Người sáng lập Da Hongfei lập luận một trong những lợi thế cạnh tranh của NEO so với Bitcoin và Ethereum là cách tiếp cận thực dụng đối với việc tập trung hóa.
Tận dụng sự tập trung hóa
Một trong những vấn đề khiến NEO bị chỉ trích là sự tập trung, cả về quản lý và kiến trúc.
Ngay bây giờ, NEO Foundation và các tổ chức có liên quan (tổ chức lợi nhuận NEO Global Capital và phi lợi nhuận NEO Global Development) là những người nắm giữ quyền lực rất lớn. Hơn nữa, việc ra quyết định cuối cùng phần lớn phụ thuộc vào đồng sáng lập Da Hongfei, Erik Zhang và giám đốc điều hành John deVadoss.
Kể từ khi thành lập, NEO đã nghiêng về tập trung. Như đã nói trong whitepaper, các thành viên sáng lập và team của họ “chịu trách nhiệm về việc ra quyết định chiến lược, quyết định kỹ thuật và triển khai cụ thể. Nói cách khác, họ có quyền kiểm soát”.
Đây là hành động có chủ đích. Ngay từ đầu NEO đã có kế hoạch bắt đầu như một giao thức tập trung và phân cấp theo thời gian. Trong một cuộc phỏng vấn, Da Hongfei cho biết:
“Để giảm thiểu những bất lợi tập trung đó cho NEO, chúng tôi có kế hoạch rất rõ ràng để chuyển từ mô hình tập trung hiện tại sang mô hình phi tập trung trong tương lai. Nó sẽ giúp duy trì tương đối sự tập trung một cách hiệu quả. NEO không phải là dự án blockchain đầu tiên trên thế giới. Chúng tôi vẫn đang cố bắt kịp với các dự án hàng đầu”.
Hongfei muốn đề cập đến các dự án hàng đầu nào? Đó là 2 loại tiền điện tử lớn nhất theo vốn hóa thị trường:
“Nếu chúng ta làm việc theo cách tương tự như Bitcoin hoặc Ethereum, sẽ kém hiệu quả hơn so với sự phát triển của ngày hôm nay. Chúng tôi đã thấy một số dự án hàng đầu bị đình trệ trong tiến bộ công nghệ”.
Tốc độ phát triển khác biệt
Tuy nhiên, nhận định như vậy là không đúng. Tốc độ phát triển Bitcoin rất chậm. Nâng cấp soft fork như SegWit giúp tăng số lượng giao dịch mà mạng Bitcoin có thể xử lý mới chỉ đạt được mức tăng 50% gần đây. Đây là một sáng kiến phổ biến được bắt đầu vào tháng 8/2017.
Mặc dù tốc độ phát triển Ethereum tương đối nhanh hơn, tốc độ vẫn còn rất nhỏ so với thế giới phần mềm thông thường. Tuy nhiên, các khung thời gian này dự kiến sẽ có mức độ phối hợp cần thiết và các skate kinh tế liên quan.
Do đó, các nâng cấp quan trọng như ETH 2.0 đã xuất hiện trong hơn 2 năm. Điều này gây rủi ro cho Ethereum khi các blockchain khác có động lực tăng trưởng.
Ngược lại, mức độ tập trung hóa lớn hơn của NEO đã cho phép triển khai các nâng cấp blockchain lớn tương đối nhanh chóng. Quá trình kiểm soát của những người sáng lập tốn kém quá nhiều chi phi, sự phát triển, bố cục của mạng là một lợi thế và cũng là rủi ro.
Tài trợ cho hệ sinh thái NEO
NEO Foundation nắm quyền kiểm soát kho tài sản ấn tượng. Trong báo cáo tài chính chưa kiểm toán mới nhất, tổ chức đã báo cáo tài sản có tổng trị giá 871 triệu đô la vào tháng 6/2019. Phần lớn các tài sản này nằm trong các token NEO.
