Bạn đã bao giờ nghe nói về các thành phố thông minh, nơi các quá trình như lưu lượng truy cập, dịch vụ công cộng và lưu thông tài liệu được hoàn toàn tự động? Khái niệm thành phố thông minh tích hợp dữ liệu khủng và Internet Vạn vật (IoT) nhằm tối ưu hóa hiệu quả của các quy trình và dịch vụ đô thị cũng như và kết nối với người dân. Một ví dụ về sự đổi mới này là cảm biến ánh sáng giúp tiết kiệm điện và chi phí giám sát giao thông đường bộ.
Cơ sở của các hệ thống tự động và cảm biến cơ sở hạ tầng phối hợp hoạt động và giao tiếp với nhau hiện đang được thử nghiệm ở Dubai, một số thành phố ở Trung Quốc và cả Hoa Kỳ.
Tương lai là đây
Các nhà phân tích McKinsey dự đoán vào năm 2020, số lượng thành phố thông minh sẽ đạt đến 600 thành phố trên toàn thế giới và 5 năm sau đó gần 60% GDP của thế giới sẽ được sản xuất tại các thành phố này. Công nghệ kỹ thuật số có thể trở thành động cơ của sự tiến bộ kinh tế và blockchain chính là một trong số những công nghệ ấy.
Hãy tưởng tượng chúng ta có thể tiến xa như thế nào nếu những phát minh sáng tạo sau đây được hợp nhất. Những khía cạnh nào của một thành phố sẽ được điều hành bởi IoT và blockchain trong 10 năm tới? Xe ô tô và tàu hỏa không người lái có thể di chuyển trong thành phố và việc kiểm soát không phận không còn đòi hỏi người điều phối. Sản phẩm không bao giờ giảm giá trị, người bán không bao giờ tăng giá và hồ sơ y tế không bao giờ biến mất. Nghe có vẻ giống như thế giới không tưởng? Không hẳn thế.
Khá đáng ngạc nhiên khi biết rằng ‘tương lai thông minh’ nói trên hiện đang được xây dựng ở đâu đó trên thế giới này. Và nó không chỉ là tiền mật mã hoặc dịch vụ thanh toán mà còn là tương lai của toàn bộ thành phố với tất cả các quy trình được điều khiển bởi blockchain. Đây là những thành phố của tương lai và con người đã bắt tay vào xây dựng.
Các Tiểu Vương Quốc Ả Rập Thống Nhất (UAE)
Ngày nay, Dubai được xem là một trong những thành phố tiến bộ kỹ thuật số nhất trên thế giới. Với các chuyến tàu không người lái, cảm biến tự động, taxi bay, tấm pin mặt trời và băng ghế Wi-Fi, có lẽ nơi đây sở hữu mọi thứ mà một người yêu chủ nghĩa vị lai khao khát có được. Các nhà chức trách của Các Tiểu vương quốc không dừng lại ở những thành tựu đã đạt được mà hiện đang tích cực thực hiện những ý tưởng sáng tạo mới nhất để biến Dubai thành một thành phố thông minh dựa trên blockchain đầu tiên vào năm 2020.
Xét về số lượng dự án đang triển khai, bao gồm cả những dự án với loại blockchain được Google, Uber, Amazon, IBM và các công ty khổng lồ khác sử dụng, Dubai giữ vị trí số 1 trên thế giới nhờ chương trình Smart City được chính phủ hỗ trợ. Chương trình Smart City thành lập vào năm 2014 bao gồm việc triển khai theo từng giai đoạn của hơn 545 dự án với mục tiêu thay đổi cách tương tác của thành phố với cư dân và khách du lịch tại Dubai. Chính quyền địa phương có kế hoạch tạo ra một không gian kỹ thuật số không cần giấy tờ trong các lĩnh vực tư nhân và công cộng. Mọi quy trình lưu thông tài liệu sẽ được thực hiện dưới dạng điện tử, do đó việc đăng ký kinh doanh sẽ trở nên đơn giản hơn cho công dân.
Đặc biệt, một chương trình thí điểm đang được phát triển để theo dõi, vận chuyển và giao nhận hàng hóa xuất nhập khẩu bằng công nghệ blockchain. Ý tưởng chính về sự sáp nhập blockchain vào hoạt động thương mại với nước ngoài của thành phố là để tạo ra một nền tảng an toàn và minh bạch duy nhất. Việc triển khai một hệ thống blockchain vào cấu trúc đô thị được dự đoán sẽ tiết kiệm khoảng 1,5 tỷ USD và 25,1 triệu giờ làm việc cho người lao động do hiệu quả xử lý tài liệu gia tăng, góp phần giúp xóa bỏ tình trạng người dân xếp hàng “rồng rắn” trước các tổ chức chính phủ.
