“Các nhà kinh tế học của thế giới thường tranh luận rằng tiền tệ là một tiện ích xã hội tuyệt vời. Sự ổn định về giá cho phép phát minh đó hoạt động với những rào cản tối thiểu”. – Ben S. Bernanke
Bitcoin đã trở thành một hiện tượng văn hóa và tài chính. Mặc dù nhiều người đã nghe nói về Bitcoin nhưng rất ít người hiểu về nó. Chung quy thì Bitcoin là một loại tiền kỹ thuật số hay còn gọi là tiền mã hóa cho phép giao dịch giữa người với người và độc lập với hệ thống ngân hàng. Bitcoin không phải là một đồng tiền vật lý mà bạn giữ trong ví. Thay vào đó, nó là một loại tiền mã hóa được lưu trữ trong ví ảo trong không gian ảo và truy cập bằng máy tính hoặc ứng dụng điện thoại thông minh. Một số người coi Bitcoin là một cuộc cách mạng vì nó cho phép mọi người chuyển tiền cho nhau rất dễ dàng (như gửi email), thậm chí xuyên biên giới quốc tế. Tuy nhiên, gần đây, nhiều người đang mua loại tiền mã hóa và coi nó như một khoản đầu tư tài chính thay vì sử dụng nó cho các giao dịch. Vậy đó là tiền tệ hay tài sản tài chính?
Có phải Bitcoin là tiền?
Theo truyền thống, tiền tệ được sản xuất bởi một chính phủ quốc gia. Tại Hoa Kỳ, Bộ tài chính Hoa Kỳ, thông qua Cục Khắc và In (Bureau of Engraving and Printing), sản xuất tiền và hóa đơn. Hệ thống Dự trữ Liên bang (ngân hàng trung ương Hoa Kỳ) phân phối tiền thông qua hệ thống ngân hàng. Tiền này là tiền định danh; nghĩa là, giá trị của nó không được hỗ trợ bởi vàng hoặc một số hàng hóa khác. Thay vào đó, giá trị của nó đến từ sự chấp nhận chung của nó là tiền. Nói cách khác, đồng đo la và tiền xu của Hoa Kỳ hữu ích như tiền vì cách mọi người sử dụng chúng trong nền kinh tế. Tiền phục vụ ba chức năng trong một nền kinh tế: phương tiện trao đổi, lưu trữ giá trị và đơn vị tài khoản. Để trở thành một phương tiện trao đổi hiệu quả, tiền phải được chấp nhận để đổi lấy hàng hóa và dịch vụ. Bitcoin có thể được sử dụng như một phương tiện trao đổi cho một số lượng hàng hóa hạn chế.
Mặc dù số lượng các công ty chấp nhận thanh toán bằng Bitcoin đã tăng lên nhưng các giao dịch này vẫn chiếm một phần rất nhỏ trong nền kinh tế. Ngoài ra, trong khi Bitcoin được tạo ra như một hệ thống thanh toán ngang hàng nhưng nhiều giao dịch Bitcoin xảy ra giữa người tiêu dùng và các công ty liên quan đến người trung gian trực tuyến, người tạo điều kiện cho các giao dịch bằng cách trao đổi Bitcoin thành các loại tiền tệ thông thường. Trung bình cả về thời gian và tiền bạc, phải mất 78 phút để xác nhận giao dịch (mặc dù có thể mất nhiều thời gian hơn) và tốn 28 đô la để hoàn thành giao dịch. Ngoài ra, mọi người thường thích một phương tiện trao đổi duy trì giá trị ổn định theo thời gian (so với dịch vụ hoặc một giỏ hàng hóa). Ví dụ, mục tiêu lạm phát của Cục Dự trữ Liên bang là 2% mỗi năm. Nếu đạt được mục tiêu này, đồng đô la Mỹ sẽ mất sức mua ở mức 2% mỗi năm. Cục Dự trữ Liên bang coi mức lạm phát này là ổn định giá nghĩa là, tỷ lệ lạm phát thấp và đủ ổn định gần như không liên quan đến những quyết định kinh tế của người dân. Tuy nhiên, giá trị của Bitcoin đã không ổn định trong lịch sử của nó. Bởi vì tiền cũng đóng vai trò là một kho lưu trữ giá trị, sự ổn định của giá trị đó thậm chí còn quan trọng hơn. Giá trị Bitcoin đã tăng trưởng khá mạnh mẽ trong những năm gần đây. Bây giờ, giá biến động dường như không phải là mối đe dọa đối với chức năng lưu trữ giá trị của tiền khi giá đang tăng; nhưng khi giá giảm, mọi người được nhắc nhở rằng giá trị ổn định là một khía cạnh quan trọng của phương tiện lưu trữ giá trị. Trên thực tế, Bitcoin đã trải qua nhiều giai đoạn lê xuống giá khác nhau, và gần đây nhất là tổn thất ít nhất 85% kể từ đỉnh tháng 12 năm 2017 tới nay 2019 . Nhà kinh tế học Robert Shiller nói rằng sự biến động này làm tổn hại đến uy tín của phương tiện lưu trữ giá trị Bitcoin và là một trở ngại lớn cho sự chấp nhận Bitcoin như một loại tiền tệ.
