Năm 2017, Bitmain là công ty thống trị thị trường máy đào coin và mọi con mắt đều đổ dồn vào Trung Quốc, nhưng 2018 lại là một năm đầy khó khăn đối với tiền điện tử. Giá giảm mạnh. Các công ty đua nhau phá sản. Các IPO được chờ đợi từ lâu của hai gã khổng lồ khai thác tiền điện tử, Bitmain và Canaan Creative, đã thất bại ở rào cản cuối cùng khi mùa đông crypto ập đến, thậm chí làm khiếp vía cả những công ty đầy tham vọng nhất.
Nhưng quá trình đó chỉ xảy ra trong một thời gian ngắn. Sau nhiều tháng ẩn mình chờ thời cơ với hàng loạt các tin đồn và sự kiện hỗn loạn, hai gã khổng lồ phần cứng hiện đang nộp đơn để được niêm yết công khai tại Hoa Kỳ.
Huynh đệ tương tàn tại Bitmain
Jihan Wu và Micree Zhan thành lập Bitmain chỉ 6 năm trước nhưng đến nay đã mang quá trình khai thác Bitcoin đi từ một sở thích kỳ quặc thành ngành công nghiệp trị giá hàng tỷ đô la. Trong một môi trường khốc liệt, với huyết mạch của công ty là những tiến bộ công nghệ mới đang cố gắng đi trước thời đại, Bitmain đã chứng tỏ mình là một đối thủ đáng sợ.
Trong sáu năm phát triển đem về lợi luận hàng chục tỷ đô la, Bitmain đã nhận được rất nhiều khoản đầu tư từ các công ty lớn trên toàn cầu. Mặc dù công ty dường như bất khả chiến bại vào vài tháng trước nhưng cho đến nay nó vẫn cố gắng đấu tranh để rũ bỏ những tàn tích thất bại của IPO 2018 trên sàn giao dịch chứng khoán Hồng Kông, cùng với áp lực gia tăng từ các đối thủ cạnh tranh và kết quả tài chính đáng thất vọng vào năm 2019.
Cuộc tranh cãi của Bitmain lên đến đỉnh điểm và sụt giảm nhanh chóng từ thành quả của năm 2018 đã tạo ra những tiêu đề ấn tượng về phép đo cân bằng. Tuy nhiên, trong một diễn biến bất ngờ, công ty đã bí mật nộp đơn cho Ủy ban Chứng khoán và Sàn giao dịch Hoa Kỳ (SEC) vào tuần trước.
Theo tin tức của Tencent được công bố vào ngày 30/10, các “nguồn tin nặc danh” đã thông báo rằng Ngân hàng Deutsche của Đức đang tài trợ cho ứng dụng này, mặc dù mục tiêu gây quỹ chưa được công khai. Vào tháng 6, số tiền được dự đoán từ 300 triệu đến 500 triệu đô la.
Quá trình niêm yết với SEC không hề dễ dàng chút nào và công ty sẽ trải qua một số lần xem xét nghiêm túc trước khi đưa ra quyết định. Quá trình đó bao gồm ba vòng điều tra và kéo dài từ 1 đến 2 tháng. Một nguồn tin nội bộ tiết lộ với Tencent News:
“SEC không có thành kiến với hoạt động kinh doanh blockchain, nhưng tổ chức quan tâm nhiều hơn đến các vấn đề chuyên môn và kỹ thuật, vì vậy các câu hỏi của SEC sẽ chuyên nghiệp hơn và tập trung hơn”.
Tuy nhiên, như nhiều người dự đoán, tin tức niêm yết IPO có thể dẫn đến các sự kiện đe dọa dập tắt mọi hy vọng thành công của nó. Chỉ một ngày sau khi nộp đơn đệ trình tại SEC, đồng sáng lập Jihan Wu của Bitmain đã hắt cẳng đồng nghiệp “huynh đệ” Micree Zhan, bằng một cuộc “đảo chính”. Bitmain từ chối bình luận về động thái này.
