Cách mạng Satoshi: Cuộc cách mạng của hi vọng
Mục 2: Sự riêng tư trong tình trạng cấp thiết
Chương 6: Sự riêng tư là điều tất yếu đầu tiên trong nhân quyền
Tác giả: Wendy McElroy
Các sàn giao dịch tập trung đang có ý định hủy hoại chúng ta như thế nào? ( Chương 6, Phần 6 )
“Vấn đề gốc của đồng tiền truyền thống đó là tất cả những sự tin tưởng đều rất cần thiết để khiến nó hoạt động… Chúng ta phải tin tưởng họ [các bên thứ ba] với sự riêng tư của chúng ta, tin rằng họ sẽ không để các tên trộm danh tính [kể cả chính phủ] bòn rút tài khoản của chúng ta.”
Satoshi chưa bao giờ tưởng tượng đến sàn giao dịch tập trung. Sự đáng sợ trong đó có thể khiến ông ấy kinh hãi. Bitcoin được thiết kế để tránh xa khỏi các bên thứ ba có tính chất tập trung, ví dụ như ngân hàng và các sàn giao dịch tập trung, họ đòi hỏi người dùng phải tin tưởng họ với tất cả tài sản và sự riêng tư của mình. Các việc trao đổi theo mô hình ngang hàng (peer-to-peer) đáng lẽ ra phải thay thế cho nhu cầu về một bên trung gian đòi hỏi sự tin tưởng. Chúng được thiết kế để trả lại quyền lực tài chính cho các cá nhân.
Vấn đề ở đây là, có một thị trường yêu cầu tích trữ và trao đổi bằng cryptocurrency, và để thực hiện các giao dịch tài chính phức tạp trong đó mô hình peer-to-peer có thể bị tháo bỏ. Cũng có một yêu cầu về sự thuận tiện và quyền truy cập mà không cần đến kiến thức hay nỗ lực về công nghệ. Các sàn giao dịch tập trung có thể trái ngược hoàn toàn với những gì Satosho tưởng tượng, nhưng các sàn giao dịch này có một lỗ hổng, với phần lớn người dùng đang giao phó tất cả tài sản và sự riêng tư của họ cho sàn giao dịch này.
Lỗ hổng của sàn giao dịch tập trung bắt nguồn từ việc “pha trộn” các tính năng của một thị trường chứng khoán và một ngân hàng. Một sàn giao dịch phân quyền là một thị trường giao dịch hoặc chuyển đổi các tài sản qua một địa điểm hoặc dịch vụ nhất định. Theo nhiều cách, nó giống với sàn giao dịch chứng khoán New York. Các loại crytocurrency có thể được trao đổi và gia hạn, ví dụ như giao dịch ký quỹ (margin trading); lệnh bán tự động (stop loss); và cho vay cũng được đưa ra. Satoshi đã không nhận định về đặc tính sàn giao dịch chứng khoán của crypto, có lẽ ông đã không thấy trước được điều này. Công bằng mà nói, Satoshi dứt khoát coi Bitcoin như một công nghệ đang phát triển và “tiến hoá” ngay trong giai đoạn non trẻ của mình.
Nói cách khác, các sàn giao dịch tập trung tương tự như các ngân hàng vậy. Sau khi mua crypto từ một sàn giao dịch, nhiều khách hàng đã để coin của mình trong một tài khoản thay vì chuyển chúng đến một chiếc ví được bảo mật trên ổ cứng của họ. Có rất nhiều lí do cho việc này: tính tiện lợi, sự tương đồng với ngân hàng, dễ dàng chuyển sang tiền giấy, giao dịch nhanh, sự khó chịu với loại công nghệ yêu cầu thiết lập ví riêng tư. Dù lí do là gì đi chăng nữa, các sàn giao dịch tập trung trở thành bên thứ ba được tin cậy có chứa mối nguy hại đến tài sản của các cá nhân. Xem xét một khía cạnh của vấn đề. Private keys là crypto. Các loại coin không có sự hiện diện vật chất, chỉ có loại coin dựa trên thuật toán algorit mới có. Khi một sàn giao dịch kiểm soát các private keys, nó sẽ sở hữu số coin; khách hàng chẳng có gì ngoài một lời hứa về quyền truy cập vào số coin tùy thuộc vào nhu cầu của họ.
