Fiat và tiền điện tử khác nhau như thế nào?

Năm 2009, BTC ra đời như một hệ thống tài chính mang tính cách mạng nhằm thay thế hệ thống tiền fiat. Kể từ đó, cuộc tranh đấu giữa tiền fiat và tiền điện tử đã mang đến một số lợi thế và bất lợi cho cả hai.

Một số người đam mê tiền điện tử muốn thấy hệ thống tiền fiat bị thay thế. Ngược lại, một số nhà kinh tế nghĩ rằng fiat không bao giờ bị thay thế bởi tiền điện tử. Trong khi những người khác cho là chúng ta nên quay lại với tiêu chuẩn vàng.

Mỗi bên đều có lý lẽ riêng của mình, nhưng hãy trước hết phải hiểu được fiat và tiền điện tử có những đặc điểm gì nổi trội?

Fiat có nghĩa là gì?

Thuật ngữ “fiat” xuất phát từ tiếng Latin và có nghĩa là “Hãy để nó được thực hiện”. Thuật ngữ này được sử dụng như “giấy ủy nhiệm” và “sắc lệnh”. Hiện tại, nó là tên gọi của hệ thống tài chính mà chúng ta đang sử dụng “tiền fiat”.

Tiền hàng hóa, tiền đại diện, tiền fiat

Khi con người nhận ra hàng đổi hàng không còn phù hợp với nhu cầu thì họ đã phát minh ra tiền. Và khi xã hội phát triển, họ chấp nhận vàng, bạc và các kim loại khác (đặc biệt là kim loại quý) như một hình thức tiền hoàn chỉnh.

Kể từ thời cổ đại, vàng đủ điều kiện là một phương tiện trao đổi tuyệt vời, một đơn vị tài khoản và một kho lưu trữ giá trị.

Ngay cả khi không được sử dụng như tiền, vàng vẫn hiện hữu trong nền kinh tế và có giá trị của nó. Đó là tại sao vàng được gọi là hàng hóa.

Do đó, có thể định nghĩa tiền hàng hóa là tiền được tạo ra từ một loại hàng hóa, từ đó rút ra giá trị nội tại.

Nhưng di chuyển số lượng lớn vàng để giao dịch là không thực tế, thậm chí khủng khiếp.

Bởi vì chạy một chiếc xe chở đầy tiền vàng đi vòng quanh khắp nơi để mua nhà là câu chuyện đầy khó khăn nên mọi người quyết định sử dụng ủy nhiệm ngân hàng để mua hàng có giá trị lớn. Chính những giấy ủy nhiệm này sau đó đã phát triển thành tiền giấy được vàng hoặc bạc hỗ trợ.

Tiền được hỗ trợ bởi một hàng hóa được gọi là tiền đại diện.

Tiền tệ đại diện, còn được gọi là tiền tệ dựa trên hàng hóa, phải tuân theo tiêu chuẩn vàng hoặc tiêu chuẩn bạc.

Khi nhu cầu về tiền tệ tăng theo cấp số nhân cùng với dân số, tiêu chuẩn vàng đã bị loại bỏ và hệ thống tiền fiat được thừa nhận.

Tiền fiat là gì?

Tiền fiat là hình thức tiền được chính phủ công nhận hợp pháp và được tin tưởng rằng mọi người sẽ thấy nó có giá trị.

Tiền fiat được ngân hàng trung ương (nơi thiết lập chính sách tiền tệ) điều hành.

Một số ví dụ về tiền fiat như USD, Euro, Yên Nhật hoặc Renminbi.

Tiền fiat khác với hàng hóa như vàng và bạc khi được sử dụng như tiền như thế nào?

Điểm khác biệt đầu tiên và nổi bật nhất giữa tiền fiat và tiền hàng hóa hoặc tiền đại diện là fiat chỉ được sự bảo đảm của chính phủ hỗ trợ.

Thứ hai, các mặt hàng như bạc và vàng tồn tại với số lượng hạn chế, do đó không thể kiếm được nhiều tiền hơn số tiền bạn có thể có với hàng hóa nói trên.

Trong trường hợp tiền fiat, ngân hàng trung ương có thể in bao nhiêu tiền tùy thích, nhưng điều đó đi kèm với *lạm phát.

*Lạm phát là mở rộng tiền tệ và sự gia tăng mức giá chung của hàng hóa và dịch vụ.

