Nền kinh tế thế giới là một hệ thống phức tạp đã trải qua nhiều giai đoạn khác nhau trong thế kỷ qua. Nghe có vẻ kỳ lạ, đã có những lúc khủng hoảng ngân hàng rất hiếm xảy ra, tiền lương tăng và 1 USD có thể mua được vàng nguyên chất. Mặc dù thành công trong một số lĩnh vực nhất định, hệ thống tiền tệ toàn cầu đã đặt nền móng cho thời điểm tăng trưởng ổn định cuối cùng đã thất bại, và đây là lý do tại sao.
Khi một lượng vàng có giá 35 USD
Thời kỳ hậu Thế chiến II bắt đầu với hệ thống tiền tệ được đàm phán đặt ra các quy tắc cho quan hệ thương mại và tài chính quốc tế. Đây là thỏa thuận Bretton Woods từ năm 1944, tạo ra một trật tự tài chính mới trong thế giới bị tàn phá bởi cuộc xung đột quân sự lớn nhất.
Hội nghị tại New Hampshire, được tổ chức trước khi chiến tranh kết thúc, đã thiết lập các trụ cột chính của ngành tài chính và thương mại toàn cầu: Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Tái thiết và Phát triển Quốc tế (IBRD), hiện thuộc Tập đoàn Ngân hàng Thế giới. Hiệp định chung về thuế quan và thương mại (GATT), sau đó được thay thế bởi Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO), đã được ký kết ngay sau đó.
Các chính phủ đứng đằng sau hệ thống Bretton Woods, nhiều người trong số họ là đồng minh thời chiến chống lại Đức Quốc xã, nhằm tạo ra một thế giới nơi không còn chiến tranh và khủng hoảng kinh tế. Điều đó đã đạt được bằng cách xây dựng một hệ thống tiền tệ quốc tế hiệu quả và giảm các rào cản đối với thương mại tự do. Hơn 700 đại diện của 44 quốc gia đã ký kết thỏa thuận trong vòng một tháng. Tuy nhiên, không có nhân viên ngân hàng nào được mời tham gia.
Các đại biểu quyết định rằng cấu trúc tiền tệ của họ nên dựa vào đồng USD là loại tiền tệ dự trữ của thế giới. Trong nỗ lực tái tạo tiêu chuẩn vàng trước chiến tranh, mặc dù ở dạng hạn chế, đồng USD đã được gắn với kim loại quý ở một mức giá cố định. Chính phủ Hoa Kỳ cam kết chuyển đổi USD thành vàng ở mức 35 USD một ounce. Đồng tiền của Hoa Kỳ đã trở thành tiêu chuẩn vàng mới, trong khi vẫn giữ được tính linh hoạt so với vàng thật.
Sau đó, hệ thống tỷ giá hối đoái cố định đã được giới thiệu, trong đó tất cả các loại tiền tệ chính khác được chốt bằng đồng USD được hỗ trợ bằng vàng. Các quốc gia tham gia đã phải duy trì giá tiền tệ trong vòng 1% thông qua các biện pháp can thiệp vào thị trường ngoại hối của họ. Quá trình mua và bán ngoại tệ liên tục được thực hiện để giữ tỷ giá gần với mục tiêu.
Cái tốt, cái dở và cái xấu xí
Hệ thống Bretton Woods thực sự là một liên minh tiền tệ với đồng USD là tiền tệ chính. Trong một thời gian, nó tạo ra sự ổn định mà thế giới sau chiến tranh cần để phục hồi và xây dựng lại. Hầu như không có quốc gia lớn nào trải qua một cuộc khủng hoảng ngân hàng trong suốt thời gian thỏa thuận được tôn trọng, trong khoảng thời gian từ năm 1945 đến năm 1971.
Dòng tài chính đầu cơ bị hạn chế và thay vào đó vốn đầu tư được chuyển vào phát triển công nghiệp và công nghệ. Giúp các nền kinh tế quốc gia phát triển, tạo công ăn việc làm và hạ thấp các rào cản thương mại là tạo cơ hội tốt hơn cho hòa bình.