Hiện thực thường phá vỡ những lời hứa hẹn. Các hacker sử dụng lỗ hổng phần mềm và sai sót của con người để cướp phá các tài khoản được quảng cáo là an toàn. Khối lượng lớn gây ra thời gian chết, trong đó các trader mất đi cơ hội và giá cả có thể sụt giảm. Sau đó, có những khoản từ chối quyền truy cập được tính toán. Các lệnh nổi bật có thể bị hủy bỏ, đặc biệt trong trường hợp các tỷ giá gây bất lợi cho sàn giao dịch; việc rút tiền và đặt cọc có thể bị tạm dừng mà không báo trước; các sàn giao dịch sẽ “tiêu tan”, cùng với các tài khoản; các chủ sở hữu gian lận hoặc đánh cắp từ các tài khoản. Điều này quay lại trở với những người dùng Bitcoin từ giai đoạn đầu, trong đó sự tin tưởng và phản bội đang xác định các nhân tố của việc quản lý tài sản.
Mới đây, những rủi ro liên quan đến các sàn giao dịch tập trung đã tăng lên theo cấp số nhân, và chỉ vì một lý do.
Một bài báo của Forbes (28 tháng 2 năm 2018) đã tuyên bố điều không thể tránh khỏi:
“Cuối cùng thì nó cũng đã xảy ra: Doanh thu “được quảng cáo rùm beng” của các tài liệu trong cuộc chiến giữa Sở Thuế Vụ (IRS) và Coinbase, một công ty hỗ trợ các giao dịch tiền kỹ thuật số như Bitcoin và Ethereum, đang tiến triển. Coinbase cho biết họ đã thông báo cho khách hàng bị ảnh hưởng rằng họ sẽ tuân thủ theo lệnh của toà án liên quan đến việc tiết lộ các dữ liệu cụ thể.”
Năm 2018 là năm mà các cơ quan thuế trở nên nghiêm túc hơn về lợi nhuận và việc nắm giữ cryptocurrency. Chính phủ các nước trên thế giới đang theo dõi khi Coinbase giao nộp dữ liệu về khách hàng của mình, hầu như chắc chắn sẽ dẫn đến việc kiểm toán và những vụ truy tố cấp cao. Cụ thể, Coinbase đang báo cáo tất cả các khách hàng có giao dịch từ 20.000 đô la trở lên trong vòng một năm giữa năm 2013 và năm 2015. ID của người nộp thuế, tên thật, ngày sinh, địa chỉ nhà và tất cả hồ sơ giao dịch từ bất cứ giai đoạn nào được yêu cầu sẽ được gửi đi. Tài sản của dữ liệu đều có sẵn là vì Coinbase, cũng giống như tất cả các giao dịch tập trung được cấp phép khác, tuân thủ “Luật về Khách hàng của Bạn” và “Luật Chống Rửa tiền”, việc này sẽ phá hoại sự riêng tư về tài chính.
Ngoài các yêu cầu trên, Coinbase cực kỳ “hung hăng” về việc thu thập thông tin và xác nhận danh tính. Sàn giao dịch này sử dụng công nghệ nhận dạng khuôn mặt, ví dụ, để so sánh hình ảnh khuôn mặt thuộc “thời gian thực” từ webcam hoặc smartphone với bất kỳ ID nào mà ứng viên gửi đến. Coinbase UK cho biết thêm, “chúng tôi có thể thu thập thông tin cá nhân do bạn tiết lộ trên các bảng tin, tính năng trò chuyện, blog và các dịch vụ khác của chúng tôi mà bạn có thể đăng thông tin và tài liệu.”
Hãy mong đợi rằng sự xâm nhập như vậy sẽ trở thành tiêu chuẩn cho các sàn giao dịch tập trung coi trọng giấy phép và mối quan hệ với chính phủ của họ. Mong đợi rằng họ sẽ hành động như những “cánh tay thu thập dữ liệu” của chính phủ. Sự nguy hiểm không chỉ là việc đóng băng và tịch thu tài khoản, mà còn là thủ tục tố tụng chống lại và giam giữ chủ tài khoản. IRS tuyên bố rằng “bất cứ ai bị kết tội trốn thuế đều phải chịu án phạt tối đa là 5 năm và mức phạt lên đến 250.000 đô la. Bất cứ ai bị kết tội khai báo sai về doanh thu sẽ chịu mức án tù lên đến 3 năm và mức phạt lên đến 250.000 đô la.”
May mắn thay, yêu cầu dành cho thị trường chứng khoán và các chức năng của ngân hàng có thể (hoặc sẽ sớm) được đáp ứng mà không phải “hi sinh” sự riêng tư và an toàn.
