Có phải tiền điện tử luôn có nghĩa là phân cấp?

Tiền điện tử chủ yếu dựa trên các công nghệ phi tập trung, nhưng có một sự khác biệt lớn về cách chúng được sử dụng và ý nghĩa đối với các dự án. Hiện tại, chính phủ cũng bắt đầu tham gia vào các công nghệ này.

Với các sự kiện gần đây như thông báo ra mắt Libra, tiền kỹ thuật số quốc gia của Trung Quốc và các thông báo về tiền điện tử nhà nước có chủ quyền khác, có khả năng rất lớn là phần lớn dân số bị đưa vào con đường lầm lạc.

Phân cấp

Nếu bạn quan sát tiền điện tử, đó là một loại tiền kỹ thuật số hoặc tài sản hoạt động dựa trên công nghệ phi tập trung được gọi là blockchain có khả năng tích hợp vào nhiều nền tảng khác nhau theo nhiều cách khác nhau.

Mặt khác, phân cấp là một triết lý. Nó thể còn hơn cả triết lý vì là một dạng công nghệ hoặc cách tiếp cận để phát triển công nghệ. Hiện tại có vẻ là thời điểm tốt để bắt đầu làm rõ một số vấn đề xung quanh các yếu tố này cho làn sóng mới. Chẳng hạn như thừa nhận các sản phẩm và dịch vụ dựa trên các công nghệ này, thúc đẩy các cuộc trao đổi về sự khác biệt giữa động thái phi tập trung gần đây mà chúng ta đã thấy và sự tham gia vào thế giới tiền điện tử của các nền tảng lớn như Line và Facebook. Với sự xuất hiện của những thứ như điểm uy tín xã hội, nơi các nền tảng hứa sẽ không đọc bình luận trực tuyến của người dùng để xác định điểm số của họ, sự rõ ràng như vậy càng trở nên quan trọng hơn.

Phân cấp là một niềm tin và cách tiếp cận không nên có điểm kiểm soát tập trung, thất bại hoặc ảnh hưởng không tương xứng trong một tình huống nhất định. Mục tiêu cuối cùng của phân cấp là đạt được sự dân chủ, bảo mật, hiệu quả và giảm khai thác.

Sự bùng nổ qua nhiều năm phát triển kể từ khi phổ biến blockchain phần lớn dựa trên triết lý loại bỏ nhà môi giới tập trung hoặc người hỗ trợ, loại bỏ sự thiếu hiệu quả và mở ra các khả năng mới, bao gồm cả việc cung cấp mạng hoặc dịch vụ phi tập trung ‘thực sự’, bất kể nó có thể là gì.

Động thái phi tập trung xung quanh phần mềm tiêu dùng nói riêng phần lớn được định hướng xoay quanh việc đưa người dùng trở lại vị trí điều khiển dữ liệu, quyền riêng tư, thông tin liên lạc và giao dịch tài chính của chính họ. Mở ra web 3.0 giúp tăng lợi ích cho người dùng công nghệ thay vì tập trung giá trị chủ yếu cho các nhà cung cấp dịch vụ.

Mô hình tập trung

Về phần mềm, phân cấp không có gì mới. Trên thực tế, nó đã được các dự án nổi tiếng như Napster và Limewire thương mại hóa lần đầu tiên cách đây 2 thập kỷ, những người sinh ra vào đầu những năm 1990 hoặc sớm hơn sẽ nhớ rất rõ.

Các dịch vụ này dựa trên công nghệ ngang hàng (P2P) cho phép các người dùng ngang hàng tương tác trực tiếp, từ thiết bị đến thiết bị qua internet. Khi các công nghệ này và tương tự xuất hiện trên thị trường, một số yếu tố từ khả năng mở rộng, băng thông, khả năng phần cứng, yêu cầu người dùng, vấn đề pháp lý, quyền lợi được đề cao và đẩy mạnh hơn việc chấp nhận mô hình tập trung mà chúng ta gọi là “đám mây”.

Trong mô hình này, một bên thứ ba tập trung sẽ đóng vai trò là người trung gian và người hỗ trợ để cho phép kết nối, độ tin cậy của dịch vụ, lưu trữ và một số chi tiết thú vị khác. Mô hình này hiện được hầu hết các dịch vụ trực tuyến sử dụng.

Một công ty nổi lên từ động thái tập trung này là Facebook (cùng với một vài tên tuổi nổi tiếng khác) đã hoàn thiện mô hình trở thành dịch vụ trung gian, thu thập dữ liệu và trích xuất càng nhiều giá trị càng tốt từ các tương tác của người dùng, không xem người dùng là khách hàng, nhưng sẽ tổng hợp và bán sản phẩm dữ liệu cho các nhà quảng cáo và những người khác.

Theo nhà lý thuyết Douglas Rushkoff, mục đích tương tác của con người là tạo ra sự trao đổi giá trị trực tiếp giữa họ, trong khi mục đích của truyền thông xã hội là để kiếm tiền từ mối quan hệ đó. Trong số những phát triển và mô hình kiến trúc tập trung này, chúng ta không thể phủ nhận giờ đây chúng ta có những khả năng tuyệt vời khi trở thành người dùng của các nền tảng này, nhưng hóa ra điều này tạo ra nhiều chi phí đáng kể cho quyền riêng tư và kiểm soát dữ liệu của chúng tôi, vì công chúng ngày càng nhận thức được nhiều hơn.

Thay đổi là điều không tưởng?

Những gì chúng ta đang xem xét là dự án và hiệp hội của các công ty (đã công bố từ trước đến nay) đang tìm cách thâm nhập vào lĩnh vực phi tập trung thông qua dự án Libra – là bậc thầy về quan hệ công chúng, thường không phù hợp với các giá trị của phân cấp và có khả năng thao túng dư luận rất tốt.

