Lịch sử Bitcoin

04/04/2018 08:00

Từ một programmer với bút danh giả và hai chiếc bánh pizza nổi tiếng đến chợ đen và một trang web dành cho người hâm mộ cho một game huyền ảo: Tiền kĩ thuật số đã đi một con đường dài và quanh co.

Một trong những câu chuyện tài chính lớn nhất trong năm qua là sự trỗi dậy đáng kinh ngạc của Bitcoin. Đồng tiền này được thiết kế để làm một cuộc cách mạng các giao dịch ngang hàng; nó không đòi hỏi sự chuyển tiếp (như ngân hàng hoặc mạng lưới thẻ tín dụng), trao đổi thông tin cá nhân, hoặc phí giao dịch.

Nhiều người vẫn bối rối về việc “Bitcoin” chính xác là gì và cách mà tiền kĩ thuật số hoạt động, cũng như quê hương của Bitcoin là đâu và làm thế nào đồng tiền này đi đạt được mốc này – đó là sự đổi mới công nghệ làm rung chuyển tài chính thế giới để cốt lõi của nó.

Thông tin cơ bản về Bitcoin

Xương sống của Bitcoin là công nghệ blockchain được sử dụng để ghi lại các giao dịch trên mạng lưới của nó. Một blockchain về cơ bản là một sổ cái phân phối công khai; nó ghi lại từng giao dịch Bitcoin từng được thực hiện trên một khối. Khi bộ nhớ của khối đó đầy, nó được thêm vào (theo thứ tự tuần tự) vào chuỗi khối. Sổ cái này – luôn có trên bất kỳ máy tính nào trong mạng Bitcoin – xác nhận các giao dịch Bitcoin, lưu trữ blockchain và chuyển tiếp tới các máy tính mạng khác. Những máy tính này được gọi là các nút (nodes).

Bởi vì cơ sở dữ liệu được lưu trữ trên một mạng máy tính, chứ không phải trên một máy chủ duy nhất, việc đánh cắp hoặc ăn trộm dữ liệu Bitcoin hầu như không thể đối với tội phạm mạng. Một hacker sẽ phải đột nhập vào phần lớn các nút đồng thời, một nhiệm vụ gần như bất khả thi.

Chỉ có một số lượng Bitcoins nhất định có thể được tạo ra, điều này có nghĩa là Bitcoin không thể bị phá giá trong tương lai bởi một ngân hàng trung ương phát hành nhiều hơn.

Nhờ các lợi thế của đồng tiền này, điều duy nhất đã tăng nhanh hơn số lượng người đam mê bitcoin là giá của bitcoin token. Mười hai tháng trước, giá của một bitcoin là khoảng $ 1,040. Khi tôi viết bài này, giá chỉ còn dưới 8.200 USD – mức tăng 680% chỉ trong một năm.

Satoshi Nakamoto và nguồn gốc bí ẩn của Bitcoin

Vào cuối năm 2008 đang xảy ra cuộc khủng hoảng tài chính. Vào tháng 9 năm đó, tập đoàn Lehman Brothers Holdings, ngân hàng đầu tư lớn thứ tư trên thế giới, đã nộp đơn xin bảo hộ phá sản theo Chương 11. Khi cơ sở hạ tầng tài chính của thế giới đổ vỡ, tên miền bitcoin.org đã được đăng ký. Cuối năm 2008, một người hay một nhóm sử dụng biệt danh Satoshi Nakamoto phát hành một white paper về Bitcoin tới Danh sách mail mật mã hóa (cryptography mailing list), giải thích cách đồng tiền này sẽ hoạt động như thế nào.

