Nghiên cứu lịch sử là chủ đề ‘hot’ trên các phương tiện truyền thông xã hội gần đây. Một chuyên khảo đã được thực hiện để so sánh những hiện tượng mới của thế kỷ 21 như Bitcoin, tiền mã hóa, internet và thế hệ millennial với Cải cách Tin lành từng làm rung chuyển châu Âu trong thế kỷ 16 và 17.
Hai sự kiện đều có động lực tương tự nhau. Nhà phát triển Bitcoin Tuur Demeester lập luận tác phẩm “Cuộc cải cách Bitcoin” có rất nhiều dự đoán táo bạo về tương lai tiền điện tử và blockchain, chẳng hạn như “những người tiết kiệm Bitcoin có thể đẩy nhanh cuộc cách mạng trong lịch sử tư tưởng”.
Báo cáo đã có 7,000 lượt truy cập và tải xuống 2,800 lần trong 24 giờ đầu tiên kể từ khi tác giả công bố trên Twitter vào ngày 8/11. Thêm vào đó, “các bản dịch tiếng Pháp và tiếng Phần Lan cũng đang được thực hiện”. Đối tác sáng lập Lem Demeester của Adamant Capital LP cho biết:
“Luận điểm chính của ‘Cuộc cải cách Bitcoin’ là bốn điểm tương đồng cơ bản giữa Cải cách Tin lành và sự kiện ngày nay, cho thấy những tín hiệu thay đổi kinh tế và xã hội sâu sắc sắp tới”.
Thật đáng để liệt kê bốn điều kiện “kích hoạt” cuộc cải cách và có thể xuất hiện một lần nữa ở thế giới hiện tại.
Nhà cung cấp dịch vụ độc quyền tìm kiếm cho thuê
Ở châu Âu thế kỷ 16, Giáo hội Công giáo là nhà cung cấp độc quyền các dịch vụ tâm linh. Giáo hội cũng chỉ huy hệ thống luật pháp và “kiểm soát chìa khóa mở cửa thiên đàng thông qua các hoạt động rửa tội”.
Demeester so sánh Giáo hội với Hệ thống tài chính và tiền tệ quốc tế. Cội nguồn của tất cả sự việc là thỏa thuận Bretton Woods thay thế tiêu chuẩn vàng bằng đồng đô la Mỹ với vai trò tiền tệ toàn cầu vào năm 1944. Demeester lập luận các ngân hàng trung ương ngày nay, nổi bật nhất là Federal Reserve Hoa Kỳ kiểm soát các bộ phận quan trọng của hệ thống pháp lý cũng như “chìa khóa quản lý tài sản và lương hưu của công dân thế giới”.
Cuộc cách mạng công nghệ: Chất xúc tác cho sự thay đổi
Châu Âu thế kỷ 16 đã cho ra đời một số phát minh công nghệ biến tính. Chẳng hạn, ngành in ấn đã hạ giá thành của một cuốn sách từ tiền công lao động một năm xuống giá tương đương một con gà, trong khi những đổi mới khác như sổ sách kế toán kép, la bàn và đồng hồ cát tăng tốc thương mại và thăm dò quốc tế.
Song song đó là cuộc cách mạng kỹ thuật số ngày nay như email, phần mềm nguồn mở, mật mã, phương tiện truyền thông xã hội, hàng hóa dưới dạng số liệu tính toán máy móc và lưu trữ dữ liệu.
Giai cấp kinh tế mới: Đấu tranh có mục đích rõ ràng
Theo tác giả, “cả hai đều liên quan đến giai cấp kinh tế mới cần đấu tranh vì một mục đích nào đó”. Nếu trong thế kỷ 16 và 17, tầng lớp thương gia mới cố gắng phá vỡ sự kìm hãm kinh tế của địa chủ phong kiến và nhà thờ thì ngày nay là thế hệ trẻ hay còn gọi là millennial với các ý kiến:
“Hoài nghi tài chính truyền thống và nhiệt tình đón nhận đổi mới kỹ thuật số. Khảo sát năm 2016 của Facebook cho thấy chỉ có 8% millennials ‘tin tưởng các tổ chức tài chính’ và 45% ‘sẵn sàng chuyển đổi nếu có lựa chọn tốt hơn”.
