Uniswap là gì? Sàn giao dịch phi tập trung lớn nhất hoạt động trên blockchain Ethereum

Updated: 14/08/2024 at 6:00

Trong không gian DeFi luôn thay đổi, một giao thức đã thiết lập mình là vua không thể tranh cãi của blockchain – Uniswap. Sàn giao dịch phi tập trung này không chỉ mở đường cho các nhà tạo lập thị trường tự động (AMM) mà còn liên tục tái tạo toàn bộ hệ sinh thái với mỗi lần nâng cấp mới.

Uniswap là gì?

Từ những khởi đầu khiêm tốn với việc hỗ trợ các giao dịch token đơn giản vào năm 2018, Uniswap đã biến đổi thành một “tắc kè hoa” tiền điện tử linh hoạt, thích ứng một cách liền mạch với các yêu cầu của thị trường. Tính thanh khoản tập trung trong V3 đã mang lại một cuộc cách mạng về hiệu quả vốn. Với sự ra mắt của Uniswap V4, giao thức này đã được nâng cấp lần nữa, cung cấp khả năng tùy chỉnh chưa từng có thông qua “Hooks” và tiết kiệm gas hơn.

Sự biến hóa liên tục của Uniswap không chỉ là để duy trì sự thống trị của mình trong DeFi, khi nó đang nắm giữ hơn 5.772 tỷ đô la trong tổng giá trị bị khóa. Không, giao thức luôn thay đổi này giữ cho toàn bộ không gian tiền điện tử luôn căng thẳng, buộc các đối thủ phải thích nghi hoặc bị bỏ lại phía sau trong dòng chảy sáng tạo không ngừng của nó.

Không có gì ngạc nhiên khi Uniswap đã giành giải “Dự án DeFi Sáng tạo nhất” tại Giải thưởng Crypto CoinMarketCap 2024. Khi giao thức của bạn là một biến thể hàng đầu của tiền điện tử, liên tục thay đổi để giải quyết các vấn đề mới, sự công nhận đó là điều tất yếu.

Lưu ý: Giải thưởng Dự án DeFi Sáng tạo nhất được trao cùng với sự hợp tác của Chainwire – nền tảng phân phối thông cáo báo chí về crypto và blockchain hàng đầu, được sử dụng bởi hơn 400 thương hiệu và cơ quan PR trên toàn thế giới.

Với Uniswap V4 và các tính năng như Hooks, hãy cùng khám phá cách mà nhà lãnh đạo DeFi này tiếp tục đẩy giới hạn của những gì có thể.

Uniswap V1: Tháng 11 năm 2018

Hayden Adams đã thành lập Uniswap (V1) như một giao thức trao đổi phi tập trung để giao dịch các token ERC-20 trên blockchain Ethereum vào ngày 2 tháng 11 năm 2018. Uniswap V1 là một tập hợp các hợp đồng thông minh cho phép người dùng swap các token mà không cần đến sổ lệnh hoặc trung gian. Thay vào đó, nó sử dụng một thuật toán tạo lập thị trường sản phẩm không đổi, tự động điều chỉnh giá của các token dựa trên cung và cầu.

Uniswap V1 chỉ hỗ trợ các cặp giao dịch ERC-20 trên Ethereum. Giao thức hoàn toàn phi tập trung, không cần sự cho phép và chống kiểm duyệt, nghĩa là bất kỳ ai cũng có thể swap hoặc niêm yết một token mà không cần sự cho phép. Token UNI đã được ra mắt vào ngày 16 tháng 9 năm 2020.

Uniswap V2: Tháng 5 năm 2020

Uniswap V2 ra mắt vào những ngày đầu của DeFi Summer năm 2020, mang đến cho giao thức các cặp giao dịch ERC-20, khi ban đầu tất cả các cặp đều được ghép với WETH. Sự bổ sung này đã tăng đáng kể tính tiện ích cho các nhà giao dịch trên Uniswap. Tính linh hoạt này được tăng cường hơn nữa với việc giới thiệu Flash Swaps, cho phép thực hiện và thanh toán giao dịch hiệu quả hơn.

Hơn thế nữa, Uniswap V2 đã triển khai các nguồn cấp dữ liệu giá khó thao túng hơn trên giao thức, giúp nền tảng của họ an toàn trước những kẻ thao túng giá đang tìm cách tấn công nền tảng.

Uniswap là gì?