Chức năng lưu trữ giá trị cũng đã bị giảm do các cuộc tấn công hack, trộm cắp và các vấn đề bảo mật khác. Đương cử như vụ hack tấn công vào sàn giao dịch Mt. Gox năm 2014 và làm thất thoát 850.000 Bitcoin (trị giá 2,9 tỷ đô la với mức giá hiện tại là 3.470 đô la/coin). Vào ngày 7 tháng 12 năm 2017, hacker đã đánh cắp số Bitcoin trị giá 70 triệu đô la. Chủ sở hữu thiếu khả năng giữ Bitcoin dưới dạng tiền gửi trong ngân hàng; thay vào đó, chủ sở hữu phải giữ chúng trong ví kỹ thuật số và tiền gửi không được chính phủ bảo hiểm theo cách của Tập đoàn Bảo hiểm Tiền gửi Liên bang và Cơ quan Quản lý Liên minh Tín dụng Quốc gia bảo đảm tiền gửi tại các ngân hàng và công đoàn tín dụng. Tiền cũng đóng vai trò là một đơn vị tài khoản, một thước đo chung để định giá hàng hóa và dịch vụ. Bởi vì giá Bitcoin biến động mạnh trong khi thị trường mở cửa và từ ngày này sang ngày khác, các nhà bán lẻ phải tính toán lại giá Bitcoin của họ thường xuyên. Việc này có thể gây nhầm lẫn cho cả người mua và người bán. Ngoài ra, giá Bitcoin dao động trên các sàn giao dịch và Bitcoin thường giao dịch ở các mức giá khác nhau trên các sàn giao dịch khác nhau. Điều này làm phức tạp thêm quyết định giá của người bán. Cuối cùng, chi phí cao của một Bitcoin so với giá của hàng hóa thông thường đòi hỏi người bán phải báo giá bitcoin cho hầu hết hàng hóa đến bốn hoặc năm chữ số thập phân. Ví dụ: nếu Bitcoin giao dịch với giá 11.000 đô la, một thanh kẹo 2 đô la (bằng BTC) sẽ có giá 0,00018 BTC, hoặc 1,8 x 10^–4 BTC. Hầu hết các hệ thống kế toán hiện đại chứa hai điểm thập phân trong giá của hàng hóa (không phải năm). Nói tóm lại, mặc dù Bitcoin là một loại tiền ảo nhưng nó thiếu một số đặc điểm chính có thể khiến nó trở nên hữu ích hơn.
Bitcoin có phải là một khoản đầu tư tài chính?
Ranh giới giữa tiền và tài sản tài chính không phải lúc nào cũng rõ ràng. Trên thực tế, tiền là một loại tài sản tài chính, một loại có tính thanh khoản cao (được sử dụng để thanh toán) nhưng thường sinh lời rất ít. Các loại tài sản tài chính khác ít thanh khoản hơn nhưng mang lại tiềm năng sinh lời rất lớn. Ví dụ, mọi người mua cổ phiếu và trái phiếu với kỳ vọng họ sẽ kiếm được tiền lãi, nhận thanh toán cổ tức hoặc bán tài sản với giá cao hơn trong tương lai. Mặc dù Bitcoin ban đầu được phát triển để hoạt động như tiền tệ nhưng đã có sự gia tăng đáng kể về nhu cầu từ những người mua Bitcoin như một khoản đầu tư đầu cơ và bong bóng. Một định nghĩa của bong bóng là khi giá của một tài sản tách rời khỏi giá trị cơ bản cơ bản của nó. Hãy nghĩ về bong bóng kẹo cao su. Khi bạn thổi thêm không khí vào bong bóng, nó sẽ ngày càng lớn hơn, nhưng đến một lúc nào đó, áp lực vượt quá khả năng chịu lực của kẹo cao su và nó sẽ nổ tung. Tương tự, bong bóng tài chính xảy ra khi nhu cầu đối với một tài sản tăng khiến giá của nó tăng cao hơn và cao hơn nữa. Khi giá tăng, các nhà đầu tư hiện tại thích thú và có thể muốn mua thêm. Những người khác lo sợ rằng họ đang bỏ lỡ một cơ hội tốt và lựa chọn đầu tư khi cho rằng xu hướng tăng sẽ tiếp tục. Nhưng bong bóng thường đến một lúc nào đó sẽ vỡ và tạo ra những khoản lỗ lớn cho những người nắm giữ tài sản.
