Sự thành công nhanh chóng của ‘đế chế’ Bitcoin Foundation và sự sụp đổ chóng vánh sau đó

Từng là một trong những tổ chức có ảnh hưởng nhất đối với tiền điện tử, Bitcoin Foundation hiện chỉ còn là cái bóng của chính bản thân mình trước đây. Bài viết sẽ giải thích lý do tại sao tổ chức từng ‘xưng bá anh hùng’ một thời lại bị mọi người quay lưng.

Sự ra đời từ tàn tích của Mt. Gox dấy lên nhiều tranh cãi

Được hình dung như một tổ chức minh bạch với mục đích đấu tranh cho sự nghiệp Bitcoin, Bitcoin Foundation có tất cả mọi thứ, nhưng minh bạch. Theo nghiên cứu của BitMEX về lịch sử Bitcoin Foundation, tổ chức này do 6 thành viên thành lập vào tháng 7/2012, khi ngành công nghiệp tiền điện tử đang phục hồi từ vụ hack Mt. Gox.

Thành viên hội đồng quản trị của Bitcoin Foundation theo ảnh chụp năm 2013 trên archive.org gồm:

Tất cả các thành viên hội đồng quản trị Bitcoin Foundation đều là người sáng lập, ngoại trừ Jon Matonis. Roger Ver cũng là người sáng lập nhưng không phải là thành viên hội đồng quản trị.

Những tranh cãi đầu tiên về tổ chức đã tồn tại từ khi thành lập. Vị trí người sáng lập thứ 7 đã gọi tên Satoshi Nakamoto, cha đẻ ẩn danh của Bitcoin.

Ngoài ra, mục tiêu của tổ chức không rõ ràng. Theo trang web chính thức, Bitcoin Foundation được đặt tên là “Corporation”, tuyên bố mục tiêu thúc đẩy và bảo vệ tính phi tập trung, phân tán và riêng tư của Bitcoin.

Vào năm tiếp theo, Foundation đã công bố thêm một số mục tiêu khác. Tổ chức khẳng định nhiệm vụ tài trợ nhóm phát triển và cơ sở hạ tầng của Bitcoin, giúp Bitcoin trở nên đáng tin cậy và hữu ích hơn. Theo đó, Foundation cũng trích dẫn việc quảng bá Bitcoin là một trong những mục đích chính của công ty, định vị bản thân là cầu nối liên kết giữa cộng đồng tiền điện tử đang phát triển và công chúng đã bị vỡ mộng và hiểu lầm, đặc biệt là vào thời điểm Bitcoin được đề cập như một công cụ để mua ma túy và rửa tiền.

Báo cáo BitMEX đã chắt lọc các mục tiêu của Foundation và nhận thấy rằng, trên thực tế, vai trò chính của họ là hỗ trợ tài chính cho nhà phát triển chính của Bitcoin. Gavin Andresen đã sắp xếp các hội nghị về Bitcoin và quảng bá loại tài sản mới cho các nhà quản lý.

Mặc dù khá kín tiếng nhưng Bitcoin Foundation đã nhanh chóng được nhiều người chú ý, thu hút hàng chục thành viên công ty và trọn đời trong suốt năm 2012 và 2013. Một số tên tuổi đáng chú ý nhất đã tham gia vào nền tảng trong thời gian đó bao gồm người sáng lập Brian Armstrong của Coinbase, đồng sáng lập kiêm CEO Jesse Powell của Kraken Exchange và người sáng lập Erik Voorhees của ShapeShift và Coinapult.

Ngoài 84 thành viên trọn đời, tổ chức này còn có 317 thành viên ẩn danh, cũng như hàng chục công ty thành viên bao gồm Mt. Gox, Coinbase, Gyft, ZipBit, Mercado Bitcoin và CoinLab.

Không rõ liệu các thành viên này có nhận ra vấn đề lãnh đạo trong Foundation hay không? Với 3 loại thành viên riêng biệt, những người sáng lập, các cá nhân và tập đoàn, Foundation vẫn chỉ do hội đồng quản trị quản lý.

Mặc dù các thành viên hội đồng đã được chọn thông qua bỏ phiếu nhưng cơ cấu quản trị của Foundation đã trao quá nhiều quyền lực cho những người sáng lập, thành công loại bỏ quyền quyết định của các thành viên.

Danh tiếng đáng ngờ của các thành viên hội đồng quản trị

Hội đồng toàn quyền đã có cuộc bỏ phiếu đầu tiên vào năm 2013 và chọn những người đứng đầu ngành. Tuy nhiên, năm 2013 không có gì nổi trội và dần nhường chỗ cho năm 2014. Vào thời điểm đó, một số vụ bê bối về các vị lãnh đạo được đưa ra ánh sáng, gây tổn hại nghiêm trọng cho danh tiếng của Foundation.