Chiến lược đáng tin cậy để phòng thủ và trốn thoát
Demeester lập luận công dân sẽ bất đắc dĩ thách thức chính quyền độc đoán nếu họ không có phương tiện để phòng thủ và lối thoát. Chẳng hạn trong cuộc nổi dậy chống lại các lãnh chúa Công giáo Tây Ban Nha tại Alkmaar năm 1573, người Hà Lan (theo đạo Tin lành) đã phá đê và làm ngập vùng nông thôn để tăng cường hàng rào bao vây. Chiến thuật này được sử dụng nhiều lần trong suốt cuộc nổi dậy 80 năm. Vào thế kỷ 21:
“Bộ công nghệ phòng thủ có sẵn cho những người nghi ngờ hiện trạng kinh tế là mật mã – có thể cho phép có quyền riêng tư và bảo vệ khỏi quyền tịch thu tài sản của nhà nước”.
So sánh độc quyền của Demeeter giữa Giáo hội Công giáo châu Âu thế kỷ 16 và những tổ chức như Quỹ tiền tệ quốc tế ngày nay được Giáo sư danh dự về kinh tế Richard Sylla tại NYU ủng hộ nhiệt tình.
Sylla tỏ ra cảm thông với người dùng rằng “chúng tôi đều biết các ngân hàng tính phí cho bạn rất nhiều khi chuyển tiền”. Thực tế, Bitcoin và các loại tiền điện tử khác đã thực hiện được lời hứa giúp cho các khoản thanh toán xuyên biên giới ít tốn kém hơn và an toàn hơn. Đập tan các ngân hàng độc đoán sẽ mang lại lợi ích đáng kể. Nhưng Federal Reserve và các ngân hàng trung ương ngang hàng sẽ không sớm biến mất. Cụ thể:
“Nhiều khả năng ‘các nhà độc quyền’ sẽ nhúng tay vào thị trường tiền điện tử dưới dạng các ngân hàng trung ương thành lập tiền kỹ thuật số ‘chính chủ’ bằng cách chiến đấu đơn độc hoặc bắt tay với các quốc gia khác. Hầu hết các quốc gia vẫn ghen tị với chủ quyền của họ, bao gồm cả quyền in tiền và các ngân hàng trung ương đang nghiên cứu kỹ về tiền điện tử – chứ không chỉ dừng lại ở Bitcoin với mức biến động kinh hoàng khiến nó bị nghi ngờ về vai trò tiền tệ”.
Giai đoạn khác?
Không phải tất cả mọi người đều đồng ý Cải cách Tin lành là phép so sánh lịch sử đúng đắn để xem xét biến động dịch vụ tài chính ngày nay hay là “sự chuyển đổi cơ bản nhất trong lịch sử”. Người sáng lập và CEO Nigel Green của deVere Group cho biết:
“Tôi tin rằng những thay đổi hiện đại này tương tự như các cột mốc khác của ngành tài chính, chẳng hạn như gia đình Rothschild tự thành lập ngân hàng vào cuối thế kỷ 18, bãi bỏ quy định của ngành dịch vụ tài chính vào những năm 1980 và sự sụp đổ tài chính toàn cầu năm 2008. Không yếu tố nào khác mà chính là fintech và các hình thức tiền điện tử như Bitcoin đang thúc đẩy điều này”.
Phản ứng tiêu cực trước những thay đổi
Demeester có mối liên hệ mật thiết với Trường phải Kinh tế Áo nên một số người coi đó “đơn giản là tôn giáo biện minh cho các kết luận chính sách tự do”. Một người trả lời trên phương tiện truyền thông xã hội về Cải cách Bitcoin như sau:
“Nếu tiền điện tử dành nhiều thời gian để biến các cơ sở dữ liệu bất biến phi tập trung thành các sản phẩm hoặc dịch vụ hữu ích mà tất cả chúng ta muốn/cần thì không có gì phải bàn cãi khi họ cố gắng chuyển đổi tôn giáo ‘sound money’, nhưng mong muốn thế giới chấm dứt để BTC có giá trị hơn liệu có đúng đắn không?”.
Tuy nhiên, bản tóm tắt trên Twitter gồm 23 phần của Demeester về Cải cách Bitcoin đã được retweet 435 lượt và hơn 1000 lượt thích. Demeester đứng thứ 5 trong danh sách “những người có ảnh hưởng” về tiền điện tử hàng đầu của Hive cho thấy tweetstorm của anh ta có thể thuyết phục mọi người.
