Kỷ niệm 75 năm hội nghị Bretton Woods trong tháng này có lẽ sẽ không mấy thu hút đối với những người đam mê tiền điện tử. Âu cũng là điều dễ hiểu bởi lẽ thị trường đang sôi sục xu hướng giá biến động, ra mắt sản phẩm khó hiểu và lùm xùm của Justin Sun cũng gây ồn ào không kém.
Nhưng sự ra đời của hợp tác kinh tế quốc tế và khả năng tương tác nên được công nhận là điểm khởi đầu của một quá trình tái thiết kinh tế, góp phần vào sự mất cân bằng toàn cầu thị trường ngày nay. Và là tiền đề phát triển các giải pháp.
Phần lớn thị trường chứng khoán Hoa Kỳ có thể được định giá quá cao và sản lượng có vẻ sẽ còn thấp hơn – nhưng nguyên nhân chính dẫn đến căng thẳng hiện tại xuất phát từ thị trường tiền tệ. Nới lỏng tiền tệ, căng thẳng thương mại và bất ổn chính trị ở Trung Đông là một sự kết hợp đầy ‘sóng gió’ cho những người nắm giữ tiền tệ và những người phòng ngừa rủi ro vì chuyển tiền quốc tế trở nên rủi ro và tốn kém.
Có lẽ vì điều này cũng như sự khinh miệt về sức mạnh tài chính của chính quyền Hoa Kỳ nên nghi vấn về vai trò của đồng đô la Mỹ như một loại tiền tệ dự trữ toàn cầu đang ngày càng nghiêm trọng hơn hơn.
Hơn nữa, đồng đô la Mỹ đã thống trị trong gần 100 năm qua; là tiền tệ dự trữ trung bình toàn cầu trong 95 năm. Tuy nhiều, nhiều chỉ số cho thấy đã đến lúc triều đại đô la Mỹ sắp tàn lụi. Tuy tỷ trọng dự trữ ngoại hối của nó là hơn 60%, trong khi khối lượng của nền kinh tế Hoa Kỳ trong sản lượng toàn cầu đã giảm xuống dưới 25% và có khả năng tiếp tục xu hướng thấp hơn.
Cạnh tranh tiền tệ cũng có thể là hệ quả của việc chính trị bắt đầu thổi phồng kinh tế.
Một số người đã khẳng định rằng có “một cơ hội khác”, trong đó Bitcoin sẽ là một loại tiền tệ dự trữ tuyệt vời. Tôi không đồng ý, tôi tin rằng chính xác là không có cơ hội nào có thể xảy ra. Tuy nhiên, tôi nghĩ rằng hệ thống dự trữ toàn cầu sẽ thay đổi hoàn toàn trong vài thập kỷ tới. Bitcoin có thể là một phần trong đó.
Thực trạng hiện tại
Đầu tiên, hãy bàn đến một số nền tảng của Bretton Woods và lý do tại sao chúng ta nên chú ý.
Năm 1944, một thỏa thuận đã được ký kết giữa các đại biểu từ 44 quốc gia, công nhận đồng đô la Mỹ là đồng tiền dự trữ thế giới, sẽ được tính bằng vàng. Các quốc gia thành viên khác sẽ tính đồng tiền của họ bằng đồng đô la Mỹ và kết quả là sự ổn định tương đối giữa các mệnh giá sẽ giúp bôi trơn thương mại thế giới, thúc đẩy sự phục hồi sau chiến tranh.
Thỏa thuận cũng thành lập tổ chức của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) và Ngân hàng Thế giới (WB) để điều phối các phong trào tiền tệ toàn cầu và các khoản vay kênh cho các quốc gia đang phát triển.
Đồng đô la Mỹ đã không còn là đồng tiền dự trữ toàn cầu chính thức khi Tổng thống Richard Nixon đưa nước này ra khỏi bản vị vàng vào năm 1971. Tuy nhiên, nó vẫn là đồng tiền dự trữ toàn cầu trên thực tế, Hoa Kỳ vẫn là nền kinh tế lớn nhất thế giới và là quốc gia thương mại hàng đầu. Các quốc gia có xu hướng dự trữ đô la nhiều hơn tất cả các ngoại tệ khác cộng lại để dễ giao dịch và vì sự ổn định tương đối của họ.
Đô la Mỹ với vai trò tiền tệ dự trữ toàn cầu là ‘con dao hai lưỡi’. Mặc dù vay trong thị trường quốc tế dễ dàng nhưng nó lấy đi sức mạnh, gây ảnh hưởng đến nền kinh tế trong nước.
