Các sàn giao dịch phi tập trung (DEX) đã được các nhà bình luận thị trường dự đoán sẽ phát triển đáng kể trong năm 2019, nhưng điều này đã không xảy ra trong thực tế. DEX vẫn là ‘con kiến’ so với các đối tác tập trung bởi vì họ chưa thể phát triển lợi thế về thanh khoản, khả năng tiếp cận, đòn bẩy và trải nghiệm người dùng.
Mặc dù mục đích và mục tiêu của các sàn giao dịch phi tập trung là rất tốt, nhưng vẫn còn quá sớm để phát triển hệ sinh thái tiền điện tử và đưa DEX đến đỉnh cao thành công. Trong khi một số người dùng có thể thích DEX hơn vì lý do triết học, còn lại đại đa số các trader vẫn được sàn giao dịch tập trung phục vụ tốt. Tuy nhiên, phải thừa nhận là DEX có tầm nhìn đầy triển vọng nhưng đến nay họ vẫn chưa hoạt động đúng như cái tên của mình.
CryptoBridge, một sàn giao dịch phi tập trung đã ngừng hoạt động, là một ví dụ tuyệt vời. DEX dường như đã trượt xa hơn khỏi nguyên tắc phân cấp. Sau một thời gian ra mắt các yêu cầu KYC, sàn giao dịch đã đóng cửa hoàn toàn.
Uniswap, hiện là một trong những giao thức DEX phổ biến nhất, là một ngoại lệ về hiệu suất và đã thành công đáng kể sau khi ra mắt vào đầu năm nay. Nhưng công nghệ này vẫn còn non trẻ mặc dù có hơn 250 DEX và hơn 30 giao thức DEX – chiếm một thị phần nhỏ trong tổng số các giao dịch – nhưng điều đó cho thấy DEX không dễ gì có thể thay thế được sàn giao dịch tập trung trong tương lai gần.
Tại sao nên sử dụng DEX?
Các vụ hack thường xuyên và thực tế đáng nghi ngờ của một số ít các sàn giao dịch tập trung đã khiến một số trader lựa chọn sàn phi tập trung để an toàn hơn. DEX được thiết lập là các sàn giao dịch không cần KYC và thậm chí không yêu cầu địa chỉ email, vì danh tính được sử dụng là từ các cặp khóa công khai. Về lý thuyết, điều này có nghĩa là DEX không lưu trữ và bảo vệ quyền riêng tư của người dùng.
Khi giao dịch trên DEX, gần như không thể thực hiện giao dịch để đánh cắp tiền vì không có máy chủ hoặc thành phần tập trung nào để có thể nhắm tới. Theo nghĩa này, bạn giao dịch trực tiếp với người bán hoặc người mua, không thông qua người trung gian và sẽ không phải trả phí cho họ, đồng thời duy trì quyền giám sát đối với tài sản mọi lúc.
DEX được phân cấp chỉ theo tên
DEX tuyên bố sẽ giải quyết các vấn đề của tiền điện tử như chúng tôi đã nêu trên. Tuy nhiên, thuật ngữ ‘phi tập trung hóa’ hầu như bị hiểu lầm. DEX có nhiều hình thức khác nhau, từ non-custodial (IDEX) đến DEX permissioned (như DEX Binance) nhưng cả hai đều chưa thể được gọi là phi tập trung thực sự.
Thông thường, các yếu tố tập trung và phi tập trung được kết hợp với nhau, như trong trường hợp giao thức 0x của Ethereum và IDEX, sử dụng thanh toán on-chain nhưng kết hợp với sổ lệnh off-chain. Mô hình lai này được các DEX sử dụng để tránh tốc độ chậm liên quan đến các giao thức trên chuỗi.
