Satoshi Nakamoto

Tên đầy đủ: Satoshi Nakamoto (bút danh)

Năm sinh: Không xác định (trên hồ sơ P2P Foundation, Nakamoto khai sinh ngày 5/4/1975, nhưng điều này bị nghi ngờ là giả)

Nơi sinh: Không xác định (Nakamoto khai sống ở Nhật Bản, nhưng không có bằng chứng xác thực)

Học vấn: Không có thông tin công khai

Tổng quan

Satoshi Nakamoto là bút danh của cá nhân hoặc nhóm người đã tạo ra Bitcoin, loại tiền mã hóa đầu tiên trên thế giới, và phát triển cơ sở hạ tầng blockchain đầu tiên. Nakamoto công bố white paper “Bitcoin: A Peer-to-Peer Electronic Cash System” vào ngày 31/10/2008 trên một danh sách gửi thư về mật mã học, giới thiệu khái niệm tiền kỹ thuật số phi tập trung, giải quyết vấn đề chi tiêu kép mà không cần trung gian. Ông triển khai mã nguồn Bitcoin và khai thác khối genesis vào ngày 3/1/2009, đánh dấu sự ra đời của blockchain Bitcoin. Nakamoto hoạt động tích cực trong cộng đồng Bitcoin cho đến tháng 12/2010, sau đó dần rút lui. Thư từ cuối cùng của ông vào ngày 23/4/2011 gửi đến một nhà phát triển Bitcoin cho biết ông đã “chuyển sang những việc khác” và để lại Bitcoin “trong tay tốt”. Kể từ đó, danh tính thật của Nakamoto vẫn là một trong những bí ẩn lớn nhất của thế kỷ 21, với nhiều giả thuyết và tranh cãi.

Sự nghiệp và đóng góp

Nakamoto bắt đầu phát triển mã nguồn Bitcoin từ quý 2 năm 2007. Vào ngày 18/8/2008, ông hoặc một cộng sự đăng ký tên miền bitcoin.org và tạo website tại địa chỉ này. White paper của ông đề xuất một hệ thống tiền điện tử ngang hàng (P2P), sử dụng cơ chế đồng thuận “proof-of-work” (PoW) để xác thực giao dịch, loại bỏ sự phụ thuộc vào các tổ chức tài chính truyền thống. Nakamoto khai thác khoảng 1 triệu Bitcoin trong những ngày đầu, nhưng không một đồng nào trong số này từng được chuyển đi kể từ năm 2009, ngoại trừ 10 BTC gửi đến Hal Finney trong giao dịch Bitcoin đầu tiên.

Nakamoto không chỉ tạo ra Bitcoin mà còn đặt nền móng cho công nghệ blockchain, một sổ cái phân tán minh bạch và an toàn, hiện là nền tảng cho hàng nghìn dự án tiền mã hóa khác. Ông giao quyền kiểm soát kho mã nguồn Bitcoin và khóa cảnh báo mạng cho Gavin Andresen vào cuối năm 2010 trước khi biến mất. Dù không còn tham gia, di sản của Nakamoto đã thay đổi ngành tài chính toàn cầu, với Bitcoin đạt vốn hóa thị trường 1.4 nghìn tỷ USD vào năm 2024.

Tài sản

Nakamoto được cho là sở hữu từ 1 đến 1,1 triệu Bitcoin, dựa trên phân tích các khối đầu tiên được khai thác (Patoshi Pattern). Vào thời điểm Bitcoin đạt đỉnh 100,000 USD, tài sản của Nakamoto ước tính lên đến 100 tỷ USD, khiến ông trở thành một trong những người giàu nhất thế giới, xếp hạng 17 theo Forbes (nếu ông còn sống và kiểm soát được ví). Tuy nhiên, không có bằng chứng cho thấy Nakamoto từng sử dụng số Bitcoin này, dẫn đến giả thuyết rằng ông có thể đã qua đời hoặc cố tình không động đến để bảo vệ sự phi tập trung của Bitcoin.

