Cộng đồng Bitcoin chứng kiến lần fork đầu tiên khi Bitcoin Cash (BCH) được triển khai vào ngày 01 tháng 08. Đó là một sự kiện hoành tráng trong lịch sử của đồng Bitcoin, có thể vì vậy mà giá của đồng BTC tăng chóng mặt từ 2.800 USD lên khoảng 14.000 USD (vào ngày 12 tháng 01 năm 2018).
Nhưng lần này là một diễn biến hoàn toàn khác.
Hard fork Bitcoin Cash
Cộng đồng ngạc nhiên khi BCH được triển khai. Bởi cho tới những phút cuối cùng trước khi tiến hành fork vẫn còn một số điều chưa được chắc chắn trong tương lai. Bitcoin Cash sử dụng cùng một định dạng địa chỉ (1aBcD…cho mỗi địa chỉ của chìa khóa), chia sẻ cùng lịch sử giao dịch (và do đó cùng các bảng cân đối số dư) tại thời điểm fork và có phần mềm tương tự nhau, chính vì vậy mà đồng tiền này trông có vẻ và được cho là có nhiều điểm tương đồng với Bitcoin.
Nhưng sự khác biệt lớn nhất khi đó và bây giờ chính là:
1. Chỉ một phần cực ít trong cộng đồng ủng hộ Bitcoin Cash. Cho dù bạn nghĩ gì về kích cỡ khối (block), các nhân chứng tách biệt được rất nhiều lợi ích và Bitcoin Cash quét sạch mọi thứ khỏi họ, kể cả những đoạn mã (cũng như RBF – Replace by fee: thay phí, là việc tạo lại giao dịch chưa được xác nhận nhưng với mức phí đi kèm cao hơn). Bitcoin Cash được thiết kế là một sự lựa chọn thay thế cho nhưng ai không thích định hướng cơ bản của Bitcoin đã biến mất.
2. Không một người chơi chủ yếu nào có thể tranh luận ngay lúc này rằng Bitcoin Cash là một Bitcoin thật sự, kể cả khi Roger Ver đã đưa ra tuyên bố như vậy trên trang bitcoin.com. Nhưng đồng tiền này lại được liệt kê trên các sàn giao dịch. Cần lưu ý rằng đã có một số bất đồng giữa cái tên “Bitcoin Cash” và “bcash”.
3. Bitcoin Cash bổ sung một thứ gọi là cơ chế bảo về 2 chiều lặp lại (2-way replay protection), có nghĩa là các giao dịch diễn ra trên hệ thống Bitcoin thì không thể lặp lại được trên hệ thống Bitcoin Cash và ngược lại.
Bitcoin Cash không trực tiếp cố gắng thay thế Bitcoin nhưng thay vào đó, đồng tiền này đang cung cấp một hướng đi khác. Kết quả của việc này chính là cả 2 chuỗi đều có thể cùng tồn tại trong hòa bình, điều mà khó có thể xảy ra. Bitcoin Cash bây giờ có thể thực hiện tất cả các thay đổi mà mang lại lọi ích tốt nhất cho nó mà không cần phải cần sự chấp thuận từ phía cộng đồng Bitcoin.
Tôi cho rằng cả 2 bên sẽ ổn thỏa hơn sau đợt tách so với trước đây.
