0x Protocol (ZRX) – Giao thức thanh khoản phi tập trung dành cho Web3

0x Protocol là một giao thức mã nguồn mở cho phép trao đổi token theo chuẩn ERC-20 và các tài sản kỹ thuật số khác trên Ethereum và nhiều blockchain tương thích EVM. Dự án được thành lập từ năm 2017, đi tiên phong trong việc xây dựng cơ sở hạ tầng giao dịch phi tập trung (DEX infrastructure).

Token gốc của giao thức là ZRX, đóng vai trò quản trị và khuyến khích hoạt động trong mạng lưới.

Tầm nhìn và chức năng

0x không phải là một DEX đơn lẻ, mà là một giao thức thanh khoản tổng hợp, kết nối và chia sẻ thanh khoản giữa nhiều sàn DEX, công cụ tài chính phi tập trung, ví và ứng dụng Web3.

Các thành phần cốt lõi của 0x bao gồm:

• 0x API: cung cấp định tuyến giao dịch tối ưu trên hàng chục sàn DEX như Uniswap, Sushiswap, Curve, Balancer…

• RFQ (Request for Quote): cơ chế quote giá từ các market maker off-chain với độ trượt giá thấp và thanh khoản sâu hơn

• 0x Mesh: mạng chia sẻ lệnh phi tập trung, giúp các nhà tạo lập thị trường và sàn tích hợp dễ dàng hơn

• Smart order routing: giúp chia nhỏ giao dịch trên nhiều nguồn thanh khoản để tối ưu giá

• NFT Swaps: hỗ trợ trao đổi token ERC-721 và ERC-1155 ngoài các tài sản fungible

• Matcha DEX: nền tảng giao dịch thân thiện dành cho người dùng cuối, được phát triển bởi 0x Labs dựa trên hạ tầng 0x

Token ZRX – Công cụ quản trị và khuyến khích

ZRX là token tiện ích trong mạng lưới 0x với các chức năng chính:

• Quản trị phi tập trung: chủ sở hữu ZRX có quyền biểu quyết cho các thay đổi quan trọng trong giao thức như phí giao dịch, nâng cấp hợp đồng thông minh, và các hướng triển khai mới.

• Khuyến khích nhà cung cấp thanh khoản: trong các phiên bản trước, ZRX được dùng để thưởng cho các Relayer (người trung gian truyền lệnh).

• Staking và vote-delegation: từng có chương trình staking ZRX để chia phần doanh thu từ phí giao dịch, tuy nhiên hiện đã chuyển hoàn toàn sang mô hình quản trị DAO.

Thông tin kỹ thuật về ZRX

• Mã token: ZRX

• Chuỗi phát hành: Ethereum (ERC-20)

• Tổng cung tối đa: 1.000.000.000 ZRX

• Cung lưu hành hiện tại: ~847 triệu ZRX

• Ra mắt: Tháng 8/2017 thông qua ICO huy động được khoảng 24 triệu USD

• Phân bổ:

  • 50% cộng đồng

  • 15% đội ngũ sáng lập

  • 15% quỹ dự trữ

  • 10% nhà đầu tư sớm

  • 10% quỹ phát triển hạ tầng

Đội ngũ sáng lập

0x Protocol được sáng lập bởi:

• Will Warren – CEO, nhà nghiên cứu blockchain, xuất thân từ Đại học California San Diego

• Amir Bandeali – CTO, từng là nhà giao dịch trái phiếu tại DRW và chuyên gia kỹ thuật blockchain

Hai nhà sáng lập là những người tiên phong về thiết kế hệ thống tài chính phi tập trung và an toàn trên Ethereum từ thời kỳ DeFi chưa định hình rõ ràng.

Thành tựu và vị thế

• Hơn 50 ứng dụng Web3 tích hợp 0x API, bao gồm Metamask, Coinbase Wallet, Matcha, dYdX, Zapper…

• Xử lý hàng tỷ USD giao dịch phi tập trung từ năm 2017 đến nay

• Cung cấp tính năng DEX aggregation không cần back-end phức tạp cho bất kỳ ví, app hay dApp nào

• Nhận được tài trợ từ các quỹ lớn như Pantera Capital, Nascent, Coinbase Ventures, Blockchain Capital

Kết luận

0x Protocol là một trong những nền tảng hạ tầng DeFi quan trọng và bền vững nhất, hỗ trợ cho cả trao đổi token, giao dịch NFT, và tích hợp multi-chain. Dù không còn là “ngôi sao” hype như nhiều memecoin mới nổi, 0x và token ZRX vẫn giữ vị trí xương sống cho hệ sinh thái giao dịch Web3, được tin tưởng và sử dụng bởi hàng loạt ứng dụng ví, DEX và DeFi.

ZRX là đại diện tiêu biểu cho một token tiện ích lâu đời có giá trị thực tế từ cơ sở hạ tầng, không chỉ là công cụ đầu cơ, và vẫn tiếp tục đóng vai trò trong quá trình chuẩn hóa giao thức trao đổi phi tập trung trên blockchain.