Các chế độ độc tài trong thế kỷ 21 đang sở hữu những lợi thế tiềm tàng. Lập luận này xuất phát từ ý tưởng chính phủ Trung Quốc và Nga phân bổ nguồn lực đáng kể để thúc đẩy mục tiêu của họ trong khi chính phủ Mỹ có cách tiếp cận thoải mái hơn.
Hãy cùng tìm hiểu xem liệu chủ nghĩa độc tài có thể đánh bại các nền dân chủ tự do hay không với những hiểu biết sâu sắc từ nhà kinh tế học Noah Smith và đồng sáng lập Ethereum Vitalik Buterin.
Vitalik Buterin – Đồng sáng lập Ethereum
Hiệu quả của các chế độ độc tài như một mối đe dọa đối với chủ nghĩa tự do
Smith lập luận nền dân chủ tự do được ca ngợi là mô hình xã hội tối ưu vào cuối thế kỷ 20, tiêu biểu bởi luận điểm “kết thúc lịch sử” của Francis Fukuyama. Tuy nhiên, những diễn biến gần đây đã làm dấy lên nghi ngờ về chủ nghĩa chiến thắng này. Sự trỗi dậy của Trung Quốc, những điểm yếu được nhận thấy ở Mỹ và tác động mang tính biến đổi của Internet là trọng tâm của việc đánh giá lại.
Vai trò của Internet là then chốt. Smith thừa nhận các nền dân chủ tự do về mặt lịch sử rất xuất sắc trong việc tổng hợp thông tin thông qua thị trường, bầu cử và diễn ngôn công khai. Tuy nhiên, khả năng tập trung lượng lớn dữ liệu của Internet có thể làm giảm lợi thế đó. Các quốc gia độc tài hiện có thể khai thác dữ liệu này để đánh giá tâm lý của công chúng, phân bổ nguồn lực hiệu quả hơn và ứng phó nhanh chóng với tình trạng bất ổn, bằng chứng là sự thay đổi chính sách nhanh chóng của Trung Quốc sau “các cuộc phản đối Whitepaper (sách trắng)” năm 2022.
Hơn nữa, Internet gây ra tình trạng hỗn loạn thông tin, khiến thông tin sai lệch dễ dàng lan truyền hơn. Kịch bản này làm phức tạp thêm việc quản trị ở các nền dân chủ tự do, nơi các chính trị gia dành nhiều thời gian để chống lại những tin đồn sai trái và gây quỹ, làm giảm hiệu quả quản trị.
Buterin mở rộng về vấn đề này, ví bối cảnh thông tin với khái niệm “cuộc chiến của tất cả chống lại tất cả” của Thomas Hobbes, trong đó kiểm soát độc quyền đối với các câu chuyện có thể là trạng thái cân bằng ổn định duy nhất. Phép ẩn dụ này nêu bật tiềm năng của các chế độ độc tài trong việc khai thác khả năng tổng hợp dữ liệu của Internet, biến một công cụ được thiết kế để trao quyền tự do thành một công cụ tăng cường kiểm soát tập trung.
Những lập luận phản đối tính hiệu quả của các chế độ độc tài
Smith và Buterin sau đó tìm hiểu những lập luận phản biện. Smith so sánh với báo in, giúp giảm chi phí thông tin, dẫn tới chủ nghĩa tự do ngày càng nhiều và phân mảnh xã hội hơn là sự thống trị độc tài. Anh đặt câu hỏi tại sao Internet lại không đi theo quỹ đạo tương tự?
Tuy nhiên, Smith giải thích tình hình ngày nay liên quan đến phi tuyến tính. Ban đầu, giảm chi phí thông tin thông qua các công nghệ như báo in và điện báo đã củng cố các nền dân chủ tự do bằng cách cải thiện việc tổng hợp thông tin. Khi những chi phí này gần bằng 0, lợi ích không thay đổi trong khi chi phí cho thông tin sai lệch và chiến tranh thông tin tăng theo cấp số nhân.