Một trong những điều gây lo ngại lớn nhất của hệ thống fiat là chính sách nới lỏng định lượng được chính phủ sử dụng. Phát hành lượng lớn tiền tệ ra thị trường trong một thời gian ngắn dẫn đến *siêu lạm phát, khiến sức mua giảm mạnh.

*Siêu lạm phát là mở rộng nguồn cung tiền tệ đi kèm với sự mất giá mạnh.

Điều gì có thể làm thay đổi giá trị của tiền fiat?

Giá trị của tiền fiat dựa trên sức mạnh kinh tế của đất nước. Mất sức mạnh thương mại, cấm vận, trừng phạt kinh tế quốc tế, bất cân xứng giữa nhập khẩu – xuất khẩu và các chính sách tài chính có thể ảnh hưởng đến giá trị của tiền fiat.

Mỗi yếu tố trên đều có thể gây ra lạm phát hoặc *giảm phát và ảnh hưởng đến *sức mua của một loại tiền tệ.

*Giảm phát là sự co lại của cung tiền tệ và giảm mức giá chung của hàng hóa, dịch vụ.

*Sức mua là số lượng hàng hóa và dịch vụ có thể được mua bằng một đơn vị tiền tệ.

Thoạt nhìn, bạn có thể nghĩ lạm phát là xấu và giảm phát là tốt. Thật ra, không hoàn toàn là vậy. Hầu hết các nền kinh tế trên thế giới đều dựa trên chi tiêu và điều đó đòi hỏi phải có tiền để di chuyển trên thị trường. Tiết kiệm không được vượt quá chi tiêu.

Lạm phát là tốt cho nền kinh tế vì nó khuyến khích tăng trưởng kinh tế khoảng 2%.

Về mặt lý thuyết, chu kỳ diễn ra như sau:

1. Mọi người chi tiêu nhiều hơn trong khoảng thời gian ngắn và điều đó dẫn đến tăng chi tiêu của người dùng.
2. Giá được khuyến khích tăng do tăng chi tiêu.
3. Việc tăng giá dẫn đến tăng thu nhập của công ty.
4. Thu nhập nhiều hơn cho công ty sẽ chuyển thành thu nhập nhiều hơn cho người lao động và với thu nhập nhiều hơn, họ sẽ chi tiêu nhiều hơn.

Chu kỳ cứ như vậy tiếp diễn.

Fiat là một loại tiền tệ lạm phát và khuyến khích chi tiêu, do đó giúp cho nền kinh tế luôn phát triển. Nhưng các chính sách tài chính không thỏa đáng như nới lỏng định lượng lại gây bất ổn nền kinh tế.

Ưu và nhược điểm của tiền Fiat

Đối với một số người, tiền fiat là một quy ước và thực tế đúng như vậy. Ngay cả khi chúng ta nhìn thấy khuyết điểm của nó trước tiên, nó vẫn có một số giá trị.

Ưu điểm của tiền Fiat

1. Thay đổi nhu cầu về tiền linh hoạt hơn.
2. Tiền fiat được chính phủ và ngân hàng trung ương phát hành. Và dù tốt hay xấu thì phải thừa nhận là chúng ổn định.
3. Các ngân hàng và chính phủ cung cấp hỗ trợ, bảo vệ cho tiền fiat của bạn.
4. Vì tập trung nên tiền fiat dễ dàng đạt được sự đồng thuận.

Nhược điểm của tiền fiat

1. Tiền fiat có thể không phải là kho lưu trữ giá trị hiệu quả trong thời gian dài do lạm phát và mất giá.
2. Siêu lạm phát có thể đẩy tiền fiat vào tình trạng vô giá trị.
3. Bạn phải thông qua ngân hàng để thực hiện giao dịch lớn hoặc gửi tiền.
4. Bạn không kiểm soát tài chính của mình mà thay vào đó là ngân hàng.
5. Các ngân hàng có thể dễ bị mắc lỗi, ghi đè và hack. Đó là điểm thất bại duy nhất.

Tiền điện tử có nghĩa là gì?

Tiền điện tử (Cryptocurrency) là từ ghép của mật mã học và tiền tệ (cryptography và currency).

Tiền kỹ thuật số, tiền ảo, tiền điện tử

Khi internet được sử dụng rộng rãi, hệ thống ngân hàng đã tận dụng thế giới kỹ thuật số để quản lý hệ thống tài chính của mình.

Trong những năm gần đây, hầu hết các dịch vụ tiền và tài chính đã được di chuyển trên internet. Do đó, tiền được thể hiện trực tuyến và không có hình thức vật lý được gọi là tiền kỹ thuật số.