Điều đó không có nghĩa là Libra không tạo ra giá trị to lớn (cá nhân tôi tin là như vậy), nhưng điều quan trọng là phải rõ ràng về việc token mới được tạo ra từ một triết lý hoàn toàn không giống với nhiều phát triển khác trong không gian này mà họ cũng đang nỗ lực xây dựng web 3.0 lấy lợi ích người dùng làm trung tâm.

Với thông tin sai lệch hiện đang ở thời điểm vũ khí hóa, khi chúng ta đang nói về sự xuất hiện của một bước ngoặt trong hệ thống tài chính toàn cầu và hướng đến hàng trăm triệu người không có tài khoản ngân hàng trên toàn thế giới, không có cơ sở vững chắc đảm bảo họ chấp nhận các công nghệ này nhận thức được những gì họ đang bỏ phiếu và mua vào.

Thị trường mục tiêu cho dự án Libra nói chung là thị trường truyền thống, không phải công nghệ. Đây là một đối tượng tương đối dễ bị lung lay quan điểm hoặc bị qua mặt về quyền riêng tư dữ liệu trên các nền tảng truyền thông nói riêng. Đã mất một thời gian dài để mọi người có thể hiểu được những gì thực sự xảy ra ở đó, vì vậy chúng ta chỉ có thể tưởng tượng làn sóng nhầm lẫn mà động thái mới nhất này gây ra.

Phải nói rằng những gì Facebook gây chú ý đã kết nối hành tinh này. Nhưng câu hỏi của tôi là: phải chăng không thể thay đổi? Chúng ta có nên nhảy vào Libra mà không có mái chèo khi công ty điều hành dự án dường như không tương thích về cơ bản với khái niệm phân cấp? Facebook có thể đảm nhận được giá trị lớn như vậy không? Đó có phải là ý định cơ bản của họ?

Như họ nói, cơ thể đi theo cái đầu, vì vậy trừ khi Mark Zuckerberg thay đổi hoàn toàn các giá trị cá nhân của mình, tôi không chắc liệu chúng ta có thể mong đợi sự thay đổi về đạo đức xảy ra ở cấp độ cốt lõi cho tổ chức.

Tình trạng stack

Nhiều dự án phát triển và tài nguyên đã cố gắng loại bỏ hoàn toàn các dịch vụ phần mềm phi tập trung sau đợt bùng nổ blockchain, là nguyên nhân gây ảnh hưởng đến tình trạng của công nghệ blockchain nói riêng và khả năng mở rộng của nó.

Từ góc độ cung cấp giải pháp cho thị trường phục vụ vài tỷ người, chắc chắn đúng với những gì whitepaper Libra nhận định, trong đó công nghệ blockchain chưa sẵn sàng. Đối với giải pháp khả thi về mặt thương mại cho công chúng, chắc chắn sẽ phải liên quan đến một cách tiếp cận tập trung/phi tập trung lai tạo.

Tuy nhiên, rủi ro ở đây là khi phiên bản đầu tiên được tung ra và được thông qua, liệu nó sẽ cố gắng cung cấp hệ thống hoàn toàn không cần sự cho phép? Ngoài ra, động cơ nào để các công ty được hưởng lợi từ việc kiểm soát và giám sát dữ liệu tự nguyện giảm khả năng hiển thị và kiểm soát mạng của họ?

Đối với các dự án đã xây dựng các giải pháp từ đầu và đang tìm cách tăng cường chấp nhận, mở rộng quy mô, đó có thể là một công việc dễ dàng hơn hoặc ít nhất có nhiều khả năng cung cấp giải pháp phân cấp thực sự cho thị trường để hoạt động và mở rộng nền tảng khi chúng phát triển thay vì những thách thức từ việc có thêm cơ sở người dùng toàn cầu khổng lồ tồn tại từ trước.

Dự án Libra sẽ cần phát triển một mô hình lai để triển khai khối lượng chia sẻ mà họ đặt mục tiêu, mọi người chỉ hy vọng họ sẽ minh bạch khi đi qua từng giai đoạn.

Tác động đến ngành công nghiệp

Không thể phủ nhận dự án quy mô Libra trong không gian này sẽ mang lại lợi ích đáng kể cho toàn bộ ngành công nghiệp. Nó sẽ thúc đẩy sự phát triển, sự rõ ràng về quy định và sự chấp nhận của xã hội đối với các loại tiền kỹ thuật số, thúc đẩy tiến bộ trong tất cả các lĩnh vực và khía cạnh.

Toàn bộ cộng đồng sẽ được hưởng lợi từ điều này, chúng ta chỉ cần đảm bảo có sự khác biệt đã biết giữa các dự án, công nghệ và những gì chúng đang sử dụng, để khi được thị trường truyền thống chú ý, họ biết là họ đang được hỗ trợ cái gì. Một nền tảng tích hợp tiền điện tử không đương nhiên được hiểu là phân cấp.

Chúng ta cần đảm bảo không rơi vào vị trí phân cấp nửa vời trước khi các thỏa hiệp cơ bản được thực hiện. Đồng thời, hãy vẫn coi đó là một công việc được thực hiện trong khi những người chơi lớn khác không nhất thiết phải tuân theo triết lý phân cấp cuối cùng để trở thành người tiên phong cho công nghệ này khi chúng ta bước vào kỷ nguyên của web 3.0. Hy vọng Libra sẽ không trở thành ”một con sói tập trung trong lốt cừu phi tập trung” như Joe Lubin đã nói.

• Tương lai của tiền điện tử và tương lai của Bitcoin
• Ripple có phân cấp hay không? Đây là lời giải đáp của chuyên gia blockchain Matt McKibbin

Minh Anh

    Tạp chí Bitcoin | Cointelegraph