Tính phân quyền cho sự riêng tư
Sàn giao dịch tập trung là một thị trường không phụ thuộc vào bất kỳ dịch vụ thuộc bên thứ ba nào. Các giao dịch (trade) đều có tính ngang hàng (peer-to-peer); chúng là sự trao đổi trực tiếp giữa những người sử dụng một quy trình tự động để hỗ trợ cho sàn giao dịch. Chúng không cần đến sự tin cậy. Chúng mang tính minh bạch, với phần mềm và các giao dịch đều là mã nguồn mở. Chúng chính là Satoshi. Một sàn giao dịch phân quyền cho phép các cá nhân nắm giữ private key của họ, việc này khiến cho nó trở thành mục tiêu “ít hấp dẫn” hơn đối với các hacker. Nó cũng yêu cầu một lượng dữ liệu cá nhân hoặc tài chính tối thiểu để thiết lập một tài khoản và thực hiện giao dịch. Thường thì chỉ cần một địa chỉ email, nó phải được tạo ra một cách riêng biệt để đăng kí, và không có sự liên kết nào đến danh tính thực, hoặc tên thật.
Sàn giao dịch phân quyền sử dụng rất nhiều chiến lược để hỗ trợ cho các giao dịch ngang hàng. Một số tạo ra proxy token; số khác sử dụng một ký quỹ đa chữ ký. Ngân hàng theo mô hình ngang hàng sử dụng chức năng theo kiểu đấu giá để hỗ trợ cho các khoản vay giữa các thành viên của một khoản tiền cụ thể và tại mức lãi suất dựa trên thỏa thuận. Các hợp đồng thông minh có thể đảm nhận các chức năng truyền thống của ngân hàng. Technology Review (7/12/2017) giải thích rằng,
“Việc đổi đi đổi lại giữa tiền pháp định và tiền mã hóa sẽ đòi hỏi một quan điểm trao đổi truyền thống để thấy được tương lai. Tuy nhiên, một số chuyên gia công nghệ nói rằng một mô hình thay thế cho việc giao dịch cryptocurrency sẽ giúp mọi người kiểm soát được tài sản của của họ nhiều hơn. Họ nói các sàn giao dịch có thể mang tính phân quyền, bằng việc sử dụng công nghệ blockchain. Ý tưởng này xoay quanh thứ gọi là hợp đồng thông minh, mã phần mềm có thể được lưu trữ trong một blockchain và được thiết lập để điều khiển các giao dịch theo chương trình. Hãy tưởng tượng rằng, bạn muốn gửi cho bạn của bạn một số tiền mã hóa một cách tự động vào ngày giờ cụ thể. Bạn có thể sử dụng một hợp đồng thông minh để làm điều đó.”
Vấn đề ở đây không phải là để vận động một chiến lược phân quyền cụ thể. Mà là để đưa đến nhận thức về các lựa chọn thay thế phong phú và phát triển cho các sàn giao dịch tập trung.
Nhiều người vẫn sẽ chọn sàn giao dịch tập trung vì nền tảng rất dễ truy cập và sử dụng; chúng được phê chuẩn bởi chính phủ; và chúng cung cấp các chức năng tiên tiến, quen thuộc của một thị trường chứng khoán. Tuy nhiên, đối với những người coi trọng sự riêng tư thì đây lại là một sự lựa chọn tồi tệ. Một sự tương tự cho thấy sự khác biệt rõ rệt trong cách mà sự riêng tư hoạt động dưới một hệ thống phân quyền và một hệ thống tập trung.
Câu chuyện cảnh báo về Mạng xã hội
“Bạn có muốn cảm thấy khiếp sợ không? Đây là tất cả dữ liệu cá nhân mà Facebook/Google thu thập được.” Đó là một tiêu đề trong Zero Hedge vào ngày 28 tháng 3 năm 2018. Các loại dữ liệu thu thập được quá rộng lớn để có thể liệt kê. Người sử dụng điện thoại Android tải xuống các ứng dụng Facebook cụ thể đã có dữ liệu về các cuộc gọi cá nhân của họ được đăng nhập bởi Facebook, đôi khi là trong nhiều năm.
Một nguyên nhân chưa được thảo luận cũng gây ra “sự chảy máu riêng tư” của mạng xã hội, cùng với sự hạn chế về tự do ngôn luận của nó, đó là sự tập trung của các thông tin và sự thảo luận đi kèm với những công ty khổng lồ như Facebook và Google. Một bài báo thú vị trên The Federalist (28/03/2018) đã đưa ra câu hỏi “Mạng xã hội có phải một sai lầm?” Tác giả, Robert Tracinski, đã ghi lại những năm 2000 – thời kỳ hoàng kim của blog, khi mọi người và bà của họ thể hiện bản thân qua việc viết blog.