Bitmain chiếm 75% thị phần thị trường phần cứng tiền điện tử trên toàn thế giới và đây là nguyên nhân chính khiến các nhà đầu tư để mắt đến IPO 2018 đầy tai tiếng. Tuy nhiên, cách Zhan bị ép buộc thôi việc có khả năng làm mết lòng các nhà đầu tư cảnh giác với một công ty hoạt động trong khu vực xám như Bitman.
Trong khi những tin đồn về bất đồng gay gắt giữa hai người tràn lan trên các mặt báo thì mâu thuẫn càng trở nên rõ ràng sau khi đẩy mạnh công khai năm 2018. Kể từ đó, hoạt động kinh doanh ngày càng khó khăn hơn và Wu dường như lựa chọn thời cơ để cẩn trọng tấn công.
Trong khi Zhan đang quảng bá các sản phẩm AI của Bitmain ở Sơn Đông thì Wu – người trước đó bị cắt chức sau thất bại IPO – đã quay lại “để giành quyền kiểm soát”. Theo đó, Wu trông giống một bạo chúa.
Email trong công ty của Zhan đã bị xóa ngay lập tức và người đồng sáng lập có hiểu biết về công nghệ đóng vai trò trung tâm trong việc đưa công ty đến đỉnh cao của thế giới tiền điện tử đã bị cấm bước vào trụ sở.
Ngay sau đó, các nhân viên bị cấm liên hệ với Zhan và họ phải đối mặt với hình phạt nếu có bất kỳ liên lạc nào với anh ta mà bị phát hiện. Nhà tư vấn David Pring-Mill cho các startup công nghệ lập luận rằng trong thế giới khai thác tiền điện tử khốc liệt, phong cách quản lý nghiêm khắc như vậy không có gì đáng ngạc nhiên:
“Jihan Wu cho rằng công ty đã vội vàng và hấp tấp thực hiện các khoản đầu tư R&D do đó cần phải thay đổi định hướng. Cuộc đụng độ quyền lực ở đây không gây ngạc nhiên khi có stake và thị trường tiền điện tử biến động mạnh. Công nghệ khai thác phụ thuộc hoàn toàn vào khả năng phân cấp vì vậy sự hỗn loạn và gián đoạn được cho là một phần hậu quả của tiền đề”.
Theo báo cáo của Tencent, cả hành động thanh trừng của Zhan tại Bitmain cùng với việc Wu tự quảng cáo như vị chủ tịch hội đồng quản trị đã được thực hiện mà không có thỏa thuận của các cổ đông. Vấn đề không chỉ dừng lại ở việc nhờ cậy và minh bạch đối với các nhà đầu tư mà còn cần phải có sự đồng ý rõ ràng. Bitmain là một công ty nổi tiếng với cách tiếp cận kinh doanh quyết đoán, không thỏa hiệp, nhưng sau câu chuyện hỗn độn về chính trị đầy bí ẩn thì IPO là một canh bạc thực sự.
Đối tác sáng lập Dovey Wan của Primitive Crypto và cũng là nhà bình luận nổi tiếng trên Twitter đã ghi lại các sự kiện vào lúc chúng diễn ra trong tuần này. Wan tweet cuộc chiến giữa hai nhà sáng lập sẽ mang lại ảnh hưởng tiêu cực đối với các bên liên quan. “Có hàng trăm cách khác để khiến cuộc đấu tranh quyền lực trở nên văn minh và tinh vi. Tôi vẫn không hiểu vì sao chuyện này lại xảy ra”.
