Nhiều người trong chúng ta vẫn nhầm lẫn hai thuật ngữ “blockchain” – “công nghệ sổ cái phân tán” và sử dụng chúng thay thế cho nhau. Mặc dù có ý nghĩa giống nhau trong một số lĩnh vực và cả hai đều đạt đến mức độ nổi tiếng công khai tương tự kể từ khi thị trường tiền điện tử tăng giá vào năm 2017 nhưng vẫn có những điểm khác biệt.
Cả hai đều là một bản ghi thông tin được phân phối trên mạng, thúc đẩy mức độ minh bạch và công khai hơn so với các cơ sở dữ liệu tập trung hoặc hồ sơ kỹ thuật số được kích hoạt trước đó. Đó là những điểm giống nhau đặc trưng. Ngoài ra, cũng cần làm sáng tỏ blockchain và công nghệ sổ cái phân tán (DLT) đều có các tính năng quan trọng riêng biệt.
Công khai, phân cấp, mật mã
Có hai điểm khác biệt lớn và tùy thuộc vào vị trí của bạn trên phổ Bitcoin so với blockchain, một số blockchain đủ điều kiện theo kiểu Bitcoin phần lớn vượt trội và sáng tạo hơn so với các đối tác sử dụng sổ cái phân tán trong khi những nền tảng khác đánh giá DLT hữu ích hơn cho mục đích thương mại hàng ngày.
Hình minh họa dưới đây phác thảo mối tương quan giữa hai công nghệ, cho thấy cách thực hiện DLT là thông qua một blockchain:
Thứ nhất, blockchain thường công khai, có nghĩa là bất kỳ ai cũng có thể xem lịch sử giao dịch và bất kỳ ai cũng có thể cùng hoạt động bằng cách trở thành một nút. Theo cách nói của tiền điện tử, blockchain không được cho phép. Đây là tính năng chính do Marta Piekarska giám đốc hệ sinh thái tại Hyperledger chỉ ra:
“Đầu tiên: một cái không được cho phép và một cái được phép. Điều này có nghĩa là trong trường hợp đầu tiên, bất kỳ ai cũng có thể tham gia vào mạng, trong trường hợp còn lại: chỉ những người tham gia được chọn mới có quyền truy cập vào mạng. Điều này cũng xác định quy mô của mạng: Bitcoin muốn tăng trưởng vô hạn, trong khi trong một không gian blockchain được phép, số lượng các bên tham gia ít hơn”.
Nói một cách đơn giản, khía cạnh công khai của blockchain thường bao hàm 3 điều liên quan đến nhau: 1) Bất kỳ ai cũng có thể sử dụng blockchain, 2) bất kỳ ai cũng có thể đóng vai trò là nút xác thực của blockchain và 3) bất kỳ ai trở thành nút đều có thể hành động như một phần của cơ chế quản trị của blockchain đó. Về lý thuyết, điều này làm cho các blockchain có cấu trúc phi tập trung và dân chủ, chống lại sự kiểm soát hoặc ảnh hưởng không đáng có từ bất kỳ bên nào.
Ngược lại, một sổ cái phân tán thường không cho phép bất kỳ hoặc hầu hết các tính năng công khai này. Nó hạn chế những người có thể sử dụng và truy cập (do đó, được gắn thuật ngữ “được phép”) và nó cũng hạn chế những người có thể hoạt động như một nút. Và trong nhiều trường hợp, các quyết định quản trị được để lại cho một công ty hoặc cơ quan tập trung duy nhất. So với ý tưởng của một blockchain công khai, phi tập trung. Nó tồn tại chỉ để phục vụ lợi ích của một nhóm người chơi thương mại và lợi ích tập trung.
Dưới đây là hình ảnh chi tiết cách cấu trúc các mạng tập trung, phi tập trung và phân tán:
Điểm khác biệt thứ hai, blockchain bao gồm các khối được đóng dấu thời gian, ghi lại trạng thái hiện tại của blockchain/cryptocurrency tổng thể và cần được xác thực bằng mật mã bởi đa số mạng để tạo thành mục tiếp theo trong chuỗi. Như Kalle Alm, nhà phát triển Bitcoin Core đã giải thích, điều này đảm bảo mức độ bảo mật cao hơn cho blockchain, trong trường hợp nhu cầu về sự đồng thuận về mật mã khiến việc giao dịch giả trở nên rất khó khăn. Alm tiếp tục nói:
“Blockchains làm giảm bớt yêu cầu tin cậy trong cơ sở dữ liệu được đánh dấu thời gian. Đối với một loại tiền kỹ thuật số công khai, điều này rõ ràng là cần thiết hoặc ai đó có thể tự tham gia và kiếm cho mình một triệu đô la, nhưng đối với cơ sở dữ liệu riêng tư, đặc biệt là khi đó không phải là tiền điện tử mà là nền tảng hợp đồng thông minh, nó không có ý nghĩa gì cả”.
Tuy nhiên, trong khi một số sổ cái phân tán không có blockchain được xác thực bằng mật mã thì đáng để nhấn mạnh rằng một số vẫn có sự đồng thuận về mật mã. Ví dụ, trong khi sổ cái Corda của R3 không bao gồm một chuỗi các khối, tuy nhiên, nó vẫn phụ thuộc vào các nút đạt được sự đồng thuận về các giao dịch được đóng dấu thời gian. Bởi vì điều này, cần nhấn mạnh rằng thực sự chỉ có một sự khác biệt cơ bản giữa blockchain và sổ cái phân tán, đơn giản là cái này không được phép và cái kia được phép. Michal Zajda, kiến trúc sư blockchain tại blockchain Aeternity cho biết:
“Khác biệt duy nhất giữa các blockchain riêng tư và công khai là phạm vi sẵn có. Tôi có thể dễ dàng tưởng tượng việc triển khai giao thức Bitcoin trong một đám mây riêng chỉ phục vụ một nhóm nhỏ người dùng. Sự khác biệt cơ bản ở đây là giữa các blockchain không được phép – như Bitcoin và những cái được phép. Đối với những loại không được phép, chúng tôi không cần phải tin tưởng bất kỳ bên thứ ba nào để điều hành nó một cách công bằng và trung thực.”