Nếu chủ nợ nước ngoài bắt đầu tin rằng Tổng thống Trump có thể khuyến khích sự mất giá của đồng đô la Mỹ (như ông thường nói rằng ông muốn làm), họ sẽ bắt đầu bán tháo, vì sự mất giá sẽ khiến trái phiếu của họ giảm giá trị. Hoa Kỳ nợ các tổ chức nước ngoài hiện lên tới hơn 6 nghìn tỷ đô la, gần 30% tổng số dư nợ, do đó, chỉ cần một đợt bán tháo nhỏ lẽ cũng sẽ là một cú sốc đối với thị trường và sẽ làm suy yếu uy tín của USD trong một thời gian tới.
Vì không thể giảm giá khi thuận tiện, nhu cầu toàn cầu về đô la Mỹ xuất phát từ tình trạng tiền tệ dự trữ đang giữ giá trị đồng đô la cao so với các loại tiền tệ khác, làm trầm trọng thêm thâm hụt tài khoản hiện lớn nhất trên thế giới. Và bất kể quan điểm về Lý thuyết tiền tệ hiện đại (mức nợ không phải là vấn đề), tính dễ bị tổn thương của thị trường Hoa Kỳ đối với các chiến lược đầu tư nước ngoài ngày càng gây lo ngại.
Một loại tiền dự trữ mới?
Trước những nghi ngờ ngày càng tăng về nhu cầu và khả năng tư vấn của một loại tiền dự trữ toàn cầu, bạn có thể thấy lý do tại sao Bitcoin nổi lên nhưng một hiện tượng. Liệu rằng một sự thay thế dựa trên thuật toán, không có chủ quyền sẽ ổn định và đáng tin cậy hơn?
Có lẽ, nhưng nó không phải là Bitcoin.
Đầu tiên, một loại tiền tệ toàn cầu cần phải có nguồn cung linh hoạt. Giới hạn về số lượng vàng mà ngân hàng có thể nắm giữ là một trong những lý do chính khiến tiêu chuẩn vàng không hoạt động – tăng trưởng kinh tế vượt xa nguồn cung tiền được hỗ trợ bằng vàng và sự tranh giành không thể tránh khỏi để vượt qua giới hạn này dẫn đến sự mất ổn định.
Thứ hai, Bitcoin sẽ không trở thành một token thanh toán phổ quát cho các hợp đồng giao dịch. Nó quá dễ bay hơi. Mặc dù BTC có tính thanh khoản cao hơn, nhưng không hẳn các doanh nghiệp và các cường quốc có chủ quyền sẽ từ bỏ sở thích của họ đối với tiền fiat, nơi họ có quyền kiểm soát.
Vậy, nếu không phải Bitcoin thì sao? Một loại tiền tệ giao dịch quốc tế có cả độ tin cậy và tính linh hoạt trông như thế nào?
Bản phát thảo
Libra của Facebook là một mô hình như vậy, được tính theo hàng loạt các loại tiền fiat. Nợ chính phủ được cân bằng định kỳ và được sử dụng để chốt một sang một đồng tiền kỹ thuật số như phương thức thanh toán.
Nhưng cơn lốc tranh cãi xung quanh mục đích và nên ủng hộ hay phản đối Libra đã khiến Facebook bị nghi có tham vọng chiếm lĩnh toàn cầu. Đồng thời, những xăm xoi về mức độ tin tưởng gây khó khăn cho bất kỳ doanh nghiệp lớn nào trong việc tạo ra một giải pháp phổ quát.
Một mô hình như vậy rất có thể là Quyền rút vốn đặc biệt (SDR) được tân trang lại. Giỏ tiền tệ này được IMF tạo ra vào năm 1969 để hoạt động như một token giao dịch riêng tư và là một “kho lưu trữ giá trị” của các thành viên. Giá trị của nó di chuyển phù hợp với các loại tiền tệ cơ bản: đồng đô la Mỹ, đồng yên Nhật, Euro, bảng Anh và đồng Nhân dân tệ Trung Quốc.
Một số nhà kinh tế đã đề xuất mở rộng phạm vi của SDR cho mục đích thương mại quốc tế, định vị nó là một loại tiền tệ dự trữ toàn cầu không phụ thuộc vào bất kỳ nhà phát hành nào và có thể được quản lý bởi một tổ chức siêu quốc gia trung lập nhằm ổn định kinh tế như mục tiêu chính của nó .
