Sự xuất hiện của công nghệ blockchain chắc chắn đã thay đổi quá trình phát triển thanh toán kỹ thuật số toàn cầu. Với những loại tiền như XRP và Libra của Facebook đã thách thức sự độc quyền của các ngân hàng và các tổ chức tài chính khác. SWIFT, Visa và Mastercard đã buộc phải tìm kiếm những cải tiến đáng kể cho hệ thống cũ kỹ của mình.
Các hệ thống blockchain là cơ sở thay thế hệ thống cũ bằng hạ tầng thanh toán an toàn và hiệu quả hơn. Những ngân hàng chính thống dường như bị buộc phải đối mặt với bài toán hóc búa “thích nghi hay là chết”.
Giống như trong mọi cuộc đua công nghệ, các đối thủ cạnh tranh phải tìm ra thông số nào sẽ giúp họ vượt trội so với đối thủ. Tốc độ giao dịch, bảo mật và chi phí hiệu quả là một vài vấn đề gây đau đầu trong ngành chuyển tiền xuyên biên giới hiện đại.
Nhanh hơn, rẻ hơn
Nhanh, rẻ, tốt là ba đỉnh của tam giác quản lý dự án được cho là mô tả hành động cân bằng mà các công ty đang tìm cách dẫn đầu trong lĩnh vực thanh toán đang phát triển. SWIFT gần đây đã thử nghiệm hệ thống thanh toán xuyên biên giới tức thời mới mang lại sự cải thiện đáng kể về thời gian giao dịch.
Động thái này là một phần trong kế hoạch của SWIFT, cho phép khả năng thanh toán tức thì. Sáng kiến đổi mới thanh toán toàn cầu (GPI) trong bối cảnh cạnh tranh sắp xảy ra đến từ những loại như Ripple. SWIFT cũng hứa hẹn hệ thống mới sẽ giảm chi phí áp dụng cho các tổ chức tài chính.
Thông thường, hành động cân bằng cho hầu hết các dự án là làm thế nào để đạt được hai trong số ba tham số được liệt kê trên đây. Đối với chuyển tiền xuyên biên giới, đổi mới công nghệ có thể đảm nhận các phần tốc độ và chi phí. Các công ty blockchain như Ripple hứa hẹn chỉ cần 4 giây để giao dịch, tốn một vài xu để chuyển tiền từ nơi bạn ở đến bên kia bán cầu.
CEO Kenny Li của Worthyt đã từng bàn luận về tầm quan trọng chung của tốc độ giao dịch trong lĩnh vực chuyển tiền xuyên biên giới đang phát triển, như sau:
“Tôi nghĩ rằng chắc chắn mọi người quan tâm đến tốc độ. Tốc độ và sự tiện lợi là quan trọng hơn cả, dù đó là trong không gian blockchain. Đó là lý do tại sao mọi người sẵn sàng đánh đổi sự an toàn của phi tập trung và quyền sở hữu với sự tiện lợi của tốc độ trên các sàn giao dịch tập trung. Vì vậy, tôi nghĩ rằng những công ty thượng tôn tốc độ sẽ giành chiến thắng. Nhưng tôi không nghĩ rằng bạn cần phải là người nhanh nhất. Đủ nhanh là đủ. Visa thực hiện khoảng 1-2k giao dịch mỗi giây (tps). Có những blockchain đã có thể làm điều đó với PoS (EOS là ví dụ điển hình và tôi chắc chắn rằng Libra sẽ không gặp rắc rối với điều này vì dường như cũng sử dụng PoS)”.
Tuy nhiên, Li vẫn giữ quan điểm thông lượng giao dịch không phải là tất cả của một hệ thống chuyển tiền toàn cầu. Giải thích thêm, Li nói:
“Một khi bạn đạt đến ngưỡng thì phần còn lại chỉ dành để khoe khoang. Tôi nghĩ rằng ngưỡng đó có thể là 3-5 nghìn tps (ước tính dựa trên giả định thị phần Visa thâm nhập vào các quốc gia có tường lửa như Trung Quốc, thâm nhập toàn cầu và thực tế là một hệ thống khó có thể trở thành độc quyền)”.
Ví dụ, Ripple cho biết XRP có thể xử lý 1,500 TPS và có thể mở rộng lên tới 50,000 TPS. Trên phạm vi toàn cầu, 50,000 TPS thậm chí có thể được coi là quá mức cần thiết. Tuy nhiên, liệu có phải là nhanh nhất và rẻ nhất đủ để các hệ thống blockchain thay thế bộ máy ngân hàng truyền thống?
Gánh nặng của ngân hàng
Giám đốc điều hành Ripple Brad Garlinghouse đã liên tục nhấn mạnh khía cạnh cụ thể của hệ thống tài chính kế thừa tạo ra sự thiếu hiệu quả trong ngành thanh toán quốc tế – sự cần thiết của các mối quan hệ ngân hàng phù hợp.
Các ngân hàng thương mại trên toàn thế giới có xu hướng giữ tài khoản với các ngân hàng phù hợp ở nước ngoài để thực hiện chuyển khoản qua biên giới, thường là qua mạng SWIFT. Những người đề xuất thanh toán bằng blockchain như Garlinghouse cho biết cơ chế tài khoản Nostro/Vostro tạo ra sự chậm trễ và thiếu hiệu quả trong hệ thống.
Đối với chuyển khoản qua hệ thống như SWIFT, các ngân hàng tham gia cần phải có mối quan hệ tương ứng ở nước ngoài. Một ngân hàng tương ứng thực hiện hoặc nhận thanh toán thay cho một tổ chức tài chính khác ở một quốc gia khác.