Các thực thể liên quan đến NEO sở hữu tổng cộng 43.7 triệu token NEO, trị giá 756 triệu đô la với 17.3 đô la mỗi token.
Đến nay, NEO Foundation đã chi 5.85 triệu NEO để tài trợ cho phát triển, kích thích hệ sinh thái của mình và đầu tư vào các dự án blockchain khác. Các chi tiêu này hiện trị giá khoảng 100 triệu đô la với mức NEO Foundation đã định giá cho các token của nó.
Trong số các tài sản hiện tại, tổ chức có 78.6 triệu đô la tiền điện tử và tiền fiat. Trong tài sản dài hạn, tổ chức sở hữu vốn đầu tư và khởi nghiệp trị giá 46.7 triệu đô la.
Là chủ sở hữu token lớn nhất, NEO Foundation và các thực thể liên quan có rất nhiều tài sản tùy ý sử dụng. Trong khi đó, Ethereum Foundation kiểm soát kho tài sản trị giá 130 triệu đô la Ether, ngoài ra còn có tài sản tiền mặt.
So sánh với một tập đoàn lớn
Để khái niệm hóa tốt hơn những khoản giá trị khổng lồ này, hãy sử dụng S&P 500 của các tập đoàn để so sánh. TripAdvisor được chọn ngẫu nhiên là một trong những tập đoàn nhỏ nhất trong danh sách, có vốn hóa thị trường 5.3 tỷ đô la.
Tập đoàn này có 901 triệu đô la tiền mặt, các tài sản tương đương tiền và tổng cộng 1.27 tỷ đô la tài sản hiện tại được sử dụng tùy ý theo bảng cân đối hàng quý mới nhất. Như vậy, TripAdvisor có số tiền tương đương với kho bạc của NEO.
Các tài sản mà NEO có khi xử lý có thể đẩy nhanh sự phát triển của dự án và giúp Da Hongfei cũng như các đối tác xây dựng hệ sinh thái mạnh mẽ. Nhưng, chủ sở hữu token có nguy cơ bị pha loãng (bị dump) nếu tăng trưởng giá vượt xa mức tăng của nguồn cung. Do đó, các nhà đầu tư và các bên liên quan quan trọng quản lý Foundation có trách nhiệm giải trình cho chi tiêu của mình.
Phát triển xung quanh NEO
Một phần khác thuộc chiến lược của tổ chức là tài trợ cho giao thức cốt lõi và phát triển công cụ xung quanh nền tảng blockchain NEO.
NEO Foundation từng có một nhóm kỹ sư phân phối toàn cầu tương đối nhỏ. Nhưng Da Hongfei cho biết vào giữa năm ngoái, dự án đã quyết định thuê các kỹ sư, chuyên gia marketing và nhà phát triển kinh doanh tận tâm. Ông cho rằng những nhân viên này bổ sung cho cộng đồng nguồn mở hiện tại.
Vào đầu năm 2019, NEO đã thiết lập hoạt động phát triển NGD Seattle có trụ sở tại Seattle để mở rộng khả năng tiếp cận các tài năng của dự án. Cựu nhân viên John deVadoss của Microsoft đã được bổ nhiệm để dẫn đầu sáng kiến. DeVadoss cho biết NGD Seattle hiện có 4 nhà phát triển chính tại Seattle với 3 đến 4 nhà phát triển/thiết kế từ xa khác làm việc cho từng người trong số họ.
Đến nay, 59% chi tiêu của NEO đã dành cho tiền lương của nhà phát triển cốt lõi để mở rộng khả năng của giao thức. Điều này rất có ý nghĩa cho mong muốn của NEO là trở thành “blockchain thân thiện với nhà phát triển nhất”.
Ba bản mở rộng khả năng chính mà NEO đang thực hiện bao gồm NeoFS, chia sẻ tệp gốc Neo NeoID, nhận dạng gốc và tích hợp oracle.
