Từ nhận định về giá trị vốn có đến các phương thức thanh toán, tiền điện tử đang là lựa chọn tốt nhất cho tội phạm, rất khó để giữ sạch không gian này. Một trong những cáo buộc phổ biến nhất là việc crypto tạo điều kiện cho việc buôn bán ma tuý bất hợp pháp. Đây là quan điểm gần đây của Bộ trưởng Tài chính Mỹ, Steven Mnuchin. Vậy chúng ta hãy cùng xem xét tác động của crypto trong việc buôn lậu ma tuý bất hợp pháp và liệu giữa tiền kỹ thuật số và tiền mặt, đâu là phương thức thanh toán được ưa chuộng hơn trên thị trường chợ đen.
Chính phủ Mỹ thắt chặt truy quét
Lần đầu tiên khi Mỹ thực hiện tra xét hành động mua ma túy bất hợp pháp bằng tiền tệ kỹ thuật số xảy ra vào năm 2013, khi các đặc vụ FBI xông vào Thư viện Công cộng San Francisco để bắt giữ Ross Ulbricht, một người đàn ông đóng vai trò trung tâm trong đường dây buôn bán ma túy quốc tế thông qua tiền kỹ thuật số. Người này hoạt động với bút danh ‘Dread Pirate Roberts’, và là chủ mưu đằng sau Con đường tơ lụa – một thị trường giống như Amazon ẩn danh trên darknet – cho phép người dùng mua và bán bất cứ thứ gì, dù hợp pháp hay bất hợp pháp. Các trang web này không chỉ buôn bán vũ khí, mà chi tiết thẻ tín dụng bị đánh cắp cũng được buôn bán tại đây, tất nhiên, ma tuý cho đến nay vẫn là mặt hàng phổ biến nhất. Con đường tơ lụa đã đi tiên phong trong việc sử dụng Tor, phần mềm mạng lưới được sử dụng để truy cập darknet và ký quỹ Bitcoin (BTC) để che giấu danh tính người mua và người bán cũng như các hoạt động của họ. Mặc dù các đặc vụ của Mỹ đã hy vọng việc chiếm giữ Con đường tơ lụa sẽ hạn chế hoạt động của darknet, nhưng trang tin DeepDotWeb lại cho rằng sự càn quét này chính là “quảng cáo tốt nhất cho thị trường darknet”. Đã có một số trang web tương tự xuất hiện trong những năm tiếp theo. Năm 2014, FBI đã tịch thu tổng cộng 27 trang darknet trong Chiến dịch Onymous, một nỗ lực chung giữa FBI và Cơ quan Tình báo Liên minh Châu Âu Europol để dập tắt thị trường bất hợp pháp này. Năm 2019, các thị trường darknet vẫn bán các loại ma tuý và có thể mua bằng tiền điện tử. Cơ quan thực thi pháp luật Mỹ vẫn đang tiếp tục có những biện pháp cứng rắn, chẳng hạn như bắt giữ một cặp vợ chồng ở California vào ngày 6 tháng 8 khi họ đang cố bán ma tuý trên darknet để đổi lấy Bitcoin và Bitcoin Cash (BCH).
Các sự kiện gần đây đã xác nhận chính sách của các quan chức chính phủ Mỹ. Chưa đầy hai tuần, Bộ Tài chính đã liệt thêm nhiều địa chỉ tiền điện tử vào diện Đối tượng Chỉ định Đặc biệt (Specially Designated Nationals – SDN), thuộc Đạo luật chỉ định ma túy nước ngoài (còn được gọi là Đạo luật Kingpin).
Các địa chỉ có liên quan đến ba công dân Trung Quốc, tất cả đều là những người dùng Bitcoin. Một địa chỉ Litecoin (LTC) cũng được đưa vào danh sách.
Đạo luật Kingpin kiểm soát các giao dịch giữa những kẻ buôn bán ma túy quốc tế đang tìm cách buôn lậu vào Mỹ và cấm các giao dịch giữa họ. Đạo luật này cũng cung cấp cho chính phủ khả năng phối hợp và điều tra những kẻ buôn người nước ngoài, để tổng thống quyết định xem có áp dụng các biện pháp trừng phạt hay không.