Replay Protection – Bảo về phát lại
Hard fork Segwit2x (hoặc có thể gọi là B2X) không có cơ chế bảo vệ phát lại ổn định. Về cơ bản, nó không có cơ chế này, sau đó Jeff Garzik bổ sung opt-in replay protection (tạm dịch: cơ chế bảo vệ tấn công lặp lại tự chọn) nhưng sau đó lại gỡ bỏ sau khi nhóm phát triển Bitcoin Core phát hiện lỗ hổng bảo mật. Garzik hiện tại có một đề bạt khác nhưng chỉ là tích họp một replay protection khá yếu ớt cho B2X. Đây là bản thiết kế:
Ai là người “đột nhập” phụ thuộc vào việc bạn nghĩa đâu mới là bitcoin “thật sự”
Điều này có nghĩa rằng khi tiến hành giao dịch trên blockchain, các người dùng cuối sẽ phải cực kỳ cẩn trọng để chắc chắn rằng họ không vô tình đánh mất toàn bộ số tiền của mình cho người khác. Ví dụ, chính sách chuỗi chéo của Bittrex (Cross-chain policy) hiện tại chỉ hoàn tiền các giao dịch vượt mốc 5.000 USD (trong khi vẫn tính phí là 0.1 BTC) và điều này thật sự là một món hời tốt vì bạn cuối cùng vẫn có thể lấy lại được tiền. Mỗi dịch vụ bitcoin sẽ phải tranh giành để viết các chương phần mềm kế toán và quản lý giao dịch để xử lý việc này, mặc dù ít nhất họ có quyền và ở vị trí có thể làm được việc này. Căng thẳng leo thang khi một kỹ sư phần mềm gần đây bị đội SWAT (Special Weapons And Tactics – Đội chiến thuật và vũ khí đặc biệt) đột nhập vào nhà và sau đó ông cho đăng tải nội dung sau:
Khi những tên khốn chống lại bạn, đe dọa mạng sống của bạn nhưng các phần mềm này không thể tự nó xuất hiện.
Thậm chí nếu không có cơ chế bảo vệ thật sự mạnh mẽ thì người dùng vẫn có thể sử dụng những ví điện tử để tiến hành giao dịch mà không thể bị lặp lại trên các chuỗi khác. Điều này được thực hiện bằng cách đảm bảo rằng giao dịch của bạn chứa một đầu vào và nó sẽ theo dõi như là một phần của giao dịch để khóa phần thưởng giao dịch sau khi tiến hành hard fork. Bằng cách này, giao dịch sẽ không thể khả dụng trên các chuỗi khác. Việc quản lý quy trình này rất khó khăn, đặc biệt đối với những khách hàng bị giới hạn truy cập vào dữ liệu blockchain.
________________________________________
Các nhà đầu tư
Giá trị của hệ thống Bitcoin có được là nhờ các nhà đầu tư. Cũng như vàng, bitcoin gần như không có giá trị bản chất và nó chỉ có giá khi ai đó tự nguyện chi trả. Các nhà đầu tư hiện tại định giá Bitcoin Core ở mức gấp 6 lần hơn B2X:
Bạn sẽ phải tính táo để tự mình giải thích vấn đề này/
Mặc dù thị trường dự đoán (prediction market) không hoàn hảo (vì các yếu tố như rủi ro từ đối tác, tính thanh khoản, hợp đồng bị thiên vị,…) nên về cơ bản đây là những dự đoán tốt nhất mà chúng ta có. Các nhà đầu tư từ nhiều thị trường dự đoán khác nhau đều có sự đồng thuận mạnh mẽ rằng Bitcoin Core sẽ trở nên có giá hơn B2X.
________________________________________
Những người thợ đào
Hiện tại, 85% tổng số block Bitcoin đều ra tín hiệu rằng họ muốn triển khai dự án SegWit2x. Hãy nhớ rằng những tín hiệu này không mang tính chất ràng buộc và các thợ đào biết rằng những tín hiệu này dành cho những phần mềm không do họ vận hành. Về mặt lịch sử, các thợ đào trong toàn bộ các blockchain đều hoạt động vì lợi nhuận:
Đỉnh điểm trong các lần khai thác chính là các thợ đào hy vọng BTC sẽ vượt qua BCH và trở ngược lại sau khi mỗi lần Điều chỉnh Khó khăn Khẩn cấp BCH (Emergency Difficulty Adjustment – EDA) can thiệp,
Ngoại trừ những trường hợp cực đoan, các thợ đào chỉ ra sức mạnh của chúng ở bất cứ nơi nào có lợi thế để làm vậy. Việc vận hành những thiết bị của họ phải chịu những chi phí do chính họ chi trả, chính vì vậy các thợ đào có nguồn động lực lớn để chạy theo đồng tiền.
