hoàn thành” hoặc “tuân thủ”. Thay vào đó, nó giống như các “thực thể tự trị” sống bên trong môi trường Ethereum, luôn thực hiện một đoạn mã cụ thể khi được tác động bởi một thông điệp hoặc giao dịch, và có quyền kiểm soát trực số Ether và dữ liệu trong phần lưu trữ của nó.

Hệ thống Blockchain

Khi những thông tin về địa chỉ, số ether, giao dịch giữa người dùng với nhau mã hóa xong, nó sẽ được chuyển vào hệ thống Blockchain để làm cơ sở dữ liệu cho những lần giao dịch kế tiếp

Hệ thống đồng thuận

Là chương trình mã hóa không có chủ định, đột ngột nhằm bảo vệ thông tin người dùng và số giao dịch của họ được cẩn thận, bảo mật hơn

Máy ảo Ethereum (EVM)

Máy ảo Ethereum (EVM), hay thường được biết tới với cái tên “máy tính thế giới”. Đây là “nơi” để vận hành xử lý thông tin của mạng máy tính cung cấp. Những tổ chức, cá nhân chuyên xử lý thông tin sẽ tập hợp trong “ngôi nhà” này rồi phân chia nhau giải mã dữ liệu Blockchain.

Ngôn ngữ lập trình

Nền tảng Ethereum cho phép nhập và xử lí các mã của hầu hết các ngôn ngữ lập trình phổ biến hiện nay như: Java, C++, Python, PHP….

ETH khác Bitcoin như thế nào?

Bitcoin và Ethereum là hai loại tiền điện tử nổi tiếng nhất hiện nay. Bitcoin được tạo bởi Satoshi Nakamoto ẩn danh năm 2008 và EThereum sau này được Vitalik Buterin đề xuất vào năm 2013. Mặc dù cả hai loại tiền mã hóa đều có một số điểm tương đồng, nhưng thiết kế của chúng lại khác nhau hoàn toàn. Và việc áp dụng các mạng của chúng được điều chỉnh tùy theo các trường hợp sử dụng khác nhau.

Ethereum được tạo ra với mục tiêu trở thành một nền tảng dành cho việc phát triển Smart Contract và các Dapps.

Trong khi đó, mục đích của Bitcoin hoàn toàn khác đó là trở thành phương tiện thanh toán và nơi lưu trữ giá trị.

Nếu xét trên phương diện là tiền tệ, thì Ether (ETH) chỉ tập trung vào mục đích dùng để thanh toán chi phí xảy ra trong mạng lưới của Ethereum mà thôi.

Có rất nhiều sự khác biệt không dễ phát hiện giữa Bitcoin và Ethereum, nhưng nói chung, để phân tích các biến thể chính đòi hỏi phải đánh giá như sau:

• Mô hình giao dịch
• Chính sách tiền tệ
• Hợp đồng thông minh và chức năng Script
• Khai thác / Đồng thuận / Phát triển
• Narrative & Các ứng dụng thực tế

Bài viết chi tiết về sự khác nhau giữa Bitcoin và Ethereum bạn xem ở đây.

Các ứng dụng của Ethereum

Có 3 nhóm ứng dụng phổ biến dựa trên nền tảng Ethereum.

Đầu tiên là các ứng dụng tài chính, cung cấp cho người dùng những cách quản lí và kí kết hợp đồng mạnh mẽ bằng tiền của họ. Nó bao gồm các đơn vị tiền tệ, các công cụ tài chính phát sinh, các hợp đồng bảo hiểm rủi ro, ví tiền tiết kiệm, di chúc, và thậm chí một số các loại hợp đồng lao động.

Loại thứ 2 là các ứng dụng bán tài chính, trong đó có tiền tệ và những thứ phi tiền tệ, ví dụ như các giải pháp tính toán phân tán.

Và cuối cùng là các ứng dụng như bỏ phiếu trực tuyến, quản trị phân quyền hoàn toàn không liên quan đến tài chính và tiền tệ.

Các ứng dụng nổi bật của ethereum có thể kể đến như: hệ thống token, đơn vị tài chính tiền tệ có sự ổn định (hoặc có thể điều chỉnh để trở nên ổn định) dùng trong các hợp đồng, hệ thống nhận dạng, xác nhận chủ sở hữu tài sản, hệ thống lưu trữ file phân tán, các tổ chức tự trị phi tập trung (Decentralized Autonomous Organizations)…

Có nên đầu tư vào Ethereum không?

Việc đầu tư vào Ethereum có nên hay không thì sẽ tùy vào suy nghĩ và quan điểm của từng người, việc bạn đầu tư Ethereum cũng giống như bạn mua vàng hay chơi chứng khoán vậy, nếu bạn biết chọn đúng thời điểm để đầu tư thì khả năng mang về lợi nhuận rất cao, bởi giá của Ethereum thường xuyên biến động tương tự như Bitcoin.

Hơn nữa, ngày càng có nhiều quốc gia chấp nhận đồng Ethereum như một hình thức thanh toán hợp lệ, thậm trí còn nhiều hơn cả đồng Bitcoin. Hầu hết các quốc gia không chấp nhận Bitcoin vì khâu quản lý và bảo mật không an toàn tuyệt đối, nhưng với Ethereum thì các nhà phát triển đã giải quyết được vấn đề đó, giúp đảm bảo các giao dịch được an toàn, tránh tình trạng bị hack.

SN_Nour

Tạp chí Bitcoin