Các biện pháp như vậy đã được thiết lập để đối phó với tình trạng tiêu thụ ma túy bất hợp pháp ở Mỹ: Quốc gia này hiện đang trong tình trạng dịch bệnh opioid nghiêm trọng, cứ sau 16 phút là có một người tử vong do uống opioid quá liều. Nhà Trắng đã cho thấy mối quan tâm của họ, rằng fentanyl, cùng với các opioid tổng hợp khác, đang được mua bằng tiền điện tử.
Để giúp các tổ chức tài chính và nền tảng thanh toán kỹ thuật số, các cố vấn đã nêu tên các loại tiền điện tử được những người bán ma tuý bất hợp pháp sử dụng nhiều nhất:
“Những người ở Mỹ tìm kiếm fentanyl và xác định các trang web tiềm năng để mua ma tuý bất hợp pháp trực tuyến. Đại diện nước ngoài sẽ hướng dẫn người đó gửi thanh toán qua CVC, chẳng hạn như Bitcoin, Bitcoin Cash, Ethereum hoặc Monero.”
Trong một hành động nhằm kiểm soát buôn bán ma túy trực tuyến, các cố vấn kêu gọi các tổ chức tài chính đưa ra bất kỳ dữ liệu đáng ngờ nào mà họ có, bao gồm:
“Địa chỉ ví tiền ảo, thông tin tài khoản, chi tiết giao dịch, lịch sử giao dịch có liên quan, thông tin đăng nhập có sẵn (bao gồm địa chỉ IP), thông tin thu được từ phân tích hồ sơ trực tuyến và thông tin liên lạc công khai của khách hàng, thông tin về thiết bị di động.”
Ma tuý được mua bằng tiền điện tử như thế nào?
Theo báo cáo của Ciphertrace về phòng chống rửa tiền (Anti-Money Laundering – AML), hầu như tất cả các loại ma tuý được bán trên các chợ đen đều được mua bằng crypto. Đa số các hoạt động bán ma túy trên darkweb đồng nghĩa với việc các loại ma tuý được mua bằng tiền điện tử. Darkweb là một phần của internet và có thể truy cập thông qua phần mềm mạng lưới chuyên dụng cho phép người dùng điều hướng ẩn danh và không thể kiểm soát được. Với quyền lực giám sát ngày càng tăng của các chính phủ – đáng chú ý nhất là ở Mỹ sau ngày 11/9 – darkweb cung cấp một môi trường hấp dẫn, sinh lợi và an toàn cho những kẻ buôn lậu ma túy bất hợp pháp.
Giáo sư Talis Putnins, đồng tác giả của một báo cáo tại Đại học Công nghệ Sydney có ảnh hưởng về tiền điện tử và ma túy bất hợp pháp, nói rằng tiền điện tử có tác động lớn đến cách mua ma tuý:
“Tiền tệ kỹ thuật số đã chuyển đổi cách thức mua và bán ma túy căn bản, chuyển phần lớn hoạt động từ thị trường dựa trên tiền mặt sang thị trường trực tuyến. Buôn bán ma tuý trực tuyến cần hai điều cơ bản để bắt đầu. Một là một nền tảng truyền thông ẩn danh, được darknet cung cấp và được củng cố bởi TOR (một giao thức truyền thông ẩn danh). Và thứ hai là một cách ẩn danh hoặc riêng tư để thực hiện thanh toán kỹ thuật số khiến các nhà chức trách khó theo dõi. Trùng hợp rằng đó là những gì tiền điện tử có thể làm được. Vì vậy, chúng trở thành một phần không thể thiếu trong quá trình buôn bán ma tuý trực tuyến.”
Mặt khác, người phát ngôn của Europol, Jan Op Gen Oorth, bày tỏ quan điểm rằng bản chất minh bạch của tiền điện tử làm cho các giao dịch dễ theo dõi hơn so với các giao dịch liên quan đến tiền mặt:
“Chi trả cho các loại ma tuý bằng tiền điện tử có ý nghĩa hơn so với chuyển khoản ngân hàng. Mặt khác, hầu hết các giao dịch tiền điện tử khó có thể truy xuất hơn nhiều do chúng minh bạch hơn so với tiền mặt.”
