Toncoin (TON) là token gốc của The Open Network (TON), một blockchain Layer 1 phi tập trung được thiết kế để hỗ trợ các ứng dụng phi tập trung (dApps) với tốc độ giao dịch cao, chi phí thấp, và khả năng mở rộng vượt trội. Ban đầu được phát triển bởi Telegram vào năm 2017 dưới tên Telegram Open Network, dự án đã chuyển giao cho cộng đồng độc lập và TON Foundation vào năm 2020 sau khi Telegram rút lui do các vấn đề pháp lý với Ủy ban Chứng khoán và Giao dịch Mỹ (SEC). TON hiện được quản lý bởi TON Foundation, một tổ chức phi lợi nhuận tại Thụy Sĩ, với tầm nhìn đưa 500 triệu người dùng tiếp cận Web3 thông qua hệ sinh thái Telegram. TON token đóng vai trò tiện ích, quản trị, và bảo mật, hỗ trợ thanh toán phí, staking, và tham gia quản lý mạng. Dưới đây là những điểm nổi bật về TON và Toncoin.

Nguồn gốc và ý tưởng

TON được khởi xướng bởi anh em Pavel và Nikolai Durov, đồng sáng lập Telegram, nhằm xây dựng một blockchain tích hợp trực tiếp với ứng dụng nhắn tin Telegram, cho phép thanh toán, lưu trữ phi tập trung, và dApps. Sau khi SEC kiện Telegram vào năm 2019, cho rằng token Gram (tiền thân của Toncoin) là chứng khoán chưa đăng ký, Telegram ngừng phát triển TON. Cộng đồng độc lập, dẫn đầu bởi Anatoliy Makosov và Kirill Emelianenko, đã tiếp quản, tái định danh thành The Open Network, và phát triển Toncoin như token gốc. Ý tưởng cốt lõi là tạo ra một “blockchain của các blockchain” với kiến trúc sharding, hỗ trợ hàng triệu giao dịch mỗi giây, phù hợp cho các dịch vụ tài chính, danh tính số, và Web3 trong hệ sinh thái Telegram.

Thông tin cơ bản

• Tổng cung tối đa: 5.13 tỷ TON.
• Nguồn cung lưu hành: Khoảng 2.46-2.54 tỷ TON (tính đến tháng 4/2025).
• Mạng lưới: The Open Network (Layer 1, Proof-of-Stake, sharding).
• Đỉnh lịch sử (ATH): 8.25 USD (ngày 15/06/2024).
• Đáy lịch sử (ATL): 0.5194 USD (ngày 21/09/2021).
• Giá hiện tại: Khoảng 1.20-5.46 USD, vốn hóa 7.09-13.85 tỷ USD, xếp hạng #10-18 trên CoinGecko/CoinMarketCap.
• Khối lượng giao dịch 24 giờ: 95.41-349.38 triệu USD, tăng 10.4% hoặc giảm 23.1% tùy thời điểm.

Đặc điểm nổi bật

• Sharding và kiến trúc đa chuỗi: TON sử dụng công nghệ sharding (Nightshade-like), chia blockchain thành nhiều shardchain (chuỗi phân mảnh) và workchain (chuỗi công việc), quản lý bởi một masterchain. Điều này cho phép xử lý song song, đạt tốc độ hàng triệu TPS và thời gian hoàn tất giao dịch (finality) 1-2 giây, vượt xa Ethereum (15 TPS) và cạnh tranh với Solana. Sharding giúp TON tránh tắc nghẽn và duy trì phí thấp (~0.01 USD/giao dịch).
• Proof-of-Stake (PoS) BPoS: TON sử dụng biến thể Block-Proof-of-Stake (BPoS), một cơ chế đồng thuận Byzantine Fault-Tolerant, đảm bảo bảo mật và hiệu suất. Validator stake tối thiểu 100,000 TON, nhận thưởng lạm phát (~4.5-5% APY). Người dùng có thể delegate TON cho validator qua ví như Tonkeeper, MyTonWallet. Hiện 727.1 triệu TON được stake, chiếm 29.15% nguồn cung, với staking market cap ~2.7 tỷ USD.
• TON Token: TON có các vai trò:
  • Thanh toán phí: Trả phí giao dịch, thực thi hợp đồng thông minh, lưu trữ phi tập trung (TON Storage), TON DNS, và TON Proxy (mạng ẩn danh).
  • Staking: Validator và nominator stake TON để bảo mật mạng, nhận thưởng TON.
  • Quản trị: Người nắm giữ TON bỏ phiếu cho các đề xuất nâng cấp qua Ton.vote, quản lý bởi Orbs Network.
  • Tích hợp dApp: TON được dùng để thanh toán dịch vụ trong dApps, chuyển giá trị, hoặc mua NFT (như TON Diamonds).
• Hệ sinh thái Telegram: TON tích hợp sâu với Telegram, với hơn 900 triệu người dùng, thông qua Telegram Mini Apps. Các dApp như Notcoin, Hamster Kombat, và Catizen tận dụng TON để cung cấp trò chơi, DeFi, và dịch vụ tài chính. Ví dụ, Toncoin là phương tiện thanh toán cho Telegram Premium, Telegram Ads, và các dịch vụ trong Mini Apps từ tháng 1/2025.
• Dịch vụ bổ sung:
  • TON DNS: Cung cấp tên miền blockchain (như user.ton), tăng tính thân thiện.
  • TON Storage: Lưu trữ phi tập trung, cạnh tranh với Filecoin, sử dụng TON để thanh toán.
  • TON Proxy: Mạng ẩn danh, tăng quyền riêng tư.
• Tích hợp đa chuỗi: TON hỗ trợ chuyển tài sản từ Ethereum, BNB Chain qua cầu nối (Toncoin Bridge, ngừng hoạt động từ 10/5/2025). USDT trên TON đạt TVL cao nhờ tích hợp với Telegram.