Hãy nhớ rằng hỗ trợ segwit ở các thợ đào kéo dài hàng tháng khoảng 30% trước khi thực sự xảy ra thực tế trong đêm. Trong khi các thợ đào ra tính hiệu cho một thứ, khi động lực xuất hiện để họ tiến hành đào thì họ luôn tránh được sai lầm khi chia tách chuỗi:
Kích hoạt Segwit dường như không đáp ứng nhu cầu ở ngưỡng 80% trong thời gian dài.
________________________________________
Các nhà phát triển phần mềm
Nếu bạn kiểm tra các cam kết trên btc1 repo, bạn có thể thấy rằng nó chưa hoàn toàn được phát triển. Khi so sánh với repo nhộn nhịp ở bitcoin core thì đây trông như một thị trấn ma.
Một tranh luận phổ biến từ những người ủng hộ B2X chính là những người đóng góp (phần lớn là không không được trả tiền) vào Bitcoin Core sẽ bắt đầu đóng góp vào B2X sau lần fork. Và điều này thât tuyệt vời:
B2X được mong đợi sẽ thu hút nhiều nhân tài mới nhưng tôi sẽ ngồi yên mà chờ đợi. Đây là một giao thức rất phức tạp với một Đường cong học tập dốc lên (Thuật ngữ đề cập đến mối quan hệ giữa quá trình học tập và tích lũy kinh nghiệm đối với kết quả là những tiến bộ đạt được).
Đây là một nước đi táo báo khi chuyển đổi từ hệ thống tiền kỹ thuật số với một đội ngũ giàu kinh nghiệm và hồ sơ theo dõi lâu dài về một phần mềm ổn định, sang một hệ thống mới với hầu như không có nhà phát triển.
________________________________________
Yếu tố tiêu cực bên ngoài
Sau khi mọi thứ trở nên tốt đẹp kể từ lần fork Bitcoin Cash, thật dễ dàng để tin tưởng rằng các lần hard fork trong tương lai sẽ mang lại thành công tương tự. Hãy nhớ rằng những lần phân chia hard fork đều mang lại cơ số vấn đề:
• Đặt tên: với bitcoin, bitcoin cash, B2X và bitcoin gold, điều này sẽ gây khó khăn cho những người mới để hiểu được những gì đang diễn ra.
• Trải nghiệm người dùng: không chỉ những blockchain này cùng chia sẻ lịch sử giao dịch mà còn cùng định dạng địa chỉ, điều này có thể khiến người dùng gửi tiền trên một blockchain khác.
• Thuế: vẫn chưa rõ liệu các cơ quan quản lý xem đây là những mặt hàng (có khả năng chịu thuế) hoặc các cổ phiếu phân phối (không chịu thuế).
• Bảo mật: kể từ khi các blockchain cùng chia sẻ lịch sử giao dịch, các giao dịch trong tương lai trên một blockchain bất kì có thể gây rò rỉ thông tin cá nhân trên một blockchain khác. Đây là một vấn đề rất khó quản lý.
• Hỗ trợ đi kèm: nhiều dịch vụ đã bị bắt buộc hỗ trợ các altcoin hoặc nếu không, mà sẽ bao gồm kỹ thuật, kế toán, an ninh và các công việc hỗ trợ khác. Đây có thể không phải là một sự lựa chọn cho những dịch vụ này, khi một công ty dịch vụ nào đó bảo rằng có có một nhiệm vụ được ủy thác để có thể vượt rào và truy cập vào những chìa khóa cá nhân của người dùng cuối.
• An ninh: sở hữu một lượng lớn các SHA256 ASICs trên thế giới khiến cho việc triển khai cuộc tấn công 51% vào bitcoin trỏ nên dễ dàng hơn. Như một lưu ý phụ, việc triển khai yếu kém của EDA bitcoin cash dẫn đến những dao động không cần thiết của hashpower giữa các blockchain, nhưng đa phần ảnh hương đến Bitcoin Cash.
• Blockchain phồng lên: sự không chắc chắn về cách phòng trách những giao dịch lặp lại có thể dẫn đến việc người dùng tách coin trong các giao dịch giữa ví cá nhân của họ trước khi chi trả cho nguồn quỹ, gây rối ở một (hoặc cả 2) blockchain một chút.