Hơn nữa, NEO tiếp tục tập trung vào các công cụ dành cho nhà phát triển. Tất cả mọi thứ từ bộ công cụ cấu hình sẵn, framework, thư viện, trình gỡ lỗi, trình khám phá chuỗi và hướng dẫn chi tiết để đơn giản hóa và tăng tốc phát triển hợp đồng thông minh.
Mặc dù có một số phát triển giao thức nguồn mở xảy ra trên giao thức nhưng công việc đó không đáng kể so với sự phát triển được NEO Foundation tài trợ trực tiếp hoặc gián tiếp.
Kiểm soát mạng
Hiện tại, NEO MainNet vẫn còn 7 node đồng thuận. 2 trong số các node này được các bên thứ ba được phê duyệt vận hành và 5 node còn lại được NEO Foundation vận hành trực tiếp.
NEO Foundation xem xét tất cả các đề xuất và lựa chọn các ứng cử viên dựa trên “trình độ và đóng góp tiềm năng của họ cho hệ sinh thái NEO”. Những ứng viên thành công sau đó sẽ được bình chọn là node đồng thuận trên TestNet của NEO.
Do nắm quyền sở hữu Foundation 43.7%, các cuộc bỏ phiếu cung cấp token trên TestNet thường không gây tranh cãi.
Với các tiêu chí này, tham gia đồng thuận trên blockchain NEO phải được cho phép. Mặc dù vậy, NEO Foundation tuyên bố rằng sẽ tiếp tục “phân cấp” cho mạng của mình. Tuy nhiên, Foundation cũng sẽ tham gia nhiều vào việc lựa chọn bên thứ ba nào đáng tin cậy để điều hành các node, một lần nữa đưa ra các câu hỏi phân cấp.
Câu hỏi đặt ra: NEO như một khoản đầu tư?
Với vị trí thống trị trong hệ sinh thái của mình, các nhà đầu tư và các bên liên quan về cơ bản tin tưởng NEO Foundation sẽ tiếp tục hành động tích cực và đứng ở cương vị quản lý.
Không giống như stake cổ phần trong một công ty, token trao quyền hạn chế cho các nhà đầu tư khi thực hiện các quyết định và dòng tiền liên quan đến dự án. Những người nắm giữ token thực tế bị lệ thuộc vào các tổ chức phát hành.
Các công ty blockchain tuyên bố sự quan tâm của họ được liên kết với các nhà đầu tư: ‘giá token cao hơn có nghĩa là tài sản của họ có giá trị hơn!’ Tuy nhiên, đây chưa phải là toàn bộ cục diện.
Hầu hết các dự án blockchain sở hữu phần lớn token. Các token này không thanh khoản và nếu bán với số lượng lớn sẽ khiến giá giảm mạnh. Ví dụ, với những trường hợp này, nếu NEO Foundation có thể bán toàn bộ ngân quỹ của mình khi giá NEO giảm nhẹ, thì đó sẽ là một thành công cho công ty nhưng là một mất mát cho các nhà đầu tư.
Nói chung, các nhà đầu tư altcoin có nguy cơ bị các nhà phát hành phung phí hoặc quản lý token của họ. Có rất nhiều ví dụ.
Trong số năm ICO lớn nhất được gây quỹ, ba ICO không quản lý tốt toàn bộ số tiền đã huy động: TaTaTu, Dragon, và HDAC huy động được tổng cộng 1.15 tỷ đô la. Cả ba đều lãng phí những khoản đầu tư này vào các kế hoạch sai lầm, như sòng bạc nổi Dragon ở Macau. Tính trung bình, các nhà đầu tư đã mất hơn 90% khoản đầu tư vào các dự án này.
Da Hongfei đã cam kết miệng với những người nắm giữ token rằng họ sẽ quản lý quỹ một cách thận trọng.
“Nguyên tắc cho NEO Foundation là chi tiêu token của nó. Đối với mỗi một token, chúng tôi chi tiêu vì mục đích kiếm lại lợi nhuận cao hơn một token. Quá trình đó phải tăng thêm giá trị cho cộng đồng, cho dự án”.