Nguồn: Uniswap Blog

Uniswap V3: Tháng 5 năm 2021

Chỉ một năm sau, Uniswap V3 đã được phát hành, mang đến khái niệm thanh khoản tập trung nổi tiếng cho không gian DeFi. Thanh khoản tập trung cho phép hiệu quả vốn lớn hơn đáng kể so với mô hình AMM ban đầu thông qua việc tập trung thanh khoản trong các pool thanh khoản. Hơn nữa, điều này cũng mang lại cho các nhà cung cấp thanh khoản cơ hội kiếm được phí lớn thông qua thanh khoản mà họ cung cấp, miễn là họ đủ nhạy bén để giữ thanh khoản của mình trong phạm vi giao dịch hiện tại.

Uniswap là gì?

Nguồn: Uniswap Blog

Uniswap V3 cũng có một nhược điểm đáng kể. Các nhà cung cấp thanh khoản thụ động đã không thể tận dụng lợi ích của Uniswap V3 và những người thiếu kinh nghiệm với nó cũng bị thua lỗ do thua lỗ tạm thời (Impermanent Loss). Tuy nhiên, mô hình thanh khoản tập trung vẫn được chấp nhận rộng rãi và từ đó đã được sao chép hoặc điều chỉnh thành nhiều mô hình khác nhau, với hầu hết các AMM nổi bật đều triển khai một số dạng mô hình thanh khoản tập trung trên nền tảng của họ.

Uniswap V4: Hooks và Pool tùy chỉnh

Nhanh chóng tiến đến hai năm sau, Uniswap V4 đã ra mắt vào ngày 12 tháng 6 năm 2023 – sự phát triển mới nhất của Uniswap.

Uniswap V4 giới thiệu khái niệm “Hooks” vào nền tảng. Hooks về cơ bản là các hợp đồng được thực hiện tại các điểm xác định trong vòng đời của một hành động trong pool. Những điểm này có thể bao gồm, nhưng không giới hạn, khi một pool được thiết lập, khi thanh khoản được thêm hoặc rút, và khi các giao dịch được thực hiện trong pool. Những hooks này cho phép tăng tính tùy chỉnh đối với các pool đã triển khai trên Uniswap V4, cho phép các nhà tạo pool kiểm soát nhiều hơn hành vi của pool của họ.

Thực tế, cùng với việc công bố mã nháp cho Uniswap V4, team Uniswap cũng đã phát hành một bộ mã mẫu cho các hooks mà họ đã viết để minh họa những gì có thể làm với chúng. Những mẫu mã này bao gồm:

  • Một pool nhà tạo lập thị trường trung bình trọng số thời gian (TWAMM)
  • Phí động dựa trên biến động hoặc các đầu vào khác
  • Lệnh giới hạn on-chain
  • Gửi thanh khoản ngoài phạm vi vào các giao thức cho vay
  • Oracle tùy chỉnh on-chain, chẳng hạn như oracle geomean
  • Phí pool thanh khoản tự động gộp lại vào các vị trí pool thanh khoản
  • Lợi nhuận giá trị tối đa có thể chiết xuất (MEV) nội bộ được phân phối lại cho các nhà cung cấp thanh khoản

Ngoài các hooks, Uniswap V4 cũng được thiết kế để chạy từ một hợp đồng singleton. Điều này có nghĩa là tất cả các pool sẽ chia sẻ một hợp đồng duy nhất, trái ngược với kiến trúc hiện tại khi mỗi pool có hợp đồng thông minh riêng. Điều này dự kiến sẽ tạo ra tiết kiệm lên đến 99% cho các trader khi việc chuyển token được giảm thiểu trong các giao dịch swap liên quan đến hơn một pool. Hơn nữa, hợp đồng singleton cho phép kế toán nhanh chóng, có nghĩa là các thay đổi trong mỗi pool được ghi lại dưới dạng thay đổi ròng thay vì vào cuối mỗi giao dịch swap, tăng thêm tiết kiệm cho người dùng.

Kiến trúc singleton

‘Kiến trúc singleton’ là một tính năng quan trọng vì nó loại bỏ yêu cầu 1 pool: 1 hợp đồng. Tính năng này hợp nhất tất cả các pool vào một hợp đồng, do đó làm cho việc tạo pool và các giao dịch hoán đổi đa pool trở nên hiệu quả hơn về chi phí. Một ước tính về chi phí gas cho việc tạo một pool mới được ước tính là giảm đáng kể đến 99%.