Lần trước đã có một sự khác biệt to lớn trong niềm tin của những người mong muốn mở rộng các khối (bitcoin cash) với segwit (bitcoin core). Nhưng ở lần này, 2 bên đang tranh cãi về vấn đề nhỏ hơn (1MB và 2MB dữ liệu khối) và việc này xảy ra ngay sau khi chúng ta vùa mới tăng gấp đôi kích thước của các block (thông qua segwit). Cuộc tranh luận về vấn về cách Bitcoin nên thay đổi và ai sẽ là người có quyền thực hiện những sự thay đổi đó.
Và điều này tốt hay xấu?
_______________________________________
Vậy điều gì sẽ xảy ra?
Giá như tôi có thể nhìn thấy tương lai! Tôi không biết chắc chắn nhưng đây là những dự đoán tốt nhất mà tôi có…
Sẽ có những thời điểm suy thoái
Các công ty dịch vụ Bitcoin sẽ tự nguyện cho dừng hoạt động giao dịch trên hệ thống trước khi hard fork diễn ra và sẽ án binh bất động trong một khoảng thời gian sau đó để chờ mọi thứ được ổn thỏa. Sẽ có nhiều có hội giao dịch mà chỉ dành cho các người dùng sở hữu các khoảng dư trước từ việc cấp vốn trước ở các công ty dịch vụ này.
Bitcoin Core (Bitcoin Legacy) sẽ không biến mất
Đây dường như là kịch bản tồi tệ nhất khi blockchain bitcoin thật sự cho giảm 15% hashpower và sẽ khó khăn hơn khi sử dụng. ~10 phút cho mỗi block bây giờ sẽ tốn ~67 phút, điều này sẽ hạn chế đáng kể khối lượng giao dịch và làm tăng phí giao dịch. Khó khăn khi thay đổi thông thường sẽ mất khoảng 2 tuần (2016 khối) bây giờ sẽ mất hơn 13 tuần, vì vậy thời gian cho mỗi block (và thông lượng thấp) sẽ gây cản trở một thời gian. Trong khi hoạt động giao dịch của người dùng sẻ trở nên tồi tệ trong nhiều tháng thì các HODLer sẽ không bị ảnh hưởng (dữ liệu nhân khẩu học hỗ trợ cho bitcoin legacy). Hãy nhớ rằng để thật sự đào được B2X bạn phải cài đặt phần mềm mới (và phải vẫn phải tiếp tục cho chạy các phiên bản cũ để đào Bitcoin).
Những điều nói trên đều đặt trong giả định những thợ đào không quan tâm về lợi nhuận. Nếu các thị trường dự đoán có thể tin tưởng thì sau khi fork Bitcoin Cash sẽ có giá ~ gấp 6 lần. Thậm chí một cartel tốt đến mấy (Thoả thuận chính thức giữa các hãng trong một thị trường độc quyền nhóm để kết hợp các thủ tục đã được thống nhất về các biến như giá cả và sản lượng) cũng sẽ cố gắng sử dụng một vài (hoặc toàn bộ) nguồn hashpower một cách ẩn danh trên hệ thống Bitcoin Legacy để có được một ít lợi nhuận. Sau khi bị làm chậm 2016 khối, khó khăn của bitcoin legacy sẽ giảm (giả sử không có sự thay đổi trong hashpower), giúp việc khai thác trở thành một món hời lớn (giả sử không có sự thay đổi về giá).
Những người ủng hộ Bitcoin vẫn luôn nhiệt tình và sẽ mãi như vậy
Có nhiều công ty không thích B2X và bitcoin core có một nền tảng người dùng cuồng tín, nhiều người trong số này cho tự vận hành toàn bộ số node của mình.
Tuy nhiên, nếu các thị trường dự đoán không dúng và bitcoin legacy có giá trí ít hơn B2X thì đây là thay đổi toàn bộ cục diện. Việc khai thác sẽ không còn mang lại nhiều lợi nhuận khi các đồng tiền này trở nên quá tốn kém để khai thác trong một khối đơn lẻ. Cách duy nhất mà legacy bitcoin có thể sống sót chính là một sự thay đổi về proof of work (thuật toán bằng chứng công việc).