Ứng dụng và tiềm năng

Toncoin và TON mang đến nhiều ứng dụng thực tiễn:

• DeFi: TON hỗ trợ DEX (STON.fi, DeDust), lending, và stablecoin (USDT trên TON). TVL đạt ~500 triệu USD, với tiềm năng tăng nhờ tích hợp Telegram.
• Game-Fi và NFT: Các dApp như Notcoin (click-to-earn), Catizen (Game-Fi) thu hút hàng triệu người dùng. TON Diamonds và NFT trên TON DNS hỗ trợ nghệ thuật số.
• Thanh toán: TON được dùng cho thanh toán tức thời trong Telegram, như Telegram Premium, Ads, hoặc dịch vụ Mini Apps.
• Danh tính số: TON DNS và danh tính phi tập trung giúp người dùng kiểm soát dữ liệu cá nhân.
• Lưu trữ phi tập trung: TON Storage cung cấp giải pháp lưu trữ an toàn, chi phí thấp.

Tầm nhìn và triển vọng

TON hướng tới trở thành “Internet phi tập trung” cho 500 triệu người dùng vào năm 2028, tận dụng hệ sinh thái Telegram để thúc đẩy Web3. Với sharding, PoS BPoS, và tích hợp Mini Apps, TON là một trong những blockchain nhanh nhất và thân thiện nhất. Sự ra mắt USDT trên TON và vai trò độc quyền trong Telegram Mini Apps (từ tháng 1/2025) đã đẩy TVL và khối lượng giao dịch tăng mạnh. Vốn hóa 7.09-13.85 tỷ USD và xếp hạng top 10-18 cho thấy sức hút, nhưng TON đối mặt với thách thức:

• Biến động giá: Giá giảm 60.51-85.45% từ ATH (8.25 USD), hiện dao động 1.20-5.46 USD, chịu áp lực thị trường gấu.
• Cạnh tranh: Đối mặt với Solana, Aptos, và Sui, với TVL thấp hơn (~500 triệu USD so với 5 tỷ USD của Solana).
• Rủi ro pháp lý: Dù không còn liên kết trực tiếp với Telegram, TON có thể bị giám sát do tích hợp với Telegram và thiếu KYC.
• Rủi ro kỹ thuật: Sharding và cầu nối (Toncoin Bridge) tiềm ẩn lỗi, dù đã được kiểm toán bởi Certik.

Rủi ro cần lưu ý

• Biến động giá mạnh: Giá TON dễ bị ảnh hưởng bởi tâm lý thị trường và tin tức Telegram.
• Rủi ro kỹ thuật: Sharding phức tạp có thể gặp lỗi hợp đồng thông minh.
• Cạnh tranh: Cần cạnh tranh với các Layer 1 như Solana, Ethereum về TVL và dApp.
• Rủi ro pháp lý: Tích hợp với Telegram có thể thu hút sự chú ý từ SEC, đặc biệt tại Mỹ.

Kết luận

Toncoin (TON) là token quan trọng trong hệ sinh thái The Open Network, mang lại tốc độ giao dịch cao, chi phí thấp, và tích hợp độc đáo với Telegram. Với sharding, PoS BPoS, và hệ sinh thái Mini Apps, TON là lựa chọn hấp dẫn cho DeFi, Game-Fi, và danh tính số. Tuy nhiên, biến động giá, cạnh tranh, và rủi ro pháp lý đòi hỏi sự thận trọng. 

Nguồn tham khảo:

• CoinGecko
• CoinMarketCap
• TON