Blockchain – công nghệ cốt lõi phía sau cryptocurrency như là bitcoin được xem như một công nghệ sẽ thay đổi thế giới. Tuy nhiên, sau hàng năm trời nỗ lực không ngừng nghỉ và hàng tỉ đô la rót vào, vẫn chưa ai thực sự tìm ra một cách thức sử dụng blockchain – ngoài cho tiền tệ và giao dịch bất hợp pháp.
Ý tưởng sử dụng blockchain từ thanh toán tới tư liệu pháp luật, từ giao kèo tới hệ thống bỏ phiếu. Nhưng việc thêm vào một cuốn sổ cái phân tán, mã hóa và vô danh vào các lĩnh vực trên là không cần thiết. Liệu có cách nào để tận dụng triệt để tính năng của cuốn sổ cái phân tán? Và sau 10 năm ra đời, sổ cái phân tán vẫn chưa được sử dụng rộng rãi. Liệu câu hỏi có phải là: người ta không cần một cuốn sổ cái phân tán?
Thanh toán và công việc ngân hàng
Mục đích ban đầu của blockchain là nhằm khuếch trương vị trí của các tiền tệ như bitcoin. Blockchain sẽ lưu trữ và trao đổi các giá trị. Mọi người thường nói Visa và MasterCard đã lỗi thời, vì giờ đây, một phương thức trao đổi giá trị tiền tệ ngay lập tức, không tốn một đồng, và không có sự can thiệp của bên thứ ba đã xuất hiện. Một cuộc cách mạng trong ngành ngân hàng chỉ mới là một khởi đầu. Khi chính phủ không phát hành tiền bằng tiền thương được nữa, sẽ buộc phải nhường ghế lái, quan sát các công dân giao dịch tự do ngoài hệ thống quốc gia.
Đặc tính cực kì quan trọng: bạn chắc chắn sẽ được hoàn tiền
Giấc mơ này có tuổi thọ không quá dài. Lí do thứ nhất: đã có sẵn một phương thức trao đổi giá trị nhanh chóng, miễn phí không cần có bên trung gian – đó là tiền mặt. Bitcoin có thể thay thế dollars, nhưng Visa và MasterCard thực tế vẫn nằm ở vị trí số một các giao dịch ngân hàng dựa trên đồng đô la. Sử dụng Visa và MasterCard có ý nghĩa nhất định với ngân hàng, cho phép ngân hàng theo dõi các tranh chấp lừa đảo và xác nhận danh tính của người mua và người bán. Cuối cùng thì khi người ta trả giá cho một sản phẩm, mục đích chính của một hệ thống thanh toán (ví dụ PayPal) chính là lời đảm bảo nếu sản phẩm không đáp ứng được kì vọng như trong mô tả, người ta có thể được hoàn tiền. Và đối với người nhận khoản thanh toán, mục đích chính là khách hàng của họ có tiền và sẵn sàng sử dụng tiền đó mua sản phẩm. Thêm vào vài điểm, vài dòng credit và một chiếc túi free checked tại chuyến bay United bất kì, bạn sẽ đạt được hai mục đích: lựa chọn của khách hàng và sự đồng ý của người bán. Không ai thực sự muốn dùng bitcoin để thanh toán, một trong những lí do tại sao bitcoin chưa thực sự “cất cánh”.
Cần 5000 lò phản ứng hạt nhân nếu muốn chạy Visa trên Blockchain
Thêm vào đó, nó không phải một hệ thống thanh toán thực sự hiệu quả. Visa có thể kham được 60 ngàn giao dịch một giây, trong khi Bitcoin chỉ dừng lại ở 7. Hiện có nhiều thay đổi kĩ thuật nhằm cải thiện hiệu quả khi dùng bitcoin. Nhưng mỗi 7 giao dịch thực hiện một giây trên Bitcoin sử dụng năng lượng tốn gấp 35 lần Ví Nếu khối lượng giao dịch Bitcoin tăng cao bằng Visa, năng lượng điện sử dụng sẽ tương đương với lượng điện tiêu thụ cả thế giới góp lại.
Hợp đồng “thông minh”
Hợp đồng “thông minh” là các hợp đồng được viết dưới dạng phần mềm thay vì văn bản thông thường. Do được mã hóa trực tiếp lên blockchain, các hợp đồng này có thể liên quan đến chuyển giao giá trị, chủ yếu dựa trên sự đồng thuận sử dụng mật mã hóa của cả hai bên giao dịch, nghĩa là phần mềm có thể tự động thi hành. Về mặt lí thuyết, các hợp đồng thông minh dưới dạng phần mềm sẽ tốn ít tiền hơn khi liên quan tới các vụ tranh chấp pháp lí. Lí do là vì chúng chỉ là toán học, những con số và hoàn toàn tự động nên rất minh bạch, khó bị xuyên tạc.
DAO làm mất tiền của khách hàng
Và thế là, thực tế lại đập vỡ những ảo tưởng. Cách thức này gặp phải rất nhiều vấn đề. Một hợp đồng thông minh lớn nhất và tiêu biểu nhất thời điểm hiện tại là một phương tiện đầu tư gọi là DAO (Tổ chức tự trị phi tập trung). DAO cho phép thành viên đầu tư trực tiếp, sử dụng mã khóa mật mã hóa cá nhân của họ để bình chọn cho người mình muốn đầu tư vào. Không cần luật sư, phí quản lí, không gian phòng họp, DAO “giúp loại bỏ quỹ đầu tư đi trệch hướng hoặc lãng phí bởi các nhà điều hành hoặc thủ quỹ.”
Còn nữa. Do lỗi phần mềm, DAO đã “bỏ phiếu” và đầu tư 50 triệu đô la – ⅓ số tiền các thành viên đóng góp vào một công cụ kiểm soát bởi các nhà lập trình rất thông minh. Những người này hiểu rõ những vấn đề truy hồi khi balance đang update. Đây là một vụ hack hoặc có thể là một vụ “đào mỏ”, vì phần mềm không hoạt động như dự tính. Số khác lại cho rằng, đây không phải một vụ hack. Phần mềm đưa ra lựa chọn theo quyền tự chủ của nó, và rõ ràng không thể suy diễn theo một cách nào khác; và nếu bạn không hiểu cách thức phần mềm làm việc thì tốt hơn là đừng sử dụng. Kết quả là, mọi người đã gặp nhau và bỏ phiếu muốn sửa hợp đồng trên phần mềm và chuyển tiền về cho chủ nhân ban đầu. Điều buồn cười ở đây là? Thậm chí những người ủng hộ blockchain nhiệt liệt nhất cũng muốn cùng một nhóm những người khác tranh cãi thảo luận về mục đích thật sự phía sau một hợp đồng hơn là để phần mềm tự ý thực thi. Có lẽ hợp đồng “không thông minh” lại là hợp đồng thông minh thật sự?
Kể cả những fan cuồng crypto cũng muốn tranh luận các phương diện của hợp đồng mặt-đối-mặt
Kết luận lại, tất cả, thậm chí cả những người ủng hộ blockchain tới các nhà bảo hiểm sức khỏe muốn làm việc bằng ngôn ngữ con người, thảo luận về mối quan hệ kinh doanh và diễn giải nó dựa trên nền tảng hiện tại. Sau đó, họ mới viết phần mềm phụ trách hoàn thành giấy tờ và thanh toán. Nhưng điều đó đã tồn tại sẵn rồi. Chúng ta có cần hợp đồng “thông minh”?
Phần 2: Công nghệ Blockchain: Phần 2
Sn_Nour
Tạp chí Bitcoin