Blockchain cũng sẽ được áp dụng trong lĩnh vực hậu cần và lưu trữ. Điều này sẽ giúp tạo ra toàn bộ hệ thống xe tải thông minh không người lái để vận chuyển sản phẩm hoặc nguyên vật liệu.
Estonia
Sự thật thú vị là blockchain đã được sử dụng ở Estonia trước khi nó trở thành công nghệ chủ đạo và thậm chí sớm hơn thời điểm Satoshi Nakamoto phát minh ra Bitcoin.
Họ nói rằng lý do của sự tiến bộ vượt bậc như vậy là cuộc tấn công trên mạng vào năm 2007, khi các trang web của các dịch vụ nhà nước và chính phủ bị sập do tấn công DDoS (từ chối dịch vụ). Vụ tấn công đã khiến Estonia cân nhắc lại thái độ của quốc gia đối với an toàn dữ liệu và tiếp cận đến thứ công nghệ mà bây giờ chúng ta gọi là blockchain.
Từ năm 2012, sổ cái phân phối đã được sử dụng trong các hệ thống y tế, tư pháp, lập pháp, an ninh và thương mại quốc gia của Estonia. Công nghệ đã vượt ra ngoài phạm vi thử nghiệm và đã đạt được sự chấp nhận hàng loạt. Đặc biệt, chính phủ Estonia đã sử dụng blockchain để cung cấp cho công dân quyền truy cập kiểm soát dữ liệu cá nhân của họ. Nhờ đó, người dân Estonia có thể kiểm soát, xem và nếu cần thiết thì khởi kiện truy cập trái phép vào thông tin của họ. Hơn nữa, từ bây giờ công dân có cơ hội kiểm tra thông tin của các chuyên gia y tế hoặc viên chức đã xem xét hồ sơ y tế, bảo hiểm hoặc giấy phép lái xe của họ. Bất kỳ nhà chức trách nào truy cập dữ liệu cá nhân của người dân mà không có sự cho phép đều có thể bị truy tố.
Chính phủ có vẻ nhạy cảm với vấn đề an ninh và tính toàn vẹn dữ liệu của công dân. Có lẽ đó là một trong những biện pháp khắc phục được đánh giá cao, không chỉ về mặt an ủi mà còn về mặt ngăn chặn những hậu quả không thể sửa chữa, chẳng hạn như bi kịch ở Haiti vào năm 2010, trận động đất đã phá hủy tất cả kho lưu trữ chứa hồ sơ đất đai buộc người dân phải lao đao vì quyền sở hữu bất động sản của chính họ.
Trung Quốc
Chính phủ Trung Quốc có kế hoạch kiến tạo 1000 thành phố thông minh, nơi các công nghệ và dữ liệu thu thập được sẽ cải thiện cuộc sống của mọi người dân. Vào tháng 1 năm 2013, Bộ Nhà ở và Phát triển Đô thị – Nông thôn đã chính thức công bố danh sách các thành phố thông minh thí điểm quốc gia đầu tiên, đề cập đến công nghệ blockchain như là một “lĩnh vực cần được tăng cường và khuyến khích”.
Thành phố đầu tiên của tương lai sẽ là Ngân Xuyên, tại đây cư dân đã từ bỏ các khoản thanh toán truyền thống. Bây giờ, thay vì vé và tài liệu giấy thì họ chỉ cần dùng khuôn mặt của mình! Và không bao giờ phải mua sắm kiệt sức vì sản phẩm được đặt hàng thông qua ứng dụng di động.
Mặc dù chính quyền có thái độ tiêu cực đối với tiền mã hóa nhưng họ vẫn tin vào công nghệ blockchain. Chiến lược số hóa của đất nước được xác định trong Kế hoạch 5 năm lần thứ 13 về Thông tin Quốc gia tháng 12 năm 2016 nêu rõ:
Internet, điện toán đám mây, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo, học máy, blockchain… sẽ thúc đẩy sự phát triển của mọi thứ – kỹ thuật số, mạng và các dịch vụ thông minh sẽ ở khắp mọi nơi.
Vào tháng 4 năm 2017, Wuzhen Think Tank đã phát hành whitepaper về sự phát triển của ngành công nghiệp blockchain Trung Quốc. Whitepaper giới thiệu các xu hướng ngành công nghiệp blockchain nội địa và toàn cầu, đồng thời cung cấp kiến thức có giá trị cho các tổ chức nghiên cứu và các doanh nghiệp liên quan. Vài tháng sau đó, Ủy ban Chuyên gia Quốc gia về Công nghệ Bảo mật Tài chính Internet đã công bố Hướng dẫn Tuân thủ Blockchain.