Buterin cho biết thêm rằng các hệ thống tập trung thường vượt trội trong việc khai thác hơn là sản xuất, có khả năng vượt trội hơn các hệ thống tự do trong các cuộc xung đột có tổng bằng không. Anh nhấn mạnh việc xác định thành công chỉ bằng sản lượng kinh tế có thể bỏ qua những tác động rộng lớn hơn đối với sự phát triển của con người.
Buterin sau đó xem xét sự khác biệt cơ bản của thế giới kỹ thuật số với thế giới vật lý, đặc biệt là về cơ chế phòng thủ. Các biện pháp bảo vệ kỹ thuật số chẳng hạn như mã hóa và nền tảng phi tập trung cung cấp biện pháp bảo vệ mạnh mẽ mà không cần biện pháp tương tự vật lý, cho thấy khả năng chống lại sự kiểm soát toàn diện trong lĩnh vực kỹ thuật số.
Hơn nữa, Buterin lưu ý tình trạng phân mảnh trên Internet thành các cộng đồng nhỏ hơn, chuyên biệt hơn có thể giảm thiểu tác động tiêu cực của chiến tranh thông tin. Những không gian bị chia nhỏ này thường duy trì chất lượng diễn ngôn cao hơn so với các nền tảng lớn, hỗn loạn như X.
Buterin tuyên bố:
“Twitter là điều tồi tệ nhất mà bạn thấy và nó chính xác là điều tồi tệ nhất bởi khi nghĩ về các cuộc trò chuyện nhóm riêng tư chẳng hạn.
Các cuộc trò chuyện nhóm riêng tư luôn duy trì mức chất lượng cao hơn và mức độ thảo luận hiệu quả cao trên các nền tảng truyền thông xã hội nhỏ hơn, cho dù đó là Farcaster hay bất kỳ nền tảng nào khác, họ vẫn duy trì mức độ thảo luận cao hơn”.
Sau đó, anh chỉ ra một bài báo vào năm 2022 của Smith thảo luận về việc muốn phân mảnh Internet như thế nào.
Smith thừa nhận điểm này và đồng ý rằng giảm sự phụ thuộc vào các nền tảng phổ biến, gây tranh cãi có thể giảm bớt chi phí xã hội liên quan đến chiến tranh thông tin, cho phép các cuộc thảo luận mang tính xây dựng và tập trung hơn trong những nhóm nhỏ hơn, mạch lạc hơn.
Bất chấp những lời trấn an này, Smith nêu lên mối lo ngại về tầm ảnh hưởng toàn cầu của chế độ độc tài, đặc biệt thông qua các chiến thuật quyền lực sắc bén. Anh nhấn mạnh cách Trung Quốc sử dụng đòn bẩy kinh tế để tác động đến các công ty và chính phủ nước ngoài, xóa dần biên giới quốc gia trong không gian kỹ thuật số. Cuộc chiến thông tin xuyên biên giới đang diễn ra này đặt ra một thách thức đặc biệt khác với các cuộc xung đột vật lý truyền thống.
Làm thế nào blockchain có thể cứu nền dân chủ?
Trong cuộc thảo luận, Noah Smith đã đặt ra câu hỏi liệu công nghệ blockchain có thể cho phép liên lạc an toàn giữa người dân ở các quốc gia độc tài như Trung Quốc và Nga hay không? Liệu có cách nào để mọi người nói chuyện một cách tự do và ẩn danh về các vấn đề chính trị, vượt qua sự giám sát và kiểm duyệt của chính phủ hay không?
Buterin đáp lại bằng cách nêu bật công việc của một công ty có tên Rarimo, có trụ sở tại Kyiv. Họ đã phát triển một công cụ có tên là “Freedom Tool” (Công cụ tự do), sử dụng công nghệ zero-knowledge proof (ZKP)* để cho phép công dân Nga chứng minh quyền công dân của họ và tham gia bỏ phiếu trực tuyến mà không tiết lộ danh tính của họ.