Những người bị nghi ngờ là Satoshi Nakamoto

Danh tính của Nakamoto đã gây ra nhiều suy đoán, với nhiều cá nhân bị nghi ngờ hoặc tự nhận là Satoshi. Dưới đây là một số cái tên nổi bật:

• Hal Finney (1956-2014): Một nhà mật mã học tiên phong người Mỹ, Finney là người đầu tiên nhận 10 BTC từ Nakamoto trong giao dịch Bitcoin đầu tiên vào năm 2009. Ông sống gần Dorian Nakamoto tại California, điều này làm dấy lên nghi ngờ rằng ông có thể dùng tên hàng xóm làm vỏ bọc. Công ty phân tích văn phong Juola & Associates nhận thấy sự tương đồng giữa văn phong của Finney và Nakamoto, nhưng sau khi gặp Finney và xem email giữa ông với Nakamoto, nhà báo Andy Greenberg của Forbes kết luận Finney không phải Satoshi. Finney qua đời năm 2014 vì bệnh xơ cứng teo cơ (ALS) và luôn phủ nhận là Nakamoto.
• Dorian Nakamoto (sinh năm 1949): Một kỹ sư người Mỹ gốc Nhật sống tại California, Dorian được nhà báo Leah McGrath Goodman của Newsweek nêu tên là Satoshi trong bài báo năm 2014. Bài viết chỉ ra rằng Dorian từng làm việc trong các dự án quốc phòng mật, có nền tảng kỹ thuật, và khi được hỏi, ông trả lời rằng “không còn liên quan đến Bitcoin”. Tuy nhiên, ông sau đó giải thích rằng câu nói của mình bị hiểu sai và liên quan đến công việc khác. Dorian phủ nhận mạnh mẽ, và một bài đăng trên P2P Foundation từ tài khoản của Satoshi cũng khẳng định: “Tôi không phải Dorian Nakamoto”.
• Nick Szabo: Một kỹ sư máy tính và nhà nghiên cứu pháp lý người Mỹ, Szabo là tác giả của khái niệm hợp đồng thông minh vào năm 1996 và phát triển Bit Gold năm 2008, một tiền thân của Bitcoin với ý tưởng tương tự về tiền kỹ thuật số phi tập trung. Blogger Skye Grey và tác giả Dominic Frisby từng chỉ ra sự tương đồng trong văn phong giữa Szabo và Nakamoto qua phân tích văn bản. Tuy nhiên, Szabo liên tục phủ nhận là Satoshi, và không có bằng chứng trực tiếp nào xác nhận nghi ngờ này.
• Craig Wright: Một nhà khoa học máy tính người Úc, Wright tự nhận là Satoshi Nakamoto từ năm 2015, được Wired và Gizmodo đưa tin với “bằng chứng mạnh mẽ nhất” vào thời điểm đó. Ông từng xuất hiện tại Hội nghị Nhà đầu tư Bitcoin ở Las Vegas qua Skype và công khai tuyên bố mình là Satoshi. Tuy nhiên, Wright không cung cấp được bằng chứng thuyết phục, như chữ ký từ ví Bitcoin gốc của Nakamoto. Vào tháng 3/2024, Thẩm phán James Mellor của Tòa án Tối cao London phán quyết rằng Wright không phải Satoshi, với “bằng chứng áp đảo” chống lại ông, bao gồm việc các tài liệu Wright nộp làm bằng chứng bị phát hiện là giả mạo. Wright bị kết án 1 năm tù treo vào ngày 19/12/2024 vì tội khinh thường tòa án trong vụ kiện với công ty Block, Inc. của Jack Dorsey.
• Peter Todd: Một nhà phát triển Bitcoin người Canada, Todd bị đạo diễn Cullen Hoback nêu tên là Satoshi trong tài liệu HBO Money Electric: The Bitcoin Mystery (phát sóng tháng 10/2024). Hoback đưa ra bằng chứng như một chủ đề diễn đàn năm 2010, nơi Todd dường như “hoàn thành câu” của Nakamoto. Todd phủ nhận mạnh mẽ, gọi cáo buộc là “lố bịch” và cho rằng Hoback làm vậy để thu hút sự chú ý cho phim. Sau bộ phim, Todd phải tạm ẩn mình vì lo ngại an ninh.
• Adam Back: Một nhà mật mã học người Anh và người sáng tạo Hashcash (một hệ thống được nhắc đến trong white paper Bitcoin), Back cũng bị nghi ngờ là Satoshi. Trong tài liệu của Hoback, Back bị chú ý vì tăng hoạt động trong cộng đồng Bitcoin sau khi có suy đoán Nakamoto sở hữu hơn 1 triệu BTC. Back luôn phủ nhận là Satoshi và không có bằng chứng xác thực nào.
• Len Sassaman (1980-2011): Một nhà mật mã học và cypherpunk người Mỹ, Sassaman được xem là ứng cử viên tiềm năng nhờ kỹ năng kỹ thuật và tư duy ủng hộ quyền riêng tư, phù hợp với triết lý của Bitcoin. Trong tài liệu của Hoback, Sassaman nhận được 45% ủng hộ từ người tham gia Polymarket, nhưng ông qua đời năm 2011, và không có bằng chứng trực tiếp nào xác nhận ông là Satoshi.
• Các giả thuyết khác: Một số người bị nghi ngờ khác bao gồm nhà kinh tế học Phần Lan Vili Lehdonvirta, sinh viên Ireland Michael Clear, và bộ ba Neal King, Vladimir Oksman, Charles Bry (do có bằng sáng chế chứa cụm từ “khó đảo ngược về mặt tính toán” giống white paper Bitcoin). Tất cả đều phủ nhận. Nhà báo James Murphy còn kiện Bộ An ninh Nội địa Mỹ vào năm 2025, tuyên bố cơ quan này đã phỏng vấn 4 người tự nhận là Satoshi trước năm 2019, nhưng thông tin này chưa được xác minh. Một số giả thuyết cho rằng Nakamoto có thể là một nhóm người hoặc thậm chí là một phụ nữ dùng bút danh nam để tránh định kiến trong ngành công nghệ.