Trong thực tế, tất cả các loại tiền fiat đều tồn tại chủ yếu ở dạng tiền kỹ thuật số vì không có đủ tiền mặt được in để đáp ứng nhu cầu. Chỉ 8% toàn bộ cung tiền tồn tại vật lý.

Cùng lúc đó, một loại tiền tệ mới xuất hiện. Đó là tiền ảo hay nói cách khác là tiền kỹ thuật số không được kiểm soát, do nhà phát triển phát hành và được các thành viên của cộng đồng ảo sử dụng.

Ý tưởng về tiền ảo xuất hiện khi con người muốn có trong tay một loại tiền kỹ thuật số phi chính phủ.

Trong bối cảnh kinh tế khó khăn và nới lỏng định lượng, Satoshi Nakamoto đã sử dụng công nghệ blockchain và tạo ra tiền điện tử đầu tiên mang tên Bitcoin. Trong whitepaper của mình, Satoshi lập luận về hệ thống tiền tệ mới không bị chính phủ kiểm soát, có nguồn cung cố định không thể vượt quá và mang lại cho mọi người quyền kiểm soát tuyệt đối đối với tiền của họ.

Vì vậy, tiền điện tử là một loại tiền kỹ thuật số được xây dựng trên blockchain và sử dụng mật mã để bảo mật thông tin.

Tiền điện tử có bản chất phân cấp, nhưng trên thực tế, một số loại tiền điện tử hàng đầu lại bị tập trung hóa.

Ví dụ, trong khi BTC là một loại tiền điện tử phi tập trung, thì XRP là crypto tập trung.

Tiền điện tử fiat là gì?

Trung Quốc đã khiến cả thế giới trầm trồ khi chính thức công bố ý định xây dựng tiền điện tử ‘chính chủ’ do ngân hàng trung ương hỗ trợ (CBDC) vào năm 2019.

Mặc dù fiat và tiền điện tử có thể mâu thuẫn, nhưng nếu Trung Quốc thực sự tiến hành theo kế hoạch thì chúng ta sẽ có thêm một loại tiền điện tử fiat.

Vì vậy, tiền điện tử fiat là tiền điện tử do một ngân hàng trung ương hỗ trợ và Trung Quốc là ví dụ điển hình.

Tiền điện tử khác với tiền ảo và tiền kỹ thuật số như thế nào?

Theo một nghĩa nào đó, tiền điện tử bao hàm cả tiền ảo và tiền kỹ thuật số.

Tuy nhiên, trong cuộc tranh luận về “tiền tệ kỹ thuật số và tiền điện tử”, các chuyên gia xác định tiền kỹ thuật số là danh mục lớn và tiền điện tử là danh mục con của nó. Nhưng tiền điện tử là duy nhất trong danh mục này vì nó sử dụng mật mã và blockchain.

Bitcoin được cái gì hỗ trợ?

Theo ý nghĩa công nghệ, Bitcoin được hỗ trợ bởi sổ cái blockchain lưu trữ dữ liệu chuyển khoản và giao dịch.

Nhưng về mặt tài chính, Bitcoin được hỗ trợ bởi niềm tin của mọi người rằng nó có giá trị. Theo một nghĩa nào đó, tiền điện tử tương tự như fiat.

Làm thế nào để tiền điện tử có giá trị?

Tiền điện tử đạt được giá trị thông qua quy tắc cơ bản của cung – cầu và cũng thông qua công nghệ làm nền tảng cho chúng.

Các yếu tố kinh tế, chính trị và xã hội khác nhau cũng ảnh hưởng đến biến động giá của tiền điện tử. Chiến tranh thương mại, xu hướng mọi người tìm cách lưu trữ tiền trong một cái gì đó an toàn hơn so với tiền tệ quốc gia, các doanh nghiệp cần chuyển tiền quốc tế và nhiều yếu tố khác đã thúc đẩy nhu cầu về tiền điện tử.

Là một hệ thống tài chính, tiền điện tử mang tính giảm phát. Hầu hết các nhà phát triển sẽ khuyến khích bạn hold coin thay vì chi tiêu, bởi lẽ nó sẽ có giá trị hơn sau 1 năm. Triết lý này có thể khiến nền kinh tế dựa trên chi tiêu của chúng ta sụp đổ.

Ưu và nhược điểm của tiền điện tử

Tiền điện tử là tiền tệ dành cho tất cả mọi người, được mọi người tạo ra. Bên cạnh những ưu điểm nổi bật thì tiền điện tử cũng có những khuyết điểm.