Tracinski viết rằng, “cảm giác như sự giải phóng vậy. Thời đại viết blog đã đưa ra lời hứa hẹn về một phương tiện truyền thông phân quyền. Ai cũng có thể đăng và bình luận về tin tức và tìm đối tượng. … Chúng ta đã bỏ qua “những người canh gác” của mạng xã hội cũ. Và chúng đã nắm quyền kiểm soát nó! Chúng ta đăng trên các trang web của riêng mình. Chúng ta có những cuộc thảo luận tốt đẹp trong các phần bình luận của mình, mà sau này chúng ta đã điều chỉnh khác đi. “Đó là một cơn lốc của tự do ngôn luận, nhưng nó cũng là một pháo đài của sự riêng tư vì các cá nhân vẫn nắm giữ quyền kiểm soát.”
Rồi sau đó mạng xã hội đã đến như một sự tàn phá, và các blog nhỏ lẻ đã “di cư” thông tin của mình sang Facebook, Google, Twitter và các bên thứ ba được tin cậy khác. Giống như các sàn giao dịch tập trung, những “gã khổng lồ” mạng xã hội tương đối dễ dàng truy cập và sử dụng; họ cung cấp phần mềm và chức năng tinh vi mà các blogger thiếu kiến thức kỹ thuật hoặc tiền để thực hiện; mạng xã hội cũng đã xuất hiện trên các điện thoại di động thông qua các ứng dụng có vẻ như mở ra cả một thế giới mới.
Tracinski đã ghi nhận lại kết quả. “Một số blog đứng đầu và thú vị nhất đã trở thành sự công bố online chính thức, nhưng rất nhiều blogger cá nhân nghiệp dư, nhỏ lẻ và mưu mô đã chuyển sang mạng xã hội. Điều đó hóa ra lại là một sai lầm lớn, bởi vì thời đại của mạng xã hội đã “tái tập trung hóa” các phương tiện truyền thông. Thay vì một triệu blog -thứ mà Glenn Reynolds của Instapundit nổi tiếng gọi là một “Đội quân của Davids” – giờ đây chúng ta đang có một nền kinh tế mạng xã hội, phần lớn được quản lý bởi 3 công ty lớn: Twitter, Facebook và Google.”
Gần đây, mức giá của việc tập trung thông tin đã trở nên rõ ràng. Chính trị cánh tả của mạng xã hội có nghĩa là họ bị thanh trừng (đình chỉ) hoặc bị trừng phạt (cấm đoán) những quan điểm “sai trái”; điều này tương tự như các ngân hàng và các tổ chức tài chính khác từ chối đối phó với các ngành công nghiệp phim khiêu dâm, cần sa hoặc vũ khí do áp lực chính trị từ chính phủ. “Những người canh gác của mạng xã hội cũ” đã bị thay thế bởi những Người theo Tín ngưỡng “Thung lũng Silicon”. Mặc dù cả hai đều thích hợp để đưa ra hướng đi cho sự can thiệp của chính phủ, nhưng các bán độc quyền của họ được hỗ trợ bởi các đặc quyền thuế, bằng các quy định thuận lợi, và đôi khi bằng ngân sách thuế trực tiếp. Các cá nhân mất quyền kiểm soát. Có lẽ chính xác hơn thì họ đã từ bỏ nó.
Không có nơi nào rõ ràng hơn là dữ liệu cá nhân. Để đổi lại việc cung cấp tính tiện lợi, tất cả những gì mà mạng xã hội muốn đó là để biết và để quảng cáo từng chi tiết trong cuộc sống của khách hàng. Vai trò của việc tập trung hóa trong sự chiếm đoạt quyền riêng tư này không nên bị bỏ qua. Nó chính là chìa khóa cho tính hiệu quả. Điều này cũng đúng với việc tập trung dữ liệu tài chính – chỉ với một sự khác biệt quan trọng. Điểm đến cuối cùng của thông tin tài chính chính là tập tin của chính phủ, đặc biệt là tài liệu thuế. Mạng xã hội hợp tác với chính phủ, chắc chắn là vậy, nhưng mục đích cuối cùng của họ từ trước đến giờ vẫn là nhằm tạo ra lợi nhuận.
Kết luận
Sự riêng tư là một biện pháp phòng thủ hàng đầu của tự do cá nhân và sự an toàn. Phân quyền là điều kiện xã hội trong đó sự riêng tư được phát triển. Không ai có thể hoặc nên nói với các cá nhân chiến lược nào thì được sử dụng. Nhưng, nếu bạn coi trọng sự riêng tư và an toàn, thì hãy phân quyền hóa.
Bài 26: [SERIES] Cách mạng Satoshi – Chiến lược tiếp cận Sự riêng tư của Satoshi
Bài 28: [SERIES] Cách mạng Satoshi – Đừng quốc hữu hóa sự riêng tư của bạn một cách thụ động
Dịch giả: Diệu Anh
Theo Tapchibitcoin