Mặc dù điều này cải thiện hiệu quả đáng kể, một số người cho rằng nó cũng làm cho Uniswap dễ bị tổn thương hơn trước các sự kiện thiên nga đen.

Hệ thống kế toán nhanh

Hệ thống kế toán nhanh được thiết lập để bổ sung cho kiến trúc singleton bằng cách tối ưu hóa việc chuyển tài sản bằng cách làm việc trên số dư ròng thay vì chuyển tài sản vào cuối mỗi giao dịch swap. Điều này đơn giản hóa quy trình swap token và mang lại sự giảm chi phí gas hơn nữa.

Quản trị

Uniswap V4 sẽ tiếp tục việc quản trị do cộng đồng điều hành, phát hành mã nguồn theo Giấy phép Nguồn Kinh doanh 1.1 (Business Source License 1.1). Điều này giới hạn việc chia nhánh thương mại trong bốn năm trước khi chuyển đổi sang giấy phép GPL. Quản trị Uniswap và Uniswap Labs sẽ giữ quyền cấp các ngoại lệ, đảm bảo giao thức vẫn mở và thích ứng.

Tranh cãi về Giấy phép

Hiện tại, mã nháp của Uniswap V4 đã được công khai, phát hành dưới giấy phép Nguồn Kinh doanh (BUSL). Team cũng đã mở mã nguồn để công chúng có thể đóng góp. Quyết định phát hành mã nguồn dưới giấy phép BUSL đã bị chỉ trích từ nhiều nhà phát triển, họ phê phán việc sử dụng thuật ngữ “mã nguồn mở” để mô tả mã nguồn mới của Uniswap V4. Mặc dù BUSL cho phép mã được sao chép, sửa đổi và đóng góp, nhưng không cho phép mã được sử dụng cho các mục đích thương mại trong bốn năm tới. Điều này thực tế làm cho nó trở thành giấy phép độc quyền và trong hầu hết các vòng tròn phát triển, sẽ không được coi là “mã nguồn mở”.

Nhà sáng lập và CEO của Uniswap, Hayden Adams, và team đã phản hồi rằng bốn năm không phải là thời gian dài và rằng sự bảo vệ mà giấy phép mang lại khuyến khích sự đổi mới. Tuy nhiên, các nhà phát triển khác lại cho rằng giấy phép này ngăn cản sự đổi mới do lo ngại về khiếu nại bản quyền đối với bất kỳ mã nào trông tương tự. Adams đã rút lại, tuyên bố rằng “nguồn có sẵn là chính xác hơn.”

Ngoài ra, một số thành viên của cộng đồng DeFi cũng đã cáo buộc rằng các khái niệm của Uniswap V4 dường như có những điểm tương đồng với mã nguồn mở từ các team khác. Các cáo buộc này bao gồm việc sao chép các giao thức như Crocswap (nay là Ambient Finance) và Shell protocol. Hơn nữa, một số người dùng DeFi còn suy đoán rằng thông báo về Uniswap V4 đã được đẩy nhanh do Ambient Finance, một giao thức giao dịch phi tập trung, gợi ý về việc ra mắt sắp tới của họ vào đầu tuần. Ambient Finance sau đó đã ra mắt trên mạng chính Ethereum.

Uniswap V4 khác với Sushiswap V3 như thế nào?

Được coi là một trong những đối thủ lớn nhất của Uniswap, SushiSwap đã fork từ Uniswap vào năm 2020 và bắt đầu phát triển theo các hướng khác nhau — với Uniswap chủ yếu tập trung vào hiệu quả sử dụng vốn và các sản phẩm dựa trên Ethereum, trong khi SushiSwap chọn hướng tiếp cận đa chuỗi (multi-chain) và danh mục sản phẩm DeFi đa dạng hơn. Trong khi Uniswap và Sushiswap đang hoạt động trên phiên bản thứ ba (V3) của mình, có những khác biệt tinh tế trong cách tạo ra các pool thanh khoản và cách tính phí. Uniswap cung cấp cho các nhà cung cấp thanh khoản (LPs) ba mức phí (0.05%, 0.30%, và 1.0%) cho việc tạo pool, cùng với phí động cho mỗi giao dịch. Trong khi đó, SushiSwap tính một mức phí cố định là 0.30% cho mỗi giao dịch, với 0.25% phí được phân phối cho các LPs.

Uniswap V4 sẽ tiếp tục phân biệt hai nền tảng này bằng cách cung cấp cho các nhà phát triển các công cụ cần thiết để tạo ra các loại nhóm phức tạp và tinh tế hơn. Nó cũng tăng cường nỗ lực cải thiện hiệu quả sử dụng gas.