Đây là khó khăn tiềm tàng mà bitcoin gold đang cố gắng giải quyết. Nên là chính sách Tối ưu hóa sớm hay Bảo hiểm hữu ích?
B2X được triển khai
B2X được ủng hộ từ một trong những công ty lớn nhất trong lĩnh vực (Những doanh nghiệp có thể phục vụ tốt hơn bằng các giao dịch on-chain giá rẻ): BitPay, blockchain.info, Coinbase, Xapo, ShapeShift,… B2X cũng nhận được sự ổng hộ từ ~85% thợ đào.
Đây sẽ là cuộc tranh luận kéo dài nhiều năm và sẽ có nhiều niềm tự hào cũng như những cái tôi đang bị đe dọa. Bên cạnh đó cũng có những vấn đề liên quan đến cảm xúc. Các cuộc đối thoại đơn thuần sẽ nhanh chóng thay đổi thành cuộc cãi vã giữ những đứa trẻ:
Đây chính là CEO của công ty mà trong tương lai sẽ có trị giá 1 tỷ $ BN! Ai có thể nghĩ rằng một cuộc thảo luận về blockchain bị thay đổi thành một chủ đề NSFW (Not safe for work, ám chỉ những nội dung nhạy cảm hoặc hình ảnh bạo lực).
Có khả năng nào B2X sẽ sớm lụi tàn?
Dù không chắc nhưng những người ủng hộ B2X đang khá im lặng trước số lượng chữ ký của Thỏa thuận New York. Nhiều người ủng hộ những khối có kích thước lớn hơn đã thời khỏi hệ sinh thái rất lâu trước để để làm việc với những dự án khác như bitcoin cash và các altcoin.
Ngoài Jeff Garzik, thật khó để tìm ra các nhà bitcoiner nổi bật ủng hộ B2X ngày nay. Xapo và Coinbase là nhũng người ký tên nổi tiếng của Thỏa thuận New York và mỗi bên đưa ra một tuyên bố về cách thức họ sẽ ủng hộ cả 2 fork cho người dùng, nhưng cả 2 gần đây cũng chưa lên tiếng ủng hộ B2X. Tôi khá ngạc nhiên khi một số người tham dự Thỏa thuận mà trước đây nói với tôi sẽ không tham gia lại không hề muốn đưa ra tuyên bố nào (hãy nhớ rằng đây là một cộng đồng phân chia và truyền thông không may lại trở thành một loại chất độc hại). Nếu ai trong số những người này muốn phát biểu, tôi sẽ vui vẻ công bố ở ngay đây.
CEO BitGo, Mike Belshe, người vừa công bố sự ủng hộ Segwit2x có tên “Keeping the Community Together” (tạm dịch: Các cộng đồng hãy sát cánh cùng nhau), mặc dù công ty này có vẻ đang ở trong tình thế không ủng hộ.
Đây có giống với những lần ngồi lê đôi mách ở văn phòng bạn?
Việc Roger Ver (còn được biết đến là “Bitcoin Jesus”) đồng ý giao dịch 1.000 BTC đổi lấy 1.000 B2X đã lan truyền tới những người nổi tiếng như Ben Davenport, Charlie Lee, Alex Morcos và Tuur Demeester.
Những đứa trẻ ngày nay sẽ có chút bối rối khi chúng biết rằng cờ bạc trên thực tế là bất hợp pháp.
Trace Meyer đã đề nghị giao dịch 25.000 BTC mà Roger đã không đáp lại:
Đây là một lượng satoshi khổng lồ!
B2X đang đặt cược về khả năng nắm giữ hashpower và các node SPV theo sau đó. Nếu phần lớn hashpower không bị chao đảo và giá trị của coin B2X ở mức thấp như các thị trường dự đoán thì có thể nó không có giá trị để các thợ đào khai thác. Nếu không có sự thay đổi khó khăn khẩn cấp thì B2X có thể là DOA.