Ưu điểm của tiền điện tử:

1. Tiền điện tử được xây dựng trên blockchain bằng cách sử dụng các kỹ thuật mã hóa. Tất cả các thông tin được viết trong các khối trước đó là bất biến và do mạng lưới các node, nó không thể bị hack.
2. Theo nghĩa truyền thống, lạm phát không thể ảnh hưởng đến tiền điện tử. Số lượng đơn vị cố là định và các chính sách như *nới lỏng định lượng là không thể.

*Nới lỏng định lượng là chính sách tiền tệ trong đó ngân hàng trung ương mua chứng khoán từ thị trường để tăng cung tiền và khuyến khích cho vay, đầu tư.

3. Vì tiền điện tử hoạt động thông qua internet nên cung cấp quyền truy cập dịch vụ tài chính cho các quốc gia đang phát triển và các quốc gia có chế độ cai trị áp bức. Người dân thường dễ dàng lưu trữ tiền, gửi số lượng tiền lớn hoàn toàn riêng tư, với các khoản phí nhỏ mà không cần phải xin phép.
4. Bạn không phải đích thân đến ngân hàng để hoàn thành giao dịch và có toàn quyền kiểm soát tài chính của mình.

Nhược điểm của tiền điện tử:

1. Nhược điểm chính của tiền điện tử ngày nay là biến động cực đoan. Thực tế, bạn đầu tư 10,000 đô la vào Bitcoin và có thể giảm xuống còn 7,000 đô la hoặc đột nhiên tăng lên 13,000 đô la. Biến động cao làm cho tiền điện tử trở nên hấp dẫn đối với các trader nhưng lại đáng sợ đối với nhà đầu tư.
2. Tính biến động không phải là rủi ro duy nhất. Tiền điện tử rất rủi ro ở nhiều yếu tố. Mặc dù hacker không tấn công mạng, nhưng các cá nhân lại lọt vào tầm ngắm của chúng. Nếu bạn lưu trữ khóa công khai, riêng tư và tất cả tiền trong ví trên điện thoại thông minh thì một ngày đẹp trời hacker sẽ gõ cửa nhà bạn.
3. Tất nhiên, những điều này cũng có thể xảy ra với các ngân hàng hoạt động bằng tiền fiat. Tuy nhiên, ngân hàng sẽ cung cấp cho bạn sự hỗ trợ và thậm chí có bảo hiểm cho tiền gửi. Nhưng với tiền điện tử, bạn tự chơi tự chịu.
4. Ngoài sự cố hack, bạn cũng có thể viết nhầm địa chỉ khi bạn gửi tiền. Nếu điều đó xảy ra, tiền của bạn cũng bị mất mà không có cách nào lấy lại được.
5. Tiền điện tử phần lớn vẫn chưa được quy định, do đó chính phủ và ngân hàng sẽ đặt ra nhiều câu hỏi có liên quan. Các quy định về Chống rửa tiền và KYC được triển khai ở nhiều quốc gia nhằm giảm quyền riêng tư của người dùng và làm cho các phân khúc này trở nên minh bạch hơn.
6. Trong khi bản chất của tiền điện tử là đáng hoan nghênh thì rất nhiều ‘con sâu làm rầu nồi canh’. Nhiều dự án ICO được chứng tỏ là lừa đảo. Và điều đó chỉ khiến chính phủ và công chúng hoài nghi hơn.
7. Rất nhiều loại tiền điện tử mới nghe có vẻ như làm giàu nhanh chóng, làm giảm uy tín trên thị trường. Ngoài ra, thông điệp chung cho những người nắm giữ tiền điện tử là hold tài sản trong thời gian dài.
8. Số lượng đơn vị cố định và người dùng tập trung tiết kiệm tạo ra hệ thống giảm phát có thể không bao giờ hỗ trợ nền kinh tế.
9. Phân cấp đi kèm với chi phí, cần nguồn lực khổng lồ để đạt được sự đồng thuận trong các loại tiền điện tử phi tập trung. Ngoài ra, hiệu suất và khả năng sử dụng thấp hơn đáng kể so với các hệ thống truyền thống.

So sánh tiền fiat và tiền điện tử

• Deutsche Bank của Đức: Tiền điện tử có thể thay thế fiat và sẽ ‘vút bay’ vào năm 2030
• Đừng vội đổ lỗi cho Trung Quốc, đây là các nguyên nhân khiến Bitcoin vẫn chưa thể cạnh tranh với Fiat

Thùy Trang

    Tạp chí Bitcoin | Coinzilla