Cụ thể, đầu năm 2014, 2 trong số những người sáng lập Charlie Shrem và Mark Karpele từ chức. Vào ngày 26/1/2014, Shrem đã bị bắt tại sân bay JFK vì tội chuyển tiền không có giấy phép và rửa tiền. 2 ngày sau, ông từ chức tại Foundation.

Chưa đầy 1 tháng sau, CEO Mark Karpele của Mt. Gox cũng từ chức, dẫn đến thông tin Mt. Gox mất khả năng thanh toán, làm mất uy tín của toàn bộ ngành công nghiệp tiền điện tử.

Để ‘điền’ vào 2 ghế trống, hội đồng quản trị đã chỉ định Bobby Lee và Brock Pierce thay thế. Tuy nhiên, sự lựa chọn này hóa ra còn gây tranh cãi hơn cả việc từ chức của Karpele. Cựu diễn viên nhí Pierce vẫn phải đối mặt với những cáo buộc cũ xung quanh việc lạm dụng tình dục trẻ em trong sự nghiệp diễn xuất của mình.

Một số thành viên của hội đồng quản trị nói rằng cần phải có một quy trình kiểm tra kỹ lưỡng hơn khi bổ nhiệm người mới và Pierce nên không được bổ nhiệm.

Tất cả Bitcoin đã đi đâu?

Cuộc tranh cãi xung quanh việc bổ nhiệm Pierce với tư cách là người nắm giữ vị trí quan trọng trong hội đồng quản trị là điều tất yếu. Hầu hết các thành viên đều có liên quan đến cuộc chiến cay đắng về quản trị của Foundation, hàng trăm ngàn đô la Bitcoin của tổ chức bị thất thoát.

Mặc dù nghiên cứu của BitMEX ghi nhận không có bằng chứng nào được tìm thấy về việc thành viên Foundation tham ô tiền, nhưng nhìn kỹ vào dữ liệu thì sẽ nhận ra một số chi tiêu đáng ngờ.

Foundation đã bị thâm hụt đáng kể giữa năm 2012 và 2014, mặc dù chỉ trả lương cho một số ít thành viên sáng lập và thành viên hội đồng quản trị. Theo mẫu IRS-990 của tổ chức, phần lớn số tiền đã chi trả cho mức lương của Gavin Andresen, tăng từ 15,000 đô la năm 2012 lên tới 147,917 đô la vào năm 2014. Tổng chi phí thanh toán của tổ chức đã tăng từ mức khiêm tốn 29,000 đô la vào năm 2012, lên tới 1.1 triệu đô la đáng kinh ngạc trong năm 2014.

Dữ liệu của BitMEX cho thấy rằng sự gia tăng mạnh mẽ trong chi tiêu Foundation năm 2014 gần như đã làm cạn kiệt nguồn dự trữ của nó. Tồi tệ hơn, Foundation vẫn kiên quyết không thể tiết lộ số dư Bitcoin khiến việc theo dõi chi phí ngày càng tăng gần như không thể.

Vào cuối mỗi năm, Foundation tiết lộ giá trị USD của Bitcoin hiện đang nắm giữ theo mẫu IRS-990. Các mẫu cũng ghi nhận cả lợi nhuận Bitcoin hợp lý và bất hợp lý. Sau khi phân tích kỹ các tiết lộ, BitMEX đã tìm thấy một số khác biệt đáng lo ngại trong số dư thực tế và số dư theo công bố của Foundation.

Vào năm 2013, Foundation đã tiết lộ lợi nhuận chưa được xác thực thu được từ Bitcoin là 5.2 triệu đô la. Tuy nhiên, khi tính đến biến động giá hàng năm và số dư cuối năm được tính toán, số tiền lãi chỉ còn 4.4 triệu đô la. Năm sau, khoản lỗ 2 triệu USD chưa được xác thực đã được tiết lộ. Trong khi đó, BitMEX tính toán khoản lỗ chỉ là 600,000 đô la.

Cùng năm, Foundation tiết lộ số tiền bán Bitcoin là 569,728 đô la khi bán 4,200 BTC. Đúng như dự đoán, số tiền thực tế là rất lớn, lớn hơn nhiều so với số tiền được tiết lộ. Cụ thể, ngay cả khi giả định tất cả Bitcoin của Foundation đã được bán ở mức giá thấp nhất thì bán 4,600 BTC đã mang lại số tiền thu được lên tới 1.2 triệu đô la.

Vậy khoảng 2.8 triệu đô la chênh lệch theo nghiên cứu của BitMEX và các tiết lộ chính thức của Foundation đã đi đâu?

Mặc dù BitMEX đã nói rõ rằng những phát hiện của họ không thể cáo buộc Foundation tham ô nhưng cả dữ liệu và lời khai từ các thành viên hội đồng quản trị đều cho thấy không phải hoàn toàn không có khả năng. Vào tháng 3/2014, chủ tịch ủy ban Foundation đã lên tiếng bày tỏ lo ngại về khả năng những khoản tiền đó bị biển thủ.