Hiện tại, có 4 người kiểm soát phần lớn số tiền được phân phối bởi các đơn vị liên kết của NEO: Da Hongfei, Erik Zhang, John deVadoss và giám đốc phát triển hệ sinh thái John Wang. Điều đó mang lại cho những cá nhân này sức mạnh to lớn. Xem xét các yếu tố trên, các nhà đầu tư có nên tin tưởng NEO Foundation sẽ tiếp tục đưa ra quyết định tốt?
Câu hỏi đặt ra: Phân phối token như thế nào?
Một câu hỏi lớn khác xoay quanh việc phân phối token NEO được nêu ra. NEO có kế hoạch biến token của mình thành đơn vị cơ sở để ra quyết định trên blockchain. Do đó, điều quan trọng là token được phân phối theo cách công bằng và minh bạch để cho phép quản trị lành mạnh phát triển.
Ngay từ sớm, các giao thức PoW như Bitcoin, Ethereum và Litecoin đã giải quyết vấn đề này thông qua khai thác (tương đối) phi tập trung. Đồng thời, quyền truy cập vào thiết bị được phân phối đều cũng như margin đủ lớn để bất kỳ ai cũng có thể tham gia và thu được lợi nhuận. Bằng cách buộc chi phí điện và khấu hao phần cứng trong thế giới thực vào token thu được, nó đã mang lại giá trị cơ bản và hoạt động công bằng, phân phối không giới hạn token cho những người tham gia quan tâm.
Hiện tại, NEO Foundation đã kiểm soát cách thức phần lớn token được phân phối. Rõ ràng, những người trung thành và ủng hộ sẽ là những người đầu tiên nhận được tài trợ, cho thấy rủi ro tham nhũng và tìm kiếm thuê mướn nếu không được kiểm soát.
Làm thế nào để NEO Foundation phân phối token theo cách công bằng và có lợi cho tuổi thọ của giao thức?
Câu hỏi đặt ra: Có thực hiện chống kiểm duyệt không?
Sự tập trung của blockchain NEO đặt ra những câu hỏi nghiêm túc về khả năng phục hồi kiểm duyệt.
Charlie Lee khẳng định kiểm duyệt là một trong những lợi thế chính của phân cấp. Kẻ tấn công sẽ gặp khó khăn khi muốn phá hoại dự án như Bitcoin hoặc Litecoin vì rủi ro được phân phối giữa hàng ngàn stakeholder. Một trong những thành công sớm nhất mà Lee mô tả cho Bitcoin là khả năng phá vỡ các hạn chế đánh bạc trực tuyến của Hoa Kỳ vì không có điểm kiểm soát duy nhất.
Ngược lại, nếu Đảng Cộng sản Trung Quốc gây áp lực buộc Da Hongfei ngừng đánh bạc trên nền tảng NEO thì anh ta có phải chịu án không? Vẫn không thể chắc chắn liệu NEO có thể tồn tại khi áp lực bên ngoài đè nặng lên vai các giám đốc điều hành hoặc các node.
Có vẻ như một tình huống kỳ lạ. Nhưng, lợi thế lớn nhất của các blockchain phi tập trung là khả năng tránh né các quy định tùy tiện. Da Hongfei cho biết:
“Đổi mới không cần cho phép là vô cùng quan trọng. Satoshi Nakamoto có thể chưa bao giờ nghĩ về việc ông đã tác động đến hệ sinh thái blockchain ngày hôm nay như thế nào. Ông đã thúc đẩy và khơi dậy cuộc cách mạng, động thái và xây dựng một thứ gì đó không cần được cho phép, nguồn mở,… Tôi nghĩ rằng sự đổi mới không cần cho phép sẽ là chìa khóa thúc đẩy ngành công nghiệp blockchain”.
