Sinh năm 1899 tại Vienna, nhà kinh tế học từng đoạt giải Nobel – F.A. Hayek là một huyền thoại của các thể loại trong giới kinh tế tiền điện tử. Đoạn phim mới được phát hiện của nhà triết học và nhà lý luận xã hội người Áo từ năm 1984 về tiền điện tử hiện đang thu hút sự chú ý Twitter. Trong một đoạn về câu nói khá nổi tiếng của mình, Hayek tuyên bố cách duy nhất để giúp đồng tiền phát triển là đưa nó ra khỏi tay chính phủ. Ông tiếp tục mô tả về một loại tiền không cần sự cho phép và không cần sự quản lý của các cơ quan thẩm quyền trung ương.
Sự tồn tại của Hayek
“Tôi không tin rằng chúng ta sẽ lại có thể sở hữu tiền một lần nữa trước khi chúng ta giúp nó thoát khỏi tay của chính phủ, nếu chúng ta không thể lấy chúng khỏi tay chính phủ, tất cả những gì chúng ta có thể làm là giới thiệu một loại tiền tệ nào đó mà họ không thể ngăn cản”, Friedrich Hayek đã nói vào năm 1984.
Chúng ta hãy cùng đánh giá lại những gì mà ông nói sau 35 năm và diễn giải chúng trong bối cảnh của Bitcoin.
Hayek không đơn độc trong việc dự đoán về tiền điện tử vào những năm 1980. Tuyên ngôn vô chính phủ Crypto (The crypto Anarchist Manifesto) năm 1988 cũng đã nhắc đến vấn đề này. Nhà kinh tế học người Mỹ – Milton Friedman năm 1999 cũng vậy:
“Vẫn còn một số điều thiếu sót, nhưng nếu điều đó sớm được phát triển, đó là một loại tiền điện tử đáng tin cậy. Bạn có thể chuyển tiền từ A sang B thông qua internet để mua hàng hóa, mà A không biết B hoặc B không biết A. Tôi có thể lấy hóa đơn trị giá 20 USD và giao cho bạn và không cần biết về nơi mà nó đến. Và bạn có thể nhận nó mà không biết tôi là ai. Những điều như thế sẽ được phát triển trên Internet.”
Tất nhiên, chủ đề chung trong số những dự đoán nổi danh này là về internet. Nhiều người nghĩ rằng thật điên rồ khi nói về việc mua sắm hoặc làm việc trực tuyến vào đầu những năm 90 và giữa thập niên 90. Việc thử và tưởng tượng về một loại tiền tệ trong tương lai không chịu sự điều khiển của chính phủ sẽ vượt quá khả năng của nhiều người. Và hiện tại, Bitcoin đã xuất hiện. Họ đã đúng.
Cuộc đụng độ của Kinh tế học Keynes/ Áo
Hayek là một nhà tư tưởng và nhà đổi mới của một trường kinh tế tại Áo. Hệ thống của Áo là một mô hình kinh tế cổ điển trong đó sự can thiệp của chính phủ vào thị trường tự do. Quan điểm mâu thuẫn và mô hình kinh tế đang gây ảnh hưởng hiện nay, hệ thống kinh tế học Keynes, cho thấy chính phủ phải tích cực tham gia vào các nền kinh tế thông qua việc đưa ra các quy định tập trung và thực thi chính sách tiền tệ được hỗ trợ.
Mặc dù quan điểm của hầu hết các quốc gia hiện đại là lãi suất phải được đặt ra thông qua các chính sách, điều này thực tế sẽ được định nghĩa là một hình thức kiểm soát – Áo xem thị trường như một thực thể hoạt động theo cách tự nhiên dựa theo quy tắc tự nhiên của nó. Chu kỳ bùng nổ và phá sản trong kinh doanh, và những thứ như sự cố thị trường chứng khoán là hậu quả tự nhiên của bong bóng tín dụng nhân tạo.
Vấn đề kiến thức
Có thể, đóng góp quan trọng nhất của Friedrich Hayek đối với Áo là khái niệm được gọi là vấn đề kiến thức, hay vấn đề kiến thức địa phương. Một loại phái sinh và mở rộng tính toán kinh tế của nhà tư tưởng người Áo Ludwig von Mises, kiến thức này liên quan đến các rối loạn chức năng cơ bản của kế hoạch trung tâm. Trong tác phẩm “The Use of Knowledge” vào năm 1945 Hayek tuyên bố:
“Kiến thức thu được trong hoàn cảnh đặc biệt về thời gian và địa điểm. Về mặt này, thực tế là mỗi cá nhân đều có một số lợi thế nhất định so với những người khác bởi vì anh ta sở hữu thông tin duy nhất có thể được sử dụng, nhưng việc sử dụng chỉ có thể được đưa ra nếu quyết định tùy thuộc vào anh ta hoặc được đưa ra nếu anh ấy hợp tác.”