Giá Bitcoin tăng nhanh như thế nào? Mặc dù giá biến động mạnh trong năm nhưng Bitcoin cũng đã kết thúc năm 2017 với mức tăng là 1.400%. Các chuyên gia tài chính nhận thấy sự phấn khích của các nhà đầu tư về Bitcoin tương tự như phản ứng của các nhà đầu tư đối với cổ phiếu công nghệ trong những năm 1990 và nhà ở ở trong những năm 2000.
Cả Jamie Dimon, Giám đốc điều hành của JPMorgan Chase và Warren Buffett, được coi là một trong những nhà đầu tư thành công nhất thế giới, đã gọi Bitcoin là bong bóng. Dimon đã nói rằng nó còn tệ hơn cả bong bóng hoa tulip khét tiếng trong những năm 1630.. Buffett nói rằng Bitcoin rất khó định giá vì nó không phải là tài sản tạo ra giá trị cổ phiếu thể hiện quyền sở hữu vốn thực và thường cung cấp một dòng thu nhập cổ tức; Bitcoin không cung cấp vốn thực tế cũng như thu nhập. Robert Shiller, nhà kinh tế học từng đoạt giải Nobel, người dự đoán hai thị trường đầu cơ lớn nhất trong lịch sử gần đây (bong bóng chứng khoán công nghệ những năm 1990 và giá nhà vào những năm 2000), cũng đã gọi Bitcoin là bong bóng. Shiller thậm chí còn suy đoán về khả năng cạnh tranh của các tiền mã hóa thay thế Bitcoin và đẩy giá trị của nó về 0.
Tất nhiên, bong bóng rất khó phát hiện trong khi chúng đang xảy ra. Các nhà đầu tư chắc chắn không đồng ý về giá trị của phù hợp với một tài sản và điều đó thậm chí còn khó dự đoán hơn k. hi nào bóng bóng sẽ vỡ. Cựu Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Alan Greenspan đã đề nghị vào ngày 5 tháng 12 năm 1996 rằng mọi người đang tham gia vào sự hưng phấn vô lý bằng cách đầu tư vào các cổ phiếu công nghệ được định giá cao. Câu hỏi của ông dường như có thể áp dụng cho thời điểm hiện tại. Nhưng chỉ có thời gian mới có thể trả lời liệu là sự phấn khích của người mua Bitcoin là không hợp lý hay không?
Kết luận
Bitcoin có các đặc điểm cho phép nó hoạt động như tiền và biến nó trở thành một phương thức thanh toán hữu ích. Đó là sự dễ dàng trong việc chuyển Bitcoin cho người khác ngay cả đối với các giao dịch quốc tế. Tuy nhiên, các khía cạnh khác của Bitcoin khiến nó không phù hợp với các giao dịch hàng ngày, bao gồm các vấn đề bảo mật và biến động giá mạnh. Giá trị của tiền tệ được xác định bởi cung và cầu. Mặc dù nhu cầu về Bitcoin đã tăng lên khi mọi người suy đoán về giá trị tương lai của nó nhưng nguồn cung Bitcoin được thiết lập để tăng trưởng với tốc độ không thể xác định trước. Kết quả là, khi nhu cầu về Bitcoin biến động, giá của nó cũng tăng theo. Biến động giá này đã làm suy yếu khả năng của Bitcoin trong việc phục vụ như một kho lưu trữ giá trị. Ngược lại, các chính phủ thường ủy thác giá trị của các loại tiền tệ chính thức cho các ngân hàng trung ương của họ. Ví dụ, Cục Dự trữ Liên bang được thành lập để cung cấp một loại tiền tệ có khả năng phục hồi để đảm bảo rằng nó có thể điều chỉnh lượng cung tiền để cung cấp sự ổn định về giá khi đối mặt với nhu cầu thay đổi. Mặc dù ranh giới giữa tiền và tài sản tài chính không rõ ràng, nhưng hành động của người dân thường tiết lộ vai trò của tài sản đó trong nền kinh tế. Gần đây, sự phấn khích xung quanh Bitcoin đã xoay quanh việc mua nó như một khoản đầu tư tài chính, không sử dụng nó làm tiền để mua hàng hóa và dịch vụ. Cân nhắc về vấn đề này, cựu Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Janet Yellen nói rằng Bitcoin không phải là một nguồn lưu trữ giá trị ổn định. Theo đánh giá của bà Bitcoin là một tài sản có tính đầu cơ cao.
Tác giả: Scott A. Wolla
Giá trị nội tại của Bitcoin là gì ?
Đào Bitcoin là gì ? Khai thác Bitcoin hoạt động như thế nào ?
Giải thích lý do tại sao Bitcoin được xem như Tiền tệ chứ không phải hàng hóa