Hiện nay, các chính quyền tại Trung Quốc đang tích cực nghiên cứu blockchain về mặt lưu trữ dữ liệu có trật tự hơn. Ngày 24 tháng 4, Văn phòng Kiểm toán Quốc gia Trung Quốc đã thảo luận về việc sử dụng công nghệ này để giải quyết các vấn đề vốn tồn tại trong cơ sở hạ tầng lưu trữ tập trung.
Li Ming, một quan chức thuộc Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin tiết lộ rằng kế hoạch tiêu chuẩn quốc gia của Trung Quốc dành cho blockchain đã hoàn thành và sẽ sớm được công bố. Thông tin đã lan rộng rằng các tiêu chuẩn quốc gia blockchain sẽ gồm các tiêu chuẩn bảo mật, kinh doanh và ứng dụng cũng như các tiêu chuẩn về độ tin cậy và khả năng tương tác.
Theo kế hoạch, mỗi văn phòng riêng biệt và kiểm toán viên được công nhận sẽ được chỉ định một node riêng biệt, giúp giảm gánh nặng cho chính phủ đồng thời cung cấp một sổ cái có thể theo dõi để ghi lại từng giao dịch. Tuy nhiên, dù chính phủ “bật đèn xanh” nhưng vẫn chưa biết khi nào cuộc thảo luận của dự án sẽ đi vào giai đoạn triển khai.
Tuy nhiên, đây là sự công nhận chính thức về một khởi đầu của kỷ nguyên số mới ở Trung Quốc, nó đã tạo động lực lớn cho sự phát triển của công nghệ blockchain. Và giống như trong trường hợp của Estonia, blockchain đã trở thành một giải pháp cho vấn đề an ninh tại Trung Quốc. Năm 2014, một trong những ngân hàng lớn nhất Hồng Kông, Standard Chartered đã mất gần 200 triệu USD do gian lận tín dụng. Kẻ lừa đảo sử dụng các hóa đơn trùng lặp cho cùng một loại hàng hóa để nhận tiền từ ngân hàng. Để ngăn chặn gian lận tài chính, Standard Chartered cùng với một cơ quan chính phủ ở Singapore sử dụng blockchain và phát triển một hàm băm mật mã duy nhất cho mỗi hóa đơn. Các công ty quản lý lập ra sổ cái điện tử của các hóa đơn sử dụng một nền tảng song song với blockchain được sử dụng trong các giao dịch Bitcoin. Điều này đảm bảo rằng không có thao tác kép nào được phép thực hiện và các ngân hàng không cho các hóa đơn giả mạo vay tín dụng.
Hoa Kỳ
Công nghệ Blockchain ở Hoa Kỳ không chỉ là một công cụ để vận hành tiền mã hóa hoặc quản lý cơ sở dữ liệu. Các chính quyền địa phương đã công nhận tiềm năng của blockchain trong việc cung cấp các dịch vụ công và đưa ra một số dự án hiện đang trong các giai đoạn thực hiện khác nhau.
Tiểu bang Delaware là bang đầu tiên công bố Sáng kiến Blockchain Delaware vào năm 2016. Chương trình toàn diện này do thống đốc Jack Markell bấy giờ khởi xướng, được thiết kế nhằm kích thích việc sử dụng và phát triển công nghệ blockchain và hợp đồng thông minh trong cả khu vực tư nhân và công cộng của tiểu bang. Cần lưu ý rằng các nhà chức trách đã chính thức công nhận các giao dịch điện tử được ghi lại trong các blockchain dưới dạng dữ liệu có thể kiểm chứng, và dự luật đã được ký kết để hợp pháp hoá các giao dịch blockchain cho kế toán và các hồ sơ kinh doanh khác của các công ty địa phương. Sáng kiến này trở thành một bước trong việc ngăn chặn các vấn đề liên quan đến thuế và thao túng hồ sơ trong tương lai. Nhưng gần đây, kỳ vọng của những người ủng hộ blockchain tại Delaware dường như đã tiêu tan, bởi chính quyền hiện tại của thống đốc John Carney luôn tỏ ra thận trọng hơn vị thống đốc tiền nhiệm.