Khi cuộc chiến diễn ra công khai, gióng lên hồi chuông báo động cho các nhà bình luận trong toàn ngành, Wan đã đưa ra giả thuyết lật đổ Zhan sẽ làm tha hóa công ty:
“Thậm chí khi thừa nhận công trạng của Jihan trong cuộc đảo chính “xã hội đen” của anh ta, hoàn toàn hợp lý khi nói rằng:
1. các nhà đầu tư bình thường sẽ không tin ai trong số họ có thể quản lý công ty
2. Kiện cáo sẽ theo sau đó nếu kế hoạch IPO của Hoa Kỳ thất bại.
3. Khách hàng của Bitmain sẽ không tin tưởng họ. Công ty về cơ bản sẽ bấp bênh”.
Wan cho rằng tầm ảnh hưởng của số ít cổ đông ngoài công ty có thể là nguyên nhân dẫn đến hành động đáng chú ý của Wu vì Top 3 chỉ sở hữu khoảng 5% cổ phần Bitmain. Wan kết luận: “không có gì đáng ngạc nhiên khi công ty thiếu hoạt động quản trị đúng đắn”.
Bitmain có thể trở thành thảm họa Wework thứ hai
Trừ khi Bitmain thay đổi hướng đi, nếu không nó có thể trở thành WeWork của thế giới tiền điện tử. WeWork có mạng lưới trên khắp thế giới, bao gồm cả khoản đầu tư lớn và lượng khách hàng lớn. Khi công ty công khai với công chúng để IPO, họ đã phải đối mặt với một số sự thật xấu xí và giá trị bị thổi phồng ‘khủng khiếp’ đã giảm mạnh. Với lợi nhuận giảm nghiêm trọng, văn hóa doanh nghiệp thù địch và một số vấn đề quản lý kinh hoàng, Bitmain dường như ngày càng tồi tệ hơn.
CEO Ramak J. Sedigh của Plouton Mining cho biết trong khi các công ty có thể có trải nghiệm tương tự với các nhà quản lý thì Bitmain sẽ gặp phải những thách thức lớn hơn:
“WeWork đã nhận được khoản đầu tư lớn hàng tỷ đô la với mức định giá 10 và 20 tỷ đô la trước khi thử IPO. Hoạt động kinh doanh của họ cũng được nhiều người biết đến. Tương tự như Uber và Lyft, Canaan và Bitmain có thể sẽ có một thời gian khó khăn hơn nhiều, đặc biệt là nếu thương chiến Mỹ – Trung vẫn chưa đến hồi kết. Kết hợp những tổn thất gần đây và tương lai đầy chông gai, con đường đi đến thành công sẽ cam go hơn bao giờ hết”.
Đối với Pring-Mill, cuộc nội chiến quyết liệt tại Bitmain là một câu chuyện gièm pha đáng buồn do mục đích thực sự của công ty. “Chỉ đứng ở góc độ hiệu quả, điều này thật đáng tiếc vì nó ‘đổ sông đổ biển’ mọi nỗ lực chăm chỉ xây dựng và nhân rộng quy mô của một doanh nghiệp đầy sáng tạo, có vai trò quan trọng”.
Sự quyến rũ lần thứ ba cho Canaan?
Canaan thường được đề cập đi kèm với Bitmain ở vai trò là đối thủ cạnh tranh chính. Trong khi điều này có thể mang lại cho công ty một số lợi thế uy tín nhưng thị phần phần cứng tiền điện tử 15% đã bị 75% của Bitmain lấn át.
Tuy nhiên, Canaan dường như đang ‘rình mồi’ hay nói cách khác là chờ đợi Bitmain thất thế để vùng lên. Với cuộc nội chiến công khai gần đây giữa những người đồng sáng lập Bitmain, niêm yết IPO của Canaan dường như tình cờ đến đúng lúc.
Với số tiền huy động lên đến 400 triệu đô la, Canaan đã nộp đơn IPO đến SEC vào ngày 28/10, nhằm mục đích được niêm yết trên Nasdaq với tên gọi là CAN. Theo tin tức, ông ty đặt ra yêu cầu IPO 200 triệu đô la với các nhà quản lý vào tháng 7 nhưng cho đến hiện nay đơn thư vẫn chưa được công khai. Sẽ là một chiến thắng lớn nếu công ty nhận được sự chấp thuận theo quy định trước các đối thủ cạnh tranh nhưng không phải đường đến đích luôn suôn sẻ, vẫn tồn tại một số yếu tố cản trở IPO của Canaan.