Làm thế nào việc sử dụng crypto để buôn lậu ma tuý lại trở nên phổ biến?
Do tính chất không thể đếm được, thật khó để ước tính thị phần chính xác của tiền điện tử được sử dụng trong các giao dịch bất hợp pháp. Báo cáo của Đại học Công nghệ Sydney ước tính rằng có khoảng 46% hoạt động bất hợp pháp mỗi năm có liên quan đến Bitcoin. Mặc dù con số này không đại diện cho việc buôn lậu ma tuý, nhưng báo cáo cho thấy Bitcoin là loại tiền điện tử được sử dụng phổ biến nhất để mua ma tuý trên darknet. Putnins cũng lưu ý với rằng, tuy việc sử dụng Bitcoin cho các mục đích bất hợp pháp đã tăng lên, nhưng các giao dịch hợp pháp sử dụng tiền điện tử cũng tăng:
“Những nghiên cứu của chúng tôi cho thấy các hoạt động sử dụng Bitcoin bất hợp pháp đã tiếp tục tăng, nhưng số lượng người dùng Bitcoin tham gia vào hoạt động hợp pháp cũng tăng, phần lớn là các nhà đầu cơ. Do đó, tỷ lệ phần trăm hoặc cổ phần của các hoạt động bất hợp pháp sử dụng Bitcoin đã giảm trong những năm gần đây. Do đó, trong khi thị trường chợ đen trực tuyến tiếp tục phát triển, tiền điện tử cũng đang ngày càng được sử dụng vì những lý do chính đáng.”
Một báo cáo chung giữa Europol và Trung tâm Giám sát Ma túy và nghiện ma túy châu Âu (European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction – EMCDDA) cho thấy khi so sánh với giá trị bán lẻ hàng năm của thị trường EU, khối lượng bán của Darknet vẫn còn khiêm tốn, nhưng vẫn sẽ tăng trưởng. Khảo sát về ma túy toàn cầu năm 2019 ghi nhận mức cao nhất là 27,1% người sử dụng ma túy được khảo sát. Họ đã mua ma tuý và các chất bất hợp pháp lần đầu tiên qua darknet trong 12 tháng qua, tăng từ 19,9% so với năm ngoái, nhấn mạnh xu hướng buôn bán ma túy qua các loại tiền tệ kỹ thuật số ngày một tăng.
Báo cáo nói rằng trong 6 năm qua, tỷ lệ người tham gia khảo sát mua ma tuý trên darknet tăng mỗi năm. Ngoài ra, 30% số người được hỏi cho rằng số loại ma tuý họ sử dụng đã tăng lên, và 5% cho biết họ chưa bao giờ thử ma tuý trước khi tìm thấy chúng qua darknet. Sự gia tăng cả doanh số bán hàng trên darkweb và việc sử dụng ma tuý rộng hơn giữa những người được hỏi cho thấy rằng việc số hóa việc buôn bán ma túy đang khiến ma túy dễ tiếp cận hơn – nhờ mua và bán ẩn danh cũng như thanh toán không thể truy xuất nguồn gốc bằng tiền điện tử.
Hơn nữa, theo Khảo sát Ma túy Toàn cầu (Global Drugs Survey), các loại ma tuý có sẵn trên darknet có thể mua được bằng tiền điện tử đã được tăng cường sử dụng và khiến chúng hấp dẫn hơn đối với những người đang đắn đo sử dụng lần đầu:
“Một phần tư số người tham gia khảo sát sử dụng darknet trong 12 tháng qua đã bắt đầu sử dụng vào năm 2018: đó là những người mới được tuyển dụng vào darknet. Những dữ liệu này xác nhận rằng thị trường darknet tiếp tục thu hút những người mới tham gia và nhanh chóng trở thành một người chơi phân phối thuốc bất hợp pháp và cả thuốc theo toa.”
Crypto so với các phương thức thanh toán khác như thế nào?