‘Phân cấp’ cũng không giải quyết được vấn đề thao túng trong thị trường tiền điện tử. Theo một bài báo học thuật được xuất bản vào tháng 4/2019, các bot trọng tài đã tận dụng độ trễ của mạng và chi phí thấp để khai thác người dùng DEX (như cách HFT khai thác các trader bán lẻ). Front-running là một trở ngại ở nhiều thị trường, nhưng trở nên nghiêm trọng hơn trên DEX vì các lệnh, bid, ask và thậm chí hủy giao dịch được công khai trên một blockchain mà bất kỳ ai cũng có thể nhìn thấy. Đến nay, đã có một số giải pháp cho vấn đề Front-running nhưng chưa có gì đột phá.
Chúng ta thường nghĩ là DEX vượt ra ngoài các quy định của pháp luật. Mặc dù một giao thức không thể vi phạm pháp luật, nhưng chúng ta có thể liên kết một giao thức với một nhóm các cá nhân – gọi là các nhà phát triển chính. Và nếu một DEX có liên quan đến hoạt động lừa đảo, chính quyền vẫn có thể xác định và bắt giữ những người liên quan đến giao thức DEX đó. Đây chính xác là những gì đã xảy ra với EtherDelta vào năm 2018. Do vậy, DEX thực sự sẽ cần nhiều nhóm triển khai và nhóm phát triển làm việc cùng lúc để tránh bị giống như EtherDelta.
Trên cơ sở này, các DEX đã không thực hiện được những lời hứa về phân cấp. Để phát triển mạnh và trở thành địa điểm hàng đầu cho các trader Bitcoin, DEX vẫn còn nhiều rào cản lớn phải vượt qua.
Những rào cản mà DEX phải đối mặt
Trader chủ yếu quan tâm đến thanh khoản. Nếu giao dịch của họ không được lấp đầy, họ sẽ chuyển đến một sàn khác phù hợp hơn và có thể đáp ứng được các lệnh của họ. Đòn bẩy và trải nghiệm người dùng cũng là những cân nhắc quan trọng.
Thanh khoản
Tính thanh khoản phụ thuộc vào việc bạn có thể dễ dàng tham gia và thoát khỏi giao dịch không, chi phí là bao nhiêu và có bao nhiêu người khác đang giao dịch tại địa điểm này. Mối quan tâm số một đối với các trader là thanh khoản.
Đối với DEX được cung cấp bởi Ethereum, khối lượng giao dịch hàng ngày vẫn ở mức dưới 0,3 triệu ETH trong 2 năm qua, ngoại trừ một vài lần tăng đột biến. Số lượng trader trên DEX chạy trên Ethereum cũng đã giảm đáng kể từ giữa năm 2018, xuống còn 1.799 vào ngày 8/12.
So sánh số lượng trader DEX với những sàn giao dịch tập trung thì đó là một giọt nước trong đại dương. Ngay cả khi so sánh với số lượng các sàn giao dịch tập trung không yêu cầu KYC, con số này vẫn khá thấp.
Perpetual swap của BitMEX là hợp đồng chuyển hóa Bitcoin phổ biến nhất, trung bình khoảng 2 tỷ đô la mỗi ngày, tương đương hơn 13,3 triệu ETH. Mặc dù DEX cung cấp đảm bảo rằng bạn sẽ kiểm soát được tiền của mình, nhưng điều đó không quan trọng bằng việc trader chỉ có thể giao dịch với quy mô nhỏ.
Đòn bẩy
Với đòn bẩy là một yếu tố quan trọng đối với tất cả các trader, DEX gặp bất lợi lớn trong vấn đề này do không có đòn bẩy trên các sàn giao dịch của chúng. Đòn bẩy là một tính năng chính trong các thị trường truyền thống và sự phát triển của các công cụ phái sinh Bitcoin đã nhân rộng thành công của tính năng này trong thị trường tiền điện tử.
Trader muốn giao dịch những thứ mà họ có thể kiếm tiền. Ở một số quốc gia, cơ hội đầu tư dành cho cá nhân bị hạn chế và họ có thể được định giá bằng tài sản mà họ được phép giao dịch.
Do khu vực màu xám lập pháp mà tiền điện tử đang hoạt động, giao dịch Bitcoin đại diện cho một cơ hội khá lớn, bất kể mức độ giàu có hay nơi người giao dịch sống là như thế nào. Bên cạnh đòn bẩy, giao dịch tiền điện tử thường có rủi ro cao. Nó cũng đi kèm với phần thưởng tiềm năng to lớn.