Ví dụ: nếu Ngân hàng A ở Quốc gia 1 cần gửi chuyển khoản ngân hàng đến Ngân hàng B ở Quốc gia 2, Ngân hàng A sẽ liên hệ với ngân hàng tương ứng của mình tại Quốc gia 2 để tạo điều kiện thanh toán. Thông thường, Ngân hàng A sẽ duy trì một tài khoản với ngân hàng tương ứng này.
Đối với ngân hàng tương ứng trong trường hợp này, tài khoản được gọi là tài khoản Nostro, trong khi đối với Ngân hàng A – đối tác – cùng một tài khoản được gọi là tài khoản Vostro.
Theo Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS), các mối quan hệ ngân hàng tương ứng toàn cầu đang giảm dần qua từng năm. Ngoài tính chất thu hẹp của mạng, BIS báo cáo rằng nó thậm chí còn trở nên tập trung hơn và làm tệ hơn tình trạng thiếu quyền truy cập vào các khoản thanh toán quốc tế đối với các hành lang chuyển tiền bị tước quyền sử dụng trong lịch sử.
Sự xuất hiện của các phương thức thanh toán quốc tế mới là một trong những lý do gây ra sự suy giảm của mạng lưới ngân hàng tương ứng. Một đoạn trích từ báo cáo ghi nhận:
“Một sự suy giảm liên tục về số lượng các mối quan hệ ngân hàng tương ứng ở nhiều nước trên thế giới vẫn là một mối quan tâm. Trong các khu vực pháp lý bị ảnh hưởng, có thể có tác động đến khả năng gửi và nhận thanh toán quốc tế, điều này có thể khiến mọi người chuyển sáng sử dụng ‘thanh toán đen’ không được kiểm soát và không đảm bảo an toàn, gây ảnh hưởng nền tài chính và thương mại quốc tế”.
Do đó, trong khi SWIFT có thể cố gắng theo kịp tốc độ của Ripple, thì mối quan hệ ngân hàng tương ứng có nghĩa là nó chỉ là một bước lặp nhanh hơn của hệ thống hiện tại. Ngoài ra, với một số hành lang đã gặp sự cố khi được nền tài chính kế thừa phục vụ, các cổng thanh toán mới hơn có thể là đề xuất tốt hơn.
Đối với Ripple, các ngân hàng không cần phải giữ mối quan hệ tương ứng ở nước ngoài để tạo điều kiện chuyển khoản. Thay vào đó, các tổ chức tài chính mua phần mềm xRapid của Ripple và sử dụng XRP làm tiền tệ để chuyển tiền xuyên biên giới ngay lập tức.
Tuy nhiên, các công ty blockchain phải lo lắng về ý nghĩa quy định của mô hình kinh doanh. Ở những nơi SWIFT có thể hoạt động với vị trí đáng tin cậy như một hệ thống kế thừa thì Ripple cần phải đáp ứng các cơ quan quản lý trong nhiều khu vực pháp lý.
Sự xuất hiện của dự án Libra cũng mang đến khả năng tăng cường kiểm tra quy định đối với tất cả những thứ liên quan đến tiền điện tử và blockchain. Ngay cả Giám đốc điều hành Ripple cũng có những lo ngại rằng công ty có thể bị kẹt giữa cơn bão lửa quy định do Libra châm ngòi.
Blockchain thuần túy hoặc lai DLT và các hệ thống tập trung?
Để theo đuổi khuôn khổ hiệu quả nhất cho thanh toán xuyên biên giới, các dự án có thể phải xem xét đánh đổi giữa các kiến trúc tập trung và phi tập trung. Tuy nhiên, dường như có một xu hướng mới nổi là sử dụng các hệ thống lai tận dụng điểm tốt nhất từ cả hai loại.
Vào tháng 6/2019, SWIFT có kế hoạch cho phép các công ty chạy các hệ thống công nghệ sổ cái phân tán (DLT) sử dụng nền tảng GPI của mình. Visa cũng đã công bố mạng lưới thanh toán tập trung mới cho các giao dịch kinh doanh kết hợp các yếu tố của công nghệ phi tập trung.
Ngoài ra còn có Fnality Consortium có kế hoạch sử dụng token tiện ích để tạo điều kiện cho các giao dịch xuyên biên giới. Các ngân hàng lớn của Hoa Kỳ, Châu Âu và Châu Á cũng tham gia dự án. Giống như sáng kiến Visa B2B Connect, Fnality nằm ở trung tâm của ma trận liên ngân hàng, loại bỏ các bước trung gian phức tạp cho thanh toán quốc tế. Mặc dù các lĩnh vực trọng tâm dường như khác nhau nhưng các triết lý hoạt động thể hiện một số điểm tương đồng nổi bật.
Khi các sự kiện diễn ra trong môi trường thanh toán đang phát triển, dường như có một xu hướng mới xuất hiện trong các hệ thống kế thừa và các nhà đổi mới là sao chép các khía cạnh của các hoạt động khác của nhau. Các tác nhân chính như SWIFT và Visa đang phát triển các giao thức sẽ giao tiếp với các hệ thống DLT, trong khi Ripple đang tìm cách có được trạng thái đáng tin cậy của bộ máy tài chính đã được thiết lập như một cửa ngõ để đảm bảo mạng của nó trở thành kênh chuyển tiền toàn cầu dọc theo nhiều hành lang thanh toán.
- SWIFT thành công với thanh toán xuyên biên giới tức thì trên toàn cầu với FAST của Singapore
- Tin buồn cho Ripple: Visa chính thức gia nhập thị trường thanh toán xuyên biên giới
Minh Anh
Tạp chí Bitcoin | Cointelegraph