Trước sự ra đời của tiền điện tử, tiền mặt được coi là phương tiện ẩn danh nhất để thực hiện các giao dịch bất hợp pháp, do thực tế là tiền mặt không có lịch sử giao dịch. Tuy nhiên, khi mức độ phổ biến của Bitcoin tăng lên, tiền mặt dường như vẫn giữ vai trò trung tâm của nó trong việc tạo điều kiện cho các hoạt động bất hợp pháp.
Trong báo cáo của mình, Europol lưu ý rằng điều này xảy ra vì nhiều lý do. Đầu tiên là vì tiền mặt đã được thử nghiệm và đã được sử dụng trong nhiều thế kỷ. Do đó, các phương pháp rửa tiền tốt đã được hình thành và phát triển từ lâu. Một lợi thế khác mà tiền mặt có được so với các loại tiền kỹ thuật số là nó không thể truy cập được (ngoại trừ số sê-ri) và dễ trao đổi hơn.
Đa số – nhưng không phải tất cả các sàn giao dịch và nhà cung cấp ví trực tuyến yêu cầu ít nhất một số thủ tục Know Your Customer (KYC), để xác nhận danh tính của khách hàng. Báo cáo của Europol nói rằng các sàn giao dịch thường rất hợp tác khi xác định các tác nhân xấu. Mặt khác, tiền mặt có thể được trao đổi về mặt vật lý giữa những người lạ và rửa tiền theo bất kỳ cách nào mà không cần công khai thông tin của những người liên quan.
Một báo cáo về Crypto cho thấy, mặc dù có nhiều loại tiền điện tử được sử dụng trên cái gọi là thị trường chợ đen, nhưng Bitcoin vẫn là loại coin chiếm tỷ lệ nhiều nhất: 76% trong tổng số giao dịch. Điều này không có gì đáng ngạc nhiên, vì Bitcoin là loại tiền điện tử nổi tiếng và được chấp nhận rộng rãi nhất. Litecoin chỉ được sử dụng trong 7% trường hợp, trong khi các loại coin riêng tư như Monero (XMR) chỉ chiếm 4% trong tổng số lượt giao dịch.
Tiền điện tử đã thay đổi việc mua ma tuý như thế nào?
Thay đổi cơ bản nhất mà tiền điện tử mang đến thị trường ma túy là sự sẵn có của thanh toán điện tử ẩn danh. Trước đó, một giao dịch ma túy sẽ phải diễn ra thông qua các mạng lưới offline truyền thống, tức là phải thanh toán và thực hiện thông qua chuyển khoản tiền mặt. Điều này hạn chế khả năng tiếp cận của các loại ma tuý bất hợp pháp đối với các mạng lưới được thiết lập vì chỉ cần bị phát hiện là loại ma tuý đó có thể khiến toàn bộ chuỗi cung ứng bị chính quyền ngăn chặn. Mặt khác, các khoản thanh toán kỹ thuật số ẩn danh được thực hiện bằng tiền điện tử đặc biệt hấp dẫn đối với các đại lý và đóng vai trò tạo ra một mạng lưới ngày càng lớn và tinh vi hơn cho các thị trường chợ đen và “black e-commerce”.
Theo Tom Robinson, đồng sáng lập và là trưởng khoa tại công ty phân tích blockchain Elliptic, lợi ích của việc ẩn danh đối với các đại lý ma túy có thể bị hạn chế nhờ khả năng rút tiền lãi từ crypto của họ:
“Thách thức đối với những kẻ buôn bán ma túy là làm thế nào để rút tiền từ việc bán hàng của họ. Hầu hết các sàn giao dịch sử dụng các công cụ giám sát như Elliptic và phân tích blockchain để xác định xem tiền có đến từ các nguồn như thị trường chợ đen hay không.”
Mặc dù báo cáo của Ciphertrace cho thấy các giao dịch darknet liên quan đến coin riêng tư chiếm tỷ lệ rất nhỏ, nhưng Robinson tin rằng dù sao đó cũng là một trở ngại cho việc thực thi pháp luật và khả năng giúp đỡ các nạn nhân:
“Thị trường nhận ngày càng chấp nhận nhiều loại coin riêng tư như Monero trên các thị trường chợ đen. Hầu hết các thị trường mới hiện chấp nhận thanh toán Monero, thường là cùng lúc với Bitcoin. Điều này cho thấy cơ quan thực thi pháp luật sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc theo dõi loại hoạt động này và đưa những người liên quan ra ánh sáng.”
