Theo CoinMarketCap, có hơn 2000 loại tiền điện tử được niêm yết, cho thấy ngành công nghiệp blockchain vẫn đang ở giai đoạn đầu. Điều này rất có thể là do bối cảnh tương lai của tiền điện tử sẽ hẹp hơn nhiều do 3 yếu tố chính định hình thị trường: cuộc chiến định dạng, phân lớp và rủi ro hệ thống.
Cuộc chiến định dạng
Tình hình hiện tại trong ngành công nghiệp blockchain được cho là rất giống với các cuộc chiến định dạng cổ điển thường xảy ra trong các ngành công nghiệp có sản phẩm hoặc nền tảng mang hiệu ứng mạng mạnh, cần được thiết lập các tiêu chuẩn để giúp tất cả người chơi và người dùng trong ngành hợp tác, tương tác xung quanh chúng. Trong trường hợp của ngành công nghiệp blockchain, ví dụ gần giống nhất từng xảy ra là cuộc chiến PC và hệ điều hành di động:
Như có thể thấy trong các bảng trên, rất ít hệ điều hành tiêu chuẩn ở đầu bảng xếp hạng nắm giữ thị phần lớn do hiệu ứng mạng. Thông thường, 3 hoặc 4 đối tượng đầu tiên sở hữu phần lớn thị trường và phần còn lại có sự tham gia không đáng kể. Mô hình đó cũng đúng với hình ảnh đầu tiên của bài viết này, với Bitcoin chiếm quá bán thị phần vốn hóa.
Như vậy, trong tương lai, người tiêu dùng, doanh nghiệp và các thực thể khác trên toàn cầu sẽ không sử dụng số lượng lớn hệ thống và tiền tệ để quản lý công việc của họ. Tất cả sẽ hội tụ ở một vài tiêu chuẩn chủ đạo để giảm thiểu chi phí giao dịch và tăng cường phối hợp, vốn luôn là xu hướng lâu dài trong lịch sử loài người.
Phân lớp
Các hệ thống máy tính cũng như nhiều loại cấu trúc tổ chức khác có xu hướng được xây dựng thành các lớp để thích ứng với các ràng buộc vật lý và yêu cầu của người dùng.
Mô hình OSI để kết nối mạng là một ví dụ về phân lớp trong khoa học máy tính:
Phân lớp giao thức TCP/IP của Internet tương tự như mô hình OSI:
Xu hướng tự nhiên này để phân lớp hệ thống có thể sẽ tái tổ chức các blockchain chiến thắng của cuộc chiến tiêu chuẩn hiện tại thành các cấp theo mô hình bảo mật và hiệu suất. Bởi vì bảo mật và hiệu suất là một phép đánh đổi điển hình trong các hệ thống máy tính, đặc biệt là trong công nghệ quản lý giá trị nên các mức này sẽ được tách thành lớp bảo mật an toàn cao nhưng rất kém hiệu quả, tốn nhiều chi phí (hay còn gọi là lớp một, viết tắt: L1) và lớp có hiệu suất cao, nhưng kém an toàn hơn, giá cả phải chăng hơn (hay còn gọi là lớp hai, viết tắt: L2).
A blockchain needs armor not fins. pic.twitter.com/6M5btfc7pR
— Nick Szabo 🔑 (@NickSzabo4) 22 tháng 3, 2017
“Blockchain cần áo giáp không sườn bên”.
Vì PoW là cơ chế đồng thuận an toàn hơn nhiều đối với các blockchain, nhưng kém hiệu suất hơn và PoS thì kém an toàn hơn, nhưng hiệu quả cao hơn nhiều nên các mạng blockchain PoW như Bitcoin và Ethereum Classic cùng với một hoặc hai loại khác có thể sẽ hoạt động ở lớp cơ sở. Các sổ cái phân tán PoS như ETH 2.0, EOS, Cardano và Tezos sẽ được tạo ra một cách tự nhiên để hoạt động trên đỉnh các chuỗi L1, như các hệ thống L2, tương tự như sidechains và các kênh, để đảm bảo bảo mật và cung cấp dịch vụ chính sách tiền tệ.