Mặc dù vậy, đáp lại lời tuyên bố của tác giả rằng “chúng tôi thấy phần lớn thành phần xã hội, đặc biệt là thế hệ millennial ngày càng chỉ trích sự can thiệp của ngân hàng trung ương”, một người phản đối: “tôi ước nhận định này là đúng, nhưng không thấy bất kỳ bằng chứng nào về điều đó. Tôi đoán 99% millennial thậm chí không biết ngân hàng trung ương là gì”. Một người khác nhận xét:
“Tôi đã cố xem cách bạn đặt millennial và Bitcoin vào cùng một giỏ. Millennial có xu hướng quan tâm nhất đến mọi thế hệ trong môi trường. Bitcoin không phù hợp với điều này”.
Đồng sáng lập Coinmetrics.io và đối tác Nic Carter của Castle Island Ventures đã hoan nghênh Demeester vì: “nhận ra vai trò cao hơn của tiền tư nhân, phi nhà nước – như một hiện tượng chính trị và xã hội quan trọng”. Theo ông, phép so sánh với cuộc cách mạng Tin lành rất hữu ích để nâng tầm trao đổi về Bitcoin lên mức phù hợp. Carter tiếp tục nói thêm rằng ông thấy white paper “khá hấp dẫn, mới lạ”:
“Đừng quan tâm đến những người xem thường Bitcoin là cải tiến công nghệ nhỏ hay như một tiến bộ trong phần mềm cơ sở dữ liệu hoặc chỉ là một cách hiệu quả hơn để xử lý thanh toán, không xứng đáng được xem là một cuộc cách mạng thể chế”.
Trong tác phẩm “Cuộc cải cách Bitcoin”, không thiếu những so sánh khiêu khích về quá khứ và hiện tại. Demeester mô tả cách Cộng hòa Hà Lan tiếp cận vốn thông qua các khoản tiền gốc và so sánh với các token IEO ngày hôm nay, cũng khai thác thị trường về thanh khoản.
Mỗi thời đại đều có những meme và khẩu hiệu thúc đẩy ý tưởng cắt bỏ người trung gian. Câu khẩu hiệu “Sola Fide” (chỉ riêng đức tin là đủ, không cần linh mục) của Cuộc cải cách tương ứng với “Vires trong Numeris” (sức mạnh số học) trong thời đại Bitcoin và trích dẫn của Tyler Winklevoss rằng “chúng tôi đã bầu chọn để đặt tiền và đức tin của mình trong một khuôn khổ toán học không có chính trị và lỗi của con người”.
Tác giả đưa ra bảy kết luận được đề xuất từ “chấp nhận hay chối bỏ Bitcoin sẽ dẫn đến sai lầm chính trị lớn” đến “các IEO bị hạn chế dự kiến sẽ tồn tại và phát triển lớn mạnh hơn”. Thật không may, những dự đoán này không thực sự chau chuốt hay chứng minh cho các luận điểm trong báo cáo. Chúng được cho là xa vời.
Fed sẽ chấp nhận tiền kỹ thuật số?
Cuộc cải cách Tin lành là cuộc cách mạng tôn giáo. Nó chủ yếu đẩy Giáo hội Công giáo ra khỏi hầu hết Bắc Âu. Bitcoin và công nghệ blockchain cơ bản có thể không tăng trưởng đến mức gây biến động kinh tế và xã hội như vậy.
Tuy nhiên, các công nghệ mới có thể thay thế “sự độc quyền của ngân hàng” tại một số khu vực nơi bị tính phí quá nhiều cho các dịch vụ, chẳng hạn như thanh toán xuyên biên giới, nhưng về cơ bản, nó vẫn là những cải tiến, nâng cấp hệ thống tài chính.
Nếu so sánh, Bitcoin sẽ không ngăn Federal Reserve in thêm đô la Mỹ. Như Sylla gợi ý, có khả năng Fed sẽ chấp nhận tiền kỹ thuật số, vì Facebook đang cố gắng phát triển Libra. Khả năng này không được xem xét trong báo cáo.
Nhìn chung, những ý tưởng so sánh quá khứ và hiện tại như những gì tác giả đã làm trong tác phẩm “Cuộc cải cách Bitcoin” có thể gây thích thú cho một số người nhưng cũng cần chỉ rõ vấn đề thực sự vào lúc này là mọi người nhận thức xu hướng khá chậm.
- ‘Kế hoạch A đã thất bại’ – Nợ toàn cầu đạt $ 255T, tương đương $ 12.1M cho mỗi Bitcoin
- Sau tất cả, có lẽ Google sẽ ‘giết chết’ Bitcoin
Minh Anh
Tạp chí Bitcoin | Cointelegraph