Năm 1971, Tổng thống Hoa Kỳ giết chết tiêu chuẩn vàng. Khởi đầu của Bitcoin?
Một cổng thông tin trực tuyến có tên WTF Happened? vào năm 1971, năm mà chính quyền của Tổng thống Nixon, đã đơn phương chấm dứt chuyển đổi USD sang vàng. Cho đến khi Washington quyết định chấm dứt tiêu chuẩn vàng USD, năng suất tăng mạnh và tiền lương, không giống như ngày nay, đã không bị tụt lại phía sau.
Nói cách khác, giá trị gia tăng của hàng hóa và dịch vụ được chuyển thành tiền lương cho người lao động. Năng suất tăng 119% từ năm 1947 đến năm 1979, năm cuối cùng khi các chỉ số này di chuyển cùng nhau, mức tiền lương trung bình mỗi giờ tăng 100%. Kể từ đó, cho đến năm 2009, năng suất đã tăng 80%, trong khi mức lương chỉ tăng 8%.
Theo tính toán của Cục Phân tích Kinh tế và Cục Thống kê Lao động, xu hướng tương tự có thể được quan sát với nhiều cặp chỉ số khác. Sự khác biệt giữa GDP thực tế bình quân đầu người và tiền lương trung bình thực tế ở Hoa Kỳ đã tăng trưởng đều đặn kể từ những năm 70. Chỉ số giá tiêu dùng tăng vọt sau khi chuẩn USD vàng bị gỡ bỏ. Điều tương tự cũng áp dụng cho giá bán của bất động sản trong nước. Và trong bối cảnh đó, tỷ lệ ly hôn và tỷ lệ tội phạm ở Mỹ tăng lên rõ rệt.
Bất bình đẳng về thu nhập tăng mạnh khi chính phủ Hoa Kỳ bãi bỏ chuẩn vàng. Kể từ năm 1971, 1% người có thu nhập hàng đầu đã thấy thu nhập của họ tăng đáng kể, trong khi đó, thu nhập của 90% dân số gần như không thay đổi trong nhiều thập kỷ. Các đường cong giao nhau ở đâu đó trong những năm sau cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008 bắt đầu, người giàu ngày càng giàu hơn, trong khi người nghèo lại trở nên nghèo hơn.
Các xu hướng tiêu cực khác sau khi bãi bỏ tiêu chuẩn vàng bao gồm nợ quốc gia của Mỹ, từ mức dưới một nghìn tỷ USD trong thập niên 70 đến hơn 20 nghìn tỷ USD vào năm 2018. Tính đến tháng 6 năm 2019, nợ liên bang do công chúng nắm giữ lên tới 16,17 nghìn tỷ USD. Năm ngoái, con số này xấp xỉ 76% GDP và Văn phòng Ngân sách Quốc hội dự kiến nó sẽ đạt hơn 150% vào năm 2040. Đồng thời, cán cân thương mại hàng hóa của Hoa Kỳ đã giảm đáng kể, đạt mức thấp kỷ lục gần 80 tỷ USD vào cuối tháng 12
Loại tiền dự trữ tiếp theo sẽ là Crypto và Bitcoin?
Bretton Woods, mặc dù có nhiều khía cạnh tích cực, vẫn có một số sai sót dẫn đến sự sụp đổ. Không giống như vàng, đồng USD, vốn là tiền tệ dự trữ của hệ thống, có thể bị Washington thao túng theo lợi ích riêng của Hoa Kỳ. Đồng USD được cho là cung cấp tính thanh khoản cho nền kinh tế thế giới nhưng ban đầu Hoa Kỳ không in đủ số lượng đó. Kết quả là, các đối tác của nó đã thiếu hụt tiền tệ chuyển đổi. Và trong những năm sau đó, điều ngược lại xảy ra, USD đã bị thổi phồng quá mức bởi Hoa Kỳ. Nó nhanh chóng trở nên rõ ràng rằng thỏa thuận này phù hợp với lợi ích của Hoa Kỳ, vì vào thời điểm ký kết nó sở hữu 2/3 trữ lượng vàng toàn cầu.