Nhưng, cho đến nay NEO dường như được cho phép. Nếu NEO không được phân cấp đầy đủ để chống kiểm duyệt thì điều gì giúp nó cạnh tranh so với các sản phẩm đương nhiệm? Hiệu suất cao có thể dễ dàng đạt được trên các hệ thống tập trung, do đó, để duy trì tính cạnh tranh, NEO cần tiếp tục có những bước tiến tới phân cấp.
Và NEO có kế hoạch để thực hiện những bước tiến đó. Các nỗ lực phân cấp được lên kế hoạch thực hiện sau khi NEO3 được ra mắt, dự kiến vào quý 2/2020.
Chiến lược tập trung hóa
Trong 2 cuộc phỏng vấn riêng biệt, Da Hongfei một lần nữa khẳng định tập trung hóa là một phần quan trọng trong chiến lược quan trọng của NEO. Không giống như các giao thức Bitcoin và Ethereum, bị vướng bận bởi quản trị khó sử dụng và tốc độ phát triển chậm chạp, NEO có thể vẫn nhanh nhẹn và sử dụng lợi thế này để “bắt kịp”. Da Hongfei trả lời trong một cuộc phỏng vấn vào tháng 9:
“Bitcoin có giá trị của nó: phi tập trung, chống kiểm duyệt. NEO khá khác biệt so với Bitcoin. Chúng tôi không cố gắng phát minh ra một loại tài sản mới. NEO không phải là một hệ thống tiền mặt kỹ thuật số ngang hàng. NEO là mạng mở cho các tài sản kỹ thuật số. Để đạt được mục tiêu đó, chúng tôi cần có các cơ chế đồng thuận và thiết kế công nghệ khác biệt”.
“Tôi cũng nghĩ rằng đa dạng là một điều tốt. Chúng ta đã có Bitcoin, Ethereum cũng như cách tiếp cận quản trị của họ, chúng ta nên cho phép mô hình quản trị khác và xem ai sẽ thắng”.
Nhưng khi được hỏi chi tiết cụ thể về kế hoạch phân cấp của NEO, Da Hongfei đã không có câu trả lời cụ thể.
Ngay bây giờ, NEO đang thực hiện các bước hướng tới việc ủy thác nhiều node hơn cho các tổ chức được sàng lọc và chi tiêu nhiều ngân quỹ hơn. Theo đó, các khoản chi phí đã làm giảm tầm ảnh hưởng của nó đối với quá trình bỏ phiếu (vì nắm giữ ít token hơn).
Như Da Hongfei đã nói nhiều lần, phi tập trung hóa trên NEO sẽ là một quá trình chậm chạp:
“Chúng tôi đã giải thích với cộng đồng NEO rằng sẽ mất hơn một vài tháng hoặc vài tuần để thực hiện hoàn toàn việc phân cấp, nhưng thực tế là vài năm”.
Khi được hỏi kế hoạch phân cấp là gì sau 5 năm kể từ bây giờ, ông trả lời:
“Tôi nghĩ sẽ rất khó để hình dung ra 5 năm tới trong tương lai. Chúng tôi không có kế hoạch cụ thể. Tôi biết phân cấp là không thể tránh khỏi và tôi đã hoàn toàn đồng ý với điều đó”.
Từ mối quan ngại từ Quốc hội Hoa Kỳ, nếu Libra trì hoãn kế hoạch phân cấp cho đến 5 năm nữa, lấy gì làm cơ sở để nói rằng họ sẽ thực sự từ bỏ quyền lực? Và với các stake mà NEO đang cố gắng thực hiện, câu hỏi tương tự cũng được đặt ra.
Đã đến lúc để xem liệu NEO sẽ tập trung trở lại vào các nỗ lực phân cấp sau khi ra mắt NEO3 hay không?
- NEO tăng tốc để thay thế Ethereum và trở thành blockchain thân thiện với nhà phát triển nhất
- Bitcoin Cash, NEO và TRON đã để mất lượng lớn nhà phát triển blockchain, trong khi Ethereum, Maker lại phát triển mạnh
Minh Anh
Tạp chí Bitcoin | Cryptoslate