Trong khi đó, Sushi tiếp tục mở rộng đa chuỗi của mình, gần đây mở rộng sang hệ sinh thái Core. Vào tháng 7 năm 2022, AMM đa chuỗi đầu tiên, SushiXSwap, đã được ra mắt hợp tác với LayerZero’s Stargate để cung cấp hoán đổi đa chuỗi trên Ethereum và các chuỗi EVM như Polygon, Optimism, Arbitrum, BNB Chain, Avalanche và Fantom.

Tham gia Telegram của Tạp Chí Bitcoin: https://t.me/tapchibitcoinvn

Theo dõi Twitter (X): https://twitter.com/tapchibtc_io

Theo dõi Tiktok: https://www.tiktok.com/@tapchibitcoin

 Ông Giáo

Theo CoinMarketCap

Được đề cập trong bài viết
Bình luận
Đang tải
Mới cập nhật

Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC) đang lấy ý kiến về việc sửa đổi quy định nhằm cho phép Quỹ WisdomTree Bitcoin áp dụng hình thức tạo và rút quỹ bằng tài sản thực (in-kind creations and redemptions). Động thái này diễn ra sau nhiều lần... ...

Dù vẫn duy trì trong vùng xu hướng tăng, Shiba Inu (SHIB) đã ghi nhận mức giảm 6,7% trong tuần qua. Tuy nhiên, các tín hiệu kỹ thuật đang cho thấy đợt điều chỉnh này có thể sắp chấm dứt, khi nhiều yếu tố mang tính hỗ trợ bắt đầu... ...

Solana đã giảm mạnh trong tuần qua, mất 15% trong bối cảnh thị trường chung suy yếu gây ảnh hưởng đến hầu hết các altcoin lớn. Dự án Layer-1 hiện giao dịch quanh $160, giảm so với mức cao nhất của tuần trước là gần $180. Mặc dù đợt điều... ...

Bất chấp những dự đoán tiêu cực trong quý I, Cục Dự trữ Liên bang Atlanta hiện đang ước tính GDP Mỹ trong quý II/2025 sẽ tăng trưởng tới 4,6%. Mức tăng đột biến này có thể mở ra làn sóng dòng tiền mới đổ vào thị trường tiền điện... ...

Bitcoin (BTC) đã không thể giữ vững trên vùng kháng cự quanh mức cao nhất mọi thời đại trước đó ở $107.000, phản ánh lực cầu tại vùng giá cao đang có dấu hiệu suy yếu. Theo dữ liệu mới nhất từ công ty phân tích Santiment, hoạt động của... ...

Trong một hồ sơ pháp lý được công bố vào thứ Hai, Reitar Logtech Holdings Ltd., một công ty có trụ sở tại Hồng Kông, đã thông báo rằng họ đang tiến hành đàm phán về một thương vụ mua lại chiến lược trị giá lên tới 1,5 tỷ USD... ...

Trong khi giá Bitcoin (BTC) vẫn duy trì trên $100k, xu hướng tìm kiếm trên Google lại đang có dấu hiệu giảm nhẹ. Điều này không chỉ phản ánh sự quan tâm ổn định của các trader đối với BTC mà còn gợi mở khả năng về một “mùa altcoin”... ...

Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Hoa Kỳ (SEC) đang hứng chịu làn sóng chỉ trích ngày càng gia tăng từ cả quan chức đương nhiệm lẫn cựu lãnh đạo vì lập trường thay đổi liên tục đối với dịch vụ staking trong lĩnh vực tiền điện tử. Ngày... ...

Các trader trên thị trường crypto cần theo dõi một số chỉ số kinh tế của Hoa Kỳ trong tuần này vì chúng có thể gây ảnh hưởng đến danh mục đầu tư của họ. Điều này diễn ra trong bối cảnh dữ liệu kinh tế của Hoa Kỳ ngày... ...

Thị trường tiền điện tử bước vào tuần đầu tiên của tháng 6 với tín hiệu tích cực khi mức độ quan tâm từ giới đầu tư bắt đầu nhích nhẹ, cho thấy một nỗ lực phục hồi sau chuỗi phiên lao dốc trước đó. Trong bối cảnh này, một... ...

Xem thêm bài viết
Chọn chế độ hiển thị:
Bình thường Bảo vệ mắt Dark Mode