Peaq là một blockchain tầng 1 (Layer-1) tiên phong được thiết kế để hỗ trợ các Mạng Cơ sở hạ tầng Vật lý Phi tập trung (DePIN) và quản lý các Tài sản Thế giới Thực (RWA) như máy móc, phương tiện, robot và thiết bị. Với sứ mệnh thúc đẩy Kinh tế Máy móc (Economy of Things), peaq hướng tới việc kết nối hàng tỷ thiết bị thông minh trên toàn cầu, tạo ra một nền kinh tế phi tập trung, nơi con người và máy móc có thể tương tác, giao dịch và sở hữu tài sản một cách minh bạch, hiệu quả. Dưới đây là cái nhìn tổng quan về dự án peaq, từ mục tiêu, công nghệ đến các ứng dụng thực tiễn.

Peaq là gì?

Peaq là một blockchain được xây dựng trên khung Substrate của Polkadot, tập trung vào việc hỗ trợ DePIN – các ứng dụng phi tập trung sử dụng token để khuyến khích cộng đồng xây dựng cơ sở hạ tầng vật lý như giao thông, năng lượng, hoặc kết nối viễn thông. Dự án này cung cấp nền tảng cho các ứng dụng Web3 thực tiễn, cho phép các nhà phát triển xây dựng các ứng dụng phi tập trung (dApps) tích hợp với các thiết bị trong thế giới thực. Với khả năng xử lý hơn 100.000 giao dịch mỗi giây (TPS) thông qua công nghệ Elastic Scaling và Agile Core Time, peaq đảm bảo hiệu suất cao, chi phí thấp và thân thiện với môi trường, khiến nó trở thành một trong những blockchain bền vững nhất trong không gian Web3.

Peaq có hệ số Nakamoto trên 90, biểu thị mức độ phi tập trung cao, giúp đảm bảo tính bảo mật và minh bạch của mạng. Ngoài ra, peaq hỗ trợ cả hợp đồng thông minh EVM (Ethereum Virtual Machine) và WASM (WebAssembly), mang lại sự linh hoạt cho các nhà phát triển từ các hệ sinh thái khác nhau. Nền tảng này cũng tương thích với hơn 90 blockchain khác thông qua các giao thức như LayerZero, Polkadot’s XCM, và Wormhole, đảm bảo khả năng tương tác đa chuỗi mạnh mẽ.

Tầm nhìn và sứ mệnh

Peaq hướng tới việc dân chủ hóa quyền sở hữu và thu nhập từ cơ sở hạ tầng vật lý, giúp mọi người – không chỉ giới tinh hoa – có thể tham gia vào nền kinh tế phi tập trung. Dự án nhấn mạnh vào việc trao quyền cho người dùng và máy móc thông qua các công cụ như Machine NFT (NFT máy móc), cho phép token hóa và giao dịch cổ phần của các thiết bị vật lý. Điều này mở ra cơ hội kiếm tiền từ các tài sản như xe hơi, robot, hoặc cảm biến, đồng thời thúc đẩy các mô hình kinh tế chia sẻ. Với triết lý “phục vụ 100% nhân loại, không chỉ 1%”, peaq đang xây dựng một nền kinh tế tích cực, nơi các thiết bị thông minh phục vụ lợi ích chung.

Các tính năng nổi bật của peaq

• Chức năng DePIN mô-đun: Peaq cung cấp các công cụ như danh tính máy tự chủ (self-sovereign machine IDs), xác minh dữ liệu, thanh toán ngang hàng, và quản lý truy cập dựa trên vai trò (RBAC). Những tính năng này giúp các nhà phát triển DePIN đẩy nhanh quá trình xây dựng và triển khai ứng dụng.
• Khả năng mở rộng và chi phí thấp: Với chi phí giao dịch chỉ khoảng 0,00025 USD và khả năng mở rộng vượt 100.000 TPS, peaq đảm bảo hiệu quả kinh tế cho các ứng dụng xử lý khối lượng giao dịch lớn.
• Tương thích đa chuỗi: Peaq tích hợp với các hệ sinh thái như Polkadot, Cosmos, Solana, Binance BNB Chain, và Ethereum, cho phép dòng chảy dữ liệu và thanh khoản tự do giữa các blockchain.
• Bảo mật và phi tập trung: Hệ số Nakamoto cao cùng với cơ chế staking và slashing đảm bảo tính minh bạch và đáng tin cậy trong hoạt động mạng.
• Thân thiện với môi trường: Peaq sử dụng kiến trúc blockchain tiết kiệm năng lượng, phù hợp với các mục tiêu phát triển bền vững.

Token $PEAQ và vai trò trong hệ sinh thái

$PEAQ là token tiện ích gốc của mạng peaq, đóng vai trò cốt lõi trong các hoạt động sau:

• Thanh toán phí giao dịch: Mọi giao dịch trên mạng peaq đều yêu cầu $PEAQ để thanh toán phí, đảm bảo hoạt động liên tục của các DePIN.
• Quản trị mạng: Người sở hữu $PEAQ có thể tham gia bỏ phiếu để định hướng phát triển của dự án thông qua cơ chế quản trị trên chuỗi.
• Sản xuất khối: Các Collator và Delegator sử dụng $PEAQ để staking, đảm bảo tính trung thực và chống kiểm duyệt trong quá trình tạo khối.
• Hệ thống danh tiếng máy móc: $PEAQ được sử dụng để đảm bảo độ tin cậy của các thiết bị trong mạng, tạo nền tảng cho các giao dịch an toàn giữa người và máy.