Không giống như DEX, các sàn giao dịch thành công nhất đều cung cấp đòn bẩy. Một số DEX đã bắt đầu cung cấp đòn bẩy (ví dụ: dYdX), nhưng nó tương đối thấp. Tuy nhiên, tính thanh khoản thấp kết hợp với việc sử dụng các sản phẩm đòn bẩy phi tập trung có nghĩa là DEX sẽ không còn phổ biến như các công cụ đòn bẩy được cung cấp bởi sàn giao dịch tập trung trong tương lai gần.
Trải nghiệm người dùng
Nếu bạn là người đam mê tiền điện tử, có lẽ bạn cũng biết nó phức tạp như thế nào đối với các tân binh. Khía cạnh trải nghiệm người dùng trong thế giới crypto có rất nhiều chỗ cần được cải thiện và ở DEX cũng vậy.
Hầu hết các nhà giao dịch muốn thực hiện nhanh chóng, hiệu quả và ít quan tâm đến công nghệ làm nền tảng cho việc trao đổi. Vì vậy, họ có thể giao dịch bất cứ lúc nào trong 24 giờ một ngày. DEX cung cấp chủ quyền cho người sử dụng nhưng cũng đi kèm với trách nhiệm cung cấp dịch vụ bảo mật. Kết quả là, họ thừa hưởng các trải nghiệm người dùng kém trong giao dịch. Đây chính là một yếu tố chính dẫn đến mức độ sử dụng thấp.
Giao dịch trên DEX cũng cung cấp ít tùy chọn hơn so với giao dịch trên sàn truyền thống và đây là một trải nghiệm rất khác biệt. Không có lệnh giao dịch nâng cao, chẳng hạn như stop loss, trailing stop, v.v. Ngoài ra, nếu người dùng gặp sự cố, không có dịch vụ hỗ trợ khách hàng chuyên dụng để giúp đỡ họ.
Các trader đã chỉ ra rằng họ sẽ trả phí cho một sản phẩm thuận tiện hơn, ví dụ như hoán đổi Bitcoin vĩnh viễn. Bởi lẽ nó tốn nhiều chi phí hơn để giao dịch so với hợp đồng tương lai nhưng lại có khối lượng cao hơn nhờ vào tính tiện lợi.
DEX vẫn còn thời gian để phát triển
Xét cho cùng, DEX vẫn chỉ là một khái niệm mới nổi và vì thế công nghệ của họ vẫn cần có thời gian để phát triển. Mặc dù chúng nhằm phục vụ mục đích cụ thể, nhưng không hấp dẫn đối với hầu hết các trader vì không giải quyết được nhu cầu của họ. Có thể một số nhà giao dịch sẽ thích DEX vì quan điểm triết học hoặc chính trị, nhưng vẫn chỉ là một tập hợp rất nhỏ trong cộng đồng người dùng tiền điện tử.
Sàn giao dịch tập trung đang thực hiện rất tốt công việc của nó, cụ thể là cung cấp những gì các nhà đầu tư và trader thực sự muốn cho đến nay. Giao dịch trên một sàn tập trung sẽ không có nhiều rủi ro, vì bạn có thể đảm bảo tính an toàn bằng cách sử dụng bảng xếp hạng sàn giao dịch như CER.live.
DEX có thể chiếm ưu thế trong dài hạn, nhưng hiện tại họ thiếu các tính năng khiến các sàn giao dịch tập trung trở nên phổ biến như thanh khoản, khả năng tiếp cận một loạt các công cụ tiền điện tử, đòn bẩy và trải nghiệm người dùng mượt mà.
- EtherFlyer trở thành sàn giao dịch phi tập trung hàng đầu về khối lượng giao dịch hàng ngày
- Sàn giao dịch phi tập trung được tài trợ bởi ICO bị tố đạo văn Whitepaper
Thùy Trang
Tạp chí Bitcoin | Dailyhodl
