IoTeX (IOTX) là token gốc của IoTeX, một blockchain công khai tầng 1 (Layer 1) tương thích với Ethereum Virtual Machine (EVM), được thiết kế để kết nối các thiết bị Internet of Things (IoT) với các ứng dụng phi tập trung (dApps). Ra mắt năm 2017, IoTeX tập trung vào việc xây dựng “Internet of Trusted Things”, thúc đẩy quyền riêng tư, bảo mật và tương tác đáng tin cậy giữa con người, thiết bị và dữ liệu trong hệ sinh thái Decentralized Physical Infrastructure Networks (DePIN).

Đặc điểm chính của IOTX:

• Tiện ích token:
  • Thanh toán phí: IOTX được dùng để trả phí giao dịch và thực thi hợp đồng thông minh trên mạng IoTeX, tương tự ETH trên Ethereum.
  • Đặt cược (Staking): Người dùng stake IOTX để bầu chọn delegates (đại biểu), tham gia quản trị phi tập trung và nhận thưởng.
  • Đăng ký thiết bị: IOTX dùng để đăng ký các thiết bị IoT mới, tích hợp chúng vào blockchain.
  • Quản trị: Người giữ IOTX có quyền bỏ phiếu cho các đề xuất cải tiến mạng.
• Cơ chế đồng thuận:
  • IoTeX sử dụng Roll-DPoS (Randomized Delegated Proof-of-Stake), chọn ngẫu nhiên 24 trong 36 validator hàng đầu mỗi giờ để tạo khối, đảm bảo tốc độ cao (1000 TPS), độ trễ thấp (1 khối xác nhận tức thời) và phân quyền.
  • Các validator chia sẻ phần thưởng với người stake, khuyến khích tham gia mạng.
• Burn-Drop Tokenomics:
  • Một cơ chế giảm phát độc đáo: Khi mỗi thiết bị IoT mới được đăng ký, 90% số IOTX tương ứng bị đốt (burn), 10% được airdrop (drop) cho stakers dài hạn.
  • Tổng cộng 1 tỷ IOTX dành cho Burn-Drop, kết thúc khi 1 triệu thiết bị được tích hợp, nhằm giảm nguồn cung và tăng giá trị token.
• Hệ sinh thái DePIN:
  • ioID: Cung cấp danh tính on-chain cho thiết bị và người dùng, đảm bảo xác minh dữ liệu.
  • W3bstream: Xử lý dữ liệu ngoài chuỗi thành “Proofs of Real World Work”, kích hoạt hợp đồng thông minh để thưởng token cho chủ thiết bị.
  • Thiết bị: Các sản phẩm như Pebble Tracker (theo dõi môi trường), Ucam (camera an ninh blockchain) và GEO-PULSE (dữ liệu thời tiết) tích hợp dữ liệu thực vào blockchain.
  • Ứng dụng trải rộng: nông nghiệp, ô tô, năng lượng tái tạo, chăm sóc sức khỏe, và thành phố thông minh.
• Rủi ro:
  • Biến động giá: IOTX chịu ảnh hưởng từ thị trường tiền mã hóa rộng lớn.
  • Rủi ro kỹ thuật: Lỗ hổng hợp đồng thông minh hoặc sự cố cầu nối cross-chain (như ioTube).
  • Cạnh tranh: Cạnh tranh với các blockchain IoT/DePIN khác như Helium, VeChain.
  • Phụ thuộc áp dụng: Giá trị IOTX phụ thuộc vào việc tích hợp hàng triệu thiết bị IoT.

Lịch sử và tầm nhìn:

• Thành lập: IoTeX được sáng lập năm 2017 bởi Raullen Chai, Qevan Guo, Xinxin Fan và Jing Sun, với đội ngũ hơn 40 nhà khoa học và kỹ sư từ Google, Facebook, Uber. Mainnet ra mắt tháng 4/2019.
• IoTeX 2.0 (tháng 7/2024): Chuyển từ blockchain Layer 1 đơn thuần sang hạ tầng DePIN mở, với các mô-đun tối ưu (DIMs) và tích hợp với Filecoin, Risc0, NearDA. Mục tiêu kết nối 100 triệu thiết bị trong 3-5 năm, mở khóa giá trị thực tế hàng nghìn tỷ USD.
• ICO: Huy động 14 triệu USD (tháng 2/2018) qua private sale, với giá ICO 0,007 USD/IOTX. Token ban đầu là ERC-20 trên Ethereum, sau đó chuyển sang native IOTX năm 2019 qua ioTube.

Điểm nổi bật:

IoTeX tiên phong trong việc tích hợp IoT với blockchain, cung cấp giải pháp toàn diện cho DePIN với quyền riêng tư, khả năng mở rộng và tính tương thích EVM. Các dự án như DIMO (dữ liệu xe), GEODNET (thời tiết) và enviroBLOQ (theo dõi môi trường) thể hiện tiềm năng thực tiễn. Tuy nhiên, IOTX vẫn ở giai đoạn phát triển sớm, với giá trị dài hạn phụ thuộc vào việc mở rộng hệ sinh thái và áp dụng thực tế.