Các nhà chức trách mới khá chậm chạp trong việc áp dụng blockchain đại chúng, họ tập trung hơn vào các mô hình kinh tế và quản lý kinh doanh truyền thống. Tuy nhiên, CEO Mark Smith của công ty Symbiont đã hợp tác với chính quyền cũ để chuyển hồ sơ lưu trữ nhà nước vào blockchain, khá lạc quan trước việc áp dụng công nghệ trong tương lai:
Mối quan hệ đối tác Sáng kiến Blockchain giữa Symbiont và tiểu bang Delaware tiếp tục là một mối quan hệ tích cực. Chúng tôi cực kỳ tin tưởng mối quan hệ công – tư sẽ mang công nghệ blockchain đến với cơ sở hạ tầng của tiểu bang, tạo ra những tiến bộ có lợi cho tất cả mọi người.
Có lẽ chính quyền hiện tại của bang Illinois sẽ hoạt động nhanh hơn những chính quyền tiền nhiệm. Năm 2017, tiểu bang đã công bố Sáng kiến Blockchain Illinois, kêu gọi liên hiệp các cơ quan nhà nước hợp tác trong việc khám phá những đổi mới hiện diện trong công nghệ sổ cái phân phối. Các nhà chức trách của tiểu bang cũng có ý định thúc đẩy sử dụng blockchain “nhằm chuyển đổi các dịch vụ công cộng và tư nhân, xác định lại mối quan hệ giữa chính phủ và công dân về việc chia sẻ dữ liệu, tính minh bạch và niềm tin, đóng góp hàng đầu cho công cuộc biến đổi kỹ thuật số của quốc gia”.
Thành phố Blockchain còn ở đâu nữa? Tây Virginia sẽ khởi động phiên bản thử nghiệm dựa trên blockchain để tiến hành bỏ phiếu di động trong cuộc bầu cử khu vực năm 2018. Và đừng quên New York với dự án Microgrid được phát triển đặc biệt cho các hộ gia đình muốn mua và bán điện sản xuất từ các tấm pin mặt trời. Các hợp đồng dựa trên Ethereum có nghĩa vụ giải quyết các vấn đề cũ của công dân – cuối cùng họ có thể sử dụng điện tại chính xác nơi nó được sản xuất, và trong vòng một ngày họ có thể trao đổi năng lượng mặt trời với hàng xóm, tùy thuộc vào mặt đường nào được chiếu sáng tốt hơn.
Alibaba Cloud & Waltonchain đã ký kết một thỏa thuận hợp tác chiến lược nhằm sử dụng công nghệ blockchain trong lĩnh vực thành phố thông minh. Các kết quả của quan hệ đối tác sẽ giải quyết các vấn đề hạn chế tài nguyên và dịch vụ gây ra bởi dân số ngày càng gia tăng nhanh chóng.
Các nước khác
Các quốc gia khác cũng đã đặt chân lên bản đồ toàn cầu hóa blockchain. Tuy nhiên, nhiều dự án đang vẫn ở giai đoạn lập kế hoạch chứ chưa bước vào giai đoạn khai thác. Ví dụ, công ty năng lượng RWE của Đức đang nghiên cứu việc tạo ra một mạng lưới trạm sạc pin xe điện dựa trên Ethereum. Người lái sẽ có thể kiểm soát quá trình sạc bằng ứng dụng đặc biệt và cổng đăng ký blockchain sẽ chịu trách nhiệm tính toán năng lượng đã chi tiêu, thanh toán và xác định người dùng. Một ý tưởng kỳ lạ khác là mang đến cơ hội “vừa chạy vừa sạc” – xe điện được sạc trực tiếp trong suốt chuyến đi.
Chính phủ Úc đã tuyên bố trợ cấp 8 triệu USD cho một dự án blockchain tạo ra ‘các tiện ích thông minh’. Công ty Điện lực Tokyo (TEPCO) có kế hoạch sử dụng công nghệ này để ngăn chặn tái diễn thảm họa năm 2011 với vụ rò rỉ tại nhà máy điện hạt nhân Daiichi Fukushima đã gây ra sự gián đoạn đáng kể và tác động sâu rộng.
Một cuộc sống mới cho blockchain
Sẽ mất thời gian để các công nghệ mới ra đời. Nó có thể mất nhiều năm trước khi blockchain tương tác với IoT, trí tuệ nhân tạo và dữ liệu lớn, tích hợp vào quản lý các dịch vụ đô thị và cơ sở hạ tầng công cộng.
Tuy nhiên, nhiều quốc gia trên thế giới đã bắt tay vào con đường kinh tế kỹ thuật số và chúng ta sẽ sớm nhìn thấy những thay đổi về những phương diện xã hội, kinh tế và môi trường của cuộc sống, sẽ không có đống giấy tờ, ùn tắc giao thông, lỗi tài liệu và giao dịch kép. Hãy nhìn xung quanh bạn xem, có lẽ thành phố bạn đang sống là một trong số thành phố thông minh tương lai.