Robinson ngạc nhiên khi thấy dù Monero đang dần được chấp thuận nhiều hơn nhưng nó lại không thể phá vỡ sự phổ biến chung của Bitcoin trong giao dịch bất hợp pháp:
“Trước tiên, điều đã trở nên rõ ràng và hơi bất ngờ là sự xuất hiện của các coin riêng tư đã không ảnh hưởng quá nhiều đến việc Bitcoin được sử dụng rộng rãi trong giao dịch bất hợp pháp. Các coin riêng tư mang lại nhiều lợi thế cho bọn tội phạm, nhưng có vẻ như lợi thế đầu tiên của Bitcoin là nó khiến cho việc thay thế nó trở nên khó khăn vì việc nó được sử dụng thường xuyên trong thị trường chợ đen đã trở nên quá phổ biến. Nói một cách đơn giản, nó không phải là loại tiền điện tử tốt nhất để sử dụng cho tội phạm, nhưng nó vẫn là phổ biến nhất.”
Tiền điện tử có phải là lựa chọn thanh toán tốt nhất cho các đại lý ma túy?
Tính ẩn danh là một đặc tính vừa được tôn vinh, vừa bị chỉ trích nhiều nhất của crypto. Tuy nhiên, người mua và bán ma tuý bằng tiền điện tử không thể ẩn danh được như họ mong muốn. Các blockchain ghi lại các chi tiết có thể truy cập công khai về mọi giao dịch được thực hiện từ địa chỉ này sang địa chỉ khác. Trừ khi người dùng “rửa giao dịch” thông qua một loạt các tài khoản trung gian, nếu không, cả nguồn gốc và đích đến của giao dịch đều có thể dễ dàng được phát hiện. Các địa chỉ sau đó có thể được liên kết với hồ sơ công khai, như đã được Robinson xác nhận:
“Crypto không ẩn danh và ít riêng tư hơn những gì mà một người buôn bán ma túy hy vọng. Các phương pháp phân tích mà chúng tôi đã phát triển cho blockchain Bitcoin cho phép xác định và theo dõi rất nhiều hoạt động bất hợp pháp. Các cuộc tấn công và đàn áp liên tục của các cơ quan thực thi pháp luật cũng nói lên khả năng của các cơ quan chức năng, ít nhất là một số hoạt động bất hợp pháp trong Bitcoin và các loại tiền điện tử khác.”
Tiền điện tử vẫn là một công nghệ trẻ với trường hợp sử dụng còn hạn chế. Mặc dù nó có thể làm cho các giao dịch ẩn danh, nhưng rút tiền điện tử trước đây được sử dụng cho mục đích bất hợp pháp vẫn là một thủ tục phức tạp và khó khăn. Vì những lý do này, tiền điện tử khó có thể thay thế tiền mặt hoàn toàn vì nó là loại tiền tệ được lựa chọn cho hoạt động bất hợp pháp. Mặc dù quan điểm cho rằng tiền điện tử chỉ là một hệ thống thanh toán như bất kỳ hệ thống thanh toán nào khác có thể đúng, nhưng không thể phủ nhận, sự ẩn danh của nó làm cho nó hấp dẫn hơn đối với các trường hợp sử dụng bất hợp pháp. Tuy nhiên, khi tiến bộ công nghệ và tiền điện tử ẩn danh được chấp nhận rộng rãi hơn, các loại coin riêng tư cũng có thể tác động đến cấu trúc và sự phát triển của thị trường chợ đen một cách đáng kể.
- Bitcoin tạo điều kiện quá thuận lợi cho các kế hoạch giết người
- Nghiên cứu: Bitcoin Darknet chi ít hơn 800 lần so với tổng số rửa tiền fiat
Kim Tuyến
Tạp Chí Bitcoin | Cointelegraph