Replay protection sẽ trở thành một vấn đề cần bàn bạc
Trong khi các công ty dịch vụ Bitcoin cẩn trọng vừa đủ để tự bảo vệ họ khỏi các lỗi lặp lại giao dịch thì một số người dùng mà có thể tự quản lý nguồn quỹ của mình (tiền + chìa khóa) thì lại sắp sửa vô tình lặp lại các giao dịch của họ. Sẽ có nhiều câu chuyện kinh dị về mất tiền được đăng trên reddit, twitter,… Hy vọng, hầu hết các công ty (cuối cùng) sẽ trả lại tiền cho các giao dịch, nhưng các người dùng P2P lại có thể không hào phóng tới mức này.
Khi những hạt bụi lắng xuống thì sự đổ lỗi sẽ bắt đầu
Sau khi quá trinh fork hoàn tất, thước đó sự thành công sẽ là mức giá.
Nếu đồng Segwit2x mới có giá trị hơn legacy bitcoin thì nó chiến thắng. Đồng coin cũ sẽ vẫn được sử dụng bởi một số người tin tưởng, trong khi đồng Segwit2x mới có thể được tôn vinh như là một bitcoin thật sự. Sẽ có nhiều sự xâu xé nhau nhưng tin tốt là cả 2 đều có lối đi riêng của mình. Bên Segwit sẽ có thể giành lấy chiến thắng và bảo vệ lý do tại sao sự thiếu hụt cơ chế replay protection vẫn luôn cần thiết. Những ai chống lại đợt hard fork này sẽ bị gắn mắc kẻ thù của bitcoin và sẽ bị gièm pha vì can thiệp vào quá trình.
Nếu đồng Segwit2x mới có giá trị ít hơn legacy bitcoin thì nó nhận phần thua. Đồng tiền mới có thể vẫn được sử dụng bởi những người tin tưởng hoặc “ra đi” cùng nhau. Cũng sẽ có nhiều sự xâu xé và bitcoin core sẽ có nhiều sức ảnh hưởng hơn khi điều chỉnh hướng đi của giao thức mới. Chúng ta sẽ thấy nhiều tính năng mới được công bố một cách nhanh chóng (chữ ký tổng hợp schnorr, cây cú pháp trừu tượng, sidechains, IBLT, weak blocks,,…). Những ai chống lại đợt hard fork này sẽ bị gắn mắc kẻ thù của bitcoin và sẽ bị gièm pha vì can thiệp vào quá trình.
Lấy cho tôi một ít bắp rang
Đây có lẽ là một chương trình khá hay. Sẽ có những tranh luận xuyên suốt về vấn đề đâu mới là bitcoin thật sự, mức giá của một hoặc cả hai fork sẽ tăng hay giảm, thời gian các khối sẽ giảm, thợ đào có thể từ bỏ công việc của mình (hoặc nói dối về vấn đề này), những phần mềm được viết vội vàng có thẻ chứa đựng lỗi và nhiều nhiều hơn thế nữa.
Thế kỷ 21 đang chờ đợi điều này. Bạn có thấy sợ hãi không?
________________________________________
Lưu ý
Hãy nhớ rằng đây là một tình huống thông thường. Thật bất ngờ khi chúng ta chỉ còn ít hơn 1 tháng nữa là đén đợt thay đổi lớn nhất từ trước đến nay trong hệ thống Bitcoin và chúng ta vẫn không biết liệu replay protection có tồn tại trên B2X hay không. Bitcoin Core vẫn luôn chậm rãi và cẩn trọng khi thay đổi, với một thành kiến vững vàng đối với sự tương thích,trong khi B2X thì đang thực hiện một cách tiếp cận khác.
Chúng ta đang ở trong một vùng đất chưa được biết đến với một đồng tiền có trị giá hiện tại gần 100 tỷ USD. Rất rất rất nhiều tiền. Chỉ có ai điên mới tin vào điều đó.
________________________________________
Cảm ơn mọi người đã nhận xét và đưa ra bình luận về bài post này.
Xem thêm:
Sn_Nour
Tạp chí Bitcoin