Vào đầu năm 2009, Nakamoto đã khai thác loại Bitcoin đầu tiên, được biết đến là “khối gene”. Đi kèm chương trình Bitcoin đầu tiên này là đoạn trích “The Times 03/Jan/2009 Chancellor on brink of second bailout for banks.” Đoạn văn bản này đề cập đến một tiêu đề trên tờ The Times của Anh vào ngày đó, và thường được coi là bằng chứng về ngày Bitcoin đầu tiên được khai thác. Những người khác cũng tin rằng nó chỉ ra cơ sở hạ tầng tài chính đang đổ nát của thế giới hiện đại và nhu cầu về một con đường mới. Giao dịch Bitcoin đầu tiên được thực hiện ngay sau đó, khi một Bitcoin được gửi từ Nakamoto đến Hal Finney, một người đam mê và là một chuyên gia mật mã học.

Cho đến nay, danh tính của Satoshi Nakamoto vẫn là một bí ẩn. Một vài người tuyên bố mình là programmer bí ẩn đó, hay người ta cũng nghi ngờ Satoshi Nakamoto là một nhóm programmers; nhiều nỗ lực đã được thực hiện để xác định người hoặc nhóm này, nhưng vẫn chưa có kết luận thỏa đáng. Thông tin cá nhân mà Nakamoto đưa cho mọi người là tuyên bố sống ở Nhật và sinh ngày 5 tháng 4 năm 1975. Nakamoto khuyến khích các nhà mật mã khác trợ giúp việc mã hóa, nhưng người tạo ra chúng đã tránh xa Bitcoin vào năm 2011 và chưa từng được nhìn thấy hay có tin tức kể từ đó. Như chúng ta sẽ sớm thấy, Satoshi Nakamoto không phải là bí danh nổi tiếng duy nhất trong các biên niên sử của Bitcoin.

Vào tháng 5 năm 2010, một programmer người Florida tên là Laszlo Hanyecz đã đưa ra 10.000 Bitcoins để đổi lấy pizza. Một người Anh đã chấp nhận đề nghị này từ Hanyecz và đặt hai chiếc bánh pizza được gửi từ một quán pizza gần nhà của Hanyecz; người Anh trả tiền cho pizza bằng thẻ tín dụng, và Hanyecz đã mua lại với 10.000 Bitcoins. Đây được cho là lần đầu tiên Bitcoin được sử dụng để mua hàng và ngày 22 tháng 5 được cộng đồng Bitcoin coi là ngày Bitcoin Pizza. Tuy nhiên, điều làm cho giao dịch trở nên đáng nhớ hơn chính là giá trị không thể tin được mà các Bitcoins mua hai chiếc bánh pizza đã tích lũy. Khi tôi viết bài này, những Bitcoin đó có giá trị khoảng 90,000,000 đô la! Quả là một số tiền khổng lồ.

Trong khi việc mua bánh pizza được ăn mừng, trong những ngày đầu tiên của Bitcoin rất ít nơi kinh doanh chấp nhận thanh toán bằng Bitcoin. Khu vực mà tính chất ẩn danh và phong trào kỹ thuật số của Bitcoin được đánh giá cao lại là thị trường chợ đen. Nó nhanh chóng trở nên rõ ràng rằng Bitcoin đáp ứng nhu cầu rất lớn trong thế giới ngầm tội phạm.

Trong năm 2011, một thị trường web đen trực tuyến gọi là Silk Road được thành lập bởi Ross Ulbricht, người điều hành trang web bằng cách sử dụng bút danh Dread Pirate Roberts. Việc sử dụng các bộ định tuyến Tor (để người dùng có thể duyệt qua ẩn danh) và thanh toán bitcoin không thể theo dấu được chứng minh là một sự kết hợp mạnh mẽ để tránh việc phát hiện và bắt giữ bởi cơ quan thực thi pháp luật. Khi thành lập trang web này, Dread Pirate Roberts đã đưa ra lý tưởng tự do, nói rằng khách hàng sẽ được tự do mua bất cứ thứ gì mà không sợ bị bắt. Sau đó, hắn viết rằng hắn muốn Silk Road “phát triển thành một lực lượng được coi là có thể thách thức các quyền lực, cho phép mọi người lựa chọn tự do thay cho chế độ độc tài.”