Rủi ro hệ thống
Nhiều người theo chủ nghĩa tối đa Bitcoin nghĩ rằng Bitcoin sẽ là blockchain và tiền tệ duy nhất trong tương lai, nhưng vì Bitcoin là một mạng máy tính, nên đương nhiên nó có rủi ro về công nghệ thông tin. Theo nghiên cứu, những rủi ro này có thể là lỗi phần mềm, cuộc tấn công sybil hoặc khả năng phá vỡ mật mã, tấn công định tuyến, phân vùng mạng và tấn công trì hoãn,…
Trên thực tế, vì Bitcoin là hệ thống tài chính tự động nên dù chỉ giới hạn ở các tài khoản và số dư thì những rủi ro IT này cũng có thể tạo thành rủi ro hoạt động đáng lo ngại bởi vì những tổn thất không thể khắc phục có thể gây ảnh hưởng cho người tiêu dùng, doanh nghiệp và chính phủ nếu hệ thống bị lỗi.
Những rủi ro IT và hoạt động này là rủi ro hệ thống vì tất cả các hệ thống bên ngoài được xây dựng và kết nối trên cùng sẽ bị ảnh hưởng tiêu cực khái quát khi các sự kiện quan trọng hoặc thảm khốc xảy ra trong mạng.
Tuy nhiên, các rủi ro hệ thống khác của Bitcoin được giảm thiểu bằng cách sửa đổi chính sách tiền tệ để tạo ra nhiều tiền hơn, miner có thể thông đồng để cố gắng phá vỡ mạng và các nhà phát triển tạo ra thay đổi gây tranh cãi cũng như thuyết phục các thành viên khác như các nhà vận hành node đầy đủ và sàn giao dịch để triển khai chúng.
Do những rủi ro hệ thống này, sidechain bị hạn chế, các kênh được kết nối, hệ thống L2, người tiêu dùng, doanh nghiệp, chính phủ và các tổ chức khác trên toàn cầu muốn đa dạng hóa các rủi ro đó là điều hoàn toàn tự nhiên. Nói cách khác, rất khó có khả năng 7.7 tỷ người ở 190 quốc gia, với khoảng 80 nghìn tỷ đô la GDP và khoảng 220 nghìn tỷ đô la tài sản sẽ chỉ sử dụng một hệ thống ở lớp cơ sở.
Kết luận
Do hiệu ứng mạng và động lực thúc đẩy của cuộc chiến định dạng, thị trường sẽ thu hẹp đáng kể từ hơn 2000 loại tiền điện tử ngày nay. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là chỉ một blockchain có độ an toàn cao sẽ chiếm ưu thế ở lớp cơ sở. Do các rủi ro hệ thống vốn có của Bitcoin, ngay cả khi được giảm thiểu rất nhiều, người dùng trên toàn thế giới sẽ muốn đa dạng hóa các rủi ro đó. Do vậy, có khả năng sẽ có ít nhất 3 hoặc 4 chuỗi hoạt động và được sử dụng tích cực trong lớp cơ sở bảo mật cao.
Khi các quá trình này phát triển, blockchain công khai và sổ cái phân tán phổ biến sẽ được tái tổ chức ở L1 và L2, nơi PoW, các blockchain bảo mật cao sẽ chạy trên L1, trong khi PoS, sổ cái phân tán hiệu suất cao, cùng với các hệ thống bổ sung khác sẽ chạy trên L2.
- Thái Lan tích hợp Blockchain vào hệ thống eVOA để bảo mật cao hơn
- 5G có thể biến đổi IoT, blockchain có thể tăng cường nỗ lực hơn nữa
Minh Anh