Đời tư và tầm nhìn

Không có thông tin xác thực về đời sống cá nhân của Nakamoto. Ông khai trên P2P Foundation rằng mình là một người đàn ông 37 tuổi sống ở Nhật Bản (năm 2012), nhưng việc sử dụng tiếng Anh chuẩn mực và thời gian hoạt động trực tuyến cho thấy ông có thể ở Mỹ hoặc châu Âu. Một số người nghi ngờ ngày sinh 5/4/1975 là một tham chiếu chính trị, liên quan đến Sắc lệnh 6102 (cấm sở hữu vàng ở Mỹ, ký ngày 5/4/1933) và năm 1975 (khi lệnh cấm được bãi bỏ), thể hiện tư duy phản kháng hệ thống tài chính truyền thống.

Nakamoto hiếm khi tiết lộ quan điểm cá nhân, nhưng ông từng chỉ trích hệ thống ngân hàng dự trữ phân đoạn và bày tỏ lo ngại về việc WikiLeaks sử dụng Bitcoin vào năm 2010, cho rằng “sức nóng” từ điều này có thể phá hủy Bitcoin khi còn non trẻ. Tầm nhìn của Nakamoto là tạo ra một hệ thống tài chính phi tập trung, nơi người dùng kiểm soát tiền của mình mà không cần trung gian, một ý tưởng đã truyền cảm hứng cho hàng nghìn dự án blockchain sau này.

Quan điểm và tranh cãi

Danh tính của Nakamoto không chỉ là một bí ẩn mà còn là một vấn đề gây tranh cãi. Một số người trong cộng đồng Bitcoin, như Adam Back, cho rằng việc giữ Nakamoto ẩn danh là cần thiết để duy trì tính phi tập trung, tránh biến ông thành một nhân vật quyền lực trung tâm. Những người khác, như Cullen Hoback, lập luận rằng việc xác định Nakamoto là quan trọng vì ông sở hữu lượng Bitcoin lớn (chiếm 1/20 tổng cung), có thể ảnh hưởng đến thị trường nếu được bán.

Tuy nhiên, việc Nakamoto không động đến số Bitcoin của mình trong hơn 15 năm làm dấy lên nhiều giả thuyết: ông có thể đã qua đời, mất quyền truy cập ví, hoặc cố ý không sử dụng để bảo vệ triết lý phi tập trung của Bitcoin. Một số người, như Dan Kaminsky, nghi ngờ Nakamoto là một nhóm tại một tổ chức tài chính, trong khi những người khác cho rằng ông có thể là một cá nhân lập dị với động cơ chính trị, như phản kháng hệ thống tài chính toàn cầu sau khủng hoảng 2008.

Dù danh tính thật vẫn chưa được làm sáng tỏ, di sản của Nakamoto là không thể phủ nhận. Bitcoin đã thay đổi cách thế giới nhìn nhận tiền tệ và công nghệ, mở ra kỷ nguyên của tiền mã hóa và blockchain, đồng thời truyền cảm hứng cho một phong trào tài chính phi tập