Theo nghĩa này, kế hoạch kinh tế tập trung sẽ thất bại. Trong khi dữ liệu được tổng hợp, số liệu thống kê có thể cho chúng ta thấy hình ảnh về nó, đây là những tác động của các tác nhân trên thị trường riêng lẻ và sở thích được thể hiện, chứ không phải kế hoạch trung tâm. Điều đó có nghĩa là, sự ổn định tương đối đạt được sẽ là sản phẩm phụ của các tín hiệu thị trường riêng lẻ, độc lập. Đây không phải là kế hoạch trọng tâm.
Các nút riêng lẻ trong một thị trường Blockchain tự do
Kiến thức độc đáo, đa dạng được sở hữu bởi mỗi tác nhân thị trường riêng lẻ (ví dụ: “Nhà máy đã hết đinh, tôi phải mua thêm chúng” hoặc “Tôi có thể phát minh ra thiết bị tuyệt vời này, nếu tôi có quyền truy cập vào tài nguyên cụ thể”) sẽ không thể xử lý , hiểu, hoặc được phát hiện đầy đủ bởi một thực thể tổng hợp, được điều tiết tập trung theo tư duy của Áo.
Không thể tính chính xác được cung và cầu. Do đó, các chu kỳ bùng nổ và phá sản khổng lồ được tìm thấy, và được coi là tương đối ổn định, nhưng trong thực tế đây là một cách tiếp cận dữ liệu. Lý thuyết kinh tế của Áo có chủ trương phi tập trung, mạng lưới các nút giống như Bitcoin và mạng lưới các tác nhân phi tập trung trên blockchain.
Tiên đoán lạc lối 1984
Mặc dù chính sách của Keynes hiện đang có hiệu lực, nhưng thực tế là chính phủ phải thường xuyên can thiệp và hỗ trợ để có thể điều chỉnh thị trường. Hayek xem các chu kỳ kinh tế là tín hiệu cho thấy một sự điều chỉnh đang được tiến hành. Giống như đau đầu có thể báo hiệu mất nước hoặc căng thẳng trong cơ thể, giảm nhu cầu và tín hiệu của các tác nhân thị trường, và cần điều chỉnh và hiệu chỉnh lại theo tín hiệu thị trường mới theo thời gian thực.
Tuy nhiên, với sự cứu trợ từ các ngân hàng lớn trong thời gian gần đây, viên thuốc đắng này của Áo thực sự không có tác dụng. Thay vào đó, các nhà kinh tế học Keynes tạo ra nhiều khoản tín dụng (và khoản nợ mà người nộp thuế cuối cùng phải giữ lại) để cứu lấy các tác nhân và tổ chức sắp phá sản. Những dự đoán của Hayek, Mises, Friedman và các đồng nghiệp của họ trái ngược hoàn toàn với kinh tế học Keynes.
Dự đoán của kinh tế học Keynes
Mises dự đoán sự sụp đổ hiện nay của các quốc gia xã hội chủ nghĩa vì họ chọn cách bỏ qua vấn đề tính toán kinh tế trong thời hiện đại. Hayek và Friedman dự đoán về sự ra đời của tiền điện tử. Đối với John Maynard Keynes, cha đẻ của Lý thuyết kinh tế học Keynes, ông dự đoán thời gian làm việc một tuần sẽ chỉ còn 15 giờ như những năm 1930, vì tự động hóa và sự giàu có sẽ khiến cho các công việc nặng nhọc trở nên không cần thiết:
“Nhưng ngoài điều này, chúng tôi sẽ nỗ lực để những công việc cần thực hiện được chia sẻ rộng rãi nhất có thể. Một ca làm việc 3 giờ hoặc một tuần 15 giờ có thể giải quyết vấn đề trong thời gian dài. 3 giờ một ngày là khá đủ để làm hài lòng Adam!”
‘Adam’ mà ông đề cập đến là Adam của Kinh thánh Cơ đốc giáo, người bị nguyền rủa phải làm việc cực nhọc để duy trì sự tồn tại của mình và vì vậy, thường xuyên cảm thấy cần phải làm việc. Ông tiếp tục:
“Ham muốn tiền bạc như một vật sở hữu được công nhận vì nó là một thứ đáng ghê tởm, một trong những xu hướng bán hình sự, bán bệnh lý mà một người phải đối mặt và các chuyên gia về bệnh tâm thần cũng phải rùng mình về vấn đề này.”
Đã gần 100 năm trôi qua, người ta có thể tự hỏi tại sao chủ nghĩa vị tha của nhà hoạch định trung tâm của Kinh tế học Keynes lại không được nhân rộng cho mọi người. Một số người cho rằng nó đã xuất hiện, vì bây giờ ít nhất hiện nay Joe có thể trở nên giàu có và đủ khả năng làm việc một tuần 15 giờ. Cho dù là dự đoán nào đi chăng nữa, có một điều chắc chắn là: Bitcoin đang tồn tại và sẽ còn phát triển trong thời gian dài.
- Cục Dự trữ Liên bang: Tiền điện tử là lính mới trong cuộc chiến tiền tệ toàn cầu
- Nghiên cứu của Binance chỉ ra những điểm tương đồng giữa halving Litecoin và Dogecoin
Việt Cường
Tạp chí Bitcoin | News.bitcoin.com