Vấn đề là, ngay cả một SDR trong cấu hình hiện tại cũng phải tuân theo các ưu tiên và lỗ hổng quốc gia. Khi các ngân hàng trung ương chuyển sang SDR và xem đó là loại dự trữ mới, sự mất giá mạnh của đồng đô la Mỹ có thể làm mất ổn định các loại tiền tệ còn lại. Đồng Euro gần như là một loại tiền tệ thanh toán toàn cầu nhưng mang một rủi ro tồn tại, tuy nhiên rất xa vời. Đồng Nhân dân tệ của Trung Quốc vẫn chủ yếu được kiểm soát bởi chính phủ của nước này và tương lai đồng bảng Anh thì không chắc chắn.
Nếu SDR ở dạng mới được tính bằng token trao đổi hoàn toàn không có chủ quyền, không bị thao túng chính trị thì chuyện gì sẽ xảy ra?
Các loại tiền tệ khác cũng sẽ tạo thành một phần của tập hợp, để phản ánh hoạt động kinh tế và cho phép linh hoạt trong việc cung cấp. Nhưng một cái neo mang tính chính trị mạnh mẽ có thể tạo thêm một lớp niềm tin, khó có thể xuất hiện trong một môi trường thương mại ngày càng khó khăn.
Đến lúc phải bàn luận
Tôi không biết cơ chế này sẽ đi về đâu nhưng chắc chắn phức tạp và gây tranh cãi. Bất cứ ai nghiên cứu về tiền tệ đều nhận thức được các biến chứng khổng lồ của việc duy trì một chốt. Nhưng phải tin rằng rằng hệ thống hiện tại còn thiếu sót và việc chính trị hóa tiền tệ ngày càng rõ ràng cuối cùng sẽ chuyển chủ đề cuộc trò chuyện từ “nó quá khó để cố gắng” sang “hãy bắt đầu bàn về điều này”.
Rủi ro lớn nhất đối với nền kinh tế thế giới hiện nay không phải là căng thẳng thương mại, tài sản bị định giá quá cao hay lợi suất âm mà những nhận định tình trạng sẽ được giữ vững. Mặc dù thay đổi lớn và phức tạp luôn tiêu tốn một lượng lớn vốn chính trị và kinh tế nhưng nó phải xảy ra.
Không ai trong chúng ta có thể chắc chắn bước tiếp theo của quá trình tiến hóa tài chính sẽ như thế nào – nhưng chúng tôi sẽ sớm tìm ra. Như nhà kinh tế học Tyler Cowen nhắc nhở trong một bài báo gần đây: “Các tổ chức tiền tệ của mọi thời đại hầu như không thể tưởng tượng được cho đến khi chúng được tạo ra.”
Thật không may, ngay cả việc mời những người tham gia chính ngồi vào bàn thảo luận việc này cũng là một nhiệm vụ khó khăn. Lễ kỷ niệm Bretton Woods đã cho phép các tờ báo và hội thảo đặt câu hỏi về hệ thống dự trữ hiện tại, vai trò của IMF và cách vượt qua các cơn bão kinh tế phía trước. Ý tưởng và thảo luận là được đặt lên hàng đầu. Đừng quên sự kiện vào năm 1944, ngay sau cuộc chiến đẫm máu nhất trong lịch sử, điều khiến những người tham gia chịu ngồi vào bàn với tinh thần hợp tác là nỗi sợ hãi.
Tất cả chúng ta đều có thể hy vọng không đến mức độ sợ hãi như vậy để đưa mọi người trở lại bàn bàn luận. Điều khác biệt trong khoảng thời gian này là nhu cầu cải cách đang trở nên rõ ràng. Các cuộc thảo luận liên quan đến nhóm người tham gia có đối tượng rộng lớn hơn nhiều. Và Bitcoin đang được xem là một công cụ mới trong số các giải pháp tiềm năng.
Theo cách riêng của mình, nó sẽ không giải quyết các vấn đề quan trọng nhất. Nhưng kết hợp với các công cụ khác, được hỗ trợ bởi ngoại giao, sự nghiêm túc trong học tập và sự kiên nhẫn, BTC cũng có thể tạo thành một phần không thể thiếu trong danh sách tiền dự trữ mới, giúp bôi trơn hoặc thậm chí tránh những cú sốc sắp tới.
- Cục dự trữ liên bang Hoa Kỳ (Fed) sẽ lựa chọn Blockchain ?
- Một quốc gia “tầm cỡ” nào đó đang nung nấu ý đồ sử dụng Bitcoin như tài sản dự trữ?
Minh Anh
Tạp chí Bitcoin | Coindesk