Hệ thống này đảm bảo rằng kết quả không bị giả mạo và có thể nhìn thấy được, tạo ra một hình thức bỏ phiếu ẩn danh, chống kiểm duyệt. Buterin coi đây là một ví dụ về cách blockchain và ZKP có thể cung cấp cả quyền riêng tư và độ tin cậy, có khả năng tạo ra một thế giới thông tin an toàn và linh hoạt hơn trước các cuộc tấn công mạng tập trung và phi tập trung.
Buterin thừa nhận rằng mặc dù công nghệ blockchain có thể không cần thiết để người Mỹ giao tiếp, nhưng điều quan trọng đối với người dân ở các quốc gia độc tài là có những cuộc trò chuyện an toàn và riêng tư về tình hình chính trị của họ. Năng lực công nghệ này có thể giúp thúc đẩy các nỗ lực dân chủ hóa và bất đồng chính kiến nội bộ trong các chế độ này bằng cách cung cấp một không gian an toàn cho đối thoại và tổ chức.
Smith đánh giá cao quan điểm này và nhận thấy tiềm năng trong việc phát triển các công cụ giúp bối cảnh Internet trở nên thuận lợi hơn cho chủ nghĩa đa nguyên, nơi nhiều nhóm có thể tương tác theo những cách hiệu quả. Ý tưởng không phải là chơi trò mèo vờn chuột với các chế độ áp bức mà là tạo ra các hệ thống mạnh mẽ hỗ trợ hệ sinh thái thông tin lành mạnh, cho phép lắng nghe những tiếng nói đa dạng mà không sợ bị trả thù.
Tóm lại, công nghệ blockchain với khả năng cung cấp các cơ chế bỏ phiếu an toàn, ẩn danh và có thể kiểm chứng mang đến những con đường đầy hứa hẹn để hỗ trợ các phong trào dân chủ và bảo vệ quyền tự do trong bối cảnh độc tài.
Bằng cách tận dụng những công nghệ này, có thể khắc phục được một số nhược điểm mà các nền dân chủ tự do gặp phải trong thời đại kỹ thuật số, đảm bảo nền dân chủ có thể tiếp tục phát triển ngay cả trong những môi trường đầy thách thức.
Cuối cùng, cuộc thảo luận nhấn mạnh đến sự phức tạp của việc dự đoán kết quả lâu dài trước những tiến bộ công nghệ nhanh chóng. Mặc dù tiềm năng của các chế độ độc tài trong việc khai thác những công nghệ này là rất lớn nhưng không nên đánh giá thấp khả năng thích ứng và khả năng phục hồi vốn có của các nền dân chủ tự do. Tương lai vẫn chưa chắc chắn, được định hình bởi sự tương tác giữa năng lực công nghệ, cơ cấu chính trị và giá trị xã hội.
*Zero knowledge proof (ZKP) là một phương pháp trong mật mã và lý thuyết số học cho phép một bên chứng minh rằng họ biết một sự thật nhất định mà không cần phải tiết lộ thông tin cụ thể về sự thật đó. Trong một ZKP, bên chứng minh (prover) có khả năng chứng minh cho bên xác minh (verifier) rằng một tuyên bố là đúng mà không cung cấp bất kỳ thông tin bổ sung nào ngoài sự tin cậy của tuyên bố đó. Trong blockchain, ZKP có thể được sử dụng để xác minh tính đúng đắn của một giao dịch mà không cần phải tiết lộ các chi tiết nhạy cảm như số lượng tiền trong giao dịch. Điều này giúp bảo vệ quyền riêng tư của người dùng trong khi vẫn đảm bảo tính toàn vẹn của hệ thống.
Tham gia Telegram của Tạp Chí Bitcoin: https://t.me/tapchibitcoinvn
Theo dõi Twitter (X): https://twitter.com/tapchibtc_io
Theo dõi Tiktok: https://www.tiktok.com/@tapchibitcoin
- Vitalik Buterin: BitTorrent trông giống một Zombie dưới chế độ độc tài Justin Sun
- Đây là lĩnh vực tiền điện tử sinh lời khủng nhất trong nửa đầu năm 2024
- Những điều khiến Vitalik Buterin hối tiếc vì đã không làm với Ethereum ngay từ đầu
Đình Đình
Theo Cryptoslate