Mặc dù Bitmain có thể đang vật lộn để rũ bỏ hậu quả của IPO thất bại nhưng Canaan đã gánh chịu đến đến hai lần ra mắt thất bại trước đó. Năm 2016, Canaan cố gắng niêm yết tại Trung Quốc bằng cách mua một công ty sản xuất thiết bị điện có trụ sở tại Sơn Đông được niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán Thâm Quyến.
Sau đó, vào năm ngoái, công ty đã nộp đơn niêm yết một lần nữa. Lần này là trên sàn giao dịch chứng khoán Hồng Kông. Tuy nhiên, cả hai kế hoạch đều bị từ chối sau khi các nhà quản lý miệt mài nghiên cứu tính phù hợp với mô hình kinh doanh và triển vọng tài chính của họ.
Ngoài ra, Canaan cũng có rắc rối với các cơ quan quản lý trong quá trình vượt qua sóng gió. Theo hồ sơ của SEC, Canaan đã báo cáo doanh thu 394 triệu đô la trong năm 2018, với thu nhập ròng là 8.3 triệu đô la. Khi công ty chuyển sang niêm yết công khai, các nhà đầu tư và cơ quan quản lý tiềm năng cũng sẽ cảnh giác với thực tế công ty báo cáo khoản lỗ thu nhập toàn diện 45.8 triệu đô la trong nửa đầu năm 2019.
Điều gì sẽ xảy ra tiếp theo?
Mặc dù thị trường có thể đã chín muồi để ra mắt sản phẩm sau khi Trung Quốc tăng cường thúc đẩy blockchain nhưng các công ty đang mong đợi một làn sóng tương tự đối với hiệu ứng Libra có thể bị nhầm lẫn. Ra mắt sản phẩm và IPO là hai loại rất khác nhau.
Cả hai công ty đã phải đối mặt với những vấn đề nghiêm trọng trong quá trình phát triển. Bitmain và Canaan đều có những ngã rẽ tồn tại lâu dài khi đảm bảo tiềm năng tạo ra lợi tức đầu tư và mô hình kinh doanh đối mặt với sự giám sát chặt chẽ của cơ quan quản lý.
Sedigh của Plouton Mining thừa nhận cả hai công ty khai thác sẽ phải thực hiện một số thay đổi nghiêm túc để đáp ứng các tiêu chuẩn của ngành, mặc dù ông vẫn cho rằng niêm yết thành công từ một trong hai có thể mở đường cho việc chấp nhận rộng rãi hơn:
“Ngay bây giờ, rất có thể cả Bitmain và Canaan sẽ cần phải điều chỉnh sâu sắc văn hóa doanh nghiệp. Không công ty nào được biết đến với sự minh bạch hoặc quản trị doanh nghiệp theo phong cách hậu công nghiệp. Dù sao chăng nữa, ngành công nghiệp vẫn đang theo dõi và cổ vũ cho thành công của họ”.
Pring-Mill thừa nhận IPO là không thể đoán trước. Nhắc đến quy mô và tầm quan trọng của các công ty này trong ngành công nghiệp nổi tiếng về sự biến động, Pring-Mill tin rằng niêm yết công khai có thể đi theo bất kỳ hướng nào:
“Ngày nay, các chiến lược IPO đang phải đối mặt với biện pháp gia tăng khó lường. Vì vậy, khi bạn kết hợp cả hai, có ai biết tương lai sẽ thế nào không? Tuy nhiên, nhìn chung, tôi cho là các phương pháp công khai và giám sát truyền thống chủ yếu hoạt động vì lợi ích công cộng”.
- IPO token hóa đầu tiên ra mắt trên thị trường chứng khoán quốc gia Seychelles
- CEO Bitman nhận định ICO là bong bóng tài chính
Minh Anh
Tạp chí Bitcoin | Cointelegraph