Tính đến ngày 26/04/2025, giá $PEAQ là 0,1306 USD, với vốn hóa thị trường khoảng 113,7 triệu USD và khối lượng giao dịch 24 giờ đạt 9 triệu USD. Token này được niêm yết trên 14 sàn giao dịch, bao gồm Bitget, Gate.io, và MEXC.

Các dự án nổi bật trên peaq

Peaq hiện là nơi triển khai hơn 50 DePIN trong 21 ngành công nghiệp, với hơn 2 triệu thiết bị được kết nối tại thời điểm ra mắt. Một số dự án nổi bật bao gồm:

• Silencio: Ứng dụng DePIN thu thập dữ liệu ô nhiễm tiếng ồn thông qua ứng dụng điện thoại, thưởng token cho người dùng, hiện có hơn 360.000 người dùng tại 180 quốc gia.
• Farmsent: Một DePIN về nông nghiệp thông minh và chợ nông sản ngang hàng, đã thu hút hơn 160.000 nông dân tại châu Á và Nam Mỹ.
• XMAQUINA: Nền tảng token hóa robot tự hành, đứng sau quán cà phê robot tự động đầu tiên được token hóa trên thế giới.
• MapMetrics: Ứng dụng DePIN “lái xe để kiếm tiền”, thưởng người dùng khi thu thập dữ liệu điều hướng, với 60.000 người dùng.
• Teneo Protocol: DePIN thu thập dữ liệu mạng xã hội thời gian thực, với hơn 350.000 nút cộng đồng.
• DeNet: Mạng lưu trữ phi tập trung với hơn 3 triệu người dùng và 9 petabyte dữ liệu RWA, biến người dùng thành nhà cung cấp lưu trữ và trình xác thực.
• Bistroo: Hệ sinh thái thương mại điện tử dựa trên SaaS, giải quyết vấn đề trong ngành giao đồ ăn bằng cách sử dụng DePIN để cân bằng lợi ích giữa nhà hàng và người tiêu dùng.

Hợp tác doanh nghiệp và hệ sinh thái

Peaq đã xây dựng một mạng lưới hợp tác mạnh mẽ với các doanh nghiệp hàng đầu như Bosch, Airbus, Continental (trong dự án moveID), và Mastercard, giúp tăng cường tính ứng dụng thực tiễn của các DePIN. Ngoài ra, dự án có sự hỗ trợ từ các quỹ đầu tư uy tín như Animoca Brands, Spartan Group, và Borderless Capital, với tổng cộng 24,04 triệu USD được huy động qua 5 vòng gọi vốn.

Hệ sinh thái peaq (peaqosystem) không chỉ bao gồm các DePIN và doanh nghiệp mà còn tích hợp với các ví như MetaMask, hỗ trợ đăng nhập xã hội thông qua Particle Network, và cung cấp dữ liệu blockchain qua SubQuery. Các nhà phát triển có thể sử dụng bộ công cụ SDK của peaq, bao gồm các mô-đun như DID (Decentralized Identity), RBAC, và Storage, để xây dựng các ứng dụng DePIN một cách dễ dàng.

Thành tựu và triển vọng

Peaq chính thức ra mắt mainnet vào ngày 12/11/2024, với 32 nút genesis được vận hành bởi các DePIN, quỹ đầu tư, và doanh nghiệp lớn như Deutsche Telekom MMS. Tại thời điểm ra mắt, peaq đã có mặt tại 95% quốc gia trên toàn cầu thông qua các DePIN trong hệ sinh thái.

Dự án cũng cung cấp Chương trình Hỗ trợ (Grant Program) để tài trợ và hỗ trợ các nhà phát triển DePIN giai đoạn đầu, giúp thúc đẩy sự đổi mới trong các lĩnh vực như năng lượng, giao thông, và trí tuệ nhân tạo phi tập trung. Với tầm nhìn dài hạn, peaq hướng tới việc định hình một nền kinh tế mà các thiết bị thông minh và con người cùng hợp tác để tạo ra giá trị, thay thế các mô hình tập trung truyền thống bằng các tập thể địa phương và toàn cầu hiệu quả hơn.

Kết luận

Peaq không chỉ là một blockchain, mà là nền tảng cho một cuộc cách mạng cơ sở hạ tầng phi tập trung, nơi con người và máy móc cùng nhau xây dựng một tương lai bền vững và công bằng. Với công nghệ tiên tiến, khả năng mở rộng vượt trội, và hệ sinh thái DePIN đang phát triển mạnh mẽ, peaq đang từng bước hiện thực hóa tầm nhìn về Kinh tế Máy móc. Đối với các nhà phát triển, nhà đầu tư, và người dùng, peaq mở ra cơ hội tham gia vào một nền kinh tế Web3 thực tiễn, nơi mọi thiết bị đều có thể trở thành một phần của hệ thống kinh tế toàn cầu.