Về bản chất, Liên minh tiền tệ đã trao quá nhiều quyền lực cho Hoa Kỳ và chỉ hoạt động miễn là các quốc gia khác sẵn sàng chấp nhận hiện trạng này. Tuy nhiên, với việc Washington dẫn truyền lạm phát phát sang phần còn lại của thế giới, các đối tác của họ bắt đầu chuyển đổi một lượng lớn USD thành vàng trong khi Hoa Kỳ đang tăng áp lực chính trị để họ chấp nhận và giữ tiền được in ở mức cố định so với tiền tệ quốc gia. Cuối cùng, các quốc gia như Pháp quyết định bắt đầu bán đô la của họ để lấy vàng. Hoa Kỳ sau đó đã phá vỡ mối liên kết giữa tiền tệ và kim loại quý, cùng với tỷ giá hối đoái thả nổi đã chấm dứt Bretton Woods và tiêu chuẩn vàng.
Một tình huống tương tự hiện đang tồn tại ở Liên minh tiền tệ của Châu Âu. Các nhà phê bình cho rằng phần lớn các vấn đề của nó xuất phát từ chính thiết kế của nó, vốn rất ủng hộ lợi ích của Đức, đầu máy kinh tế của lục địa và là một trong những nhà xuất khẩu lớn nhất thế giới. Chính phủ ở Berlin là người ủng hộ lạm phát thấp, đảm bảo xuất khẩu công nghiệp, công nghệ cao của Đức tiếp tục mang lại doanh thu cao. Tuy nhiên, tại các quốc gia sườn phía nam khu vực Châu Âu, như Ý, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha và Hy Lạp cần lạm phát cao hơn để duy trì khả năng cạnh tranh như các nhà xuất khẩu.
Rõ ràng là một loại tiền tệ dự trữ nằm ngoài sự kiểm soát của các chính phủ sẽ là một sự cải thiện đối với thị trường khi tiền fiat phụ thuộc vào lợi ích của siêu cường quốc này hay siêu cường quốc khác. Một loại tiền điện tử phục vụ như một phương tiện trao đổi, lưu trữ giá trị và không thể bị thổi phồng hoặc xì hơi thông qua các quyết định chính trị thiên vị có thể là công cụ hỗ trợ các giao dịch tài chính và thương mại toàn cầu. Bên cạnh đó, các bên tham gia sẽ sở hữu chính tài sản thực sự chứ không phải một số công cụ phái sinh.
Satoshi Nakamoto hẳn đã nghĩ về những vấn đề này khi thiết kế Bitcoin. Người, hoặc nhóm người, đằng sau cái tên này đã liệt kê một ngày mang tính biểu tượng là ngày sinh nhật của họ trên hồ sơ Satoshi P2P – ngày 5 tháng 4 năm 1975. Có thể là cố ý hay tình cờ, đây là ngày gợi lên sự phát triển của mối quan hệ giữa người dân, chính phủ và tiền tệ trong lịch sử.
Vào ngày 5 tháng 4 năm 1933, thông qua Sắc lệnh 6102, chính phủ Hoa Kỳ cấm công dân của họ tích trữ vàng, vàng thỏi và chứng chỉ vàng. Một mục đích là tăng nhu cầu đối với tiền fiat khi nhu cầu vàng tăng cao. Trong thời kỳ Bretton Woods, chỉ có người nước ngoài, không phải công dân Hoa Kỳ, được phép chuyển đổi USD thành vàng, đây được cho là một trong những sai sót của hệ thống. Trật tự đã bị đảo ngược vào năm 1975, khiến việc sở hữu vàng ở Hoa Kỳ trở lại thành hợp pháp.
- Khủng hoảng vàng giả cho thấy sự cần thiết của Bitcoin
- Nghiên cứu: Bitcoin đánh bại vàng dưới vai trò là nơi trú ẩn an toàn trong cuộc chiến thương mại Mỹ-Trung
Việt Cường
Tạp chí Bitcoin | News.bitcoin