Andreas Antonopoulos, tác giả một cuốn sách về Bitcoin bán chạy nhất, dường như ngày càng thất vọng với tổ chức này, nói rằng Foundation là định nghĩa rất thất bại của cấp lãnh đạo. Ông bình luận trong podcast Let’s Talk Bitcoin:

“Bạn nói được tài trợ. Quỹ đó giờ ở đâu? Ai kiểm soát các quỹ đó? Lần cuối được kiểm toán là khi nào? Chúng thật sự được chi tiêu hợp lý? Hay tất cả những khoản tiền đó đã biến mất vào một lỗ đen lớn?”

Ông cũng chỉ ra các vụ bê bối của hội đồng Foundation cùng năm đó, ngụ ý rằng có khả năng các khoản tiền đã bị đánh cắp hoặc biển thủ.

“Chỉ cần nhớ ai là người lãnh đạo cho đến gần đây, người lãnh đạo hiện tại và đạo đức của họ như thế nào. Tôi không ngạc nhiên chút nào nếu Foundation phát sinh vấn đề tham ô khổng lồ vào lúc nào đó trong tương lai hoặc tiền bị đánh cắp, trong dấu ngoặc kép hoặc không có dấu ngoặc kép, hoặc đại loại như thế”.

Thời gian trôi qua, ngày càng nhiều thành viên của Foundation được yêu cầu đưa ra câu trả lời. Nhà báo Ryan Selkis, người sau này tiếp tục tạo ra Messari Crypto, là một thành viên chủ chốt khác bắt đầu hỏi những câu hỏi khó. Trong hội nghị năm 2014 tại Amsterdam, Selkis đã yêu cầu hội đồng quản trị của Foundation giải quyết sự thiếu minh bạch về tiền.

Không có gì đáng ngạc nhiên, các thành viên hội đồng không mấy mặn mà khi trả lời câu hỏi. Theo biên bản chính thức của cuộc họp, hội đồng quản trị cho biết họ đã dành tất cả các nguồn lực của mình vào việc “bành trướng Bitcoin”. Các thành viên hội đồng cho biết sự cải thiện tính minh bạch là có thể nhưng họ đang ưu tiên cải thiện nhận thức công khai về Bitcoin.

Cuộc bỏ phiếu năm 2015 đánh dấu sự kết thúc của Bitcoin Foundation

Cuộc bầu cử tháng 2/2015 là một điểm đột phá cho Foundation. Với các vấn đề về tính minh bạch và quản trị, các cuộc bỏ phiếu thậm chí còn quan trọng hơn bình thường. Nhưng, theo dự đoán của định luật Murphy, mọi thứ có thể đã sai nay càng thêm sai.

Sau khi không có ứng cử viên nào dành được 50% phiếu bầu, Foundation đã chuyển từ hệ thống bỏ phiếu ‘Helios’ sang ‘Swarm’. Số lượng ứng cử viên cũng bị cắt bỏ tùy tiện và quá trình đăng ký cử tri được cho là gần như không thể quản lý được.

Sau khi hai trong số các thành viên hội đồng mới được bổ nhiệm do hội đồng quản trị bỏ phiếu, nhiệm kỳ của các thành viên còn lại đã hết hạn nhưng Foundation đã vi phạm quy định của chính mình và quyết định không tiến hành bất kỳ cuộc bầu cử nào nữa. Đây là điểm khởi đầu đặt dấu chấm hết cho Foundation vì ngày càng có nhiều thành viên xa lánh tổ chức.

Sự suy đồi của quản trị nội bộ đã đánh mất sự tôn trọng từ các thành viên. BitMEX nhận thấy đây là thời điểm Foundation mất đi tính chính đáng mà nó từng có, khiến bản thân trở nên “lỗi thời”.

Mặc dù Foundation vẫn tồn tại nhưng hầu như là ‘ăn không ngồi rồi’. Các kỳ hạn bỏ phiếu của tất cả các thành viên hội đồng quản trị và chủ tịch đã hết hạn từ lâu và hầu hết các hoạt động do các công ty khác thực hiện, một số trong đó được các thành viên cũ thành lập.

Nhóm BitMEX tuyên bố trong nghiên cứu của mình “Bitcoin không bao giờ cần đến Foundation” và không thể có kết luận nào tốt hơn kết luận này. Bitcoin Foundation có thể được coi là một bài học chậm, dài về những gì xảy ra khi mọi người cố gắng thống nhất và chi phối một hệ thống phi tập trung, không tin cậy.

• Chủ tịch quỹ Bitcoin Foundation: Ethereum cần mở rộng quy mô nếu không muốn blockchain EOS, TRON và Cardano bỏ rơi
• Charlie Lee cam kết tiếp tục tài trợ cho Litecoin Foundation trong bối cảnh cắt giảm lương

Thùy Trang

    Tạp chí Bitcoin | Cryptoslate