Mặc dù ý định của hắn có thể là cao quý, Silk Road lại cho phép giao dịch tất cả các loại ma túy. Vào tháng 10 năm 2014, gần 14.000 danh sách sản phẩm trên Silk Road được phát hiện là những loại ma túy bất hợp pháp, bao gồm cần sa, heroin, LSD, MDMA và methamphetamine. Các mặt hàng bất hợp pháp khác như giấy phép lái xe giả mạo cũng có thể được mua, mặc dù các loại như nội dung khiêu dâm trẻ em và vũ khí bị cấm khỏi Silk Road.

Trước khi Ulbricht bị bắt giữ, Silk Road đã có hơn một triệu tài khoản người dùng đang hoạt động và đã chiếm 1,2 triệu giao dịch trị giá 9,5 triệu Bitcoins. Trong khi giá Bitcoin biến động mạnh trong suốt thời gian hoạt động của Silk Road, tổng giá trị lúc đó ước tính khoảng 1,2 tỷ USD.

Một cuộc tìm kiếm chuyên sâu đã được tiến hành bởi một nhóm đặc nhiệm bao gồm các nhân viên từ FBI, Sở Thuế Vụ, Sở Bài trừ Ma túy và Cảnh sát Hoa Kỳ; cuối cùng họ tìm thấy Ulbricht là người đứng sau trang web này và bắt hắn ta tại một thư viện công cộng ở San Francisco vào tháng 10 năm 2013. Trong khi Silk Road bị đóng cửa, tiền kĩ thuật số vẫn phổ biến ở các thị trường chợ đen vì chúng cung cấp cho người mua và người bán chiếc áo choàng giấu tên mà không có những hạn chế như khi sử dụng một lượng lớn tiền mặt.

Tỷ phú Bitcoin

Vào tháng 3 năm 2013, giá trị của tất cả các Bitcoin trong lưu thông đã lên tới 1 tỷ USD. Mặc dù đây là một mốc quan trọng, nhưng có lẽ không phải là một sự trùng hợp ngẫu nhiên khi tiền kĩ thuật số bắt đầu thu hút sự quan tâm của thung lũng Silicon và các nhà đầu tư mạo hiểm. Các nhà đầu tư nổi tiếng nhất trong số những nhà đầu tư này có thể là cặp song sinh Winklevoss.

Cameron và Tyler Winklevoss có thể được biết đến nhiều hơn vì đã nộp đơn kiện người sáng lập Facebook Mark Zuckerberg về việc đánh cắp ý tưởng của họ cho trang mạng xã hội; họ cuối cùng đã nhận được một khoản thanh toán trị giá 65 triệu đô la. Cặp sinh đôi này khăng khăng yêu cầu quyết định giải quyết vụ kiện bằng cổ phiếu của Facebook chứ không phải tiền mặt. Khi Facebook bắt đầu phát hành cổ phiếu ở sở giao dịch, cặp sinh đôi đã sử dụng số tiền đó để bắt đầu tích lũy tài sản Bitcoin, ước tính trị giá khoảng 1,3 tỷ USD vào cuối năm ngoái. Anh em nhà Winklevosses cũng là chủ sở hữu phần lớn Gemini, một sàn giao dịch tiền kĩ thuật số mà họ thành lập sau khi nhận ra rằng một sàn giao dịch tiền kĩ thuật số khó khăn như thế nào sau sự phát triển và sụp đổ của sàn Mt.Gox.

Năm 2006, trang web Mt. Gox đã ra đời bởi programmer Jeb McCaleb dành cho người hâm mộ của trò chơi thẻ tưởng tượng Magic: The Gathering (“Mt. Gox” viết tắt của “Magic: The Gathering Online eXchange”) McCaleb không bao giờ chú ý đến trang web đến năm 2010, khi ông quyết định người sử dụng Bitcoin cần một sàn giao dịch trực tuyến để mua và bán tiền kĩ thuật số. Trang web đã cất cánh; đầu năm 2011, McCaleb đã bán nó cho Mark Karpeles, một developer Pháp sống tại Nhật Bản.