Nhưng giả sử rằng một sổ cái phân tán là riêng tư và không phải là một chuỗi các khối được đóng dấu theo thời gian xuất phát từ sự đồng thuận về mật mã, nó thường chỉ là một cơ sở dữ liệu khá thông thường được chia sẻ giữa một nhóm người tham gia được chọn. Đây là ý kiến của Phil Chen, giám đốc phi tập trung tại HTC Exodus. Ông cho rằng sự khác biệt giữa các blockchain công khai và riêng tư là rất lớn:
“Trong không gian doanh nghiệp, mọi người đang nói về các blockchain riêng tư, về mặt kỹ thuật không phải là blockchain mà là một hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu tốt hơn. Tuy nhiên, nó tăng năng suất; tôi gọi đó là một sự đổi mới từ 9 đến 10, trong khi các blockchain công khai như Bitcoin và Ethereum là những đổi mới từ 0 đến 1 thay đổi hoàn toàn cách chúng ta suy nghĩ và sử dụng tiền và tính toán. Bitcoin là một blockchain thực sự công khai, mở, trung lập, chống kiểm duyệt và không biên giới. Sổ cái phân tán chỉ đơn giản là cơ sở dữ liệu được phép.”
Quyền riêng tư, khả năng mở rộng
Nhưng như lời giải thích của Chen chỉ ra, mặc dù các blockchain được cho là vượt trội so với các sổ cái phân tán, DLT vẫn có thể là một bổ sung hữu ích cho kho vũ khí công nghệ của nền kinh tế toàn cầu. Thật không khôn ngoan khi khai thác một blockchain thực sự công khai và phi tập trung. Alm nói thêm rằng:
“Lập luận mạnh mẽ nhất đối với một blockchain riêng tư dường như là khi một loạt các ngân hàng kết hợp với nhau để tạo ra một hệ thống chuyển tiền cho nhau. Trong trường hợp này, không có ngân hàng nào có thể để bất kỳ ngân hàng nào khác ‘duy trì’ cơ sở dữ liệu của riêng họ, do đó, không ai có thể kiểm soát một blockchain được chia sẻ”.
Thêm vào đó, quyền riêng tư của sổ cái riêng tư là một lợi ích rõ ràng cho bất kỳ công ty nào bảo vệ dữ liệu khách hàng hoặc doanh nghiệp của mình. Tuy nhiên, giám đốc thương mại tại Energy Web Foundation, Jesse Morris, cho rằng, sự riêng tư của các blockchain công khai thực sự có thể mạnh hơn nhiều so với tưởng tượng. Ông nói:
“Một lời chỉ trích chung về các chuỗi công khai thường liên quan đến quyền riêng tư (ví dụ: mọi chi tiết của mọi giao dịch đều được biết đến). Sự chỉ trích này không nhận ra hai sự thật đơn giản: 1) bất kỳ dApp nào cũng có thể che chắn một số chi tiết giao dịch nhất định bằng cách chỉ truyền tối thiểuthông tin cần thiết trên bất kỳ blockchain nào trong khi giữ dữ liệu nhạy cảm off-chain và 2) ngay cả trong các mạng riêng, các tính năng bảo vệ quyền riêng tư được áp dụng để bảo vệ thông tin nhạy cảm từ những người tham gia trên blockchain riêng tư và các biện pháp bảo vệ quyền riêng tư tương tự (ví dụ EY Nightfall) cũng đang bắt đầu được sử dụng trên các blockchain công khai”.
Nói cách khác, có một sự thừa nhận rằng các blockchain công khai có khả năng cung cấp nhiều lợi ích riêng tư được hứa hẹn hơn. Tất nhiên, sổ cái riêng tư nói chung vẫn có lợi thế là được kiểm soát bởi các công ty sử dụng chúng. Đối với các ngân hàng đa quốc gia lớn muốn kiểm soát quy trình của họ, đây rõ ràng là một điểm cộng lớn.
Ngoài ra còn có lợi ích rất lớn về khả năng mở rộng được cải thiện, vì, như đã đề cập ở trên, sổ cái phân tán thường được chia sẻ nhưng phần lớn là cơ sở dữ liệu tập trung. Như vậy, họ có thể xử lý hàng trăm – nếu không phải hàng nghìn giao dịch mỗi giây, trong khi các blockchain phi tập trung như Bitcoin chỉ có 7 giao dịch hàng đầu mỗi giây và tiêu thụ một lượng điện khổng lồ. Đây có lẽ là lợi ích chính được các sổ cái phân tán cung cấp và ngay cả khi chúng không mang lại sự phân cấp, minh bạch hơn các hệ thống cơ sở dữ liệu trước đó thì đó là một lý do tại sao chúng sẽ tiếp tục được sử dụng trong tương lai.
- Slam Dunk trên Blockchain sẽ sử dụng Ethereum?
- Nhà cung cấp ví Bitcoin lớn nhất Blockchain vừa ra mắt sàn giao dịch đầu tiên
Minh Anh
Tạp chí Bitcoin | Cointelegraph