Gần như ngay từ thời điểm Karpeles tiếp quản trang web, đến vài tháng sau đó, sàn giao dịch của họ gặp phải những thiếu sót trong hoạt động, sự vi phạm an ninh và sự sơ suất. Những sự cố này bao gồm:

Tháng 6 năm 2011: Một vi phạm về bảo mật đã làm giảm giá Bitcoin trên Mt. Gox.
Tháng 10 năm 2011: Hơn 2.500 Bitcoins đã được gửi đến các địa chỉ không hợp lệ, làm cho chúng bị mất mãi mãi, vì không thể gán các khoá cá nhân cho chúng.
Tháng 4 năm 2013: Mt. Gox đình chỉ kinh doanh cho một cooldown thị trường vì Bitcoin giá đã tăng quá nhanh. Trong thời gian ngừng hoạt động, giá Bitcoin trên toàn thế giới đã giảm xuống dưới 55 đô la, trước khi bật lên mức trên 100 đô la.
Tháng 5 năm 2013: Mt. Gox đã bị CoinLab kiện vì vi phạm hợp đồng, vì không cho phép CoinLab điều hành các hoạt động ở Bắc Mỹ.
Tháng 6 năm 2013: Mt. Gox đã đình chỉ rút bằng đô la Mỹ. Tháng tiếp theo, trang web thông báo sẽ cho phép rút bằng đô la Mỹ, nhưng một số người dùng báo cáo sự chậm trễ của các tuần hoặc tháng để rút tiền để thanh toán.
Tháng 2 năm 2014: Mt. Gox đã ngừng việc rút Bitcoin. Cuộc thăm dò của CoinDesk trong thời gian này cho thấy hơn hai phần ba khách hàng Mt. Gox đang chờ rút; hơn một phần năm khách hàng đã phải chờ hơn ba tháng. Vào cuối tháng, Mt. Gox nộp đơn xin bảo hộ phá sản tại Tokyo.

Sau khi công ty nộp đơn xin phá sản, nó đã tuyên bố đã mất hơn 750.000 đồng Bitcoins của chủ tài khoản và 100.000 của riêng mình – nghĩa là 7% Bitcoins trong lưu thông tại thời điểm đó. Trong giai đoạn này giá Bitcoin giảm 36%. Vào thời điểm cao điểm, sàn giao dịch đã tạo điều kiện cho khoảng 70% tổng lượng giao dịch Bitcoin trên toàn thế giới.

Sự chấp nhận ngày càng rộng rãi của Bitcoin và khả năng phục hồi ngày nay

Mặc dù tất cả những rắc rối này, và sự liên kết sớm với các hoạt động bất hợp pháp, sự trỗi dậy của Bitcoin như là một loại tiền tệ là chưa từng có trong lịch sử nhân loại. Nó không phải là một đơn vị tiền tệ của bất kỳ nước nào trên thế giới, cũng không phải là nó có chứa bất kỳ giá trị hữu hình hoặc nội tại. Tuy nhiên, không chỉ có giá của nó tăng vọt, nó ngày càng được sử dụng như một phương tiện trao đổi của cá nhân và các thương gia trên toàn thế giới. Bitcoin ngày nay có thể được sử dụng để mua một số lượng hàng hóa và dịch vụ đáng ngạc nhiên: vàng, bất động sản, súng (hợp pháp), và hàng hoá từ một số công ty lớn nhất thế giới.

Một số chuyên gia mật mã của thế giới, những người mơ mộng tự do và những nhà đầu tư mạo hiểm thành công đã từng mơ ước sự phát triển của tiền kĩ thuật số như vị trí của chúng ngày nay.

Theo TapchiBitcoin/Fool

Xem thêm: